Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς (εκ μέρους συμμαχίας οργανώσεων και φορέων)' | 21 Ιανουαρίου 2022, 17:11

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Η ουσιαστική αντιμετώπιση των χρόνιων, δομικών προβλημάτων του κτιριακού τομέα, με δεδομένο το σημαντικό μερίδιο ευθύνης στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας, είναι ένα απαραίτητο βήμα προς την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας. Ειδικότερα όμως, υπό το πρίσμα του ουσιαστικού ρόλου που έχουν τα κτίρια στην καθημερινότητα των πολιτών, ένας φιλόδοξος στόχος για τον ρόλο του κτιριακού τομέα στην κλιματική ουδετερότητα θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών εξασφαλίζοντας καλύτερες και πιο υγιεινές συνθήκες διαβίωσης για όλους. Θα αντιμετωπίσουν επίσης στη ρίζα τους το πρόβλημα του ενεργειακού κόστους, προστατεύοντας τα νοικοκυριά από την ενεργειακή φτώχεια και θωρακίζοντας την οικονομία από μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις. Η απειλή της ενεργειακής φτώχειας και οι δυσθεώρητοι λογαριασμοί ενέργειας που αντιμετωπίζουν σήμερα εκατομμύρια νοικοκυριά, μπορεί να αντιμετωπιστεί στην ρίζα της με ένα πρόγραμμα ριζικής ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων. Υπό αυτό το πρίσμα, οι προβλέψεις του άρθρου 14, κρίνονται ανεπαρκείς καθώς θα έπρεπε να προσανατολίζονται προς τη ριζική ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και όχι αποσπασματικές παρεμβάσεις. Στόχος πρέπει να είναι η εξάλειψη και όχι απλώς η μείωση των εκπομπών από τα κτίρια. Όπως αναφέρεται στα τρια πρώτα άρθρα, προβλέπεται η σταδιακή κατάργηση των καυστήρων πετρελαίου και η αντικατάστασή τους από καυστήρες ΦΑ, ενός ακόμα ορυκτού καυσίμου με σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς τον εξηλεκτρισμό των θερμικών χρήσεων - της βασικής ενεργειακής χρήσης ενός κτιρίου - το εν λόγω άρθρο 14 εγκλωβίζει τον κτιριακό τομέα σε ένα σύστημα υψηλού άνθρακα με χρήση ορυκτού αερίου. Με δεδομένο ότι ένα σύστημα θέρμανσης έχει διάρκεια ζωής περίπου 20 έτη, η πρόβλεψη του άρθρου 14 υπολείπεται σημαντικά από τους ευρωπαϊκούς στόχους που προβλέπουν ότι ο τομέας της θέρμανσης θα πρέπει να αποανθρακοποιηθεί έως το 2040. Ως εκ τούτου προτείνεται η ενσωμάτωση νομικά δεσμευτικών στόχων έως το 2030 στους παρακάτω τομείς: συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση για θέρμανση και ψύξη σε ποσοστό 50% επίτευξη ενεργειακής απόδοσης σε ποσοστό 50%, σε σύγκριση με τις αντίστοιχες προβολές, όπως αυτές ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2002 επίτευξη ενεργειακής απόδοσης σε ποσοστό 50% για τα κτίρια του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας έως την 1.1.2025 Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να προστεθεί στόχος ριζικής ενεργειακής αναβάθμισης ενός εκατομμυρίου κτιρίων εντός δεκαετίας με έμφαση σε κατοικίες με χαμηλή ενεργειακή απόδοση ή/και ευάλωτα νοικοκυριά. Θα πρέπει επίσης να γίνει ρητή πρόβλεψη για την προώθηση εναλλακτικών και φιλικών προς το κλίμα επιλογών θέρμανσης όπως αντλίες θερμότητας, ήπια γεωθερμία, φυσικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας και παρόμοια μη ρυπογόνα συστήματα θέρμανσης/κλιματισμού, αντί καυστήρων φυσικού αερίου, ακόμη και σε περιοχές όπου υπάρχει διαθέσιμο δίκτυο ΦΑ. Προτείνεται επίσης να τροποποιηθεί η παράγραφος 2 ως ακολούθως: 2. Από την 1η.1.2025, απαγορεύεται η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης και ορυκτού αερίου. Προτείνεται επίσης να προστεθεί νέα παράγραφος 4 ως ακολούθως: 4. Από την 1η.1.2035 απαγορεύεται η χρήση καυστήρων ορυκτού αερίου. Στην παράγραφο 4, η εγκατάσταση ΦΒ ή θερμικών ηλιακών συστημάτων περιγράφεται μόνο βάσει της επιφάνειας που θα πρέπει να έχουν τα ανωτέρω συστήματα και όχι βάσει κάποιου ελάχιστου ποσοστού του καταναλισκόμενου φορτίου που θα πρέπει να καλυφθεί. Επίσης, δεν αναφέρεται καμία περαιτέρω συνεπικουρική ενέργεια που θα πρέπει υιοθετηθεί, όπως π.χ. υιοθέτηση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας καθώς και μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας (βιοκλιματικός σχεδιασμός, τεχνολογίες “έξυπνων” κτιρίων). Ειδικά ως προς τις εξαιρούμενες περιπτώσεις, δεν υπάρχει καμία λογική ειδικά ως προς τα τουριστικά καταλύματα με δεδομένη μάλιστα τη σημαντική ζήτηση ενέργειας που έχουν. Προτείνεται ως εκ τούτου οι διατάξεις της παραγράφου 4 να ισχύουν για όλες τις οικοδομικές άδειες που υποβάλλονται από την 1η.1.2023, με κάλυψη μεγαλύτερη των πενήντα (50) τ.μ. και να τεθεί στόχος για την υποχρεωτική κάλυψη της ζήτησης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είτε μέσω αυτοπαραγωγής είτε εικονικής αυτοπαραγωγής, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές και να εξαντλείται το όποιο μέτρο μπορεί να υιοθετηθεί για εξοικονόμηση ενέργειας. Ειδικά για τον οικιακό τομέα προτείνεται η παρακάτω προσθήκη στην παράγραφο 4: Ειδικά για κτίρια κατοικιών, η ελάχιστη ισχύς των φωτοβολταϊκών συστημάτων ανέρχεται σε 2 kWp για κτίρια με 2 διαμερίσματα, 3 kWp για κτίρια με 3-5 διαμερίσματα και 6 kWp για κτίρια με 6 και πλέον διαμερίσματα. Σε περίπτωση εγκατάστασης και συστήματος αποθήκευσης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, η ελάχιστη χωρητικότητα των συστημάτων αυτών ανέρχεται σε 6 kWh για κτίρια κατοικιών με έως και 2 διαμερίσματα, 12 kWh για κτίρια με 3-5 διαμερίσματα και 18 kWh για κτίρια με 6 και πλέον διαμερίσματα. Για κτίρια που με τεκμηριωμένο λόγο θα εξαιρούνται της υποχρέωσης τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστημάτων από την 1η.1.2023 θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα απομακρυσμένης εγκατάστασης για εικονική αυτοπαραγωγή με όριο την ίδια ή όμορρη περιφέρεια για την Αττική. Γενικές Παρατηρήσεις επί της παραγράφου 4: δεν φαίνεται να λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά και οι διαφορετικές χρήσεις που μπορεί να έχει κάθε κτήριο (οικιακός, τριτογενής, κ.ο.κ.) και κατ επέκταση τις διαφορετικές ενεργειακές ανάγκες αυτών, ενώ δεν γίνεται καμία αναφορά στα κτίρια του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η κλιματική ζώνη στην οποία ανήκει το κάθε κτίριο. Κτίρια που βρίσκονται σε ψυχρότερες περιοχές έχουν προφανώς αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις σε θέρμανση και αντιστρόφως. Κίνητρα θα πρέπει να προβλέπονται για ενίσχυση της εξοικονόμησης και της ενεργειακής απόδοσης. Αναλόγως της γεωγραφικής περιοχής αλλά και του πολεοδομικού σχεδιασμού πρέπει να προβλέπονται αντίστοιχα μέτρα. Π.χ. σε επαρχιακές πόλεις ή δημοτικά κτίρια ενδεχομένως υπάρχουν μεγαλύτερες ελεύθερες επιφάνειες για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ή ηλιοθερμικών συστημάτων. Θα πρέπει να ενισχυθεί ο εξηλεκτρισμός των φορτίων θέρμανσης και ψύξης των κτιρίων. Ειδικότερα, η χρήση τεχνολογιών υψηλής απόδοσης κρίνεται απαραίτητη Θα πρέπει να προωθηθεί ο μετασχηματισμός των κτιρίων από απλούς καταναλωτές (consumers) και παραγωγούς-καταναλωτές (prosumers). Τα κτίρια θα πρέπει αφενός να ελέγχουν/μειώνουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις με χρήση αυτοματισμών (“έξυπνα” κτίρια), αφετέρου να παράγουν και να ιδιοκαταναλώνουν την απαιτούμενη ενέργεια από τη χρήση ΦΒ/θερμικών συστημάτων (συνεπικουρούμενων μελλοντικά και από συστήματα αποθήκευσης της ενέργειας από ΑΠΕ). Ολα τα νέα κτίρια θα πρέπει να υποχρεούνται να έχουν προκατασκευασμένες τις υποδομές/υποδοχές για να δεχθούν φωτοβολταϊκά, συσσωρευτές, φορτιστές για ηλεκτρικά οχήματα, και αντλίες θερμότητας που θα αντικαταστήσουν καυστήρες πετρελαίου ή ορυκτού αερίου. Η αδυναμία εφαρμογής της υποχρεωτικής εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα θα πρέπει να απαιτεί επαρκή τεχνική τεκμηρίωση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τις επικρατούσες συνθήκες. Από την υποχρέωση θα πρέπει να εξαιρούνται κτίρια που χρησιμοποιούνται ως χώροι λατρείας ή θρησκευτικών δραστηριοτήτων, καθώς και κτίρια και μνημεία που προστατεύονται από το νόμο ως μέρος συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής αξίας τους, εφόσον η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του παρόντος νόμου θα αλλοίωνε, κατά τρόπο μη αποδεκτό, το χαρακτήρα ή την εμφάνισή τους. Η εξαίρεση από την ως άνω υποχρέωση για την τελευταία κατηγορία κτιρίων βεβαιώνεται με απόφαση του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής του άρθρου 7 του ν.4495/2017 (Α’ 167). Τέλος, για την ουσιαστική μείωση των εκπομπών από τον κτιριακό τομέα (30% των συνολικών εθνικών εκπομπών) είναι απαραίτητες οι ενεργειακές αναβαθμίσεις και η μετατροπή κατοικιών σε κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Στόχος είναι η συνεργασία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με το Υπουργείο Οικονομικών για το σχεδιασμό προγράμματος ενίσχυσης πολιτών με φορολογικά κίνητρα και επιδότηση έως 100% για τις απαραίτητες παρεμβάσεις στο κτίριό τους, το οποίο θα είναι διαθέσιμο για το σύνολο της κοινωνίας και καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. *Το σχόλιο συνυπογράφεται από συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε - Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς