Αρχική Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντωνΆρθρο 1 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη ΚΕΕ, Επιστημονικός Συνεργάτης Μ. Μπαλτάς | 17 Νοεμβρίου 2016, 12:36
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΚΕΕ, Επιστημονικός Συνεργάτης Μ. Μπαλτάς' | 17 Νοεμβρίου 2016, 12:36

    Στο παρόν η ΚΕΕ, περιορίζεται στη διατύπωση των γενικών θέσεων – προτάσεων που πρέπει να χαρακτηρίζουν το νέο νομοθέτημα και επιφυλάσσεται να διατυπώσει αναλυτικές προτάσεις στο διάλογο που θα ακολουθήσει. Καταρχήν επισημαίνεται ότι οι επικείμενες αλλαγές του θεσμικού περιβάλλοντος στο επίπεδο της Ε.Ε., με αντικείμενο την κυκλική οικονομία κ.λπ. ενδεχομένως θα επέβαλαν την αναβολή ρυθμίσεων στο εθνικό δίκαιο που ίσως αποδειχθούν ανίσχυρες στο αμέσως προσεχές διάστημα. Ειδικότερα τώρα σε σχέση με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, οι προτάσεις της ΚΕΕ αφορούν διακριτά σε τέσσερις (4) ενότητες θεσμικών παρεμβάσεων. Αναλυτικά: 1η Ενότητα: Προτάσεις βελτίωσης των μηχανισμών με σκοπό την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των δομών της Εναλλακτικής Διαχείρισης Οι προτάσεις αυτές διαχέονται σε ένα ευρύ πεδίο θεσμικών παρεμβάσεων από τον καθορισμό εννοιών έως και ειδικά θέματα που αφορούν στη θαλάσσια μεταφορά επικινδύνων αποβλήτων ή την υιοθέτηση προτύπων και κωδικοποιημένα έχουν ως ακολούθως: - Διεύρυνση πεδίου Εναλλακτικής Διαχείρισης/ Ορισμός Αποβλήτων/Αξιολόγηση θεσμοθέτησης ρευμάτων χωριστής συλλογής/ Βιοαπόβλητα/ ΑΕΚΚ/ Μεγάλοι χώροι συνάθροισης κοινού/ Υποχρεώσεις δημόσιων φορέων, ΔΕΚΟ, Τραπεζών κ.λπ. - Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ) – Ηλεκτρονικό Μητρώο Παραγωγών (ΗΜΑ)- Γενίκευση εφαρμογής. Έλεγχος Παραγωγών/ Βεβαίωση Περιβαλλοντικής Ενημερότητας / ΓΕΜΗ. Θεσμοποίηση του Αριθμού Μητρώου Παραγωγού σε όλα τα συναλλακτικά έντυπα της οικονομικής του δραστηριότητας. Εγκατάσταση συστήματος τύπου TAXIS/Διασταυρώσεις – Έλεγχος – Κυρώσεις. - Ελάχιστες απαιτήσεις συμμόρφωσης Παραγωγού: α) Κατανομή/ Διάκριση ευθύνης: -παραγόμενες ποσότητες αποβλήτου σε επίπεδο χώρας (ευθύνη Κεντρικής Διοίκησης), -ποσότητες που υπόκεινται σε διαδικασία εναλλακτικής διαχείρισης σύμφωνα με το ύψος των χρηματικών εισφορών που αποδίδονται στα ΣΕΔ του ρεύματος (ευθύνη ΣΕΔ), -δεσμεύσεις ποσοτήτων ανά ΣΕΔ με βάση την εγκεκριμένη μελέτη (ευθύνη ΣΕΔ/ ΕΟΑΝ), -πραγματικές ποσότητες διαχείρισης ανά ΣΕΔ (ευθύνη ΣΕΔ /ΕΟΑΝ) β) Ανάληψη ευθύνης για τη μη ορθή και νόμιμη διαχείριση αποβλήτου, με προτεραιότητα στους μετόχους των ΣΕΔ. - Ετήσιες Εκθέσεις αποβλήτου Παραγωγών και Διαχειριστών. Θεσμοθέτηση υποχρέωσης της διοίκησης για τον έλεγχο και τη διασταύρωση Ετήσιων Εκθέσεων, στοιχείων ποσοτήτων διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων με στοιχεία Ετήσιων Εκθέσεων ΣΕΔ. - Άδειες διαχείρισης αποβλήτων. Αυστηροποίηση όρων χορήγησης / εποπτείας / παρακολούθησης / δημοσιοποίηση. - Μητρώο Επιχειρήσεων Σημείων Συλλογής Επικίνδυνων Αποβλήτων. Θεσμοθέτηση / κατάρτιση / θέση σε ισχύ. - Περιβαλλοντική αδειοδότηση Σημείων Συλλογής Επικίνδυνων Αποβλήτων. Διεύρυνση πεδίου και όρων αδειοδότησης και τήρησης Περιβαλλοντικών Όρων. - Θεσμοθέτηση διαδικασιών για την ασφαλή και απρόσκοπτη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων από τη νησιωτική Ελλάδα - Λήψη μέτρων φορολογικής πολιτικής για την ενίσχυση της Εναλλακτικής Διαχείρισης. - Υιοθέτηση Προτύπων ΕΛΟΤ/ Σήμανση. Ποσοτικοποίηση / αυστηροποίηση κατευθύνσεων εφαρμογής 2η Ενότητα: Προτάσεις διοικητικού εκσυγχρονισμού ΕΟΑΝ/ Προτάσεις θεσμοθέτησης προτύπων Διοίκησης μέσω στόχων Αφορούν σε προτάσεις λειτουργικής οργάνωσης και δεσμεύσεων, αρμοδιοτήτων άσκησης ελέγχου και καθορισμού συναρμοδίων υπηρεσιών. Ειδικότερα: - Έλεγχος λειτουργίας και αποτελεσματικότητας ΕΟΑΝ. Κατάρτιση και εφαρμογή τριετούς Επιχειρησιακού Σχεδίου και Συμβολαίου Διαχείρισης / Διοίκηση μέσω Στόχων. Εφαρμογή Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και Π.Δ 28/2015 - «Πρόσβαση στη Δημόσια Πληροφορία για το Περιβάλλον». - Επιθεωρήσεις – Έλεγχοι / Κυρώσεις: -Απόδοση ισχυρής αρμοδιότητας στον ΕΟΑΝ. -Ορισμός εμπλεκομένων υπηρεσιών ελέγχου και καθορισμός πεδίων ελέγχου (Επιθεωρητές Περιβάλλοντος/ Οικονομική Αστυνομία, αρμόδιες φορολογικές αρχές (TAXIS κ.λπ.), Λιμενικό Σώμα, Υπουργείο Μεταφορών και Δικτύων κ.λπ.) -Σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού ύψους προστίμων. -Έλεγχος πόρων χρηματικής εισφοράς για τη διασφάλιση της ανάλωσης της για το σκοπό που προορίζεται κατά το νόμο και το εγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο των ΣΕΔ. -Εξαίρεση ΣΕΔ από την υποχρέωση καταβολής προστίμων, σε βάρος της χρηματικής εισφοράς/ Κοινωνικός Πόρος. Προτιμητέα η αυστηροποίηση των διοικητικών κυρώσεων στα ΣΕΔ που υπαίτια αποκλίνουν από εγκεκριμένους στόχους και νομιμότητα. 3η Ενότητα: Προτάσεις για τον διοικητικό και λειτουργικό εκσυγχρονισμό των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) Αφορούν σε προτάσεις μεθοδολογιών και εργαλείων αντικειμενικού ελέγχου της αποδοτικότητας των ΣΕΔ καθώς και σε προτάσεις επίλυσης προβλημάτων που διαπιστώθηκαν κατά την παρελθούσα περίοδο λειτουργίας τους. Ειδικότερα: - Ετήσιες εκθέσεις ΣΕΔ. Προτυποποίηση δεικτών απόδοσης/Θεσμοποίηση δείκτη κόστους διαχείρισης αποβλήτου ανά μονάδα βάρους του αποβλήτου/ Συσχέτιση ποσοτήτων διαχείρισης με χρηματική εισφορά και εγκεκριμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο/ Οικονομικός απολογισμός βάσει εγκεκριμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου. Διάκριση Στόχων/ Ποσοτήτων Διαχείρισης/ Χρηματικής Εισφοράς/ Πραγματικής δαπάνης διαχείρισης ανά απόβλητο στο πλαίσιο του ρεύματος που διαχειρίζεται το ΣΕΔ. - Ρυθμίσεις για όσους εγγράφονται σε ΣΕΔ αργότερα από την ημερομηνία που ξεκίνησε η σχετική υποχρέωση. Περιορισμός εισφοροδιαφυγής/ Αναδρομική ανάληψη ευθύνης καταβολής χρηματικής εισφοράς. - Συνέπειες μη συμμόρφωσης με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επιμερισμός ευθύνης και συνεπειών σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (Κεντρική Διοίκηση, Παραγωγοί, ΣΕΔ) - Ρυθμίσεις για την εύρυθμη λειτουργία περισσοτέρων του ενός ΣΕΔ που δραστηριοποιούνται στα ίδια ρεύματα αποβλήτων. Ρύθμιση μηχανισμού αναλογισμού και απόδοσης της χρηματικής εισφοράς ανά ΣΕΔ, σύμφωνα με τους επιτευχθέντες στόχους. - Μείωση ειδικού αποθεματικού του άρθρου 5 του Ν.3220/2004 των ΣΕΔ. Αποτελεί αντικείμενο διακριτής μελέτης ανά ΣΕΔ που πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο επικαιροποίησης, ελέγχου, αποδοχής και έγκρισης από τον ΕΟΑΝ,των ετήσιων εκθέσεων των ΣΕΔ με βάση τις πραγματικές και αντικειμενικές συνθήκες που επικρατούν στο ρεύμα. - Ποιοτικά κριτήρια για τον υπολογισμό των ποσοτήτων ανακύκλωσης. Διάκριση καταγραφικών και διαχειριστικών ΣΕΔ. Κατάρτιση συγκεκριμένων και υλοποιήσιμων προγραμμάτων με τις βέλτιστες επιστημονικές μεθοδολογίες/ Εναρμόνιση με ΕΣΔΑ/ Δημιουργία Εθνικής Στρατηγικής για το σχεδιασμό επιτυχημένων επενδύσεων. - Απαρέγκλιτη τήρηση κανόνων υγιούς ανταγωνισμού για απόβλητα με εμπορική αξία. Θεσμοθέτηση διατάξεων που απαγορεύουν ρητά την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας ΣΕΔ, που διαχειρίζεται απόβλητο με εμπορική αξία, όταν υπάρχει αναπτυγμένος επιχειρηματικός τομέας της ιδιωτικής οικονομίας, μέσω του οποίου εκπληρώνονται οι στόχοι που έχουν τεθεί για το ρεύμα αποβλήτου. 4η Ενότητα: Προτάσεις για την ανάπτυξη επενδύσεων και την ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας Αφορούν στη θεσμοθέτηση ρυθμίσεων που θα ενισχύουν την επιχειρηματικότητα στην Εναλλακτική Διαχείριση και θα κατευθύνουν επενδυτικούς πόρους καταλλήλως από αντίστοιχα αναπτυξιακά προγράμματα. Ειδικότερα: Θεσμοθέτηση κατευθύνσεων που να επιβάλουν διαδικασίες οργανικής και επαρκούς διασύνδεσης των φορέων εποπτείας Εναλλακτικής Διαχείρισης με φορείς κατάρτισης και υλοποίησης προγραμμάτων χρηματοδότησης και εφαρμογής αναπτυξιακών κινήτρων, για: -την ενθάρρυνση επενδύσεων στην καινοτομία κυκλικής οικονομίας / Άρθ. 6 του Ν. 2939/01 (μείωση όγκου και βάρους συσκευασιών, συσκευασίες που να επιτρέπουν ευθέως την επαναχρησιμοποίηση, αξιοποίηση, κ.λπ., συσκευασίες με τις λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον, συσκευασίες με ελαχιστοποίηση επικινδύνων ουσιών και υλικών), -τη χωροθέτηση και την ανάπτυξη Υποδοχέων Διαχείρισης Αποβλήτων (ιδίως επικινδύνων αποβλήτων), -την προώθηση μεταρρυθμίσεων του χρηματοπιστωτικού συστήματος, με προσανατολισμό την «πράσινη» οικονομία, -την ανάπτυξη καινοτόμων χρηματοδοτικών μέσων (μόχλευση, ΕΣΠΑ 2014 – 2020) Με βάση τα παραπάνω στο πλαίσιο των εργασιών διαβούλευσης που θα ακολουθήσουν, θα πρέπει να αναζητηθούν και να αναδιατυπωθούν σειρά διατάξεων που δεν συμπεριλαμβάνονται στο νομοσχέδιο, είναι απόρροια εμπειριών που έχουν καταγραφεί και πρέπει να θεσμοθετηθούν όπως παραπάνω προτείνεται. Ενδεικτικά αναφέρονται οι διατάξεις θεσμοποίησης των Μητρώων σε διασύνδεση με το ΓΕΜΗ για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής, η ενεργός εμπλοκή των Επιμελητηρίων, η θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του ΕΟΑΝ και η θεσμοθέτηση της υποχρέωσης του να ασκεί διοίκηση μέσω στόχων και να ελέγχεται γι’ αυτό, κ.λπ. Όσον αφορά αυτό καθ’ αυτό το νομοσχέδιο που είναι σε διαβούλευση και επειδή τα θέματα των ΣΕΔ έχουν αναδειχθεί ως θέματα μείζονος σημασίας και αντιρρήσεων εκ μέρους των ΣΕΔ και των υπόχρεων επιχειρήσεων, χρειάζεται η ριζική αναδιατύπωση του άρθρου 4α, αν όχι η κατάργηση του και ανάλογες προσαρμογές και βελτιώσεις σε διάφορες άλλες προτάσεις νομοθετικού περιεχομένου π.χ. άρθρο 20 (κυρώσεις). Στο πλαίσιο αυτό: - Θα πρέπει να υπάρξει ρητή διάκριση μεταξύ των ΣΕΔ που διαχειρίζονται απόβλητο και παρέχουν εργασίες εναλλακτικής διαχείρισης και των ΣΕΔ που έχουν εποπτικό, συντονιστικό και καταγραφικό ρόλο εκ της συστάσεως και εγκρίσεως τους. - Τα ασυμβίβαστα και τα κωλύματα που θα θεσμοθετηθούν πρέπει να είναι απολύτως τεκμηριωμένα, προκειμένου να διασφαλίζεται η λειτουργική στελέχωση των ΣΕΔ, να διαφυλάσσεται και να αξιοποιείται η υφιστάμενη τεχνογνωσία. - Στη μετοχική σύνθεση θα πρέπει να διαγραφούν προτάσεις οριζόντιων και ατεκμηρίωτων αποκλεισμών παραγωγών που είναι και αναγεννητές/ ανακυκλωτές ή διαχειριστές αποβλήτων. Αν υπάρχουν υπόνοιες ή διεργασίες που υποκρύπτουν κατάλυση όρων υγιούς ανταγωνισμού και προτιμησιακές σχέσεις αγοράς, το αντίστοιχο απόβλητο του ρεύματος να διατίθεται από τα ΣΕΔ με την χρήση των διατάξεων για τις δημόσιες συμβάσεις ή με την χρήση κανόνων διαφάνειας που μπορούν να θεσμοθετηθούν στο πλαίσιο σχετικού κανονισμού που θα τεθεί σε λειτουργία με ΥΑ. Το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί ανά ρεύμα και ανά ΣΕΔ διακριτά. Σε κάθε περίπτωση, στα καταγραφικά ΣΕΔ, όπου δεν διενεργούνται οικονομικές πράξεις εμπορικού χαρακτήρα όπως αγορά και πώληση αποβλήτων, ουδείς περιορισμός μπορεί να τεθεί στη μετοχική σύνθεση τους πέραν των όσων έως σήμερα ισχύουν. Όσον αφορά την άνευ ανταλλάγματος υποχρεωτική μεταβίβαση μετοχών στον ΕΟΑΝ, επισημαίνεται ο ακραία παράνομος χαρακτήρας αυτής της ανεφάρμοστης διάταξης που προτείνεται. - Συμφωνούμε με την ύπαρξη κανονισμού προμηθειών, υπηρεσιών και έργων των ΣΕΔ που ωστόσο συντάσσεται και εγκρίνεται με απόφαση των οργάνων του φορέα και ιδίως των ΑΕ, όπως η έννομη τάξη επιβάλει. Στο πλαίσιο αυτό είναι αποδεκτή η ανάμιξη του ΕΟΑΝ για την υπόδειξη κοινών κανόνων δημοσιότητας. Κυρίως όμως επιβάλλεται, ο ΕΟΑΝ να προβαίνει σε αδιάλειπτους θεσμοθετημένους τακτικούς ελέγχους (στις ετήσιες εκθέσεις) προκειμένου να διαπιστώνει αν οι δαπάνες λειτουργίας των ΣΕΔ συνάδουν με τον σκοπό του και είναι σύμφωνες με τον προορισμό της χρηματικής εισφοράς όπως ορίζεται από το νόμο. - Ουδεμία ηθική ή τυπική νομιμοποίηση υπάρχει για την οριζόντια θεσμοθέτηση ανωτάτων ορίων στα προγράμματα ενημέρωσης και στις διοικητικές δαπάνες. Ειδικώς για τα ΣΕΔ συντονιστικού και εποπτικού χαρακτήρα το σύνολο των δαπανών τους είναι διοικητικής φύσεως. Για την εκπλήρωση του στόχου που υπονοείται με την θεσμοθέτηση πλαφόν στις σχετικές δαπάνες, είναι υπερεπαρκής ο έλεγχος του ΕΟΑΝ στα ΣΕΔ, ο οποίος όμως πρέπει να ασκείται σταθερά και αποτελεσματικά. - Από τα όσα έχουν αναφερθεί ειδικά και γενικά, η ΚΕΕ διατυπώνει την πλήρη συμφωνία της για την άσκηση τακτικών και έκτακτων ελέγχων στα ΣΕΔ με τη διαφορά ότι η αξιολόγηση της λειτουργίας και των επιδόσεων τους θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά και μόνο βάσει θεσμοθετημένων αντικειμενικών κριτηρίων, τα κύρια εκ των οποίων πρέπει να είναι ποσοτικά, ρητά και μονοσήμαντα εξαγόμενα. Ενδεικτικά αναφέρεται ως κριτήριο, ο δείκτης διαχείρισης κόστους ανά μονάδα βάρους αποβλήτου. - Συμφωνούμε απόλυτα με τη διατύπωση κάθε διάταξης που θα διασφαλίσει το Μη Κερδοσκοπικό χαρακτήρα των ΣΕΔ και θα απαγορεύει ρητά τη διανομή κερδών. Ο χαρακτήρας αυτός είναι και το υπόβαθρο πάνω στο οποίο στηρίζουμε την άποψη ότι χρειάζεται απαρέγκλιτη τήρηση κανόνων υγιούς ανταγωνισμού για απόβλητα με εμπορική αξία, δηλαδή θεσμοθέτηση διατάξεων που να απαγορεύουν ρητά την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας ΣΕΔ, που διαχειρίζεται απόβλητο με εμπορική αξία, όταν υπάρχει αναπτυγμένος επιχειρηματικός τομέας της ιδιωτικής οικονομίας, μέσω του οποίου εκπληρώνονται οι στόχοι που έχουν τεθεί για το ρεύμα αποβλήτου. - Όσον αφορά στη ρύθμιση κανόνων για το ειδικό αποθεματικό, επισημαίνεται ο κίνδυνος ειδικά αποθεματικά που έχουν σχηματιστεί να οδηγηθούν σε άμεση εκταμίευση με αλόγιστες σπατάλες ενώ ενδέχεται να αποδειχθούν απαραίτητα στα επόμενα χρόνια. Σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με την πρόταση της ΚΕΕ, το ειδικό αποθεματικό και ο τρόπος διαχείρισης του αποτελεί αντικείμενο διακριτής μελέτης και θεσμοθέτησης ανά ΣΕΔ. Γενικότερα δε πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο επικαιροποίησης, ελέγχου, αποδοχής και έγκρισης από τον ΕΟΑΝ, των ετήσιων εκθέσεων των ΣΕΔ με βάση τις πραγματικές και αντικειμενικές συνθήκες που επικρατούν στο ρεύμα. - Επισημαίνεται με έμφαση, όπως και προεισαγωγικά ετέθη, ότι η επιβολή προστίμων στα ΣΕΔ σε βάρος της χρηματικής εισφοράς, δηλαδή του περιβαλλοντικού τέλους στερείται κάθε λογικής. Υπό την έννοια αυτή οι συνέπειες που μπορούν να υποστούν μέτοχοι ή κακοί διαχειριστές ενός ΣΕΔ δεν τους αφορούν καθώς τα χρηματικά πρόστιμα (π.χ. παρ. 10 άρθρο 20) δεν είναι από ιδιωτικούς πόρους αλλά από χρηματικές εισφορές που αφορούν την ανακύκλωση του αποβλήτου και μόνο. Συμπερασματικά επαναλαμβάνουμε ότι οι κυρώσεις στα ΣΕΔ θα πρέπει να είναι αυστηρά διοικητικές και μόνο και για παραβάσεις που αξιολογούνται με αντικειμενικά και ποσοτικά κριτήρια που ουδόλως μπορούν να αμφισβητηθούν εκτός αν υπάρχουν ενδείξεις για ποινικά κολάσιμες πράξεις οπότε και παρεμβαίνει η ποινική διαδικασία. Με την ευκαιρία της παρούσας νομοθετικής πρωτοβουλίας ή έστω μετά την ψήφιση του σχετικού νομοθετήματος χρειάζεται να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες για τον εξορθολογισμό της Νομοθεσίας της Εναλλακτικής Διαχείρισης. Ειδικότερα στο πλαίσιο αρμόδιας επιτροπής ή στο πλαίσιο της «Επιτροπής Διαβούλευσης» που θεσμοθετείται προτείνεται να μελετηθούν όλα τα συναφή νομοθετικά κείμενα (π.χ. Ν. 4042/2012, ΚΥΑ 51373/4684/2015 Κύρωση ΕΣΔΑ και ΕΣΣΠΔΑ, κ.λπ.) προκειμένου να ενοποιηθούν και να αποκτήσουν σαφές και μονοσήμαντο περιεχόμενο για όλες τις έννοιες και λειτουργίες της εναλλακτικής διαχείρισης. Το αποτέλεσμα αυτής της εργασίας θα είναι να καταρτιστεί μία απλή, κατανοητή και ενιαία νομοθεσία που θα αποτελέσει των Κώδικα Νομοθεσίας Εναλλακτικής Διαχείρισης.