Αρχική Εθνικός Κλιματικός Νόμος – Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγήΆρθρο 18 Μείωση των εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιάΣχόλιο του χρήστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ | 18 Ιανουαρίου 2022, 08:08
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ' | 18 Ιανουαρίου 2022, 08:08

    ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΣΤΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟ-ΑΝΘΡΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ Στον υπό διαβούλευση κλιματικό νόμο, με απόσταση η πιο ρηξικέλευθη πρόταση είναι αυτή του άρθρου 18 για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΑτΘ-GHG) μέχρι το 2030 των μη διασυνδεδεμένων νησιών κατά 80% ως το 2030 ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ 2019. Το ποσοστό αυτό, τόσο ως αριθμός, όσο και ως επίπεδο αναφοράς (τα περισσότερα σχέδια όπως π.χ. το FIT FOR 55 αναφέρονται στο 2005), είναι από υπεραισιόδοξο έως ουτοπικό και συνεπώς η επιλογή της πολιτικής και των μέτρων για την επίτευξή του πρέπει να επιλεγούν με μεγάλη προσοχή, μετά από αιτιολογημένη ποσοτικοποιημένη μελέτη. Εδώ επιχειρούνται κάποιες επισημάνσεις σε σχέση με τα μέτρα που προτείνονται στα άρθρα 1 και 3 του σχεδίου νόμου, με μεγάλη έμφαση στην κεντρική πολιτική της ηλεκτρικής διασύνδεσης των νησιών και ειδικότερα των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων (αναφέρονται ως «ανατολικά» συστήματα) με το Εθνικό Δίκτυο. Προτείνεται δε μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση, που στηρίζεται στην εφαρμογή διεσπαρμένης παραγωγής όλων των επιμέρους μορφών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (κυρίως αιολική, ηλιακή και βιοενέργεια), με ενδιάμεσο φορέα κατά τη μεταβατική φάση το Ορυκτό Μεθάνιο (Φυσικό Αέριο) και σταδιακή αντικατάστασή του από ανανεώσιμα, Βιογενή και μη, αέρια (Βιομεθάνιο, Υδρογόνο κλπ.) Οι προτάσεις κατευθύνσεων και μέτρων, θα γίνουν κατά κατηγορία, παρόλο που πλέον ο παλαιότερος διαχωρισμός έχει ξεπεραστεί λόγω της συχνά αλόγιστης και χρήσης του ηλεκτρισμού για την υπηρέτηση αναγκών που ανήκουν σε άλλες κατηγορίες (μεταφορές, θέρμανση – ψύξη), με προφανή σπατάλη ενέργειας και εκπομπών στον κύκλο ηλεκτροπαραγωγή από καύσιμα – μεταφορά ηλεκτρισμού – μετατροπή σε θερμική και μηχανική ενέργεια. 1. Ηλεκτροπαραγωγή. Η ηλεκτροπαραγωγή στα Νησιά (πλην των ήδη διασυνδεδεμένων) σήμερα υπηρετείται κατά περίπου 80% από πετρελαϊκούς σταθμούς υψηλότατου ανθρακικού αποτυπώματος, όχι μόνον λόγω των εγγενών ανθρακικών εκπομπών των καυσίμων (μαζούτ και πετρελαίου), αλλά και λόγω των χαμηλών βαθμών ηλεκτρικής απόδοσης των μικρών και διεσπαρμένων σταθμών παραγωγής. Το υπόλοιπο 20% προέρχεται από ΑΠΕ, η επέκταση των οποίων έχει διακοπεί λόγω κορεσμού των επιμέρους δικτύων. Η βασική κατεύθυνση αντικατάστασης των συμβατικών καυσίμων (άρθρο 1α) είναι της ηλεκτρικής διασύνδεσης των Νησιών με το ηπειρωτικό δίκτυο, αλλά και μεταξύ τους καθ’ ομάδες, ένα έργο που για τα ανατολικά συστήματα τοποθετείται προς το τέλος της 10ετίας 2020-2030 (πρόγραμμα ΑΔΜΗΕ). Το δε «σβήσιμο» των πετρελαϊκών σταθμών μάλλον προβλέπεται για την επόμενη 10ετία, αφού (παράγραφος 18.3) η απαγόρευση χρήσης μαζούτ έχει έτος ορόσημο το 2030, ενώ δεν αναφέρεται τίποτε για το πετρέλαιο. Εδώ μάλιστα εγείρεται το εύλογο ερώτημα προς τι η προτεραιότητα του μαζούτ, αφού από άποψη εκπομπών δεν διαφέρει σημαντικά από το πετρέλαιο (υπό προϋποθέσεις δε υπερτερεί). Η λύση αυτή ουσιαστικά εξισώνει τα Νησιά με το ηπειρωτικό σύστημα ως προς το διαχρονικό ποσοστό μείωσης των εκπομπών, το οποίο, με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις (επίτευξη από την Ελλάδα των στόχων του FIT FOR 55) θα είναι για τον ηλεκτρισμό της τάξης του 60-65% μέχρι το 2030. Η μερική βελτίωση που πιθανόν θα προσφέρει η ένταξη στο ενιαίο σύστημα του υψηλού αιολικού και ηλιακού δυναμικού των Νησιών (αμφίβολη, διότι η υπερσυγκέντρωση αιολικών – ηλιακών σταθμών στα Νησιά με δυναμικότητα πολλαπλάσια των αναγκών της περιοχής, θα συναντήσει την εύλογη σθεναρή αντίθεση του τοπικού παράγοντα που ήδη βλέπει τις σχετικές επιπτώσεις στα ήδη διασυνδεδεμένα νησιά των Κυκλάδων – χαρακτηριστική η περίπτωση της Τήνου), δεν θα αλλάξει ουσιαστικά το ποσοστό αυτό διότι η πρόσθετη αυτή αιολική – ηλιακή ενέργεια θα «ενσωματωθεί» στο πλήρες σύστημα πριν γίνει στοιχείο της μείωσης εκπομπών των Νησιών. ΣΥΝΕΠΩΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΔΕΝ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΚΑΝΕΝΑ ΠΡΟΒΑΔΙΣΜΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΑτΘ. Σε κάθε περίπτωση, η μέσω διασύνδεσης μείωση των εκπομπών δεν μπορεί να ξεπεράσει το 65% σε σχέση με το 2005 (ακόμη μικρότερη σε σχέση με το 2019) και με ορίζοντα επίτευξης οπισθοβαρώς (και με μεγάλη αισιοδοξία) το 2035. Για το 2030, τα αποτελέσματα θα είναι τραγικά, προσθέτοντας άλλο ένα στοιχείο απογοήτευσης και ματαίωσης, και μάλιστα σε ένα έργο που θα μπορούσε να γίνει παγκόσμιο πρότυπο στρατηγικής από-ανθρακοποίησης σε μεσαία κλίμακα, αντίθετα με τα πανάκριβα σχέδια που υλοποιούνται και προβάλλονται σήμερα στα Νησιά (Τήλος, Αη Στράτης, Αστυπάλαια, Νάξος, Σίφνος) που μόνο ως πιλότοι ορθών κατά τα άλλα πρακτικών μπορούν να εκληφθούν, αλλά ελάχιστα συμβάλλουν στον βασικό και επείγοντα στόχο. Στην κατεύθυνση της γρήγορης σταδιακής μείωσης των εκπομπών ΑτΘ ήδη από τα μέσα της 10ετίας 2020-30, προτείνεται, αντί της διασύνδεσης, η αντικατάσταση όλων των πετρελαϊκών σταθμών με μονάδες αερίου που θα έχουν ανθρακικό αποτύπωμα κάτω από το κατώφλι των 270 grCO2eq/kWh. Το κατώφλι αυτό θέτει με πρόσφατη πρότασή της η Ευρωπαϊκή επιτροπή για τον χαρακτηρισμό των σταθμών φυσικού αερίου ως «πράσινων». Πρόκειται για ένα όριο που μπρεί να επιτευχθεί είτε σε σταθμούς συμπαραγωγής (η πλήρης αξιοποίηση της συμπαραγωγής επιτυγχάνει μέχρι 202 grCO2eq/kWh) είτε σε σταθμούς με μέρος της τροφοδοσίας τους με ανανεώσιμα αέρια. Η τροφοδότηση των σταθμών 100% με ανανεώσιμα αέρια επιτυγχάνει παραγωγή μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος!!! Η διεσπαρμένη ηλεκτροπαραγωγή στα νησιά σε μονάδες που μπορούν να συνδεθούν με καταναλωτές που αξιοποιούν την θερμική και ψυκτική ενέργεια (κατοικίες, οικισμοί με τηλεθέρμανση / τηλεψύξη, ξενοδοχεία, θερμοκήπια, αφαλάτωση κλπ.) μπορεί να εξασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό την προϋπόθεση των 270 grCO2. Από εκεί και πέρα, η παραπέρα μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος της ηλεκτροπαραγωγής θα επιτευχθεί με την ανάπτυξη των τοπικά παραγόμενων ανανεώσιμων αερίων με ώριμες και αναπτυσσόμενες τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης, αεριοποίησης βιομάζας, μεθανοποίησης βιογενούς CO2, παραγωγής πράσινου ηλεκτρολυτικού υδρογόνου από πλεόνασμα αιολικής – ηλιακής ενέργειας. Τεχνολογίες που, πλην της τελευταίας, μπορούν να παραγάγουν μεθάνιο σε τιμές κάτω από 150 €/MWh. Προς σύγκριση, αναφέρεται ότι οι προσφατη κορυφή στην τιμή του Φυσικού αερίου ήταν 145 €/MWh, ενώ τα τρέχοντα συμβόλαια ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗΣ εκπλήρωσης κλείνουν στα 90 €/MWh. Η δυνατότητα ωφέλιμης αποκοπής των κορυφών παραγωγής των στοχαστικών ΑΠΕ, σε συνδυασμό με την αυξημένη ευελιξία των πολλαπλών μονάδων παραγωγής ανά νησιώτικο υποσύστημα, μειώνει το βαθμό κορεσμού και αυξάνει τα περιθώρια διείσδυσης της ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Εκτιμάται ότι το τρέχον 20% απευθείας συμμετοχής των στοχαστικών ΑΠΕ μπορεί να αυξηθεί σε 30%, χωρις σε αυτό να συμπεριλαμβάνεται η συμμετοχή μέσω αποθήκευσης (υβριδικά συστήματα) και μετατροπής σε υδρογόνο (power-to-gas). Ο βασικός παράγοντας μείωσης των ΑτΘ είναι η υποκατάσταση του καυσίμου. Οι σημερινες εκπομπές, που κατά προσέγγιση είναι 900 grCO2eq/kWh, μειώνονται στα 270 greqCO2/kWh, δηλαδή μείωση κατά 70%. Αν σε αυτήν προστεθεί η αυξημένη διείσδυση των απευθείας ηλεκτροπαραγωγικών ΑΠΕ, η σταδιακή υποκατάσταση το φυσικού αερίου από ανανεώσιμα αέρια και τα υβριδικά συστήματα γίνεται ορατός ο στόχος της 80% μείωσης μέχρι το 2030 και της πρόσθετης μείωσης μέχρι το 100% μέχρι το 2035. Ως προσφορότερος τρόπος μεταφοράς και αποθήκευσης του φυσικού αερίου στα Νησιά κρίνεται η υγροποιημένη μορφή (ΥΦΑ-LNG). Αν δε η μεταφορά γίνεται χωρίς τη διαμεσολάβηση της κεντρικής εθνικής αποθήκης αλλά με απευθείας παραλαβές από οποιοδήποτε σημείο φόρτωσης στη Μεσόγειο, το όφελος θα είναι διπλό: Εξοικονόμηση υποδομών (αγωγοί, ενδιάμεσες αποθήκες) και κόστους μεταφοράς (αποστάσεις, μεταφορτώσεις) αλλά και χαμηλότερες τιμές λόγω πολλών επιλογών προμηθευτών. Το σημαντικότερο είναι ότι η λύση που προτείνεται θα περιόριζε δραστικά την επένδυση συνολικής ηλεκτρικής διασύνδεσης του (προϋπολογισμού μόνο για τα «ανατολικά» Νησιά 2,35 δις €) , απελευθερώνοντας πόρους για την ανάπτυξη δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου πολύ μικρότερου κόστους (οι διεθνείς εκτιμήσεις είναι ότι το κόστος των υποδομών και της λειτουργίας θαλάσσιας μεταφοράς του ΦΑ είναι περίπου το 1/10 του αντίστοιχου κόστους μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας). Οι υπόλοιποι διαθέσιμοι πόροι για την κεφαλαιακή ενίσχυση αυτής της λύσης, μπορούν να προέλθουν από την ήδη προτεινόμενη στο άρθρο 18 παρ. α «αξιοποίηση του πόρου για την αποανθρακοποίηση των νησιών της παρ. 8 του άρθρου 13 της υπ. αρ. 181478/965/2017».