Αρχική Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχώνΑΡΘΡΟ 1 ΠροοίμιοΣχόλιο του χρήστη Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Kαλλιστώ, ΑΝΙΜΑ, MEDASSET, MΟm και WWF Ελλάς | 20 Νοεμβρίου 2017, 13:30
  • Σχόλιο του χρήστη 'Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Kαλλιστώ, ΑΝΙΜΑ, MEDASSET, MΟm και WWF Ελλάς' | 20 Νοεμβρίου 2017, 13:30

    H διοίκηση και λειτουργία του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών αποτελεί εδώ και χρόνια μια βασική εκκρεμότητα της ελληνικής πολιτείας. Είναι θετικό ότι με αυτό το σχέδιο νόμου το ΥΠΕΝ επιδιώκει να θέσει νέες βάσεις ώστε η χώρα να μπορέσει να αναλάβει πλήρως την ευθύνη διατήρησης της φύσης, που είναι ανάλογη με τον φυσικό πλούτο που διαθέτει. Το σχέδιο νόμου συμπληρώνει τον νόμο για τη βιοποικιλότητα (ν. 3937/2011), ο οποίος θέσπισε για πρώτη φορά το εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, εντάσσοντας όλες τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας σε ένα ενιαίο πλαίσιο και ορίζοντας το πλαίσιο για τη διοίκηση τους. Το σχέδιο νόμου κλείνει το κεφάλαιο της κατάργησης και της συγχώνευσης των Φορέων Διαχείρισης και ορθώς, βάζει στο επίκεντρο τους Φορείς Διαχείρισης, διατηρώντας ανοιχτές και άλλες δυνατότητες διοίκησης και διαχείρισης, όπως προβλέπονται στην ισχύουσα νομοθεσία. Ωστόσο εντύπωση προκαλεί, η, μάλλον εκ παραδρομής, κατάργηση των ρυθμίσεων που αφορούν στο πλαίσιο και το περιεχόμενων των συμβάσεων διαχείρισης. Παρόλο που αναγνωρίζουμε τα θετικά του παρόντος σχεδίου, διατυπώνουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις, ενώ επιμέρους παρατηρήσεις παρατίθενται ανά άρθρο: Εκφράζουμε την ανησυχία ότι το σχέδιο νόμου δεν επιλύει βασικά λειτουργικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φορείς διαχείρισης κατά τα 15 και πλέον χρόνια λειτουργίας τους. Καίριο σημείο προβληματισμού αποτελεί το γεγονός ότι απουσιάζει από το σχέδιο νόμου η συμπλήρωση και η περιγραφή του ρόλου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ειδικά του νέο-συσταθέντος και κατ’ εφαρμογή του ν. 3937/2011 Τμήματος Προστατευόμενων Περιοχών, ως κεντρικού συντονιστή του συστήματος που παρέχει υποστήριξη, κατευθυντήριες γραμμές και σχετικές προδιαγραφές (π.χ. για τους κανονισμούς των ΔΣ, σχεδίων διαχείρισης, πρότυπα επιστημονικής παρακολούθησης και αξιολόγησης, κοκ), καθώς και ουσιαστική αξιολόγηση της λειτουργίας των προστατευόμενων περιοχών. Ιδιαίτερα ανησυχητική, που ελπίζουμε ότι έγινε εκ παραδρομής, είναι η κατάργηση της πρόβλεψης του ν. 3937/2011 Τμήματος στο Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας με αρμοδιότητα «για το συντονισμό και την υποστήριξη των διοικητικών σχημάτων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών [… και…] του συντονισμού, της νομικής και διοικητικής υποστήριξης των φορέων διαχείρισης, της παρακολούθησης των προγραμμάτων τους, καθώς και της διευκόλυνσης της οικονομικής λειτουργίας τους». Η οργάνωση κεντρικής υποστηρικτικής δομής για τις προστατευόμενες περιοχές αποτελεί ένα ώριμο αίτημα όπως αναδείχθηκε και από τον σχετικό εθνικό διάλογο το 2014. Αντίστοιχο προβληματισμό προκαλεί η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στον ρόλο και τη συμμετοχή της Επιτροπής Φύση 2000, η οποία αποτελεί θεσμικά και λειτουργεί με επιτυχία και επιστημονική επάρκεια ως εθνική επιτροπή προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Από το σχέδιο νόμου καθίσταται φανερό ότι οι φορείς διαχείρισης θα συνεχίσουν, τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο, να βρίσκονται σε φάση μεταβατικής λειτουργίας, καθώς θα χρειαστούν αρκετοί μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του νέου συστήματος και αποκτήσει αυτό επιχειρησιακή ετοιμότητα. Μάλιστα σε μεγάλο βαθμό η προστασία της ελληνικής φύσης θα εξαρτάται και πάλι από τη βούληση, το μεράκι καθώς και τις δεξιότητες των διοικητικών συμβουλίων και εργαζομένων να ασχοληθούν ουσιαστικά και αποτελεσματικά με την προστασία, ενώ το βάρος της προσοχής τους θα είναι αυτονόητα εστιασμένο στην επίλυση των πολλών διαδικασιών μέχρι την οριστικοποίηση της στελέχωσης και την εξασφάλιση επαρκών πόρων των φορέων. Θεωρούμε ότι στο διάστημα αυτό είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η νόμιμη παράταση των υπαρχουσών συμβάσεων με το προσωπικό, για όσο είναι απαραίτητο. Παράλληλα, τονίζουμε την επιτακτική ανάγκη να τεθούν σε πρώτη προτεραιότητα και να επιταχυνθούν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες ώστε οι ΦΔΠΠ να αποκτήσουν οργανωτική και επιτελική δομή, σταθερή χρηματοδότηση και τακτικό προσωπικό. Ειδικότερα, σημειώνουμε ότι: 1) Δεν προβλέπεται η στελέχωση των ΦΔΠΠ με επαρκές και κατάλληλο τακτικό προσωπικό για να ανταποκριθούν στο απαιτητικό έργο τους. Κατ’ ελάχιστον απαιτούνται οι σχετικές εξουσιοδοτικές διατάξεις που θα επιτρέψουν στο ΥΠΕΝ να ορίσει το οργανόγραμμα των ΦΔΠΠ και να κινήσει οργανωμένη και διαφανή διαδικασία στελέχωσης, στην οποία θα ήταν θεμιτή και η μοριοδότηση της εργασιακής εμπειρίας του υφιστάμενου προσωπικού. 2) Αν και η ένταξη ποσού για τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης στον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου αποτελεί πολύ θετική εξέλιξη, εντούτοις αυτή θα αφορά το 2019, στην καλύτερη περίπτωση. Για το 2018 η μισθοδοσία των φορέων διαχείρισης θα προέρχεται και πάλι από το Πράσινο Ταμείο και μόνο οι βασικές λειτουργικές δαπάνες θα καλύπτονται από τον τακτικό προϋπολογισμό. Επίσης, όπως περιγράφεται στο άρθ. 11 η κατάσταση αυτή δύναται να εξακολουθήσει και μετά το 2018. Το ΥΠΕΝ θα πρέπει να επισπεύσει όλες τις διαδικασίες ώστε το 2019 η βασική χρηματοδότηση του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών να προέρχεται από τον τακτικό προϋπολογισμό του, και το Πράσινο Ταμείο όπως και άλλες πηγές χρηματοδότησης να συμπληρώνουν την κάλυψη των αναγκών των ΦΔΠΠ. 3) Επισημαίνουμε ότι δεν αξιοποιούνται οι προτάσεις συμπλήρωσης των πηγών χρηματοδότησης των ΦΔΠΠ από πόρους όπως παράβολα, ανταποδοτικά τέλη, εταιρικές συμφωνίες, αντισταθμιστικά έσοδα από δραστηριότητες που επηρεάζουν μια προστατευόμενη περιοχή, εμπορική δραστηριότητα των ίδιων των ΦΔΠΠ, καθώς και από πόρους που προέρχονται από την είσπραξη περιβαλλοντικών προστίμων, κοκ. 4) Οι αρμοδιότητες των φορέων διαχείρισης δεν γίνονται αρκετά σαφείς και διακριτές, παρατείνοντας τη σύγχυση σε σχέση με άλλες αρχές που είναι συναρμόδιες, όπως οι δασικές υπηρεσίες, στις οποίες απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά. Ειδικά για το θέμα της φύλαξης / επιτήρησης των προστατευόμενων περιοχών, που αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της προστασίας, όχι μόνο δεν έχουν δοθεί σαφείς αρμοδιότητες, αλλά απουσιάζει οποιαδήποτε ρητή αναφορά. Τέλος, κρίνεται απαραίτητη η περαιτέρω ενίσχυση των προβλέψεων του σχεδίου νόμου για διαβούλευση και συμμετοχή τοπικών και άλλων φορέων στη συνδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων και των δράσεων για την ολοκληρωμένη προστασία, τη συμμετοχική διαχείριση των σημαντικών αυτών περιοχών, καθώς και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των προστατευόμενων περιοχών. Η επιτυχία του εγχειρήματος που προωθεί το σχέδιο νόμου και γενικότερα το στοίχημα απόκτησης ενός συνεκτικού και λειτουργικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών εξαρτάται από την απόφαση του ΥΠΕΝ να παρέχει πολιτική υποστήριξη και ουσιαστική στήριξη (τεχνική, επιστημονική, διοικητική, οικονομική) στους ΦΔΠΠ καθώς και από την ενδυνάμωσή τους με την απαραίτητη οργανωτική δομή, στελέχωση και πόρους. Με τη νομική μορφή που έχουν, τις ασαφείς αρμοδιότητες, αν δεν έχουν υποστήριξη, θα παραμείνουν αδύναμοι θεσμοί χωρίς το απαραίτητο κύρος, ανάμεσα σε άλλες δημόσιες και αυτοδιοικητικές δομές και υπηρεσίες που επηρεάζουν την προστασία και διαχείριση της φύσης.