Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Δίκτυο Φο.Δ.Σ.Α.' | 21 Ιανουαρίου 2019, 13:12

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Φο.Δ.Σ.Α ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΙΣΦΟΡΑ 2. ΤΕΛΟΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΙΣΦΟΡΑ Α) Σύμφωνα με τις διακηρύξεις της Πολιτείας, η εκ βάθρων αλλαγή του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των ΦοΔΣΑ αποσκοπεί στην επιτάχυνση και βελτιστοποίηση των διαδικασιών επίτευξης της ολοκληρωμένης διαχείρισης των Α.Σ.Α. Με βάση αυτό το σκεπτικό, η «τιμωρητική» λογική της επιβολής τέλους, αναλόγως του βαθμού υλοποίησης των απαιτούμενων έργων, είναι κατ’ αρχήν αιτιολογημένη, υπό την έννοια ότι δεν πρόκειται περί εισπρακτικού μέτρου, αλλά περί μέτρου πίεσης των Ο.Τ.Α. και των ΦοΔΣΑ. Είναι όμως πράγματι έτσι; Υπενθυμίζουμε ότι στο άρθρο 225 παρ. 3 εδ. δ’ του ν. 4555/2028, προβλέπεται η αδειοδότηση λειτουργίας ενός ΦοΔΣΑ, αρκεί εντός των διοικητικών ορίων ενός από τους δήμους- μέλη του να έχει προβλεφθεί τουλάχιστον ένας χώρος υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ) αποβλήτων και τουλάχιστον μία μονάδα μηχανικής - βιολογικής επεξεργασίας αποβλήτων ή άλλο έργο ή υποδομή, ώστε να ολοκληρώνεται εντός των ορίων του ΦοΔΣΑ η διαχείριση των αποβλήτων, σύμφωνα με το οικείο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 35 του ν. 4042/2012. Εν τούτοις, σε καμία διάταξη νόμου δεν προβλέπεται καμία απολύτως επίπτωση για τις περιπτώσεις των ΦοΔΣΑ, οι οποίοι μπορεί μεν να έχουν εντάξει στο ΠΕΣΔΑ μια πρόταση κατασκευής μονάδας, αλλά είτε δεν την υλοποιούν εντός της χρονικής ισχύος του υφιστάμενου ΠΕ.Σ.Δ.Α., είτε δεν την υλοποιούν καθόλου. Κατά συνέπεια, εκ των πραγμάτων, η εφαρμογή του ν. 4555/2018 δεν αποσκοπεί στην επίτευξη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των Α.Σ.Α. μέσω της σύστασης αποτελεσματικών ΦοΔΣΑ, αφού αν αυτός ήταν ο σκοπός της ρύθμισης, τότε δεν θα επιτρεπόταν η λειτουργία των ΦοΔΣΑ που δεν την επιτυγχάνουν. Η λύση στο ζήτημα της αποτελεσματικής λειτουργίας των ΦοΔΣΑ με σκοπό την επίτευξη της ολοκληρωμένης διαχείρισης, δεν είναι η επιβολή τέλους, αλλά η υποχρεωτική συγχώνευση των ΦοΔΣΑ σε περίπτωση μη επίτευξης των στόχων υλοποίησης των έργων διαχείρισης Α.Σ.Α. εντός συγκεκριμένων χρονικών ορίων, σε ΦοΔΣΑ που πληροί τις αντίστοιχες προϋποθέσεις. Αντιθέτως, η διατήρηση τέτοιων αναποτελεσματικών ΦοΔΣΑ σε συνδυασμό με την πρόβλεψη του τέλους, αποδεικνύει ότι ο σκοπός επιβολής του τέλους είναι αποκλειστικά εισπρακτικός ως δημόσιο έσοδο. Όντως, η καθιέρωση του ποσού των 10 ευρώ/τόνο αποβλήτων που διατίθεται χωρίς προηγούμενη επεξεργασία, για την επιδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά επιβολή φόρου στους δήμους της χώρας, μη εξαιρουμένων ούτε των Δήμων που ασκούν αρμοδιότητες ΦοΔΣΑ Η είσπραξή του μέσω της ΑΑΔΕ, το καθιστά αυτόματα δημόσιο έσοδο, τη διαχείριση του οποίου θα έχουν τα συναρμόδια υπουργεία (ΥΠΕΣ & ΥΠΕΝ) μέσω του Πράσινου Ταμείου, χωρίς καμιά διασφάλιση της ανταποδοτικότητας με την έννοια της χρηματοδότησης αντίστοιχου ύψους επενδύσεων προς το ύψος των εισπραττόμενων ποσών ανά περιοχή της χώρας. Στους ΦοΔΣΑ ανατίθεται ο ρόλος του εισπράκτορα από τους δήμους-μέλη και η απόδοσή του στην ΑΑΔΕ. Μάλιστα ως εγγυητής-πιστοποιητής των στοιχείων υπολογισμού του φόρου και τυχόν μειώσεών του από τους ΦοΔΣΑ ορίζεται η Γενική Γραμματεία Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, τον ρόλο και την αξιοπιστία της οποίας έχουν βιώσει οι ΦΟΔΣΑ στο πετσί τους. Η επιβολή του φόρου αυτού, είναι η με πλάγιο, ωραιοποιημένο και συγκαλυμμένο τρόπο, επαναφορά του καταργούμενου τέλους υγειονομικής ταφής, που στην πράξη δεν κατέστη ποτέ δυνατή η είσπραξή του. Β) Εξ αιτίας των συνεχών νομοθετικών παρεμβάσεων ως προς το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΦοΔΣΑ, σήμερα υφίστανται ΦοΔΣΑ που έχουν προκύψει από τη συγχώνευση προϋφιστάμενων σχημάτων. Εμφανίζεται έτσι το φαινόμενο συνύπαρξης στον ίδιο ΦοΔΣΑ, κάποιων Ο.Τ.Α. που υπό το κέλυφος των προϋφιστάμενων ΦοΔΣΑ έχουν επιτύχει ένα βαθμό υλοποίησης έργων ολοκληρωμένης διαχείρισης, με Ο.Τ.Α. οι οποίοι ανήκαν σε προϋφιστάμενο ΦοΔΣΑ που δεν είχε προβεί σε κανένα σχεδιασμό ή κατασκευή έργου διαχείρισης Α.Σ.Α. Με το δεδομένο ότι το τέλος μοιράζεται αναλογικά σε όλους τους Δήμους μέλη του ΦοΔΣΑ που προέκυψε από την συγχώνευση τότε για ποιο λόγο θα πρέπει οι Ο.Τ.Α. οι οποίοι είχαν επιτύχει ένα προωθημένο βαθμό υλοποίησης έργων διαχείρισης Α.Σ.Α., να «τιμωρούνται» για τις καθυστερήσεις των Ο.Τ.Α. που δεν το είχαν επιτύχει, με την επιβολή τέλους στο ΦοΔΣΑ που συμμετέχουν, το οποίο, εκ του νόμου, βαρύνει κατ’ αναλογία όλα τα μέλη του ΦοΔΣΑ; Γ) Με τις διατάξεις των άρθρων 225 - 247 του ν. 4555/2018, οι Δήμοι κλήθηκαν να αποφασίσουν για τη συμμετοχή τους σε ένα ΦοΔΣΑ, χωρίς να έχουν γνώση του ενδεχομένου επιβολής ή μη τέλους διαχείρισης, αναλόγως του βαθμού προόδου των έργων διαχείρισης Α.Σ.Α. κάθε ΦοΔΣΑ. Με την προτεινόμενη Κ.Υ.Α. οι Δήμοι καλούνται εκ των υστέρων να καταβάλουν το τίμημα της επιλογής που έκαναν, χωρίς να ξέρουν ότι αυτή έχει τίμημα. Οι αποφάσεις των Δήμων θα ήταν προφανώς διαφορετικές, αν γνώριζαν ότι ο βαθμός υλοποίησης κάθε έργου θα έχει επιπτώσεις στα ποσά που θα κληθούν να καταβάλουν στον οικείο ΦοΔΣΑ. Η επιβολή του τέλους προς το ΦοΔΣΑ για την μη ολοκλήρωση των έργων (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ κτλ) για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, δεν μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα και χωρίς μεγάλη μεταβατική περίοδο, όσο δηλαδή δεν έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του ΦοΔΣΑ. Σημειώνεται ότι οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των έργων διαχείρισης ΑΣΑ είναι σε μεγάλο βαθμό βασική ευθύνη της πολιτείας η οποία α) δεν έχει ολοκληρώσει το θεσμικό επίπεδο λειτουργίας των ΦοΔΣΑ τα τελευταία 10 έτη, β) δεν δίνει τα εργαλεία και το προσωπικό για να λειτουργήσουν οι ΦοΔΣΑ , και γ) επί σειρά ετών με στοχευμένες παρεμβάσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση έχει εμποδίσει και την εφαρμογή του νόμου, και την έγκαιρη υλοποίηση του σχεδιασμού των ΦοΔΣΑ και της κατασκευής των έργων αυτών. Τίθεται το ερώτημα αν οι Δήμοι και οι ΦοΔΣΑ έχουν μόνο την υποχρέωση καταβολής προστίμων αν ευθύνονται για τις καθυστερήσεις στην διαχείριση των ΑΣΑ, ή αν έχουν και το δικαίωμα να απαιτήσουν αποζημιώσεις, αν για τις καθυστερήσεις αυτές ευθύνονται φορείς του ελληνικού κράτους. Δ) Μέχρι σήμερα, δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των συναρμόδιων φορέων (ΕΟΑΝ, ΕΕΑΑ, συστήματα διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών) ώστε να ολοκληρωθούν τα προβλεπόμενα και απαιτούμενα επιχειρησιακά σχέδια, να διασφαλιστούν οι πηγές χρηματοδότησής τους, και να πραγματοποιηθούν οι προμήθειες του απαιτούμενου εξοπλισμού (οχήματα, κάδοι) για την εξυπηρέτηση της διαχείρισης των διακριτών ρευμάτων των ΑΣΑ. Ακόμη και ο διαγωνισμός για την πρόσληψη προσωπικού στον τομέα της καθαριότητας των ΟΤΑ καθυστερεί, με αποτέλεσμα να μην υφίσταται ούτε το απαιτούμενο προσωπικό. Τέλος, η πρόταση για δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης βιοαποβλήτων δεν υποστηρίζεται ικανοποιητικά από τα διαθέσιμα κονδύλια, ενώ η προτροπή του Υπουργείου να κατευθυνθούν τα βιοαπόβλητα σε μονάδες του ιδιωτικού τομέα, παραγνωρίζει το γεγονός ότι αυτές αφ’ ενός δεν επαρκούν, και αφ’ ετέρου δεν είναι γεωγραφικά κατανεμημένες, με αποτέλεσμα το κόστος μεταφοράς των βιοαποβλήτων να είναι απολύτως απαγορευτικό. Τα τελευταία έτη η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι ΦοΔΣΑ εναγωνίως επιμένουν στην αναζήτηση ενδιάμεσων λύσεων, με ολοκληρωμένες προτάσεις μέχρι την ολοκλήρωση των ΠΕΣΔΑ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη από την πολιτεία. Αυτή είναι η κύρια αιτία των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των έργων ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η επιβολή τέλους δεν μπορεί να επιβληθεί χωρίς να έχει καταστεί εκ των προτέρων σαφές ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί πριν το πέρας της ισχύος του παρόντος ΠΕΣΔΑ. Είναι απαραίτητο να υπάρξει ένα εκ των προτέρων γνωστό, σαφές και αδιαμφισβήτητο χρονικό όριο, πέρα από το οποίο ο κάθε ΦοΔΣΑ και ο κάθε ΟΤΑ θα κληθούν να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Το όριο αυτό δεν μπορεί παρά να είναι το χρονικό όριο της υλοποίησης των προβλεπόμενων έργων ολοκληρωμένης διαχείρισης που έχουν δρομολογήσει οι ΦοΔΣΑ.