Αρχική Δημόσια διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)Σχόλιο του χρήστη Alex Schaffner | 15 Δεκεμβρίου 2019, 20:53
  • Σχόλιο του χρήστη 'Alex Schaffner' | 15 Δεκεμβρίου 2019, 20:53

    ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ Η επιλογή της θέσης εγκατάστασης των αιολικών πάρκων είναι καθοριστικής σημασίας. Στο πλαίσιο της αρχής της πρόληψης, η οποία είναι θεμελιώδης αρχή του δικαίου της ΕΕ, η Ορνιθολογική προτείνει τα ακόλουθα, σε συμφωνία και με τις κατευθύνσεις της Birdlife International: i. Θεσμοθέτηση περιοχών αποκλεισμού εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να αποκλείεται η εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ σε: • Περιοχές του δικτύου Natura (Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)). • Σημαντικές Περιοχές για τα Πτηνά (IBAs), περιλαμβανομένων των αναγνωρισμένων μεταναστευτικών περασμάτων – στενωπών (migratory bottlenecks), όπου υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις πτηνών ή νυχτερίδων, όπως ορεινά περάσματα. • Εθνικοί δρυμοί και άλλοι τόποι διεθνούς σημασίας (π.χ. Υγρότοποι διεθνούς σημασίας για την ορνιθοπανίδα – Συνθήκη Ραμσάρ), Καταφύγια Άγριας Ζωής κ.λπ. ii. Κατάρτιση «χαρτών ευαισθησίας», οι οποίοι θα καταγράφουν τους πληθυσμούς πτηνών και νυχτερίδων, τις διαδρομές τους, τις περιοχές όπου υπάρχουν στοιχεία που αποκλείουν την εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ, τις περιοχές που είναι επιτρεπτή η εγκατάστασή τους και τις περιοχές για τις οποίες απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες. Τέτοιοι χάρτες θα επικαιροποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα επί τη βάσει επιστημονικών δεδομένων. Συναφώς, η Ορνιθολογική έχει καταρτίσει χάρτη της ελληνικής επικράτειας στον οποίο απεικονίζονται, αφενός, οι περιοχές αποκλεισμού και αφετέρου, οι ζώνες αιολικού δυναμικού της χώρας. iii. Το νέο χωροταξικό πλαίσιο θα πρέπει να έχει δυναμικό χαρακτήρα, υπό την έννοια ότι θα πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνει υπόψη το καθεστώς διατήρησης της βιοποικιλότητας. Συγκεκριμένα, αν διαπιστωθεί ότι η κατάσταση διατήρησης είδους έχει επιδεινωθεί, τότε θα πρέπει το χωροταξικό πλαίσιο να μπορεί να προσαρμοσθεί, ώστε να αποκλείει ή να θέτει περιορισμούς στην εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ στο συγκεκριμένο ενδιαίτημα. iv. Διασφάλιση της ανεξαρτησίας των μελετητών που διεξαγάγουν τις μελέτες περιβαλλοντικών εκτιμήσεων (νυν Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση). Συγκεκριμένα, οι συγκεκριμένοι μελετητές δεν θα πρέπει να προσλαμβάνονται από τις εταιρείες που θα εγκαταστήσουν τους ΑΣΠΗΕ, αλλά από τις αρμόδιες αρχές. Η σχετική δαπάνη θα καταλογίζεται στις εταιρείες. v. Ενθάρρυνση και στήριξη υπό τη μορφή κινήτρων (π.χ. ευνοϊκότερη φορολογία) της χρήσης τεχνολογιών ανεμογεννητριών άνευ λεπίδων (bladeless wind turbines), οι οποίες έχουν μικρότερες επιπτώσεις στους πληθυσμούς των πουλιών και νυχτερίδων. vi. Θέσπιση χρηματοδότησης, προερχόμενης από την κυβέρνηση και τις εταιρείες αιολικής ενέργειας, προκειμένου να βελτιωθεί η κατανόηση των επιπτώσεων (περιλαμβανομένων των αθροιστικών) των ΑΣΠΗΕ και των αναγκών διατήρησης της βιοποικιλότητας, σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Δεύτερον, στο ΕΣΕΚ δεν αναφέρεται χρονοδιάγραμμα εντός του οποίου θα ολοκληρωθεί η αναμόρφωση του χωροταξικού πλαισίου. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, με δεδομένο ότι σήμερα αδειοδοτούνται ΑΣΠΗΕ επί τη βάσει ενός χωροταξικού σχεδίου που ανατρέχει στο 2008 («Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας»). Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει διαδικασία διερεύνησης της νομιμότητας του συγκεκριμένου χωροταξικού σχεδίου, λόγω του ότι παραβιάζει τις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ (Αποστολή προειδοποιητικής επιστολής – Υπόθεση 2014/4073). Συνεπώς, η χωροθέτηση των νέων ΑΣΠΗΕ, στο πλαίσιο της στρατηγικής που περιγράφεται στο ΕΣΕΚ για την επόμενη δεκαετία, δεν είναι επιτρεπτό να στηριχθεί σε ένα όλως παρωχημένο χωροταξικό πλαίσιο, το οποίο έχει σοβαρά ζητήματα συμβατότητας με το δίκαιο της Ένωσης. Πολλώ δε μάλλον, δεν θα είναι επιτρεπτό η χωροθέτηση των νέων ΑΣΠΗΕ να γίνει επί τη βάσει διαδικασιών τύπου “fast track” που θα δημιουργούν τετελεσμένα για το περιβάλλον. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ & ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA 2000 Στο σημείο του κειμένου που αναφέρεται η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, η οποία είναι εν γένει επιθυμητή, πρέπει να υπάρξουν διευκρινίσεις ότι κάτι τέτοιο θα γίνει με πλήρη σεβασμό στην προστασία της βιοποικιλότητας και των περιοχων NATURA 2000. Σε ορισμένα σημεία του ΕΣΕΚ αναφέρεται ότι στόχος του είναι η ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα παράλληλα με την προστασία του περιβάλλοντος (σελ. 5, 29, 111), καθώς και ότι το ΕΣΕΚ ενσωματώνει «το όραμα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει θέματα προστασίας του περιβάλλοντος σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα» (σελ. 32). Πρέπει να διευκρινιστεί πως θα υλοποιηθούν τα παραπάνω, ιδίως όσον αφορά το πλαίσιο χωροθέτησης των ΑΠΕ και την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας που επίσης εξαγγέλλονται στο ΕΣΕΚ. Η Ορνιθολογική επισημαίνει ότι στο ΕΣΕΚ δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά στην υποχρέωση προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας κατά την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης ΑΣΠΗΕ. Εντούτοις, κάθε διαδικασία απλοποίησης των διαδικασιών αδειοδότησης θα πρέπει να τηρεί τις απαιτήσεις των οδηγιών 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους και 2009/147/ΕΚ για τα άγρια πτηνά. Ακόμη, θα πρέπει να τηρεί τις απαιτήσεις διεθνών συμφωνιών, όπως είναι η Σύμβαση του Aarhous για την πρόσβαση στις πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (ν. 3422/2005). Στο πλαίσιο αυτό, έχει ιδιαίτερη σημασία η εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών, προκειμένου να ενισχυθεί το κλίμα εμπιστοσύνης με το κράτος, το οποίο έχει τρωθεί σε αρκετές περιπτώσεις από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτήν τη στιγμή η χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ. Η κλιματική αλλαγή ασκεί ήδη αφόρητη πίεση στη βιοποικιλότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency) που δημοσιεύθηκε μόλις στις 4 Δεκεμβρίου 2019 και περιέχει αδιάσειστες και επιστηµονικά τεκµηριωµένες θέσεις, «[η] Γη βιώνει πλέον μια εξαιρετικά ταχεία απώλεια βιοποικιλότητας και περισσότερα είδη απειλούνται με εξαφάνιση σήμερα σε σχέση με οποιαδήποτε προηγούμενη στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας». Μάλιστα, στην έκθεση διαπιστώνεται συνεχής πτωτική τάση στους πληθυσμούς κοινών ειδών πουλιών και πεταλούδων, με τις πιο έντονες μειώσεις να καταγράφονται στα πουλιά των αγροοικοσυστημάτων (32%) και στις πεταλούδες των λιβαδιών (39%). Για τον λόγο αυτό, οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες – ακόμη και αυτές που έρχονται να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή – θα πρέπει να σχεδιάζονται με γνώμονα να μην την επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο. Στο πλαίσιο αυτό, οι προτάσεις του ΕΣΕΚ που αφορούν την επίτευξη ενεργειακών στόχων δεν μπορεί να υπερτερούν της περιβαλλοντικής προστασίας. Η Ορνιθολογική υπενθυμίζει ότι το άρθρο 37 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που έχει την ίδια νομική ισχύ όπως οι Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. άρθρο 6 παρ. 1 ΣΕΕ) και, επομένως, κατισχύει του ελληνικού δικαίου, αναγνωρίζει ως διακριτό θεμελιώδες δικαίωμα την προστασία του περιβάλλοντος («Υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποιότητάς του πρέπει να ενσωματώνονται στις πολιτικές της Ένωσης και να διασφαλίζονται σύμφωνα με την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης»). Δεν είμαστε ενάντια στις ΑΠΕ αντίθετα στηρίζουμε την χρήση «καθαρής» ενέργειας. Όμως είναι αδιανόητο να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες σε ευαίσθητα οικοσυστήματα. Δεν μπορείς να σώσεις τον πλανήτη καταστρέφοντας την χλωρίδα και την πανίδα των βουνών μας τοποθετώντας βιομηχανικές εγκαταστάσεις (έτσι χαρακτηρίζονται από την Ελληνική νομοθεσία). Επίσης, ΔΕΝ υπάρχει καμία πρόβλεψη στο παρόν Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα για τις προστατευόμενες περιοχές Natura. Ανοίγετε τον ασκό του αιόλου με την δυνατότητα που δίνεται για»άναρχη» τοποθέτηση βιομηχανικών αιολικών πάρκων. Ανεμογεννήτριες μόνο και αποκλειστικά σε τροποποιημένες γαίες. Το τοπίο και τα παρθένα ενδιαιτήματα δεν είναι πέτρες και κατσάβραχα, είναι ο μεγαλύτερος πλούτος της χώρας μας (περιβαλλοντολογικά, αισθητικά, πολιτισμικά, ιστορικά, κ.λ.π.) που οφείλουμε -ακόμα και πατριωτικά μπορώ να πω- όχι μόνο να διαφυλάξουμε αλλά και να αυξήσουμε. ΥΨΗΛΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΣΤΟΧΩΝ ΕΣΕΚ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΙΟΛΙΚΑ Οι στόχοι που θέτει το ΕΣΕΚ πρέπει να αναθεωρηθούν διότι η τοποθέτηση Αιολικών σε περιοχές που δεν έχει γίνει ουσιαστική διαβούλευση, σε περιοχές NATURA 2000, σε νησιά και σε βουνά, συνοδευόνται από υψηλό ρίσκο αντιδράσεων του τοπικού ενδιαφερόμενου κοινού. ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΥΝΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Στο ΕΣΕΚ αναφέρεται ότι «Στο πλαίσιο του παρόντος εθνικού σχεδίου αναπτύχθηκε ειδική μεθοδολογική προσέγγιση με σκοπό την εκτίμηση των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υλοποίηση των μέτρων πολιτικής για την επίτευξη των εθνικών στόχων σε ποσοτικούς όρους» (σελ. 290). Εντούτοις, δεν περιέχεται ούτε στο ΕΣΕΚ ούτε στα παραρτήματά του η παρουσίαση της «ειδικής μεθοδολογικής προσέγγισης» που χρησιμοποιήθηκε και επί της οποίας βασίστηκαν οι προτάσεις του ΕΣΕΚ. Ακόμη, δεν περιέχεται ούτε στο ΕΣΕΚ ούτε στα παραρτήματά του η ανάλυση ειδικώς των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα μέτρα πολιτικής που προτείνονται. Η παράλειψη αυτή είναι ουσιώδους σημασίας, διότι το σύνολο των προτεινόμενων μέτρων και ιδίως όσων αφορούν τις τεχνολογίες ΑΠΕ – η εγκατεστημένη ισχύς των οποίων υπερδιπλασιάζεται με το ΕΣΕΚ – έχουν ή αναμένεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στο πλαίσιο των αδειοδοτήσεων ΑΠΕ, πέραν της υποβολής μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, είναι εύλογο να υποβάλλονται μελέτες οικονομικών επιπτώσεων στους ΟΤΑ όπου εγκαθίστανται, ιδίως στις περιπτώσεις που οι τοπικές κοινότητες / περιφερειακά όργανα εκφράζουν αρνητική γνωμοδότηση. Ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλή συγκέντρωση παραδοσιακών οικισμών ή / και σε νησιά με τουριστικό χαρακτήρα με έμφαση στην αυθεντικότητα του φυσικού τοπίου, σε παραθεριστικά κέντρα εντός όρμων / κόλπων (τα όρια των οποίων δεν καλύπτονται από τη ζώνη προστασίας με βάση το θεσμικό πλαίσιο χωροταξίας), οι εγκαταστάσεις σταθμών ΑΠΕ, ενδέχεται να προκαλούν εξωτερικές οικονομικές επιβαρύνσεις που καθιστούν το έργο ασύμφορο από πλευράς σύγκρισης οικονομικού οφέλους έναντι οικονομικής επιβάρυνσης στις υφιστάμενες δραστηριότητες. Θα πρέπει σαφέστατα να σταθμίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις αν το οικονομικό συγκριτικό πλεονέκτημα αφορά την εγκατάσταση ΑΠΕ ή τη διατήρηση δραστηριοτήτων που φαίνεται να υποβαθμίζονται από την εγκατάσταση ΑΠΕ. Στις περιπτώσεις όπου οι εξωτερικές επιβαρύνσεις είναι τόσο σημαντικές ώστε να οδηγούν σε κατάργηση θέσεων απασχόλησης ιδίως σε ορεινές, απομακρυσμένες ή νησιωτικές περιοχές, επηρεάζοντας αρνητικά τον κοινωνικό ιστό, ο παράγοντας αυτός θα πρέπει να λειτουργεί αποτρεπτικά. Σε σχέση με τις αναφορές του ΕΣΕΚ για το χωροταξικό πλαίσιο, αν και είναι θετική η αναφορά ότι για την αναμόρφωση του χωροταξικού πλαισίου των ΑΠΕ θα «ληφθούν υπόψη» κριτήρια περιβαλλοντικής προστασίας, η αναφορά αυτή είναι όλως αόριστη και πρέπει απαραιτήτως να γίνει πιο συγκεκριμένη. ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΙΓΝΙΤΗ ΜΕ ΑΛΛΟ ΟΡΥΚΤΟ ΚΑΥΣΙΜΟ (ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ) Αρνητικά κρίνεται η νέα ενότητα που προστέθηκε στο νέο ΕΣΕΚ για την κάλυψη όλων των εγχώριων ενεργειακών αναγκών σε φυσικό αέριο από τις εγχώριες εξορύξεις. Το φυσικό αέριο είναι ορυκτό καύσιμο με πολύ σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ειδικά αν ληφθεί υπόψη και τα στάδια της εξόρυξης και της μεταφοράς. Είναι, επίσης, πρακτικά αδύνατον τα όποια (ακόμα ανεπιβεβαίωτα) ευρήματα από τις εξορύξεις φυσικού αερίου να παίξουν ρόλο στην κάλυψη της εγχώριας ζήτησης ως το 2030, που αποτελεί τον χρονικό ορίζοντα του ΕΣΕΚ. Είναι συνεπώς ακατανόητη η συμπερίληψη σχετικής ενότητας στο νέο ΕΣΕΚ. ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Χωρίς ενεργειακή εξοικονόμηση (πχ. στα κτίρια Δημοσίου, ΟΤΑ, Βιομηχανιών και καταναλωτών), δεν υπάρχει ελπίδα για επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ. Το ΕΣΕΚ χρειάζεται αναθεώρηση ώστε να θέσει πιο φιλόδοξους στόχους Εξοικονόμησης Ενέργειας και να εμπλουτίσει τις φτωχές, ελλιπείς και σε μερικές περιπτώσεις ανύπαρκτες στρατηγικές και μέτρα για την επίτευξη Εξοικονόμησης Ενέργειας. Στο ΕΣΕΚ οπως φαινεται δεν συμπεριλαμβάνονται τα κτίρια της ευρύτερης δημόσιας διοίκησης και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμων και Περιφερειών). Δεδομένου της συμμετοχής αρκετών Δήμων στο Σύμφωνο των Δημάρχων και τις δράσεις ενεργειακής εξοικονόμησης στα κτίρια και τις υποδομές τους (π.χ. σχολεία, κολυμβητήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, αντλιοστάσια κλπ – τα οποία σε απόλυτο αριθμό είναι υπερπολλαπλάσια των κτιρίων των υπουργείων και αντίστοιχα και οι δυνατότητες εξοικονόμησης), και επίσης δεδομένου ότι η χρηματοδότηση είναι σχετικά ευκολότερη (μέσω ίδιων κεφαλαίων και εθνικών ταμείων), θα έπρεπε να προσμετρούνται. Οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν για τις μελέτες, την εγκατάσταση και την συντήρηση συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας σε κτήρια: 1. αναμένεται να είναι υπερπολλαπλάσιες από αυτές των ΑΠΕ 2. θα καλυφθούν κυρίως από ντόπιους Μηχανικούς & Τεχνικούς και θα ενισχύσουν την απασχόληση και τις τοπικές κοινωνίες συγκριτικά περισσότερο από τις ΑΠΕ. ΑΣΑΦΕΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το βασικό πρόβλημα στο στόχο της απολιγνιτοποίησης (και στους άλλους επιμέρους στόχους όπως η ενεργειακή αποδοτικότητα ή οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) είναι η ασάφεια στην εξεύρεση της χρηματοδότησης (για 44 δις Ευρώ), η οποία ανατίθεται γενικώς σε επενδυτές και στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ίσως μη λαμβάνοντας υπόψιν ότι η Ελλάδα ενδεχομένως να έχει χαμηλή σειρά προτεραιότητας στις επενδύσεις της ΕΤΠ, δεδομένου ότι στα σχέδια απολιγνιτοποίησης προηγούνται οι βασικοί «παίχτες» όπως π.χ. η Πολωνία, όπως εκδηλώθηκε και στη προηγούμενη σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (UNFCCC) στο Katowice). Δεδομένου επίσης ότι και το τελευταίο διήμερο με την παρουσίαση του Green Deal από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χώρες όπως η Πολωνία εμφάνισαν σκληρή στάση, σημαίνει ότι οι προτεραιότητες χρηματοδότησης θα ειναι προς τα εκεί. Επομένως προκειμένου το κομμάτι της χρηματοδότησης στην ενεργειακή μετάβαση να μην είναι τόσο ασαφές, πρέπει να παρουσιαστεί συγκεκριμένος οδικός χάρτης που να μπορεί να πείθει και τους εν δυνάμει επενδυτές. ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Ερωτήματα προκαλεί το γεγονός ότι ενώ η δημόσια διαβούλευση για το ΕΣΕΚ λήγει στις: 16 Δεκεμβρίου 2019 Η παρουσίαση του τελικού κειμένου στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) θα πραγματοποιηθεί στις: 19 Δεκεμβρίου 2019 Η παραπάνω πληροφορία εμφανίστηκε σε ιστοσελίδες στις 13 Δεκεμβρίου 2019. Συνεπώς, ερωτάται το Υπουργείο Ενέργειας και οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των σχολίων της διαβούλευσης: Πως θα κατορθώσουν εντός μόνο 3 ημερών να αναγνώσουν, να επεξεργαστούν και να ενσωματώσουν τα σχόλια και τις προτάσεις που κατατέθηκαν στην διαβούλευση στο τελικό κείμενο του ΕΣΕΚ;