Αρχική Δημόσια διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)Σχόλιο του χρήστη Νίκος Αντωνόπουλος | 21 Αυγούστου 2020, 00:33
  • Σχόλιο του χρήστη 'Νίκος Αντωνόπουλος' | 21 Αυγούστου 2020, 00:33

    Νίκος Αντωνόπουλος Νομικός Σύμβουλος ΟΤΑ Εmail. antonnop@gmail.com Πάτρα 21-8-2020 1. Είναι εύλογες οι αντιρρήσεις για το άτοπο της διαβούλευσης του ΕΣΔΑ εν μέσω θερινών διακοπών, αλλά αποτελεί σύνηθες φαινόμενο σε διαβουλεύσεις κορυφαίων Σχεδίων όπως π.χ. για την Κλιματική Αλλαγή και την Ενέργεια ή νομοσχέδια όπως για το περιβάλλον, τους ΟΤΑ , την πολιτική προστασία ή τη χωροταξία, να τυχαίνουν ελάχιστης συμμετοχής. Επομένως υπάρχει λόγω ελλείματος κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος και θεσμικής συμμετοχής διαχρονικά σοβαρό πρόβλημα με τις ορθές δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. 2. Εν προκειμένω παραμονή της λήξης της τρέχουσας διαβούλευσης έχουμε μόλις 25 παρεμβάσεις σε σχόλια και απαράδεκτη απουσία όλων των κορυφαίων συμμέτοχων στο όλο εγχείρημα ΕΣΔΑ όπως της ΚΕΔΕ και όλων των ΟΤΑ, των ΦΟΔΣΑ, της Ένωσης ΦΟΔΣΑ, των ΔΕΥΑ της Ένωσης Περιφερειών, του ΕΟΑΝ, της ΕΕΑΑ, των πάσης φύσεως ανακυκλωτών, του Εθνικού Συμβουλίου Κυκλικής οικονομίας, της ΠΑΣΕΓΕΣ, των Βιομηχάνων, ΔΕΗ, των ΑΕΙ, Τεχνικών και Επαγγελματικών Επιμελητηρίων κ.ά. Το φαινόμενο αυτό καταδεικνύει το τεράστιο θεσμικό έλλειμμα της χώρας και το μέγεθος της πολιτική θεσμικής ένδειας. Με αυτό καταδεικνύεται το ανύπαρκτο ενδιαφέρον όλων των συναρμοδίων και συνυπευθύνων καταδεικνύει την αδυναμία υλοποίησης ενός τόσο φιλόδοξου και ταχύρρυθμου Σχεδίου. Με δεδομένη μάλιστα την απουσία ικανών μηχανισμών αποτελεσματικής διαχείρισης μεγάλων πολυετών εργοσχεδίων αυτής της ζωτικής σημασίας, χωρίς αλλαγή πλεύσης και πολιτικοδιαχειριστική αναδόμηση πολύ λίγα μπορούν να επιτευχθούν. 3. Η όλη αυτή εργασία εμφανίζεται ως ένα παροδοτέο έργο μιας ορισμένης εταιρείας, χωρίς να εμφανίζεται πουθενά ο ρόλος του επιτελικού κράτους και οι αρμόδιοι επιτελείς του, οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες και οι χειριζόμενοι σχεδιάζοντες τα κορυφαία αυτά θέματα. 4. Για ένα τόσο κορυφαίο ζήτημα όπου καταγράφουμε επί πολλές δεκαετίες είναι απορίας άξιο γιατί δεν ζητήθηκε η συνδρομή από ξένους εμπειρογνώμονες, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το JASPERS, την ΕΕΑ ώστε να έχουμε μια αμερόληπτη εικόνα και προτάσεις των πλέον ενδεδειγμένων λύσεων. 5. Κατ’ αρχήν δεν αναφέρθηκαν στο υπό διαβούλευση σχέδιο και δεν αναλύθηκαν στοιχειωδώς τα πολλαπλά αίτια της αδυναμίας υλοποίησης όλων των προηγουμένων σχεδίων και την αποτυχία όλων των τεθέντων στόχων, με συνέπεια την επονείδιστη θέση ουραγού που κατέχει η χώρα μας σε πανευρωπαικό επίπεδο. 6. Ο όλος σχεδιασμός έχει μεν πληθώρα στατιστικών αναφορών και πινάκων (τα 3/5 του συνόλου των 739 σελίδων) πλην όμως οι πίνακες και όλα τα τεκμαιρόμενα στοιχεία είναι ανακριβή και αδιασταύρωτα και τα εξ αυτών διατυπωνόμενα συμπεράσματα έωλα και αβάσιμα. 7. Επίσης απουσιάζει πέραν της ξερής και ανεπεξέργαστης παράθεσης της σχετικής Ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας κάθε αναφορά σε εθνικούς η περιφερειακούς σχεδιασμούς των άλλων κρατών η σχετική επιστημονική βιβλιογραφία και οι αναφορές σε καλές πρακτικές-παραδείγματα. 8. Εν τω μεταξύ παρεισέφρησε η κρίσιμης σημασίας υπόθεση της μη έγκρισης από την Επιτροπή της ΕΕ του μεγάλου έργου ΣΔΙΤ της ΜΕΑ Πελοποννήσου με τις διατυπωμένες 31 σοβαρές παρατηρήσεις από την 15-5-2020 που έτασσαν προθεσμία απάντησης εντός διμήνου. Αυτές όμως επειδή είναι δύσπεπτες για τους απροετοίμαστους συναρμόδιους παραμένουν ακόμα αναπάντητες. Όλα αυτά τα προβλήματα και οι επιπτώσεις δεν αναφέρονται καν στο εκπονηθέν Σχέδιο. Καλό θα ήταν για να μην βρεθούμε σύντομα εκτός ευρωπαϊκών πολιτικών και χρηματοδοτήσεων να συσχετισθούν δεόντως και να συμπληρωθούν πειστικά στον προκείμενο σχεδιασμό. 9. Καθοριστική είναι η απουσία τεκμηριωμένων οικονομικών δεδομένων που αφορούν τα τρέχοντα κόστη των υπηρεσιών αστικής καθαριότητας και του συνολικού κόστους διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων. Επίσης λείπουν οι δαπάνες των παραγωγών και των εναλλακτικών διαχειριστών. Οφείλεται να προεκτιμηθεί σε ορίζοντα δεκαετίας το συνολικό κόστος, οι αναγκαίες δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες και επενδύσεις, οι προσδοκώμενοι Κοινοτικοί πόροι και για τα προτεινόμενα σχέδια ή δράσεις. 10. Εύστοχες είναι οι παρατηρήσεις της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και της Ένωσης επιστημόνων εργοληπτών δημοσίων έργων και πρέπει να εκτιμηθούν δεόντως. 11. Παραλείπεται η ανάγκη σύστασης και λειτουργίας ικανού διατομεακού και διεπιστημονικού οργάνου προγραμματισμού συντονισμού, για τη μελέτη και διαρκή αξιολόγηση του όλου σχεδιασμού. Φυσικά δεν εννοούμε ως πρότυπα την Εθνική Επιτροπή για την Κυκλική Οικονομία ή τον ΕΟΑΝ. Παρά τη συχνή αναφορά περί ανάπτυξης της Κυκλικής Οικονομίας δεν φαίνεται να έχουν κατανοηθεί και ερμηνευθεί σωστά οι βασικές αρχές και επιδιώξεις της και δεν αναφέρονται ούτε καν σε επίπεδο εκλαΐκευσης όπως η ιεράρχηση διαχείρισης αποβλήτων και τα 40 Βήματα Μετάβασης στη Κυκλική Οικονομία. 12. Δεν αξιολογήθηκαν και δεν εμφανίστηκαν πουθενά τα αίτια της αποτυχίας του ΕΟΑΝ και των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, ούτε αποτιμήθηκε συγκριτικά το έργο των ΦΟΔΣΑ, οι οποίοι παραλλάσσονται θεσμικά διαρκώς επί μία εικοσαετία και παραμένουν χωρίς επαρκείς δομές και στελέχωση ενώ επωμίζονται για την επόμενη 10ετία πολλά και απαιτητικά καθήκοντα. 13. Η διαχείριση των Γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων παρά τον τεράστιο όγκο τους, δεν διαχωρίζεται και δεν εξειδικεύεται, ούτε ορίζονται τρόποι και φορείς διαχείρισης και ελέγχου, όπως π.χ. για τα κτηνοτροφικά απόβλητα ή την Βιομάζα που παράγεται στα δάση. και την αξιοποίηση των κλαδεμάτων για εμπλουτισμό της κομποστοποίηση μαζί με τα άλλα οικιακά και επαγγελματικά βιοπαποικοδομήσιμα. 14. Αναφερόμαστε στο ζήτημα της διαχείρισης αξιοποίησης του μεγάλου όγκου των κλαδεμάτων από τις ελιές, που καίγονται υπαίθρια προκαλώντας μεγάλη ατμοσφαίρική ρύπανση και δεν υπάρχει ένα στοιχειώδες συλλογικό σύστημα κλαδοτεμαχισμού επεξεργασίας και αξιοποίησης για κομποστοποίηση μαζί με άλλα βιοαποικοδομήσιμα. 15. Τo κομποστοειδές CLO εκτός από λατομεία –ορυχεία, να διατίθεται εφόσον υπάρχει ασφαλής τρόπος διάθεσης και την επιχωμάτιση και αποκάτασταση των διαβρωμένων αποψιλωμένων εκτάσεων και των “badlands”. 16. Aπουσιάζει κάθε αναφορά για την ανακύκλωση των παλαιωμένων και αποσυρομένων εξοπλισμών ΑΠΕ στο τέλος κύκλου ζωής, όπως των ανεμογεννητριών, των ηλεκτρικών δικτύων, των Φ/Β βιομηχανικού και οικιακού τύπου και των πυλώνων. Εκτιμάμε πως πρέπει να επιβληθεί παρακράτηση ποσοστού ανάλογου με αυτού που αποδίδεται στους ΟΤΑ για τις δαπάνες μελλοντικής αποξήλωσης και ανακύκλωσης των εξοπλισμών αυτών. Το έργο αυτό πρέπει να ανατεθεί σε ένα εθνικό φορέα. 17. Ένα άλλο χρόνιο και αθεράπευτο πρόβλημα που αποσιωπήθηκε είναι της απόσυρσης και αξιοποίησης των εκατοντάδων χιλιάδων ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης οχήματων που είναι διασκορπισμένα σε κάθε συνοικία και χωριό της χώρας. Συναφές είναι και το ζήτημα του εγκαταλλειμμένου μεγάλου πλήθους χωματουργικών, γεωργικών, επαγγελματικών, βιομηχανικών οχημάτων, τροχαίου υλικού, μηχανημάτων που είναι παρατημένα ανεξέλεγκτα παντού ,ευρίσκονται εκτός εμβέλειας του ΟΔΔΥ και αγνοείται η τύχη τους. 18. Το ποσοστο του 4% που αναφέρεται στα πράσινα αστικά απόβλητα κήπων εκτιμάμε πως είναι πολύ υποδέεστρο του πραγματικού. Θεωρούμε ιδιαίτερα σκόπιμο και επωφελές να διατεθούν από τους ΦΟΔΣΑ ή του ΟΤΑ κομοστοποιητές και κλαδοτεμαχιστές στις περιαστικές και αγροτικές περιοχές με ειδικό πρόγραμμα. 19. Πουθενά δε αναφέρεται κάποιο σχέδιο εξυγίανσης και αποκατάστασης των πολλών χιλιάδων ανεξέλεγκτων και αχαρτογράφητων ΧΑΔΑ σε όλη την επικράτεια. Χαρακτηριστικά εκεί που υπάρχουν οι γραφικές πινακίδες «Μην Ρίχνετε Μπάζα—Απαγορεύεται». 20. Παρεμφερές είναι το πρόβλημα της συνεχιζόμενης ρύπανσης σε όλο το μήκος του εθνικού και επαρχιακού οδικού δικτύου με διαρκή απόρριψη σκουπιδιών από τους επωχούμενους, γεγονός και αποτελεί περιβαλλοντική πληγή και διαρκές αισθητικό όνειδος 21. Μια άλλη μεγάλη εκκρεμότητα η μη αναφορά απορρύπανσης των τοξικών βομβών τύπου «Αμιαντίτ» σε έκταση 110 στρ στο Δρέπανο Πατρών και των δεκάδων χιλιάδων δεματοποιημένων σκουπιδιών που έχουν εναποτεθεί στον Αλφειό ποταμό, στην Αρχαία Ολυμπία, στην Τέμενη Αιγίου κ.ά. 22. Παράλληλα στο ΕΣΔΑ και στα ΠΕΣΔΑ πρέπει να περιληφθούν ειδικά χωροταξικά παραρτήματα που να περιλαμβάνουν όλες τις κύριες και δευτερεύουσες εγκαταστάσεις, τις πηγές παραγωγής, προέλευσης και μεταφοράς των στερεών αποβλήτων. 23. Υποτυπώδης είναι και η αναφορά στα απόβλητα που παράγονται από τα υδρευτικά και αρδευτικά δίκτυα, λάστιχα, σωλήνες, τις δεξαμενές νερού και τροφίμων ποτών κ.ά. 24. Δεν προσδιορίζονται πουθενά με σαφήνεια οι διευρυμένες ευθύνες των παραγωγών, οι συγκεκριμένες πολιτικές βιομηχανικής συμβίωσης, η σήμανση και η ανίχνευση προέλευσης των πάσης φύσεως προϊόντων, βάσει πιστοποιήσεων όπως το γνωστό ecolabel. 25. Δεν καταγράφονται αξιόπιστα οι ποσότητες των υπολειμμάτων από τις εγκαταστάσεις ΔΕΥΑ και ποιάς διάθεσης ή επεξεργασίας τυχαίνουν. Ούτε γίνεται αναφορά στις πολλές υπολειτουργούσες εγκαταστάσεις. 26. Δεν προσδιορίζονται οι εφαρμοστικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί και οι κυρώσεις σε βάρος των παραβατών ή των φορέων και οργάνων διαχείρισης που δεν εκπληρώνουν τους στόχους. Με δεδομένη την ανυπαρξία αξιολόγησης, εποπτείας, ελέγχου και αστυνόμευσης και ασήμαντης παρουσίας εποπτών δημόσιας υγείας και περιβάλλοντος δεν θα πρέπει να αναμένουμε κάποιο θεαματικό αποτέλεσμα. 27. Είναι αναγκαίο να προσδιοριστεί μια συνεκτική και συστηματική επιμορφωτική πολιτική για την κατάρτιση όλων των αρμοδίων και μια διαρκής ενημερωτική καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών και ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής αγωγής στην εκπαιδευτική διαδικασία όλων των επιπέδων.