Αρχική Δημόσια διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)Σχόλιο του χρήστη ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ / THALIS E.S. | 24 Αυγούστου 2020, 17:06
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ / THALIS E.S.' | 24 Αυγούστου 2020, 17:06

    Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για πρώτη φορά προσεγγίζει με ρεαλισμό τα συσσωρευμένα προβλήματα του τομέα ενώ εισάγει σημαντικές τομές που στόχο έχουν τη ταχεία επίτευξη των στόχων για τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία. Όμως, διαπιστώνουμε ότι παρουσιάζει ορισμένες ελλείψεις ως προς την προτεινόμενη μέθοδο προσέγγισης των στόχων δηλαδή των εργαλείων που απαιτούνται για την αποτελεσματική προώθηση των δράσεων. Πρώτον, απουσιάζει μια επεξεργασμένη πρόταση για το πως θα διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα κοστολόγησης της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων στο σύνολο του κύκλου από τη συλλογή μέχρι τη τελική διάθεση. Είναι προφανές ότι το θέμα δεν περιορίζεται σε μια στατιστική απεικόνιση των επιμέρους διεργασιών αλλά αφορά στην ανάδειξη του πραγματικού κόστους που επιβαρύνει τελικά τους πολίτες υπό διαφορετικά καθεστώτα οργάνωσης της διαχείρισης. Η ύπαρξη μιας αξιόπιστης βάσης δεδομένων εξυπηρετεί τη διαφάνεια (σύγκριση κόστους κατασκευής, τιμών, τελών κ.λ.π.) αλλά ταυτόχρονα δύναται να στηρίξει και την αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε δήμο της χώρας. Για την επίτευξη του στόχου, θα πρέπει να δημιουργηθεί μία πλατφόρμα στην οποία όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα καταγράφουν λειτουργικά δεδομένα με στόχο την ανάπτυξη ενός εργαλείου καταγραφής του συνολικού αναλυτικού πραγματικού κόστους διαχείρισης. Δεύτερον, ενώ το ΕΣΔΑ ορθώς δίνει έμφαση στη διαλογή στην πηγή, δεν αναδεικνύει επαρκώς τον ενδεικνυόμενο οδικό χάρτη για την εφαρμογή της, με δεδομένη μάλιστα την κατάσταση που επικρατεί σε αυτόν τον κρίκο της αλυσίδας διαχείρισης. Σε όλη τη χώρα εφαρμόζονται μέθοδοι χαμηλής αποτελεσματικότητας με αποτέλεσμα το οργανικό απόβλητο να επιβαρύνει την ποιότητα των ανακυκλώσιμων. Από την επισκόπηση της ευρωπαϊκής πρακτικής προκύπτει ότι η διαλογή στην πηγή είναι εφικτή και αποτελεσματική όταν πραγματοποιείται κυρίως σε επίπεδο νοικοκυριού. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι σκόπιμο να εισαχθεί η πρακτική της χρήσης σακούλας με barcode σε κάθε νοικοκυριό (με την απομάκρυνση όλων των κάδων από το δρόμο) για να υπάρξει διαφάνεια και αναλογικότητα στη χρέωση. Για την πλήρη διαφάνεια του συστήματος, σκόπιμο είναι να αναπτυχθεί σύστημα συλλογής και μεταφοράς εφοδιασμένο με κατάλληλα ζυγιστικά και χωροθετικά συστήματα. Είναι βέβαιο ότι θα απαιτηθεί μια μεγαλύτερη προσπάθεια για την οργάνωση της συλλογής και ενδεχομένως μεσοπρόθεσμα να αυξηθεί το κόστος (και φυσικά η απασχόληση) αλλά παράλληλα θα ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της διαχείρισης και η ποιότητα των ανακυκλώσιμων. Είναι άλλωστε ο μόνος τρόπος για να εφαρμοστεί με δίκαιο τρόπο η αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει» καθώς αυτή προϋποθέτει τη γνώση της ταυτότητας του αποβλήτου. Με δεδομένο ότι θα υπάρξει άμεση ωφέλεια των διαχειριστών των ανακυκλώσιμων είναι αναγκαίο να συμβάλλουν στη μετάβαση στο νέο τρόπο συλλογής και τα υπόλοιπα συστήματα. Τρίτον, είναι κρίσιμο να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες καθετοποιημένες δομές στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο μέσω της επιστροφής των ανακυκλώσιμων υλικών στην βιομηχανική παραγωγή για την επαναχρησιμοποίησή τους ως πόρων και την ανάκτηση ενέργειας από τα υπολείμματα. Είναι λάθος η πολυδιάσπαση της αντιμετώπισης της διαχείρισης σε επιμέρους κρίκους και διεργασίες. Η αγορά δεν λειτουργεί με αυτούς τους όρους. Είναι αναγκαίο να αναλύσουμε και να προσεγγίσουμε συστηματικά το σύνολο της αλυσίδας αξίας των αποβλήτων. Την περασμένη διετία παρακολουθήσαμε την αναστροφή στις τάσεις καθώς έκλεισε η αγορά της Ασίας με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται ανακυκλώσιμα στα ΚΔΑΥ και σε άλλες εγκαταστάσεις χωρίς καμιά προοπτική αξιοποίησης τους. Σε πολλές περιπτώσεις τα αποθηκευμένα ανακυκλώσιμα καταστράφηκαν από πυρκαγιές με σοβαρή επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Θεωρούμε, ότι εάν δεν ενθαρρυνθεί η δημιουργία βιώσιμων μονάδων επεξεργασίας ανακυκλώσιμων και παραγωγής δευτερογενών υλικών, η μετάβαση στην κυκλική οικονομία δεν θα είναι εφικτή ή τουλάχιστον δεν θα είναι οικονομικά αποδοτική. Η θερμική επεξεργασία που προτείνεται από το ΕΣΔΑ αποτελεί μια σοβαρή καινοτομία σε σχέση με το παρελθόν αλλά θα πρέπει και αυτή να ενταχθεί σε μια ολοκληρωμένη προσπάθεια. Για τους λόγους αυτούς προτείνεται το σύνολο των δραστηριοτήτων διαχείρισης, ανάκτησης και αξιοποίησης των ΑΣΑ, να αντιμετωπιστεί στρατηγικά σε εθνικό επίπεδο και να ενθαρρυνθούν οι συλλογικές προσπάθειες σε περιφερειακό επίπεδο, με στόχους αφενός τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας και αφετέρου την αποφυγή παράλληλων θνησιγενών επενδύσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι αναγκαίο να θεσπιστεί ειδικό καθεστώς κινήτρων για την ενίσχυση της αποτελεσματικής διαχείρισης στο πλαίσιο περιορισμένου αριθμού ολοκληρωμένων χωρικών αναπτύξεων ή Πάρκων Κυκλικής Οικονομίας. Τέταρτον, ενώ για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων έχουν διασφαλιστεί επαρκείς πόροι, σε αυτή τη φάση καθυστερεί η υλοποίηση των έργων λόγω των γνωστών προβλημάτων αδειοδότησης. Είναι σκόπιμο να ενσωματωθεί στο ΑΣΔΑ κατεύθυνση για νέα νομοθετική ρύθμιση της αδειοδότησης των εγκαταστάσεων ΜΕΑ/ΜΕΒΑ/ΠΑΡΚΑ. Η ρύθμιση να προβλέπει την ενιαία και μοναδική αδειοδότηση με παράλληλη απλοποίηση των διαδικασιών και ανάληψη της αρμοδιότητας από τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων. Βασίλης Παπαζήσης Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της THALIS E.S.