Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ActionAid' | 28 Ιανουαρίου 2022, 11:19

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Τα σχόλια της ActionAid για το υπό διαβούλευση σχέδιο του κλιματικού νόμου συνοψίζονται ως εξής: Αρχικά, είναι σκόπιμο να επισημανθεί πως η διαμόρφωση, η θέση σε διαβούλευση και η ψήφιση του κλιματικού νόμου αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα ώστε να ευθυγραμμιστεί η χώρα μας με τις διεθνείς υποχρεώσεις και εξελίξεις, να τεθούν συγκεκριμένοι στόχοι και μηχανισμοί παρακολούθησής τους και να στοιχειοθετηθεί εν γένει ένα συντεταγμένο πλαίσιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Είναι, επίσης, σημαντικό να υπογραμμιστεί πως η διάρκεια αυτής της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης ήταν επαρκής αφήνοντας ένα ικανοποιητικό χρονικό διάστημα προετοιμασίας και συμμετοχής σε όσους φορείς και πρόσωπα επιθυμούν να υποβάλουν τα σχόλιά τους. Το υπό σχολιασμό σχέδιο νόμου κινείται συνολικά στη σωστή κατεύθυνση της βιώσιμης, δίκαιης και οικονομικά αποδοτικής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να είναι πιο φιλόδοξο, όπως για παράδειγμα αναφορικά με τη θέση στενότερων προθεσμιών για την επίτευξη ορισμένων στόχων (π.χ. απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα) και να συμπεριλαμβάνει ρητά άλλους που έχουν γίνει αποδεκτοί και αποφασιστεί από τη διεθνή κοινότητα, όπως τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμό κελσίου, όπως περιγράφεται στην Συμφωνία του Παρισιού (Νόμος 4426/2016), καθώς και το Σύμφωνο για το Κλίμα της Γλασκόβης. Για να είναι, λοιπόν, πλήρες, αποτελεσματικό και σύγχρονο το τελικό κείμενο οφείλει να αντικατοπτρίζει τα σημεία που έχουν κατά καιρούς επισημανθεί από την επιστημονική κοινότητα, τους διεθνείς οργανισμούς, αλλά και τους κοινωνικούς εταίρους. Όπως επισημαίνεται ορθά στο σχόλιο της WWF Ελλάς (εκ μέρους συμμαχίας οργανώσεων και φορέων) «η επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας δεν πρέπει να λογίζεται απλά ως ένας πολιτικός στόχος, αλλά ως το πλανητικό όριο, πέρα από το οποίο η ανθρωπότητα δεν είναι ασφαλής». Για τον λόγο αυτό, οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται οφείλουν να είναι σαφείς και στραμμένες προς το μέλλον, λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψιν τα δεδομένα του σήμερα. Θα ήταν παράλειψη να μην επισημανθεί πως πέρα από μεμονωμένες αναφορές στα τελευταία άρθρα του σχεδίου νόμου, οι κοινωνικές πτυχές του ζητήματος της κλιματικής κρίσης δεν αναλύονται όσο θα αναμενόταν. Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης χωρίς την παράλληλη ανάδειξη του ζητήματος της κλιματικής δικαιοσύνης και των τρόπων επίτευξής της δεν μπορεί να είναι ολιστική. Πιο συγκεκριμένα, θα ήταν σκόπιμο το κείμενο του σχεδίου νόμου να υιοθετήσει συνολικά μία οπτική έμφυλη και διαθεματική, η οποία θα αναγνωρίζει τις υπάρχουσες ανισότητες σε διάφορες βάσεις και να προτείνει μέτρα για την άμβλυνσή τους. Αυτό θα μπορούσε και θα έπρεπε να επιτευχθεί διασυνδέοντας τον κλιματικό νόμο με υπάρχουσες εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης (π.χ. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη, Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας, Εθνική Στρατηγική για τη Δημόσια Υγεία κ.α.). Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η σύνδεση με το Ταμείο Ανάκαμψης και την Αναπτυξιακή Βοήθεια γίνεται με αρκετά επιδερμικό τρόπο. Η υιοθέτηση συνεκτικών πολιτικών (coherent policies) είναι, άλλωστε, ζητούμενο, αλλά και ένας από τους σημαντικούς Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (17.4) που, δυστυχώς, δεν λαμβάνεται υπόψιν όσο συστηματικά θα έπρεπε. Ο κλιματικός νόμος είναι μια ευκαιρία για την αποφυγή υιοθέτησης αποσπασματικών πολιτικών σε όλα τα ζητήματα που φαίνεται να τέμνονται. Με τον όρο κλιματική δικαιοσύνη γίνεται λόγος για τη δίκαιη κατανομή της ευθύνης ανάμεσα στα ισχυρά και λιγότερο ισχυρά κράτη σε ζητήματα που αφορούν στην κλιματική κρίση. Είναι γεγονός ότι -και σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών- ζητήματα μεγάλης έντασης και κλίμακας, όπως η κλιματική κρίση επηρεάζουν δυσανάλογα τους πλέον ευάλωτους πληθυσμούς, οι οποίοι μάλιστα δεν είναι εκείνοι στη δράση των οποίων οφείλεται η πρόκληση και η επίταση των φαινομένων αυτών. Τα ανεπαρκή μέτρα προστασίας τους είναι, επίσης, γεγονός. Για να μπορέσει η κλιματική δικαιοσύνη να εμπεδωθεί ως έννοια και στη συνέχεια να μετατραπεί σε μετρήσιμο στόχο, κρίνεται απαραίτητο να συμπεριληφθούν σχετικές προβλέψεις στο παρόν σχέδιο νόμου. Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης πέρα από περιβαλλοντικό είναι και σοβαρό κοινωνικό ζήτημα που αλλάζει τα δεδομένα σε όλες τις κοινωνίες και καλεί για νέες λύσεις. Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν είναι ορατό στο σχέδιο νόμου που έχει αρκεστεί στην περιβαλλοντική πτυχή του ζητήματος. Είναι απαραίτητο, επίσης, να διευκρινιστεί ότι η γλώσσα του κειμένου παραπέμπει αρκετά στην οικονομία, ενώ τα υπό ρύθμιση ζητήματα δεν αφορούν μόνο σε αυτή. Χαρακτηριστικά, η φράση «πολιτικές προσαρμογής με το μικρότερο δυνατό κόστος» (άρθρο 2) είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις. Επιπλέον, η συμμετοχικότητα των πολιτών είναι ένα στοιχείο αρκετά ασθενές. Πιο συγκεκριμένα, μαζί με την έμφυλη και διαθεματική οπτική, η ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων είναι απαραίτητο να αποτελέσει έναν από τους βασικούς άξονες δράσεις του κλιματικού νόμου. Ιδιαίτερα η συμμετοχή των νέων μέσα από τοπικά συμβούλια και άλλες πλατφόρμες θα πρέπει να ενισχυθεί. Η πρόβλεψη του άρθρου 24 σχετικά με την δημιουργία διαδικτυακού τόπου για τον κλιματικό διάλογο δεν επαρκεί, αν και θέτει μια σημαντική κατεύθυνση προς την επίτευξη της συμμετοχικότητας. Για να είναι αποτελεσματικός ο διάλογος, η ρύθμιση θα πρέπει να γίνει πιο συγκεκριμένη προβλέποντας μια πιο δομημένη μορφή συμμετοχής στις σχετικές συζητήσεις διαδικασίες. Ηχηρή είναι, επίσης, η απουσία σχετικών προβλέψεων για την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση γύρω από ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική κρίση και την κλιματική δικαιοσύνη. Στη συνέχεια, η ενσωμάτωση των ενδιάμεσων ποσοτικών στόχων για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τόσο για το 2030, όσο και για το 2040, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο, το οποίο, όμως θα πρέπει να ενισχυθεί από την πρόβλεψη ενδιάμεσων πενταετών στόχων με σκοπό την καλύτερη παρακολούθησή τους, τη λήψη υπόψιν των πρόσφατων επιστημονικών δεδομένων και άλλων σημαντικών εξελίξεων. Άλλωστε η υποβολή Εθνικά Καθορισμένων Εισφορών από τις χώρες σε αντίστοιχα χρονικά διαστήματα ενθαρρύνεται από το Σύμφωνο της Γλασκόβης για το Κλίμα. Τέλος, σημειώνεται ότι η ετήσια έκθεση προόδου για το κλίμα του άρθρου 25 είναι σκόπιμο να περιλαμβάνει εναλλακτικές προτάσεων για το μέλλον και να μην έχει μόνο απολογιστικό περιεχόμενο. Σε ό,τι σχετίζεται με την χρηματοδότηση η επίτευξη της διαφάνειας πρέπει να αποτελεί βασικό σκοπό με την καθιέρωση σχετικών μηχανισμών παρακολούθησης και δεικτών που θα επιτρέπουν την καταγραφή των πληροφοριών αυτών και τη βελτίωσή τους.