Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε' | 26 Ιουνίου 2018, 12:27

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Στοιχεία που είναι σημαντικό να επισημανθούν, προκειμένου ο σχεδιασμός των έργων να γίνει αποδοτικότερος και πιο ρεαλιστικός: 1. Στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων – ΕΣΔΑ σε ότι αφορά τα αστικά στερεά απόβλητα: i. Υπολογίζονται στόχοι ανακύκλωσης των υλικών χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλα και ξύλο με τη θεώρηση ότι το σύνολο των συλλεγόμενων ποσοτήτων ανακυκλώνεται. Αγνοείται επομένως το υπόλειμμα των διεργασιών στις οποίες υπόκεινται τα υλικά στα Κέντρα Διαλογής και Ανακύκλωσης – ΚΔΑΥ. Το υπόλειμμα αυτό, οφείλεται στις προσμίξεις των κάδων συλλογής αλλά και στο γεγονός ότι μηχανολογικός εξοπλισμός και οι χειροδιαλογείς είναι αδύνατο να ανακτήσουν το 100% των υλικών. ii. Ομοίως συμβαίνει με την χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων. Δεν λαμβάνεται υπόψη το υπόλειμμα από τις διεργασίες ραφιναρίσματος του κομπόστ (απαραίτητο το ραφινάρισμα, ώστε να επιτευχθεί η περιεκτικότητα σε προσμίξεις του τελικού προϊόντος που απαιτεί η ΚΥΑ 56366/4351), ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη ότι οι κάδοι συλλογής περιέχουν και αυτοί προσμίξεις, οπότε εξαρχής τα εισερχόμενα απόβλητα σε μια μονάδα βιολογικής επεξεργασίας δεν είναι 100% βιοαπόβλητα, αλλά περιέχουν πχ, πλαστικά. iii. Δεδομένου ότι ισχύουν τα i και ii, υπολογίζεται συνολικό υπόλειμμα προς ταφή, επί των παραγόμενων ΑΣΑ, ίσο με 26% περίπου. Αν όμως ληφθεί υπόψη το υπόλειμμα των ΚΔΑΥ και των μονάδων βιολογικής επεξεργασίας, το ποσοστό αυτό δεν θα μπορεί να τηρηθεί και θα είναι πολύ μεγαλύτερο του 26%. iv. Συνολικά, στον ΕΣΔΑ και στους ΠΕΣΔΑ που τον εξειδικεύουν ανά Περιφέρεια, ο τελικός στόχος είναι 50% κ.β. ανακύκλωση επί των παραγόμενων ΑΣΑ. Τα υπολειμματικά ΑΣΑ, δηλαδή το υπόλοιπο 50%, οδηγείται σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων - ΜΕΑ. Οι ΜΕΑ συνεισφέρουν στην ανακύκλωση επίσης, και μάλιστα με αρκετά φιλόδοξους στόχους: οι ΜΕΑ καλούνται για παράδειγμα να συνεισφέρουν στους στόχους συλλογής γυαλιού και ξύλου κάτι τεχνικά πολύ δύσκολο χωρίς μεγάλη αύξηση του κόστους του μηχανολογικού εξοπλισμού και με αμφίβολο το αν τα υλικά αυτά θα έχουν αποδέκτες. v. Δεν υπάρχει ορισμός της ΜΕΑ τέτοιος, που να καλύπτει μια ευρεία γκάμα τεχνολογικών επιλογών. Στον ΕΣΔΑ και τους ΠΕΣΔΑ υπονοείται ή γράφεται ξεκάθαρα ότι πρόκειται για μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας – ΜΒΤ. Μάλιστα, σε αρκετούς ΠΕΣΔΑ οι ΜΕΑ θεωρείται ότι παράγουν μόνο κομπόστ τύπου Α και όχι απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, ή συνδυασμό των δύο υλικών. Η συγκεκριμένη τεχνολογία που θα εφαρμόζεται στην εκάστοτε ΜΕΑ, θα πρέπει να αποτελεί προϊόν τεχνικοοικονομικής μελέτης που θα έπεται του ΠΕΣΔΑ και όχι ο ΕΣΔΑ και οι ΠΕΣΔΑ να δεσμεύουν τις τεχνολογικές επιλογές. Οι οποιεσδήποτε τεχνολογικές λύσεις πρέπει να συνοδεύονται από μελέτη διάθεσης των προϊόντων των ΜΕΑ. vi. Σε ΥΓΟΣ έργων έχει τεθεί όρος για υπόλειμμα από τις ΜΕΑ ίσο με 26%, ενώ αυτό αποτελεί το συνολικό υπόλειμμα επί των παραγόμενων αποβλήτων (αφού εφαρμοστεί ανακύκλωση υλικών, χωριστή συλλογή και επεξεργασία βιοαποβλήτων και επεξεργασία υπολειμματικών ΑΣΑ στις ΜΕΑ). Πρόκειται για σοβαρή παρανόηση που μπορεί να οδηγήσει σε αστοχίες των ΜΕΑ λόγω ανεδαφικών στόχων. Νομοθετικά κενά που δημιουργούν προβλήματα στο σχεδιασμό έργων: i. Δεν υπάρχει νομοθεσία για τις ποιοτικές προδιαγραφές και τις χρήσεις του κομπόστ που παράγεται από χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Τα λοιπά κράτη-μέλη έως τώρα λειτουργούν με εθνική νομοθεσία. Προτείνεται να δημιουργηθεί αντίστοιχη νομοθεσία και για την Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία (πχ το πρότυπο του European Compost Network). Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα κριτήρια τέλους ζωής (end of waste criteria), ενώ απαιτείται συμμετοχή του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης στην σύνταξη του νομοθετικού κειμένου, ώστε να μπορεί το κομπόστ να χρησιμοποιείται σε καλλιέργειες ii. Tα κομπόστ /χώνευμα τύπου Α (από μηχανική διαλογή σύμμεικτων ΑΣΑ), θα πρέπει να μπορούν να συνδεθούν με κριτήρια τέλους κύκλου ζωής. Σύμφωνα με την έκθεση του JRC “End-of-waste criteria for biodegradable waste subjected to biological treatment (compost & digestate): Technical proposals”, είναι δυνατή η χρήση σε καλλιέργειες ως εδαφοβελτιωτικού ή μέσου ανάπτυξης των φυτών (growing media). Θα πρέπει να αλλαχθούν (επεκταθούν) οι χρήσεις του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος με βάση τα παραπάνω, έτσι ώστε οι ΜΕΑ που παράγουν κομπόστ ή χώνευμα τύπου Α σύμφωνα με τα end-of-waste criteria να έχουν τη δυνατότητα και άλλων χρήσεων, όπως για παράδειγμα αξιοποίηση του σε ενεργειακές καλλιέργειες καθώς και σε μη εδώδιμες καλλιέργειες (άνθη, αρωματικά φυτά κοκ). iii. Οι χρήσεις που προβλέπει η ΚΥΑ 56366/4351 για το κομπόστ/χώνευμα τύπου Α, είναι μη ρεαλιστικές, διότι αγνοούν το γεγονός ότι είτε ως υλικό επικάλυψης/τελικής κάλυψης ΧΥΤΥ ή ως υλικό αποκατάστασης λατομείων, το κομπόστ/χώνευμα τύπου Α απαιτεί ανάμιξη με άλλα υλικά πριν χρησιμοποιηθεί, για λόγους ευστάθειας, διαπερατότητας, κα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δύναται να απορροφηθούν πολύ μικρές ποσότητες από τους ΧΥΤΥ και τα λατομεία σε σχέση με τις παραγόμενες από τις ΜΕΑ. Η παράλειψη αυτή που αγνοεί την απαίτηση ανάμειξης με άλλα υλικά οδηγεί και σε σοβαρή υποκοστολόγηση της διάθεσης του προϊόντος επεξεργασίας. Ήδη παράγεται κομπόστ τύπου Α από τα Χανιά, την Κοζάνη (μονάδα ΣΔΙΤ) και το ΕΜΑΚ, ενώ σύντομα θα παραχθεί από την Ήπειρο και τις Σέρρες. Απαιτείται μία μελέτη που να εξετάζει τις πιθανές χρήσεις των υλικών λαμβάνοντας υπόψη: γεωτεχνικά χαρακτηριστικά, σύσταση, εκπλυσιμότητα, θρεπτικά συστατικά, συμπεριφορά σε λατομείο, συμπεριφορά ως υλικό επικάλυψης (πχ διαπερατότητα), αναγκαία ποσοστά ανάμιξης, κλπ και κυρίως το κόστος που συνεπάγεται ο τρόπος αυτός διαχείρισης του τελικού προϊόντος. Στόχος θα είναι η εξεύρεση πιθανών νέων λύσεων για τη χρήση των υλικών αυτών, αλλά και η εκτίμηση του επιπλέον κόστους που απαιτείται για να χρησιμοποιηθούν τα υλικά αυτά. Τα στοιχεία αυτά είναι άγνωστα έως τώρα και δεν λαμβάνονται υπόψη στους ΠΕΣΔΑ, δημιουργώντας σοβαρά πρακτικά προβλήματα στους ΦοΔΣΑ iv. Nα εξεταστεί περαιτέρω πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο εξής όρος της πρότασης τροποποίησης της 98/2008: «“επίχωση”: διαδικασία ανάκτησης κατά την οποία χρησιμοποιούνται κατάλληλα απόβλητα για εγγειοβελτιωτικούς σκοπούς σε χώρους όπου έχουν πραγματοποιηθεί εκσκαφές ή για λόγους μηχανικής ισορροπίας στην αρχιτεκτονική τοπίου ή στις κατασκευές αντί άλλων μη απόβλητων υλικών τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό». Ο όρος δίνει δυνατότητα επέκτασης των χρήσεων του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος v. Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα παραγωγής «σταθεροποιημένου οργανικού», ή κομπόστ/χώνευμα τύπου Β, το οποίο θα οδηγείται προς ταφή. Ο όρος «σταθεροποιημένο» να ορίζεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Για παράδειγμα, πολλοί δήμοι της χώρας προχωρούν σε μονάδες προσωρινής διαχείρισης πλησίον των εν λειτουργία ΧΥΤΑ ενόψει των σημαντικών καθυστερήσεων δημοπράτησης των έργων, λύσεις που λόγω του προσωρινού χαρακτήρα τους είναι χαμηλού κόστους και περιλαμβάνουν παραγωγή «κομπόστ» που δεν δύναται να αξιοποιηθεί. Το «κομπόστ ή χώνευμα τύπου Β» θα μπορεί να οδηγηθεί προς ταφή χωρίς να προσμετράται στους στόχους για τα BAA, βοηθώντας όμως στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ΧΥΤΑ. Θα μπορεί να αποτελέσει επίσης λύση για απομακρυσμένες περιοχές και νησιά, μειώνοντας το κόστος των ΜΕΑ vi. Υπάρχουν τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης που παράγουν υγρά απόβλητα πλούσια σε θρεπτικά, μέρος των οποίων ανακυκλοφορεί στη διεργασία και το υπόλοιπο, με βάση τα ελληνικά δεδομένα πρέπει να υποστεί επεξεργασία για να διατεθεί. Σε αρκετές χώρες το υγρό αυτό χρησιμοποιείται ως υγρό λίπασμα. Απαιτείται να τεθούν οι προϋποθέσεις ώστε η χρήση αυτή να μπορεί να είναι δυνατή και στη χώρα μας για να είναι ελκυστική η τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης και να μη επιβάλλονται επεξεργασίες που δεν έχουν νόημα, όπως ο καθαρισμός ενός υγρού λιπάσματος από τα θρεπτικά συστατικά του. vii. Τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, για να διατεθούν στην τσιμεντοβιομηχανία πρέπει βάσει της ΚΥΑ 56366/4351 να ανήκουν τουλάχιστον στην κλάση 3 του προτύπου ΕΝ 15359:2011. Εάν οι δράσεις ανακύκλωσης ευοδωθούν με βάση τα οριζόμενα σε ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ , τότε τα υπολειμματικά ΑΣΑ, που αποτελούν είσοδο στις ΜΕΑ, έχουν σύσταση εισόδου με υψηλό ποσοστό υγρασίας και οργανικών. Η παραγωγή επομένως απορριμματογενούς ανακτώμενου στερεού καυσίμου κλάσης 3, και ειδικότερα η επίτευξη θερμογόνου δύναμης 15 MJ/Kg, περιπλέκεται οδηγώντας σε αύξηση του κόστους για τις ΜΕΑ (επενδυτικό και λειτουργικό). Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καυσίμου με βάση τον/τους αποδέκτες και η δυνατότητα παραγωγής καυσίμων διαφορετικών κλάσεων από την ίδια εγκατάσταση, με βάση τους αποδέκτες και τις απαιτήσεις τους (εντός του πλαισίου του προτύπου). viii. Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι εξελίξεις και να εκδοθεί νέα ΚΥΑ σχετικά με τα κριτήρια τέλους κύκλου ζωής τουλάχιστον για τα κομπόστ/χώνευμα τύπου Α και για τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα. Ήδη είναι κοντά στην ολοκλήρωση η μελέτη που ανέθεσε το JRC για τα στερεά καύσιμα στην εταιρία Umweltbundesamt GmbH, Austria, με τίτλο: «Technical Specifications Study on the suitability of the different waste-derived fuels for end-of-waste status in accordance with Article 6 of the Waste Framework Directive (2008/98/EC)», ενώ ταυτόχρονα προχωρά η διαδικασία για τα κομπόστ όπως αναφέρθηκε στο σημείο ii ix. Θα πρέπει να επιτραπούν ή τουλάχιστον να μην αποκλείονται εν όψει της τροποποίησης της 98/2008 και της 99/31, οι μονάδες αποτέφρωσης των απορριμμάτων μετά από εξαντλητική μηχανική διαλογή/ανακύκλωση και μονάδες αποτέφρωσης απορριμματογενών ανακτώμενων στερεών καυσίμων, με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή/και θερμότητας x. Δεδομένου ότι οι δράσεις κυκλικής οικονομίας αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα, τόσο ως προς την αναπτυξιακή όσο και ως προς την περιβαλλοντική πολιτική της χώρας (αλλά και της ΕΕ), προτείνεται όπως τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία προσφέρονται σε ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς που προτίθενται να επενδύσουν σε αντίστοιχες δράσεις ανεξαρτήτως μεγέθους εταιρείας. Άλλωστε πρόκειται για μια Εθνική προσπάθεια στο οποίο πρέπει να συμμετάσχουν όλοι, συμπεριλαμβανομένης της βαριάς βιομηχανίας της χώρας που αναμένεται να έχει και καθοριστικό/πρωταγωνιστικό ρόλο. Προτείνεται, επομένως όπως τα χρηματοδοτικά εργαλεία να είναι διαθέσιμα όχι μόνο για ΜΜΕ αλλά και για Μεγάλες Εταιρείες (όπως αυτές ορίζονται βάσει της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2003/361/ΕΚ) για έργα των οποίων θα θεωρούνται συμβατά με τις διατάξεις της Εθνικής Στρατηγική Κυκλικής Οικονομίας. Πλέον προτείνεται, όπως ειδικά για δράσεις που εμπίπτουν στο πλαίσιο κυκλικής οικονομίας, ειδικές διατάξεις να συμπεριληφθούν στον Αναπτυξιακό Νόμο όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει δίνοντας αυξημένα κίνητρα και χρηματοδοτήσεις ανεξαρτήτως Περιφέρειας και μεγέθους επιχείρησης. Τέλος προτείνεται όπως το τελικό πρόγραμμα του ΣΕΣ «Ενίσχυση Περιβαλλοντικής Βιομηχανίας» να προβλέπει χρηματοδότηση και Μεγάλων Επιχειρήσεων καθώς και να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του (θα προτείναμε ποσό άνω των € 100 εκατ.)