Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς' | 4 Σεπτεμβρίου 2020, 10:21

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Παρ. 1 στοιχ. α΄: Σύμφωνα με την τροποποιούμενη διάταξη, η εθνική χωρική στρατηγική για τον θαλάσσιο χώρο αποτελεί κείμενο αρχών για την ανάπτυξη και τον σχεδιασμό του θαλάσσιου χώρου». Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η εθνική στρατηγική, αν και νομικά μη δεσμευτική (άρθ. 3 παρ. 1 του ν. 4447/2016), πρέπει να περιέχει και «κατευθύνσεις» που θα πρέπει να αποτυπωθούν και να εφαρμοστούν κατά την κατάρτιση των θαλάσσιων χωρικών σχεδίων. Προτείνεται η αναδιατύπωση ως εξής: «... αποτελεί κείμενο αρχών και κατευθύνσεων». Παρ. 2: Όπως αναφέραμε και στα σχόλιά μας για την Εθνική Χωρική Στρατηγική (άρθρο 3 του νομοσχεδίου), ο προβληματικός χαρακτήρας της Εθνικής Θαλάσσιας Στρατηγικής ως μέρος της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής, αφορά και τη διαδικασία κατάρτισης και έγκρισής της. Για τη μεν κατάρτιση διατηρείται η άκρως περιοριστική πρόβλεψη του ισχύοντος νόμου περί ευθύνης και εποπτείας του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία. Για δε την έγκριση, επίσης διατηρείται η πρόβλεψη περί έγκρισης της ΕΧΣ από το Υπουργικό Συμβούλιο και ανακοίνωσής της στη Βουλή. Κατά συνέπεια, η διαδικασία έγκρισης της κομβικής αυτής στρατηγικής, η οποία θα έπρεπε να αποτελεί προϊόν ευρείας διαβούλευσης και πολιτικής συναίνεσης, συνεχίζει να παραγνωρίζει τον κρίσιμο ρόλο της Βουλής (πρβλ. και το σχόλιό μας στο άρθ. 3 του νομοσχεδίου). Παρ. 3: Η μείωση του χρόνου γνωμοδότησης τόσο του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας και των εμπλεκομένων υπουργείων από δύο μήνες σε έναν μήνα δεν διασφαλίζει την ουσιαστική συμμετοχή και συμβολή των φορέων αυτών στη διαμόρφωση των σχετικών εργαλείων του ΘΧΣ ειδικότερα λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα και συνθετότητα των σχετικών θεμάτων. Ένας μήνας δεν δύναται να θεωρηθεί επαρκής χρόνος προκειμένου να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων της οδηγίας και η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών (άρθρο 6 παρ. 2 στοιχ δ΄ και άρθρο 9). Παρ. 4: Το νομοσχέδιο αλλάζει την ορολογία από «θαλάσσια χωροταξικά σχέδια» σε «θαλάσσια χωροταξικά πλαίσια» (αν και όχι ομοιόμορφα σε όλο το κείμενο). H τροποποίηση αυτή ενδεχομένως αποσκοπεί στην εναρμόνιση της ορολογίας του ΘΧΣ με τον χερσαίο χωροταξικό σχεδιασμό (και συνεπώς στην ενσωμάτωσή του στην υφιστάμενη αρχιτεκτονική χωρικού σχεδιασμού) που προβλέπει «πλαίσια» (ειδικά και περιφερειακά). Ωστόσο δημιουργεί σύγχυση σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της οδηγίας 2014/89/ΕΚ, η οποία αναφέρεται ρητά σε «θαλάσσια χωροταξικά σχέδια» αλλά και γενικότερα με την ορολογία που χρησιμοποιείται στη σχετική βιβλιογραφία και σε ενδεδειγμένες πρακτικές για τον ΘΧΣ. Προτείνεται συνεπώς η επαναφορά της ορολογίας περί «σχεδίων». Ο ν. 4546/2018 ενέταξε τον ΘΧΣ στην υφιστάμενη αρχιτεκτονική του συστήματος χωρικού σχεδιασμού (έναντι επιλογών για ad hoc χαρακτήρα του ΘΧΣ). Ειδικότερα, επιλέχθηκε η αντιστοίχιση του ΘΧΣ με «το περιφερειακό επίπεδο σχεδιασμού», πρόβλεψη με την οποία εναρμονίστηκαν πρόσφατα οι σχετικές διατάξεις του ν. 4447/2016 (άρθρο 2 όπως τροποποιήθηκε με τον ν.4685/2020) και η οποία διατηρείται και στο παρόν νομοσχέδιο. Παρά την αφαίρεση του παράκτιου χώρου από τον ΘΧΣ η οποία θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε συγκρούσεις με τον υφιστάμενο χερσαίο χωρικό σχεδιασμό, η επιλογή της στοίχισης του ΘΧΣ με το περιφερειακό επίπεδο παραμένει προβληματική και δημιουργεί σύγχυση σχετικά με τις προτεραιότητες και τις περιπτώσεις δυνητικών συγκρούσεων μεταξύ σχετικών εργαλείων χωροταξικού σχεδιασμού. Με τη στοίχισή τους με τα ΠΧΠ, τα ΘΧΣ έχουν σχέση υποκειμένου προς υπερκείμενο προς τα ΕΧΠ και δεσμεύονται από τις κατευθύνσεις και ρυθμίσεις τους (άρθρο 6 παρ. 5 και 14 ν. 4447/2016 και άρθρο 8 του νομοσχεδίου που τροποποιεί τη διάταξη αυτή καθιστώντας σαφές ότι τα ΠΧΠ δεσμεύονται από τις ρυθμίσεις και κατευθύνσεις των ΕΧΠ). Παρά το γεγονός ότι η οδηγία 2014/89/ΕΕ προβλέπει τη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών να εντάξουν τον ΘΧΣ «στο θεσμικό και διοικητικό επίπεδο που καθορίζεται από τα κράτη μέλη» (άρθρο 4 παρ. 3 της οδηγίας), η στοίχιση του ΘΧΣ με τα ΠΧΠ δεν συνάδει με την απαίτηση της οδηγίας για μια «ολοκληρωμένη προσέγγιση προγραμματισμού και διαχείρισης» (προοίμιο παρ. 1) «βασισμένη στο οικοσύστημα» (άρθρο 5 παρ. 1 και προοίμιο παρ. 14). Τα ΕΧΠ προσδιορίζουν «κατευθύνσεις σε εθνικό επίπεδο» και, όπου απαιτούνται, ρυθμίσεις για θέματα που αφορούν την εθνική επικράτεια και τομεακά θέματα, και, όπως αναφέρεται στο στοιχ. στ΄ της παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 4447/2016 (στοιχ. ζ΄ στο παρόν νομοσχέδιο), για «την προώθηση σχεδίων, προγραμμάτων ή έργων χωρικής ανάπτυξης μείζονος σημασίας ή/και διακρατικής, διαπεριφερειακής εμβέλειας». Τα ΘΧΣ συνάδουν περισσότερο με την προσέγγιση αυτή, καθώς η οδηγία απαιτεί μια «ολοκληρωμένη προσέγγιση προγραμματισμού και διαχείρισης» (προοίμιο παρ. 1) και «βασισμένη στο οικοσύστημα» (άρθρο 5 παρ. 1 και προοίμιο παρ. 14) και αφορά και σε θέματα διακρατικής και διαπεριφερειακής εμβέλειας. Αντίθετα, τα ΠΧΣ αφορούν στον σχεδιασμό σε περιφερειακό επίπεδο, και ειδικότερα «την αποτίμηση, ανάδειξη και αξιοποίηση των ιδιαίτερων αναπτυξιακών και γενικότερα χωρικών χαρακτηριστικών κάθε Περιφέρειας για την ισότιμη ένταξή της στον εθνικό, ενωσιακό και διεθνή χώρο». Παρά το γεγονός ότι τα ΘΧΣ θα αναφέρονται όπως προβλέπει ο ν. 4546/2018 (άρθρο 6 παρ. 4) σε «θαλάσσιες χωρικές ενότητες οι οποίες μπορεί να είναι υποπεριφερειακού, περιφερειακού η διαπεριφερειακού επιπέδου», θα πρέπει να διαμορφώνουν έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό του ευρύτερου θαλάσσιου χώρου της χώρας σε εθνικό επίπεδο λαμβάνοντας υπόψη και θέματα που αφορούν στη συνεργασία με άλλες χώρες (άρθρα 11 και 12 της οδηγίας). Αντίθετα, τα ΠΧΠ αναφέρονται στις διοικητικές Περιφέρειες (άρθρο 6 του ν. 4447/16) και όχι σε γεωγραφικές ή άλλες περιφέρειες όπως οι θαλάσσιες χωρικές ενότητες για την κατάρτιση των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων. Από την άλλη μεριά, η τοποθέτηση του ΘΧΣ στο πρώτο επίπεδο χωροταξικού σχεδιασμού από κοινού με τα ΕΧΠ θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο αποτελεσματική και λειτουργική οργανική ένταξη του ΘΧΣ στο σύστημα χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας και να ανταποκριθεί στην ανάγκη για μια ολοκληρωμένη εθνικού επιπέδου προσέγγιση, με ενσωμάτωση σχεδίων για τις επιμέρους θαλάσσιες χωρικές ενότητες. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένα εθνικό ΘΧΣ που θα περιελάμβανε τα επιμέρους σχέδια για τις θαλάσσιες ενότητες. Η λύση αυτή θα διασφάλιζε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση με κατευθύνσεις και ρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο, και παράλληλα γεωγραφική εξειδίκευση και προσαρμογή των σχετικών κατευθύνσεων σε επιμέρους θαλάσσιες περιοχές. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρχει ειδική και αναλυτική πρόβλεψη σχετικά με την εναρμόνιση του ΘΧΣ με τα ΕΧΠ, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη ότι ο παράκτιος χώρος αφαιρείται με το παρόν νομοσχέδιο από το πεδίο εφαρμογής του ΘΧΣ. Η εκ των προτέρων εναρμόνιση των σχεδίων/πλαισίων αυτών είναι επιτακτική για τη διασφάλιση της ολοκληρωμένη διαχείρισης του παράκτιου χώρου και τη λήψη υπόψη των αλληλεπιδράσεων ξηράς - θάλασσας όπως ρητά απαιτεί η οδηγία 2014/89/ΕΚ. Το άρθρο 4 παρ. 6 της οδηγίας 2014/89/ΕΕ προκρίνει την εναρμόνιση υφιστάμενων πολιτικών και άλλων κανονισμών που αφορούν στο ΘΧΣ με την οδηγία ως εξής: «τα κράτη μέλη μπορούν να περιλάβουν ή να αξιοποιήσουν τις υπάρχουσες εθνικές πολιτικές, κανονισμούς και μηχανισμούς που έχουν θεσπιστεί ή θεσπίζονται πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας, αν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας». Σε αυτό το πλαίσιο η μεταβατική διάταξη του άρθρου 15 παρ. 1 του ν. 4546/2018 («κατά την πρώτη έκδοση των κανονιστικών πράξεων που προβλέπονται στις παραγράφους 2 και 6 του άρθρου 6 για την έγκριση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, λαμβάνονται υπόψη οι κατευθύνσεις των εγκεκριμένων χερσαίων χωροταξικών σχεδίων και προγραμμάτων») είναι σύμφωνη με την οδηγία μόνο στο βαθμό που τα εγκεκριμένα χερσαία χωροταξικά σχέδια και προγράμματα «συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις» της και συνάδουν με τον σκοπό της. Σε αντίθετη περίπτωση, τα σχέδια αυτά δεν θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από τον ΘΧΣ, ενώ θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα τροποποιήσεώς τους στο βαθμό που ρυθμίζουν στοιχεία που αφορούν στο πεδίο εφαρμογής του ΘΧΣ. Επίσης, η παράγραφος 2 του άρθρου 15 («μετά την έκδοση των κανονιστικών πράξεων για την έγκριση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, οι κανονιστικές πράξεις χωροταξικού σχεδιασμού του χερσαίου χώρου λαμβάνουν υπόψη τις κατευθύνσεις του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, σχετικά με τη χωρική ανάπτυξη και ρύθμιση των θαλάσσιων περιοχών και την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών, στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης ξηράς-θάλασσας») θα πρέπει να τροποποιηθεί προκειμένου να εναρμονιστεί με τις προτεινόμενες αλλαγές για στοίχιση του ΘΧΣ με το επίπεδο των ΕΧΠ και την προβλεπόμενη στα άρθρα 2-6 του ν 4447/2016 ιεραρχία των επιπέδων χωροταξικού σχεδιασμού. Παρ. 5: Στη διάταξη αυτή προβλέπεται ότι «κατά την κατάρτιση των θαλάσσιων χωροταξικών πλαισίων λαμβάνονται υπόψη [...] οι κατευθύνσεις της εθνικής χωρικής στρατηγικής για τον θαλάσσιο χώρο, εφόσον έχει θεσμοθετηθεί, οι άξονες και οι στόχοι της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής, εφόσον έχει θεσμοθετηθεί». Ο νόμος θα πρέπει να προβλέπει ρητά τη διαμόρφωση της Εθνικής στρατηγικής πριν από την κατάρτιση των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων προκειμένου να ενισχυθεί η ολοκληρωμένη προσέγγιση του θαλάσσιου χώρου καθώς και του παράκτιου με σαφείς κατευθύνσεις προκειμένου να διασφαλίζεται ομοιομορφία, συνεκτικότητα και συνοχή των σχεδίων. Επιπλέον, στη διάταξη αυτή θα πρέπει να προσδιορίζεται σαφώς ότι κατά την κατάρτιση των ΘΧΣ λαμβάνονται υπόψη και οι διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές στρατηγικές και νομοθεσία που αφορούν στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Προτείνεται συνεπώς η τροποποίηση του άρθρου αυτού ως εξής : «διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές συμφωνίες και στρατηγικές που επηρεάζουν τη διάρθρωση και ανάπτυξη του χώρου συμπεριλαμβανομένων των σχετικών στρατηγικών και της νομοθεσίας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος».