Αρχική Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Master Plan) για τις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της ΜεγαλόποληςΣχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης λιγνιτικών περιοχώνΣχόλιο του χρήστη Θωμάς Χατζής | 7 Νοεμβρίου 2020, 18:43
  • Σχόλιο του χρήστη 'Θωμάς Χατζής' | 7 Νοεμβρίου 2020, 18:43

    Θωμάς Χατζής, Ηλεκτρολόγος μηχανικός, MBA, PMI-PMP, ASQ-CSSGB. Μεταξύ των πολλών μελετών που υπάρχουν για το θέμα, όπως αυτές του JRC της ΕΕ του 2018,19,20, αλλά και άλλων οργανισμών όπως ο IRENA, που πιθανότατα λήφθηκαν υπόψη από την Επιτροπή, ξεχωρίζει κατά την άποψή μου η πρόσφατη (2020) μελέτη της Eurelectric, «Shaping an inclusive energy transition». Σύμφωνα με αυτή, είναι πολύ κρίσιμο, όλες οι πολιτικές απαλλαγής από τον άνθρακα και κλιματικής αλλαγής, να ταξινομούνται ανάλογα με το αν έχουν προοδευτικό ή οπισθοδρομικό πρόσημο στην ανισότητα των εισοδημάτων. Για παράδειγμα, η μείωση των ενεργειακών φόρων και η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, μειώνουν το κόστος για τα χαμηλά εισοδήματα και έχουν σαφές προοδευτικό πρόσημο (progressive effects), ενώ η αύξηση των ενεργειακών φόρων, αυξάνει το κόστος και έχει οπισθοδρομικό πρόσημο (regressive effects). Σε κάθε περίπτωση, προοδευτικό πρόσημο θα πρέπει να έχει το συνολικό αποτέλεσμα και η αναγκαιότητα γι’ αυτό, πηγάζει από μια βασική αρχή: Για να διατηρήσεις τον μακρόπνοο χαρακτήρα σε τόσο ριζοσπαστικές πολιτικές, πρέπει να διασφαλίσεις και τη μακρόπνοη αποδοχή της κοινωνίας, περνώντας υποχρεωτικά μέσα από τη βελτίωση στην ανισότητα των εισοδημάτων (Gini coefficient) των επηρεαζόμενων περιοχών. Η μελέτη προδιαγράφει 4 βασικές πολιτικές-αντίμετρα απέναντι στις πολιτικές-μέτρα απαλλαγής από τον άνθρακα. Για κάθε μια από αυτές, προσδιορίζονται οι δυνατές πηγές χρηματοδότησης, αλλά επειδή σήμερα υπάρχουν και τα πρόσφατα θεσμοθετημένα εργαλεία της ΕΕ, η χρηματοδότηση έχει ακόμα περισσότερες δυνατότητες μόχλευσης. 1) Ετήσιες επιστροφές ποσών σε όλους τους πολίτες (lump-sum transfers) με ανακύκλωση των εσόδων από τους φόρους άνθρακα (carbon-pricing, fossil fuel taxes), με στόχο τη μείωση της ανισότητας εισοδημάτων. Ο χρόνος εφαρμογής θα είναι όσο και το carbon-pricing. Ισοδύναμα μέτρα είναι οι φορολογικές ελαφρύνσεις, αλλά οι επιστροφές ποσών έχουν πολύ μεγαλύτερη απήχηση. Η πρακτική που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και επιβάρυνε ομοιόμορφα τους λογαριασμούς των πολιτών για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, θεωρείται σαφέστατα regressive διότι δεν είναι δίκαιη απέναντι στα χαμηλά εισοδήματα. 2) Πάνω στις ήδη θεσμοθετημένες πολιτικές ενεργειακής αποδοτικότητας, θα πρέπει τα ληφθούν μέτρα που θα είναι στοχευμένα να κατευθύνουν περισσότερα κεφάλαια σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα, με εμπροσθοβαρείς επιδοτήσεις (no upfront costs) ώστε να ξεπερνιέται εύκολα ο πήχης του κόστους κεφαλαίου. 3) Προγράμματα εργασιακής επανεκπαίδευσης-αναβάθμισης. Θεωρείται μέτρο προληπτικής δράσης, διότι ο στόχος του είναι η ανάσχεση της διαδικασίας συρρίκνωσης εισοδημάτων στις περιοχές που οι πολιτικές αλλάζουν το οικονομικό τους μοντέλο και, ως τέτοιο, θα έπρεπε ήδη, όχι μόνο να έχει σχεδιαστεί, αλλά να έχει ξεκινήσει η εφαρμογή του, με τις καλύτερες και πιο σύγχρονες υποδομές. Το reskilling-retraining πρέπει να πραγματεύεται, στο μεγαλύτερο μέρος του, κλάδους και οικονομίες χαμηλού άνθρακα, διότι μόνον έτσι, οι άνθρωποι των οποίων η ζωή αλλάζει κατεύθυνση, θα αγκαλιάσουν τις πολιτικές χαμηλού άνθρακα που χαράζεις. 4) Η χρηματοδότηση των επιδοτήσεων των τεχνολογιών χαμηλού άνθρακα, ώστε να έχουν προοδευτικό πρόσημο, πρέπει να γίνεται, είτε από τα έσοδα του carbon-pricing, είτε μέσω της γενικής φορολόγησης (general taxation) εισοδηματικών συντελεστών. Χρεώσεις στο ηλεκτρικό και φπα, επιβαρύνουν με άνισο τρόπο τα κοινωνικά στρώματα, όπως ανθρώπους που είναι στο αφορολόγητο. Αν αυτές οι πολιτικές-αντίμετρα εφαρμοστούν στις περιοχές που βιώνουν σήμερα την απολιγνιτοποίηση, εκτός από τα οφέλη που θα επιφέρουν σε αυτές, θα αποτελέσουν και οδηγό, μιας και οι πολιτικές-μέτρα απαλλαγής από τον άνθρακα και κλιματικής αλλαγής, δεν περικλείονται στα όρια της Δυτ.Μακεδονίας αλλά, γρήγορα, θα επηρεάσουν δραματικά και τους υπόλοιπους κλάδους, οικονομικά μοντέλα και κοινωνίες. Η μελέτη έχει προφανώς πολύ βάθος (case studies, κ.λπ.), το οποίο προτείνω ανεπιφύλακτα να εξερευνηθεί. Συνδυαστικά με τα παραπάνω, θα πρέπει: - Στις λιγνιτικές περιοχές, οι πολιτικές προσέλκυσης επενδύσεων να είναι επιθετικές, ώστε, όχι απλά να στήσουν το σκηνικό για ένα καλύτερο μέλλον για τους κατοίκους τους, αλλά να τις καταστήσουν πόλο έλξης για την υπόλοιπη χώρα και όχι μόνο. - Οι λιγνιτικές περιοχές πρέπει να γίνουν η πρώτη επιλογή για κάθε είδους πιλοτικό project, όπως αυτό της Αστυπάλαιας, αλλά και σε άλλες τεχνολογίες. Με εκτίμηση, Θωμάς Χατζής, Αμύνταιο Φλώρινας.