Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΜΑΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΙΔΑΚΗΣ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ' | 1 Σεπτεμβρίου 2020, 01:45

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Μάριος Νικολιδάκης Δικηγόρος, LL.M Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης Ο περιορισμός (ουσιαστικά κατάργηση με τον τρόπο που επιχειρείται) της εκτός σχεδίου δόμησης που προβλέπει το υπό συζήτηση νομοσχέδιο θα έχει τεράστιες επιπτώσεις –δυστυχώς δυσμενείς- στην οικονομική ανάπτυξη της υπαίθρου. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών, ιδιαίτερα των περιφερειακών κοινωνιών, βασίζουν άμεσα ή έμμεσα την επιβίωση και ανάπτυξή τους στον τουρισμό και στην με αυτόν συνυφασμένη οικοδομική δραστηριότητα, η εκτός σχεδίου δόμηση καθίσταται ζωτικής σημασίας. Πέρα όμως από την οικονομικοκοινωνική σκοπιά του θέματος, ο περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης με τον τρόπο που προβλέπει το εν λόγω νομοσχέδιο (άρθρα 28 και 34), εγείρει και νομικής φύσης σημαντικότατα ζητήματα. Ειδικότερα: Σύμφωνα με το άρθρο 34 του υπό συζήτηση νομοσχεδίου («Μεταβατικές διατάξεις») γίνεται μια προσπάθεια να χρυσωθεί το χάπι προβλέποντας δήθεν μια περίοδο χάριτος 2 ετών, όπου υποτίθεται ότι διατηρείται η οικοδομησιμότητα γηπέδων, η οποία καταργείται με το άρθρο 28 του υπό κρίση νομοσχεδίου. Πέρα από το γεγονός ότι η διετής αυτή προθεσμία ΟΥΔΟΛΩΣ ΠΡΟΣΔΙΔΕΙ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΟΛΩΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗ, ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΗΘΙΚΗ ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ, αποτελεί και κοροϊδία, καθώς Η ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΑΥΤΗ ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΛΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΘΙΓΟΜΕΝΩΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΩΝ. Συγκεκριμένα, δεν εμπίπτουν στην διετή αυτή «περίοδο χάριτος»: α) τα προϋφιστάμενα της 31-12-2003 γήπεδα με ελάχιστο εμβαδόν 4.000 τ.μ. τα οποία δεν έχουν πρόσωπο σε αναγνωρισμένη κοινόχρηστη οδό, β) τα με ελάχιστο εμβαδόν 4.000 τ.μ. γήπεδα που δημιουργήθηκαν μετά την 31-12-2003 και έχουν πρόσωπο σε αναγνωρισμένη κοινόχρηστη οδό τουλάχιστον 25 μέτρα και γ) τα χωρίς πρόσωπο προϋφιστάμενα της 24-4-1977 γήπεδα εντός της ζώνης των 500 μ. από τα όρια εντός σχεδίου περιοχών και οικισμών, με ελάχιστο εμβαδόν 2.000 τ.μ. Τα παραπάνω γεωτεμάχια όμως ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΗΝ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ των εκτός σχεδίου γηπέδων που σήμερα είναι άρτια και οικοδομήσιμα και μετά την ψήφιση του υπό συζήτηση νομοσχεδίου καθίστανται άμεσα άχρηστα και σε κάθε περίπτωση όχι κατάλληλα για την χρήση που η πλειονότητα των ιδιοκτητών τους τα απέκτησαν νόμιμα πληρώνοντας σε πολλές περιπτώσεις εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ (και τους αντίστοιχους φόρους), πιστεύοντας ότι ζουν σε ένα ευνομούμενο κράτος το οποίο σέβεται την περιουσία των πολιτών του. Και στο παρελθόν η Πολιτεία είχε προβεί σε περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, ο περιορισμός αυτός όμως, είχε λάβει χώρα με σεβασμό στην αυτονόητη αρχή της μη αναδρομικότητας του δυσμενέστερου προς τον πολίτη νόμου (όπως στην περίπτωση των εκτός σχεδίου γηπέδων με εμβαδόν 4000 τ.μ., τα οποία παρά το ότι μετά την 1-1-2004 απαιτείται να έχουν πρόσωπο σε αναγνωρισμένο κοινόχρηστο δρόμο, τα προϋφιστάμενα της ημερομηνίας αυτής διατήρησαν την οικοδομησιμότητά τους). Αντίθετα όμως σε κάθε έννοια δικαίου, αντίθετα στην απαιτούμενη σε κάθε δημοκρατία εμπιστοσύνη του πολίτη απέναντι στο κράτος, μετά την ψήφιση του υπό συζήτηση νομοσχεδίου, τα παραπάνω αναφερόμενα (υπό α, β και γ) γήπεδα ΧΑΝΟΥΝ ΑΜΕΣΑ ΤΗΝ ΑΡΤΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ. Οι όροι δηλ. της εκτός σχεδίου δόμησης αλλάζουν ουσιαστικά αναδρομικά ΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΑ ΓΗΠΕΔΑ ΣΕ ΜΗ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΟΥΣ ΑΓΡΟΥΣ! Με τον τρόπο αυτό γήπεδα τα οποία μέχρι χτες κοστολογούνταν σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, εν μια νυκτί θα απωλέσουν το 95% της αξίας τους. Ακόμα και αν ήθελε υποτεθεί ότι οι εν λόγω διατάξεις έχουν λόγο, σκοπό και νόμιμο έρεισμα να τύχουν εφαρμογής, ΕΙΝΑΙ ΕΚ ΤΩΝ ΩΝ ΟΥΚ ΑΝΕΥ, ΟΤΙ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΥΣΜΕΝΕΣΤΕΡΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ και ότι οι όροι δόμησης που ισχύουν κατά το χρόνο απόκτησης των εκάστοτε γηπέδων από τους ιδιοκτήτες τους θα συνεχίσουν να ισχύουν, προκειμένου Η ΑΡΤΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΫΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΨΗΦΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΓΗΠΕΔΩΝ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΑΝΕΠΗΡΕΑΣΤΗ, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα και όπως συνέβη και με τις προηγούμενες αλλαγές της σχετικής νομοθεσίας. Eν μια νυκτί απαξιώνεται πλήρως η ιδιοκτησία χιλιάδων Ελλήνων κάτι το οποίο εκτός από αήθες, ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟ, καθώς σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 2 του Συντάγματος η στέρηση της ιδιοκτησίας επιτρέπεται μόνο για «προσηκόντως αποδεδειγμένη δημόσια ωφέλεια» και ΑΦΟΥ ΠΡΩΤΑ ΚΑΤΑΒΛΗΘΕΙ ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΣΤΟΝ ΘΙΓΟΜΕΝΟ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ. Πέρα από το γεγονός ότι ουδόλως έχει αποδειχθεί η δημόσια ωφέλεια από την επιχειρούμενη ουσιαστική αχρήστευση της περιουσίας χιλιάδων πολιτών και την συνεπαγόμενη ερήμωση της υπαίθρου, αυτή ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΜΗ πριν την πλήρη αποζημίωση των θιγόμενων ιδιοκτητών. Και μπορεί μεν ο περιορισμός του δικαιώματος της ιδιοκτησίας να είναι θεμιτός όταν αυτό επιτάσσει το δημόσιο συμφέρον, εάν όμως ο περιορισμός υπερβαίνει κάποια εύλογα όρια, τότε θίγονται στοιχειώδεις εξουσίες που απορρέουν από το συνταγματικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας, η έλλειψη των οποίων οδηγεί στην άρση της ίδιας της υπόστασης του. Στην περίπτωση αυτή ο περιορισμός ΕΞΟΜΟΙΩΝΕΤΑΙ ΜΕ ΣΤΕΡΗΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ και οφείλεται αποζημίωση. Η νομιμότητα περιορισμών στο δικαίωμα ιδιοκτησίας για λόγους χωροταξικούς, πολεοδομικούς ή εν γένει προστασίας του περιβάλλοντος γίνεται μεν δεκτή, όχι όμως όταν προσβάλλεται το δικαίωμα στον πυρήνα του, στερώντας από τον ιδιοκτήτη την χρήση της ιδιοκτησίας του άνευ αποζημιώσεως. Ο περιορισμός (ουσιαστικά η κατάργηση) της εκτός σχεδίου δόμησης ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΦΑΙΡΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ ΤΟΥ. Σύμφωνα με την θεμελιώδη υπ’αριθμ. 223/1929 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, ως στέρηση της ιδιοκτησίας δύναται να θεωρηθεί όχι μόνο η αφαίρεση, αλλά και η κατάργηση χωρίς αφαίρεση του δικαιώματος, μέσω της επιβολής περιορισμών που καθιστούν στην ουσία την ιδιοκτησία αδρανή και μη δυνάμενη να χρησιμοποιηθεί βάσει του προορισμού της. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με το υπό συζήτηση νομοσχέδιο. Και ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας θεωρώντας ότι ο προορισμός των εκτός σχεδίου γηπέδων είναι η αγροτική τους εκμετάλλευση (η οποία έχει επίσης απαξιωθεί δεκαετίες τώρα), καθώς δεν μιλάμε για αυθαίρετη δόμηση στα γήπεδα αυτά, αλλά ΓΙΑ ΔΟΜΗΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΒΑΣΕΙ ΝΟΜΟΥ, ΓΙΑ ΓΗΠΕΔΑ ΠΟΥ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ «ΠΡΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ». Εφόσον ο νόμος επιτρέπει την εκτός σχεδίου δόμηση, προφανώς και ο προορισμός των γηπέδων αυτών δεν είναι πλέον (μόνο) η αγροτική τους εκμετάλλευση ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΕΠ’ ΑΥΤΩΝ. Άλλωστε για τον λόγο αυτό επένδυσαν πλήθος Ελλήνων τις οικονομίες τους στην αγορά άρτιων και οικοδομήσιμων εκτός σχεδίου γηπέδων καταβάλλοντας τους ανάλογους φόρους τόσο κατά την αγορά τους όσο και ετησίως τόσα χρόνια, των οποίων η τιμή (και η φορολογητέα αξία τους) θα ήταν σαφώς διαφορετική αν τα γήπεδα αυτά ήταν μη άρτια και μη οικοδομήσιμα. Ο περιορισμός λοιπόν του δικαιώματος της ιδιοκτησίας με τον επιχειρούμενο περιορισμό/κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, εξομοιώνεται με DE FACTO ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ (χωρίς αποζημίωση), καθώς οι ιδιοκτήτες αυτών των γηπέδων ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟΝ (ΝΟΜΙΜΟ) ΣΚΟΠΟ ΠΟΥ ΤΑ ΑΠΕΚΤΗΣΑΝ. Η φαινομενική ρύθμιση λοιπόν του δικαιώματος της ιδιοκτησίας στην πραγματικότητα συνιστά αφαίρεση αυτού, Η ΟΠΟΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ. Ο επιδιωκόμενος σκοπός, σύμφωνα με την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, δεν πρέπει να βρίσκεται σε δυσαναλογία με την έκταση της προσβολής των ατομικών δικαιωμάτων, τα οποία σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να θίγονται στον πυρήνα τους. Ποιος λοιπόν σκοπός στην περίπτωση αυτή δικαιολογεί την προσβολή του δικαιώματος της ιδιοκτησίας σε βαθμό που να αποστερούνται οι ιδιοκτήτες ουσιαστικά της χρήσης των γηπέδων τους σύμφωνα με τον (νόμιμο) σκοπό για τον οποίο τα απέκτησαν χωρίς μάλιστα την πλήρη αποζημίωσή τους; Σύμφωνα δε με την αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των διοικουμένων, οι επιχειρούμενες νομοθετικές αλλαγές δεν πρέπει να θίγουν κεκτημένα δικαιώματα ή πραγματικές καταστάσεις που έχει διαμορφώσει ο ιδιώτης πιστεύοντας ότι τα μέτρα αυτά θα έχουν διάρκεια. Καμία «περίοδος χάριτος», ακόμα και αν ήθελε υποτεθεί ότι όντως παρείχετο τέτοια (κάτι που δεν συμβαίνει, όπως σημειώσαμε παραπάνω) δεν θα μπορούσε να παρακάμψει την αρχή αυτή, ούτε να νομιμοποιήσει την (έστω και μετά 2 έτη) ουσιαστική απαλλοτρίωση (άνευ αποζημιώσεως) της ιδιοκτησίας των θιγόμενων ιδιοκτητών. Ποιος μπορεί να υποχρεώσει τον κάθε ιδιοκτήτη να οικοδομήσει το γήπεδό του εντός διετίας προκειμένου αυτός να μην αποστερηθεί μετά ουσιαστικά του δικαιώματός του επ’αυτής; Ποιος μπορεί να προδικάσει την οικονομική δυνατότητα του εκάστοτε ιδιοκτήτη για άμεση ανοικοδόμηση του γηπέδου του; (πολλοί δε εξ’αυτών απέκτησαν τα γήπεδα αυτά ως επένδυση με σκοπό την επαναπώλησή τους στο μέλλον ή την δωρεά τους προς τα τέκνα τους για την οικονομική τους ενίσχυση, ώστε να μπορέσουν αυτά κάποτε να κτίσουν, κάτι που φυσικά μετά το νομοσχέδιο αυτό καθίσταται αδύνατο – ποιος θα αγοράσει και σε τι τιμή πλέον ένα μη άρτιο και οικοδομήσιμο γήπεδο;) Και ακόμα και αν όντως για κάποια γήπεδα παρέχεται αυτή η διετής προθεσμία (που όμως όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αυτή ΔΕΝ αφορά την συντριπτική πλειοψηφία των μέχρι τώρα άρτιων και οικοδομήσιμων εκτός σχεδίου γηπέδων), δεν αποτελεί ακόμα και αυτή η προθεσμία ΑΝΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ, καθώς θα επωφεληθούν αυτής μόνο οι έχοντες την οικονομική δυνατότητα να προβούν σε άμεση ανοικοδόμηση; Πέρα από την όποια πολιτική τοποθέτηση, ιδεολογία ή συμφέρον έχει ο καθένας να υπερασπίζεται ή να αντιτίθεται στις διατάξεις του υπό συζήτηση νομοσχεδίου, ΑΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ θα πρέπει να παραμένει η προσήλωση στην προστασία των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των Ελλήνων πολιτών. Με τις διατάξεις αυτές (άρθρα 28 και 34) του υπό συζήτηση νομοσχεδίου ΠΛΗΤΤΕΤΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΟΥ και ως τέτοιες ΠΡΕΠΕΙ ΑΜΕΣΑ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΘΟΥΝ.