Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ομάδα έργου C-TRACK 50 (ΕΣΑΔ ΕΜΠ & ΕΠΤΑ)' | 3 Δεκεμβρίου 2018, 11:27

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεταξύ άλλων ως στόχο τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020 και 40% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Επίσης έχει θέσει επιμέρους στόχους για την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης κατά 32% και 32.5% αντιστοίχως, όπως εγκρίθηκαν πρόσφατα (13/11/2018) οι αναθεωρημένοι στόχοι από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο ιδιαίτερα σημαντικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην επίτευξη των στόχων αυτών αναδεικνύεται μέσα από πλήθος πολιτικών και κατευθυντήριων Οδηγιών της Ε.Ε. που κάνουν σαφή αναφορά στην ανάγκη για ενεργοποίηση των τοπικών αρχών για την επίτευξη των στόχων για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Αναγνωρίζοντας ότι ποσοστό μεγαλύτερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου δημιουργείται μέσα από τις πόλεις και ότι οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ο πλησιέστερος φορέας διοίκησης των πολιτών και οφείλουν να αποτελούν πρότυπο για τους πολίτες κάνοντας ορθολογική χρήση ενέργειας και υιοθετώντας αειφόρα πρότυπα κατανάλωσης, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης συμφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το σκοπό αυτό ξεκίνησαν την πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων όπου οι υπογράφοντες δεσμεύονται εθελοντικά για τη λήψη δράσεων προκειμένου να υλοποιηθεί ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την υιοθέτηση μιας κοινής προσέγγισης αναφορικά με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν. Στο πλαίσιο αυτό εκπονούν Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια και το Κλίμα. Μέχρι σήμερα, 156 Ελληνικοί δήμοι έχουν προσχωρήσει στο Σύμφωνο, ήτοι περίπου οι μισοί δήμοι της Ελλάδας, ενώ 121 δήμοι έχουν εκπονήσει Σχέδιο Δράσης. Παράλληλα, ο Νόμος 4342/2015 (ΦΕΚ Α 143/9-11-2015) θεσπίζει την εκπόνηση σχεδίου ενεργειακής απόδοσης, με ευθύνη των Περιφερειαρχών και των Δημάρχων, για τα κτίρια αρμοδιότητάς τους και περιέχει συγκεκριμένους στόχους και δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Επίσης, καθιερώνεται σύστημα ενεργειακής διαχείρισης, το οποίο περιλαμβάνει ενεργειακούς ελέγχους, στο πλαίσιο του σχεδίου ενεργειακής απόδοσης. Σε επίπεδο περιφέρειας, ο Νόμος 4414/2016 θεσπίζει την εκπόνηση περιφερειακών σχεδίων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και την τρωτότητα κάθε περιοχής. Λαμβάνοντας υπόψη ότι: • Η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της χώρας μας για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνο με τη συνδρομή των περιφερειακών και τοπικών φορέων, καθώς και των πολιτών. • Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη με τις εθνικές κυβερνήσεις για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη και οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων. • Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες. • Η υφιστάμενη νομοθεσία στην Ελλάδα δεν απαιτεί οι Περιφέρειες και οι Δήμοι της Ελλάδας να αναπτύσσουν ολοκληρωμένο σχεδιασμό δράσεων για την ενέργεια και το κλίμα, παρά μόνο σχέδιο ενεργειακής απόδοσης για τα δημόσια κτίρια και σχέδιο για το Κλίμα σε επίπεδο περιφέρειας. • Αρκετοί δήμοι της Ελλάδας αναγνωρίζουν τον κομβικό ρόλο των τοπικών αρχών στην επίτευξη των Ευρωπαϊκών και εθνικών στόχων, καθώς και τα οφέλη του ενεργειακού σχεδιασμού σε επίπεδο δήμου, οπότε προσχωρούν εθελοντικά στο Σύμφωνο των Δημάρχων και εκπονούν Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια και το Κλίμα. • Έχοντας ως εργαλείο ένα Σχέδιο Δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα, επιδιώκεται συστηματικά η χρηματοδότηση δράσεων προτεραιότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας, υλοποιούνται αποτελεσματικότερα οι σχετικές δράσεις, ενώ διασφαλίζεται ότι αυτές δεν είναι αποσπασματικές ή ανταγωνιστικές, αλλά συμπληρωματικές, καθώς αποτελούν μέρος ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης. • Βελτιώνοντας την συμβατότητα των σχεδίων δράσης στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης, γίνεται καλύτερος και πιο ολοκληρωμένος ο σχεδιασμός και συνεπώς μειώνεται η γραφειοκρατία και επιτυγχάνονται συνέργειες κλίμακας στην υλοποίηση σχετικών δράσεων. • Υπάρχουν χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου ο ενεργειακός σχεδιασμός είναι υποχρεωτικός σε εθνικό, περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο, όπως η Γαλλία και η Λετονία, ενώ παράλληλα υπάρχουν άλλες χώρες όπου η πρόσβαση δήμων σε συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία είναι εφικτή μόνο αν υπάρχει ενεργειακός σχεδιασμός, π.χ. η Γερμανία συγχρηματοδοτεί την εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης, το οποίο είναι προαπαιτούμενο για να μπορέσει ένας δήμος να έχει πρόσβαση σε συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία. Προτείνεται, η εναρμόνιση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τον σχεδιασμό δράσεων για την ενέργεια και το κλίμα στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης και συνεπώς ο ολοκληρωμένος στρατηγικός σχεδιασμός για την ενέργεια και το κλίμα να είναι υποχρεωτικός σε επίπεδο περιφέρειας και δήμου. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται ο Εθνικός Σχεδιασμός για την Ενέργεια και το Κλίμα να περιλαμβάνει τις παρακάτω δράσεις: 1. Υποχρεωτική συμμετοχή των περιφερειακών αρχών στη διαβούλευση για το σχεδιασμό σε εθνικό επίπεδο • Οι εθνικές αρχές διαμορφώνουν προτεραιότητες πολιτικής μετά από διαβούλευση με τις περιφερειακές αρχές. • Στην συνέχεια, σε συνεργασία με τις περιφερειακές αρχές, καθορίζεται η συνεισφορά κάθε περιφερειακής αρχής στην επίτευξη των εθνικών στόχων, με ποσοτικούς στόχους εξοικονόμησης ενέργειας και παραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες. 2. Υποχρεωτικός ο περιφερειακός σχεδιασμός για την ενέργεια και το κλίμα • Ο καθορισμός προτεραιοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού. • Στην συνέχεια αναπτύσσεται ο περιφερειακός σχεδιασμός με τη συμμετοχή διαφορετικών εμπλεκόμενων φορέων και τοπικών αρχών μέσα από συναντήσεις εργασίας και διαδικασίες διαβούλευσης. • Οι απαιτήσεις όσον αφορά στο περιεχόμενο του σχεδίου δράσης πρέπει να εναρμονιστούν με την υφιστάμενη νομοθεσία, και πιο συγκεκριμένα να ενσωματώνουν τις απαιτήσεις ενός σχεδίου ενεργειακής απόδοσης για περιφερειακά κτίρια, και τις απαιτήσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. • Για να ολοκληρωθεί το σχέδιο δράσης για την ενέργεια και το κλίμα απαιτείται διαβούλευση και έγκριση από το περιφερειακό συμβούλιο. • Το σχέδιο αναπτύσσεται με βάση προκαθορισμένη δομή και οδηγίες που έχουν διαμορφωθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, έτσι ώστε να συμβαδίζει με όλες τις απαιτήσεις σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας. 3. Υποχρεωτικός ο τοπικός σχεδιασμός για την ενέργεια και το κλίμα • Ο καθορισμός προτεραιοτήτων σε επίπεδο δήμου πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης του περιφερειακού σχεδίου δράσης. Στην συνέχεια αναπτύσσεται ο τοπικός σχεδιασμός με τη συμμετοχή διαφορετικών εμπλεκόμενων φορέων. • Το τοπικό σχέδιο δράσης για την ενέργεια και το κλίμα πρέπει να είναι συμβατό με το περιφερειακό. Οι απαιτήσεις όσον αφορά στο περιεχόμενο του πρέπει να εναρμονιστούν με την υφιστάμενη νομοθεσία (π.χ. σχέδιο ενεργειακής απόδοσης για δημοτικά κτίρια) και με σχετικές Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες (ειδικότερα το Σύμφωνο των Δημάρχων). • Για να ολοκληρωθεί το σχέδιο απαιτείται διαβούλευση και έγκριση από το δημοτικό συμβούλιο. • Το σχέδιο αναπτύσσεται με βάση προκαθορισμένη δομή και οδηγίες που έχουν διαμορφωθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, έτσι ώστε να συμβαδίζει με όλες τις απαιτήσεις σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας. 4. Υποχρεωτική η ύπαρξη σχεδιασμού για την ενέργεια και το κλίμα σε επίπεδο περιφέρειας και δήμου για συμμετοχή σε ανοιχτές προσκλήσεις χρηματοδότησης για την υλοποίηση έργων. Παράλληλα προτείνεται να προωθηθούν και οι παρακάτω δράσεις για να διευκολυνθεί ο ενεργειακός σχεδιασμός σε επίπεδο δήμου: • Οι περιφερειακές αρχές να ηγούνται εθελοντικού σχήματος για την υποστήριξη του τοπικού ενεργειακού σχεδιασμού (π.χ. ως συντονιστής/υποστηρικτής του Σύμφωνου των Δημάρχων). Εναλλακτικά, το ενεργειακό γραφείο της περιφέρειας, ή η τοπική αναπτυξιακή, θα μπορούσαν να αναλαμβάνουν την τεχνική υποστήριξη των δήμων της περιφέρειας για τον ενεργειακό σχεδιασμό. • Η κατανομή των κονδυλίων του ΕΣΠΑ σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος στις περιφέρειες να πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη και τους επιμέρους στόχους που έχουν αναλάβει. • Δημιουργία και ενεργοποίηση υφιστάμενων απαραίτητων δομών (π.χ. ενεργειακός υπεύθυνος του δήμου) για τον στρατηγικό σχεδιασμό στους δήμους. • Διάθεση κονδυλίων από τις περιφέρειες στους δήμους για την εκπόνηση και υλοποίηση του ενεργειακού σχεδιασμού.