Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΑΤΗ' | 21 Ιανουαρίου 2019, 12:09

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ορθά το Π.Δ. εντάσσει στη ζώνη Α «Προστασίας της Φύσης» την περιοχή περιοχή Α4.2 ως «αποκομμένες από τη λίμνη παραλίμνιες και λιμναίες περιοχές εξαιτίας της κατασκευής αναχωμάτων..», γιατί ήταν όντως υδάτινες εκτάσεις της λίμνης έως την κατασκευή του τεχνητού αναχώματος κατά την περίοδο της δικτατορίας (1969-1974) όταν όλες οι παρεμβάσεις ήταν βεβαίως νόμιμες λόγω απουσίας συναφούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αλλά βέβαια ιδιαίτερα βλαπτικές για τη λίμνη. Το ΠΔ αποτυπώνει τη σημερινή κατάσταση, προσπαθεί να επαναφέρει στη λίμνη εν μέρει τις υδάτινες εκτάσεις της περιλαμβάνοντας τις αποκομμένες εκτάσεις στη ζώνη Α. Θα πρέπει όμως να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος μη θεωρώντας δεδομένες καταστάσεις λόγω έργων και επιχωματώσεων αμφιβόλου νομιμότητας και να: (α) θεωρήσει ξεκάθαρα τις αποκομμένες εκτάσεις ως υγροτοπικές/ υδάτινες , (β) προσαρτήσει μεγαλύτερη έκταση επιφανειών στη ζώνη Α4 (ήτοι Β. 5.1, και περιοχή Ιωαννίνων-Περάματος). Όσον αφορά στη ζώνη Α.4.1., το τμήμα της που είναι καλαμώνας θα πρέπει να νοηθεί ως ζώνη Α.2. Προτεινόμενες αλλαγές: 1. Χωρίο 2.Ι «Ζώνη Α (χερσαία και υδάτινη περιοχή: νήσου Ιωαννίνων, λίμνης Παμβώτιδας, παραλίμνιων εκτάσεων και εποχικών υγροτόπων). Χαρακτηρίζεται ως Περιοχή «Προστασίας της Φύσης» Αλλαγή σε «Ζώνη Α (χερσαία και υδάτινη περιοχή: νήσου Ιωαννίνων, λίμνης Παμβώτιδας, παραλίμνιων εκτάσεων και εποχικών υγροτόπων), ως η πολυγωνική γραμμή με απόλυτο υψόμετρο 469,54 μ. Χαρακτηρίζεται ως Περιοχή «Προστασίας της Φύσης» 2. Χωρίο 2.Ι. δ «A4 που αποτελείται από αποκομμένες από τη λίμνη παραλίμνιες και λιμναίες περιοχές εξαιτίας της κατασκευής αναχωμάτων και διακρίνεται στις υποζώνες Α4.1 και Α4.2.» Αλλαγή σε: «A4 που αποτελείται από αποκομμένες από τη λίμνη υγροτοπικές περιοχές εξαιτίας της κατασκευής αναχωμάτων και διακρίνεται στις υποζώνες Α4.1 που αποτελεί σημαντική για τα προστατευόμενα είδη υγροτοπική περιοχή καλαμώνων και Α4.2 που αποτελεί σημαντική για τα προστατευόμενα είδη υγροτοπική περιοχή λειμώνων». 3. Επομένως, τουλάχιστον η ζώνη Β5.1. θα πρέπει να ενταχθεί στη ζώνη Α.4.2 με ισχύ των χρήσεων γης όπως αναγράφονται για τη ζώνη Α4.2 ή εξολοκλήρου ή εν μέρει, ως τμήμα 300 μ από το σημερινό ανάχωμα (δες Άρθρο 0.3) 4. Να επανασχεδιαστεί ο χάρτης του Π.Δ περιλαμβάνοντας στη ζώνη Α και τις εκτάσεις που έχουν επιχωματωθεί στο Δυτικό τμήμα της λίμνης (δρόμος Ιωαννίνων – Περάματος) με βάση το σαφές όριο των 469,54μ. Επιστημονική και νομική τεκμηρίωση 1. Σε έγκυρη επιστημονική δημοσίευση [1] δίδεται χάρτης συγκριτικός με τη φυσική έκταση της Λίμνης , το έτος 1963 και αργότερα το έτος 1986, πριν και μετά τη δημιουργία του τεχνητού αναχώματος. Σε αυτήν τη δημοσίευση αποδεικνύεται η απώλεια άνω του 85% των υγρών εκτάσεων του Λεκανοπεδίου λόγω έργων αποξήρανσης και τεχνητών επιχωματώσεων, θέμα μείζονος οικολογικής καταστροφής, όπως και η κατάκλυση χερσαίων εδαφών στην περιοχή της Αμφιθέας. 2. Ορθοφωτοχάρτες πριν το 1970 αποδεικνύουν την πραγματική έκταση της λίμνης, η οποία περιλαμβάνει και τις δύο ζώνες Α.4.2 και Β.5.1. όπως και το τμήμα πλησίον του δρόμου Ιωαννίνων – Περάματος που στο Π.Δ. εμπεριέχεται στη ζώνη Γ και όχι στη ζώνη Α. 3. Τα αναχώματα που κατασκευάστηκαν νόμιμα κατά την περίοδο 1969-1974, καθώς δεν υφίστατο τότε σχετική περιβαλλοντική νομοθεσία. 4. Ο Νόμος 2971/2001/Α-285 αναφέρεται τόσο στη θάλασσα όσο και στις μεγάλες λίμνες όπως η λίμνη Παμβώτιδα. Με βάση το νόμο, τόσο η ζώνη Α.4.2 όσο και η ζώνη Β5.1 αποτελούν δημόσιες εκτάσεις που ανήκουν κατά κυριότητα στο δημόσιο όπου απαγορεύεται η κατασκευή κτισμάτων και κατασκευασμάτων, ως υδάτινες εκτάσεις της λίμνης. • Στο άρθρο 1 του Νόμου περί αιγιαλού δίδονται οι παρακάτω ορισμοί: «Αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της, «Όχθη» των μεγάλων λιμνών είναι η χερσαία ζώνη, που περιστοιχίζει αυτές και βρέχεται από τις μεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των υδάτων τους, «Παλαιός αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα γραμμή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού, ενώ «Παλαιά όχθη» των μεγάλων λιμνών είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη μετακίνηση της οριογραμμής της όχθης των μεγάλων λιμνών. • Στο άρθρο 2 του Νόμου 2971/2001 / Α-285 περί κυριότητας του αιγιαλού, όχθης αναφέρεται ρητά πως «Ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη είναι πράγματα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο τα προστατεύει και τα διαχειρίζεται», και πως «Στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη και την παρόχθια ζώνη δεν επιτρέπεται η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει κατασκευασμάτων…» πλην εξαιρέσεων «για λόγους χρησιμεύσουν για «κοινωφελείς περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς σκοπούς και για απλή χρήση της παραγράφου 1 του άρθρου 13, καθώς επίσης και για την εξυπηρέτηση υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος». Τέλος αναφέρεται πως «Ο παλαιός αιγιαλός και η παλαιά όχθη ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και καταγράφονται ως δημόσια κτήματα» • Τόσο στην Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ-2000) της λίμνης [4] όσο και στο υπάρχον Διαχειριστικό Σχέδιο της Λίμνης Παμβώτιδας (2005-σελ 66 & 67) αναγράφονται ρητά ως προβλήματα της Λίμνης : «Η δημιουργία του αναχώματος είναι συνώνυμη με την απώλεια των ρηχών εκτάσεων της λίμνης και των παροδικά πλημμυριζόμενων υγρών λιβαδιών, τους σημαντικότερους βιοτόπους της Το ανάχωμα που υψώθηκε περιμετρικά της λίμνης των Ιωαννίνων (χωματόδρομος Αμφιθέα-Μονή Ντουραχάνη στο βόρειο τμήμα και κρηπίδωμα - χωματόδρομος Μπογιάννου - στροφή Κατσικάς) την περίοδο 1969-1974 οριοθέτησε με αυθαίρετο τρόπο τη λίμνη. Τα αναχώματα απέκοψαν από τη λίμνη ζωτικές της εκτάσεις οι οποίες ανέρχονται στο 10% της λιμναίας επιφάνειας και έδωσαν βάση για μπαζώματα και καταστροφή παραλίμνιων βιοτόπων. Απωλέσθησαν πολλές εκτάσεις ρηχές, και παροδικά πλημμυριζόμενες. Η οριοθέτηση της λίμνης Παμβώτιδας παραμένει προβληματική. Ο αιγιαλός της λίμνης δεν έχει ακόμη οριστεί από την αρμόδια επιτροπή, καθώς ο παλαιός αιγιαλός - λίμνη και πλημμυρικές εκτάσεις λίμνης με βάση το φυσικό ανάγλυφο - εκτείνεται εκτός του τεχνητού αναχώματος και υπερκαλύπτει μπαζωμένα κράσπεδα». Επιπλέον στο διαχειριστικό σχέδιο αναγράφεται ως μέτρο προστασίας προτεραιότητας (Πίνακας Α, σελ 221) «Τμήση του αναχώματος στο Βόρειο τμήμα της λίμνης, έπειτα από ειδική μελέτη, τουλάχιστον τμηματικά, με στόχο τη φυσική επαναλειτουργία των πηγών και την αποκατάσταση των υγρολίβαδων στην περιοχή Αμφιθέας- Περάματος. Τμήση του αναχώματος στο Νότιο τμήμα της λίμνης, εκτός ζωνών οικιστικού ελέγχου, τουλάχιστον τμηματικά με στόχο την αποκατάσταση των υγρών παραλίμνιων ενδιαιτημάτων. Η δράση είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση των ρηχών εκτάσεων και των παροδικά πλημμυρισμένων υγρων λιβαδικών εκτάσεων» 5. Σε σχετικό της έγγραφο η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων (ΑΠ 2054, 12/11/01) διαφωνεί στην λανθασμένη προτεινόμενη οριοθέτηση του αιγιαλού ακριβώς στα όρια των διανομών του Υπουργείου Γεωργίας, ώστε να μη θιχτούν οι ιδιοκτησίες (έγγραφο Γ.Ε.Ν. 544.5/367/00/20.12.00) διότι η «χάραξη της οριογραμμής της όχθης θα αποβεί σε βάρος της προστασίας της λίμνης Παμβώτιδας και του οικοσυστήματός της για τα οποία καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες, καθώς επίσης θα αποβεί βλαπτική για το συνολικότερο δημόσιο συμφέρον», και διότι «με τη ρύθμιση αυτή μια μεγάλη περιοχή της λίμνης έκτασης 2.000 στρεμμάτων, δηλαδή περίπου το 10% της συνολικής επιφάνειάς της… δεν θα θεωρείται πλέον υδάτινο στοιχείο.» Στο ίδιο έγγραφο προτείνεται η οριογραμμή της όχθης της λίμνης να καθοριστεί με τέτοιο τρόπο "ώστε να λαμβάνεται υπόψη η κατάσταση της όχθης πριν την κατασκευή διαφόρων έργων όπως αναχώματα, κρηπιδώσεις, ναυταθλητικές εγκαταστάσεις κ.α» 6. Υπήρξε ένσταση του Ελληνικού Δημοσίου (του Ν. 2308/95 για τις δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις ως προς την με αριθμ. 2938/13.9.2002 Δήλωση περιουσίας του Δημοσίου για τον ΟΤΑ Ιωαννίνων) (Α.Π. Ένστασης 412/3-4-2003) με βάση την οποία υπάρχουν 326 κωδικοί χορτολιβαδικών εκτάσεων περιμετρικά της Λίμνης συνολικής έκτασης 603.263,13 m2 οι οποίοι έχουν παρανόμως εξαιρεθεί από την ένσταση προσάρτησής τους στην περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου. 7. Υπήρξε καταγγελία προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Πίνδος Περιβαλλοντικής» (Α.Π. 7/232 - 14/2/2005), με θέμα «Καταπατήσεις & επιχωματώσεις πλημμυρικής ζώνης λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων» στην οποία η ΜΚΟ αιτείται την: «(α) διαλεύκανση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος περιμετρικά της λίμνης Ιωαννίνων την εν λόγω περιοχή και της ύπαρξης πιθανών καταπατήσεων δημοσίων εκτάσεων, (β) διαλεύκανση της νομιμότητας παραχωρήσεων εκτάσεων της λίμνης από το Υπουργείο Γεωργίας,(γ) διαλεύκανση της νομιμότητας διαδικασίας χαρακτηρισμού εκτάσεων της Λίμνης πριν και μετά την έναρξη της κτηματογράφησης, (δ) διαλεύκανση της νομιμότητας των ανεγειρόμενων κτιρίων στην παρόχθια ζώνη της Λίμνης Παμβώτιδας.». Η ως άνω καταγγελία δεν εκδικάστηκε και μπήκε στο αρχείο. 8. Σχετικό έγγραφο του Τεχνικού Επιμελητηρίου προς τα αρμόδια Υπουργεία [Α.Π. 764, 24/04/2012] αναγράφει ρητά πως « το Π.Δ. πρέπει να περιλαμβάνει την ρητή αναφορά ότι τα όρια της υδάτινης επιφάνειας της Λίμνης ταυτίζονται με την πολυγωνική με απόλυτο υψόμετρο 469,54 μ. Με βάση αυτή την παραδοχή έχει γίνει, μέχρι σήμερα, η οριοθέτηση του μεγαλύτερου τμήματος της περιμέτρου της Λίμνης. Η διατύπωση, όπως περιλαμβάνεται στο σχ. ΠΔ, χωρίς αναφορά στο υψόμετρο 469,54 μ. είναι εντελώς ασαφής και μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις αμφισβήτησης των ορίων ακόμη και εκεί που έχουν ήδη καθοριστεί. Δεν πρέπει να αφεθεί καμία κερκόπορτα ανοικτή σε βάρος της Λίμνης 9. Τεκμηρίωση – αξία υγρών λιβαδιών. Με το παρόν δημόσια εκφράζω την πεποίθηση πως η αποκατάσταση των υγρολιβαδικών εκτάσεων της λίμνης Παμβώτιδας, συνδέεται άμεσα με την καλή λειτουργία του οικοσυστήματος της περιοχής του Λεκανοπεδίου, ενώ η απώλειά τους είναι επικίνδυνη για τη ζωή και την περιουσία των πολιτών, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων που θα παρουσιαστούν στο μέλλον, καθώς: a) Οι υγροί λειμώνες εάν αποκατασταθούν να ενισχύσουν την προστασία ειδών χλωρίδας, και πανίδας, συμπεριλαμβανομένων των ειδών προτεραιότητας των Παραρτημάτων των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ, καθώς και ενδημικών προστατευόμενων ειδών της Ελλάδας (Νόμος 3937/2011). Τα υγρά λιβάδια, οι ρηχές εκτάσεις της λίμνης και οι καλαμώνες είναι τα πλέον σημαντικά οικοσυστήματα που υποστηρίζουν την όποια εναπομείνουσα βιολογική αξία της λίμνης. b) Οι υγροί λειμώνες και οι ρηχές εκτάσεις της λίμνης, εάν αποκατασταθούν με τμηματική ρήξη του αναχώματος, θα ενισχύσουν τις οικολογικές υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει το οικοσύστημα όπως η ρύθμιση του υδρολογικού ισοζυγίου, η κλιματική ρύθμιση, η εκτόνωση πλημμυρικών φαινομένων, ο αυτοκαθαρισμός της λίμνης από τα λύματα και εν γένει το οργανικό φορτίο, και η αύξηση της παραγωγικότητας (χώρος αναπαραγωγής ιχθυοπανίδας) κτλ c) Εάν δεν υπάρξει τμήση του αναχώματος ή εν γένει επαναπλημμυρισμός και επικοινωνία των υγρολιβαδικών εκτάσεων με τη λίμνη με αντλίες ή άλλες τεχνικές, είναι πιθανή η εκτόνωση της Λίμνης σε περιοχές που δεν κατακλύζονταν στο παρελθόν από τα νερά της, με επίκεντρο περιοχές υψηλού κινδύνου για πλημμύρες όπως οι αγροτικές εκτάσεις ανατολικά της Λίμνης, η περιοχή της Αμφιθέας, το νησί, ή η παραλίμνια περιοχή της πόλης. Σημειώνεται πως ήδη η λίμνη έχει κατακλύσει περιοχές της Αμφιθέας που δεν κατακλυζόταν στο παρελθόν, λόγω του νότιου αναχώματος-ποδηλατοδρόμου όπως φαίνεται στο σχετικό χάρτη [1]. d) Εάν δεν υπάρξει τμήση του αναχώματος ή εν γένει επαναπλημμυρισμός και επικοινωνία των υγρολιβαδικών εκτάσεων με τη λίμνη με αντλίες ή άλλες τεχνικές, είναι πιθανή η ύπαρξη ακραίων πλημμυρικών φαινομένων στο μέλλον τόσο στην Αμφιθέα, στο νησί, αλλά και στον οικιστικό ιστό της πόλης των Ιωαννίνων, γεγονός που δύναται να απειλήσει ίδια την ασφάλεια των πολιτών, καθώς και των ιδιοκτησιών τους. Βιβλιογραφία παρατηρήσεων άρθρου 2 [1] Kati V., Mani P., von Helversen O., Willemse F., Elsner N., Dimopoulos P. 2006. Human land use threatens endemic wetland species: the case study of Chorthippus lacustris (Orthoptera: Acrididae) in Epirus, Greece. Journal of Insect Conservation 10: 65-74. https://www.researchgate.net/publication/225799196_Human_Land_use_Threatens_Endemic_Wetland_Species_The_Case_of_Chorthippus_lacustris_La_Greca_and_Messina_1975_Orthoptera_Acrididae_in_Epirus_Greece