Αρχική Εθνικός Κλιματικός Νόμος – Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγήΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ ΣΚΟΠΟΣ, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Άρθρο 1 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη WWF Ελλάς (εκ μέρους συμμαχίας οργανώσεων και φορέων) | 21 Ιανουαρίου 2022, 16:32
  • Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς (εκ μέρους συμμαχίας οργανώσεων και φορέων)' | 21 Ιανουαρίου 2022, 16:32

    Σχόλιο επί της αρχής Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, τα τελευταία 7 χρόνια ήταν και τα 7 πιο θερμά που έχουν καταγραφεί ποτέ. To 2021 αποτέλεσε το πέμπτο πιο θερμό έτος στην ιστορία καταγράφοντας τεράστιες καταστροφές στην Ευρώπη και την Ελλάδα που χτυπήθηκε από καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες. Παρόλα αυτά, το 2021 σημειώθηκε η μεγαλύτερη (από την έναρξη της οικονομικής κρίσης το 2010) ετήσια αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον ενεργειακό τομέα (κατά περισσότερο από 6%), ως αποτέλεσμα της χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας και των ανεπαρκών πολιτικών για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Κοιτώντας το μέλλον, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι σημαντικότεροι και πιθανότεροι κίνδυνοι για την ανθρωπότητα μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια συνδέονται κυρίως με την κλιματική κρίση και την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος. Η πρόγνωση αυτή επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία που διαθέτουμε και τα οποία συνηγορούν στο ότι εάν δεν υιοθετήσουμε πολύ πιο φιλόδοξη και τολμηρή πολιτική για το κλίμα και τη φύση, κατευθυνόμαστε προς έναν πλανήτη κατά 2,4oC θερμότερο με ανυπολόγιστες επιπτώσεις για την ανθρωπότητα. H ψήφιση ενός φιλόδοξου και επιστημονικά τεκμηριωμένου κλιματικού νόμου μπορεί να αποτελέσει την πιο σημαντική εξέλιξη της χρονιάς για την κλιματική δράση της χώρας, σηματοδοτώντας την περιβαλλοντικά βιώσιμη, κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά αποδοτική μετάβαση της χώρας στην κλιματική ουδετερότητα. Υπό αυτό το πρίσμα, το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι ωστόσο, ένα τελείως ανεπαρκές βήμα. Απαιτούνται τομές για την ταχεία απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την προστασία της φύσης με γενναίους όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, ως βασική προϋπόθεση για να αποτρέψουμε μία ανεξέλεγκτη κλιματική κατάρρευση. Οι οργανώσεις και φορείς οι οποίοι σε συνεργασία με εκατοντάδες πολίτες συνδιαμόρφωσαν την πρώτη πρόταση κλιματικού νόμου, την οποία κατέθεσαν στην κυβέρνηση και τα μέλη του Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2021, συμμετέχουν στη δημόσια διαβούλευση, υποβάλλοντας εκτενή σχόλια. Στόχος τους να συμβάλλουν στην ουσιαστική βελτίωση του σχεδίου νόμου και να καλέσουν την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα στις σχετικές βελτιώσεις και να καταθέσει το τελικό κείμενο στη βουλή προς ψήφιση. Άρθρο 1 - Σκοπός Η επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας δεν πρέπει να λογίζεται απλά ως ένας πολιτικός στόχος, αλλά ως το πλανητικό όριο, πέρα από το οποίο η ανθρωπότητα δεν είναι ασφαλής. Ως εκ τούτου ο κλιματικός νόμος θα πρέπει να αναφέρει ρητά ως στόχο τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμό Κελσίου, όπως περιγράφεται στην Συμφωνία του Παρισιού η οποία έχει κυρωθεί με τον Ν.4426/2016, καθώς και το Σύμφωνο για το Κλίμα της Γλασκόβης. Είναι επίσης απαραίτητο οι κλιματικοί στόχοι να είναι νομικά δεσμευτικοί ώστε να δηλώνουν προς κάθε κατεύθυνση την αδιαμφισβήτητη βούληση της Πολιτείας να μετασχηματίσει τη χώρα σε μία κλιματικά ουδέτερη κοινωνία και οικονομία και να μην τελούν υπό την αίρεση τυχόν διαφορετικών προβλέψεων στο ΕΣΕΚ (“λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ”) αν αυτές οδηγούν στη μείωση των ποσοτικών στόχων. Η ενσωμάτωση ενδιάμεσων ποσοτικών στόχων για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τόσο για το 2030, όσο και για το 2040, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο αυτού του σχεδίου νόμου. Ωστόσο, και παρά το γεγονός ότι οι στόχοι αυτοί είναι σημαντικά προωθημένοι σε σύγκριση με τις σημερινές επιδόσεις της Ελλάδας, αλλά και τους στόχους για το 2030, όπως αυτοί προβλέπονται στο υφιστάμενο ΕΣΕΚ (42% έως το 2030), δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένοι και δεν συνυπολογίζουν τη δίκαιη κατανομή που θα πρέπει να αναλάβει η Ελλάδα ως ανεπτυγμένο κράτος. Η Ελλάδα θα πρέπει να αναλάβει στόχο μείωσης των ακαθάριστων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 65% έως το 2030 και κατά 95% έως το 2040 και κλιματική ουδετερότητα το αργότερο έως το 2045, επιτυγχάνοντας αρνητικές εκπομπές μετά το 2045. Ήδη αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν πιο φιλόδοξους και νομικά δεσμευτικούς στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Λίστα κρατών με νομικά δεσμευτικούς στόχους για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας Γερμανία (2045) | Σουηδία (2045) | Δανία (2050) | Ηνωμένο Βασίλειο (2050) | Ιρλανδία (2050) | Γαλλία (2050) | Λουξεμβούργο (2050) | Ουγγαρία (2050) | Ισπανία (2050) | Φινλανδία 2035/2050 Επίσης είναι σημαντικό να προβλεφθούν ενδιάμεσοι, πενταετείς στόχοι τουλάχιστον για το έτος 2035 και συμπληρωματικά για το 2025. Οι ενδιάμεσοι στόχοι επιτρέπουν τον καλύτερο σχεδιασμό της πολιτικής και τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων με δεδομένο ότι εξασφαλίζουν ένα εκ των προτέρων γνωστό και σαφές πλαίσιο που αξιολογεί την πρόοδο, λαμβάνει υπόψη τα πιο πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα και τεχνολογικές εξελίξεις και επιτρέπει την ταχύτερη και πιο αποδοτική τροχιά μηδενισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η διεθνής κοινότητα. Το Σύμφωνο της Γλασκόβης για το κλίμα ενθαρρύνει τα Μέρη να υποβάλουν έως το 2025 Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές για το 2035, έως το 2030 για το 2040 και ούτω καθεξής για κάθε πενταετία στη συνέχεια. Την προτίμηση αυτή έχει εκφράσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ήδη από τον Οκτώβριο του 2021 για τις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές που θα κατατεθούν μετά το 2031. Συμπληρωματικά επισημαίνεται: (α) Η “ασφάλεια δικαίου” - ένας, χωρίς αμφιβολία, σημαντικός στόχος του νόμου- δεν είναι ένα αγαθό που αφορά μόνο τους επενδυτές, αλλά όλους τους πολίτες της χώρας (1 παρ. 1 εδ. β’). Επίσης, η αναφορά σε “σταδιακή μετάβαση της οικονομίας” δεν είναι εύστοχη, διότι αφήνει να εννοηθεί ότι αντικείμενο του νόμου είναι μόνο η οικονομία. Σε άλλα σημεία του νόμου, γίνεται λόγος για “ανθρωπογενή συστήματα” (π.χ., άρθ. 1 παρ. 10), ή “κοινωνικές δραστηριότητες” (άρθ. 5 παρ. 2). (β) Από το γράμμα της 2ης παραγράφου, δεν προκύπτει, με την απαραίτητη σαφήνεια, ότι οι ενδιάμεσοι κλιματικοί στόχοι (2030/2040) είναι νομικά δεσμευτικοί. (Η ερμηνεία αυτή ενισχύεται και από το άρθρο 28 παρ. 3 του νομοσχεδίου, το οποίο αναφέρεται σε “νέους” ενδιάμεσους στόχους). Επίσης, δεν προκύπτει, με την απαραίτητη σαφήνεια, η σημασία της επιφύλαξης υπέρ των ρυθμίσεων του ΕΣΕΚ: είναι δυνατόν το ΕΣΕΚ να τροποποιήσει του στόχους αυτούς, και, εάν ναι, προς ποια κατεύθυνση; Αναφορικά με τον σκοπό του κλιματικού νόμου όπως ορίζεται στο άρθρο 1 και αιτιολογείται στο κεφάλαιο 2 της αιτιολογικής έκθεσης επισημαίνουμε ότι ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού δεν απαιτεί μόνο ριζικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας. Ενεργοβόροι τομείς της οικονομίας με μεγάλη συνεισφορά στις εκπομπές άνθρακα, όπως η γεωργία και η κτηνοτροφία δεν καλύπτονται επαρκώς, αλλά περιορίζονται σε αναφορές σε “κατάλληλα μέτρα και πολιτικές” οι οποίες όμως δεν προσδιορίζονται στα επόμενα άρθρα. Επιπλέον με τη συγκεκριμένη ρύθμιση δεν καλύπτονται οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης που αφορούν στη φθηνή και καθαρή ενέργεια (στόχος 7), μηδενική φτώχεια (στόχος 1) και λιγότερες ανισότητες (στόχος 10). Ένας συνεκτικός κλιματικός νόμος δεν πρέπει να αφορά αποκλειστικά και μόνο στον τομέα της ενέργειας, αλλά σε μέτρα, προβλέψεις και ρυθμίσεις που αφορούν όλους τους παραπάνω στόχους ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα με κοινωνικά δίκαιο τρόπο. Τέλος, ο νομοθέτης θα πρέπει να λάβει υπόψη του τη σημαντική συνεισφορά της βιώσιμης γεωργίας στην εκπλήρωση των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης που καλύπτει το παρόν σχέδιο νόμου αλλά και τους στόχους που προαναφέραμε. Συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε - Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς