Αρχική Εθνικός Κλιματικός Νόμος – Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγήΆρθρο 5 Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική ΑλλαγήΣχόλιο του χρήστη Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) | 28 Ιανουαρίου 2022, 14:17
  • Σχόλιο του χρήστη 'Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)' | 28 Ιανουαρίου 2022, 14:17

    Στο εν λόγω σχέδιο νόμου δεν περιλαμβάνεται καμιά αναφορά στην εξέταση των επιπτώσεων των πολιτικών και μέτρων ενίσχυσης της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στα ανθρώπινα δικαιώματα, και δη στα ανθρώπινα δικαιώματα των πλέον ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, όπως είναι τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, παρά το γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία αρκετά ψηφίσματα στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και αποφάσεις που εγκρίθηκαν στο Πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή αναγνωρίζουν ότι τα άτομα με αναπηρία, αποτελούν μια εκ των πληθυσμιακών ομάδων των οποίων τα δικαιώματα ενδέχεται να επηρεαστούν αρνητικά από την κλιματική αλλαγή. Στο πιο πρόσφατο Ψήφισμα του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Κλιματική Αλλαγή (41/21 – “Human Rights and Climate Change”, 23 July 2019)[1], αναφέρονται για τα άτομα με αναπηρία τα εξής: «[…] Αναγνωρίζοντας ότι η εξάλειψη της φτώχειας είναι κρίσιμη για την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Ατζέντα 2030), την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και την προώθηση και προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, τα οποία επηρεάζονται δυσανάλογα από τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, -[…] Αναγνωρίζοντας ότι τα άτομα με αναπηρία συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που πλήττονται περισσότερο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, διατηρούν δυσανάλογα υψηλότερα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας και ταυτόχρονα συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που έχουν μικρότερη πρόσβαση σε υποστήριξη σε τέτοιες καταστάσεις, -Εκφράζοντας ανησυχία για τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε άτομα με πολλαπλούς παράγοντες ευπάθειας, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των κοριτσιών με αναπηρία, και τονίζοντας την ανάγκη τα κράτη να λάβουν και να υποστηρίξουν κατάλληλα μέτρα για να αντιμετωπίσουν τις ιδιαίτερες ανάγκες τους και να διασφαλίσουν τη συμμετοχή τους στον σχεδιασμό αντιμετώπισης καταστροφών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και εκκενώσεις, σε ανθρωπιστική απόκριση έκτακτης ανάγκης και σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, -Επισημαίνοντας ότι οι αιφνίδιες φυσικές καταστροφές και τα γεγονότα βραδείας έναρξης επηρεάζουν σοβαρά την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε τρόφιμα και διατροφή, ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και φάρμακα, εκπαίδευση και κατάρτιση, επαρκή στέγαση και πρόσβαση σε αξιοπρεπή εργασία, -[….] Αναγνωρίζοντας την ανάγκη διασφάλισης ουσιαστικής συμμετοχής, συμπερίληψης και ηγεσίας των ατόμων με αναπηρία και των οργανώσεών τους στη διαχείριση κινδύνου καταστροφών και στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το κλίμα σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, -[…] Σημειώνοντας ότι οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται στα νομικά κείμενα περί δικαιωμάτων του ανθρώπου, παρέχουν ρόλο στα κράτη και σε άλλους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, να προωθούν, να προστατεύουν και να σέβονται, όπως ενδείκνυται, τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, κατά την ανάληψη δράσης για την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, (το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών): […] 5. Καλεί όλα τα κράτη να υιοθετήσουν μια ευρεία, ολοκληρωμένη, ανταποκρινόμενη στα ζητήματα φύλου και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση στις πολιτικές προσαρμογής και μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με το Πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, τον στόχο και τις αρχές της, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του οικονομικού, πολιτιστικού και κοινωνικού αντίκτυπου και των προκλήσεων που αντιπροσωπεύει η κλιματική αλλαγή, για την πλήρη και αποτελεσματική απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους, και ιδιαίτερα για την υποστήριξη της ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας των ατόμων με αναπηρία τόσο στις αγροτικές όσο και στις αστικές περιοχές προκειμένου να ανταποκριθούν στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, 6. Καλεί τα κράτη να συνεχίσουν και να ενισχύσουν τη διεθνή συνεργασία και βοήθεια, ιδίως όσον αφορά στη χρηματοδότηση, τη μεταφορά τεχνολογίας και την ανάπτυξη ικανοτήτων, για μέτρα μετριασμού και προσαρμογής προκειμένου να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως εκείνες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, για την καλύτερη προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εν γένει και της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρίες ειδικότερα σε βιοπορισμό, τροφή και διατροφή, ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και φάρμακα, εκπαίδευση και κατάρτιση, επαρκή στέγαση και αξιοπρεπή εργασία, καθαρή ενέργεια, επιστήμη και τεχνολογία, 7. Προτρέπει τα κράτη να ενισχύσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές που στοχεύουν στην αύξηση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στην ανταπόκριση στην κλιματική αλλαγή σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο […]». Επιπρόσθετα: -Στο προοίμιο της Συμφωνίας των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή, που αποτελεί την πρώτη οικουμενική, νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, η οποία κυρώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 5 Οκτωβρίου 2016, αναγνωρίζεται ότι «η κλιματική αλλαγή αποτελεί κοινό μέλημα των ανθρώπων, τα (συμβαλλόμενα) μέρη θα πρέπει, κατά τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, να σέβονται, να προωθούν και να εξετάζουν τις αντίστοιχες υποχρεώσεις τους σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το δικαίωμα στην υγεία, τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών, των τοπικών κοινοτήτων, των μεταναστών, των παιδιών, των ατόμων με αναπηρίες και των προσώπων τα οποία βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση και το δικαίωμα στην ανάπτυξη, καθώς και την ισότητα των φύλων, τη χειραφέτηση των γυναικών και την ισότητα μεταξύ των γενεών», -Στην «Ένωση ισότητας: στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030» επισημαίνεται ότι «η κλιματική αλλαγή επίσης μπορεί να έχει σημαντικότερο αντίκτυπο στα άτομα με αναπηρία, τα οποία μπορεί να διατρέξουν κίνδυνο αν επηρεαστούν βασικές υπηρεσίες και υποδομές. Συνεπώς, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η πράσινη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική κοινωνία είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς και ότι αφορά και τα άτομα με αναπηρία». «Επιπλέον, η Επιτροπή έχει προτείνει να αρθούν, στο πλαίσιο της ανακαίνισης κτιρίων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, τα εμπόδια στην προσβασιμότητα» [2]. -Στον ν.4488/2017 προβλέπεται ότι «1. Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία. Ιδίως υποχρεούται: α) να αφαιρεί υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, β) να τηρεί τις αρχές καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του, προκειμένου να διασφαλίζει για τα άτομα με αναπηρία την προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρει, γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους, δ) να απέχει από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, ε) να προάγει με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του» (άρθρο 61, παρ. 1). Στη βάση των ως άνω απαιτήσεων και κατευθύνσεων πολιτικής, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει ανά άρθρο τα εξής: 1. Στο Άρθρο 5 «Εθνική Προσαρμογή για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή», η παρ. 2 να συμπληρωθεί/τροποποιηθεί ως ακολούθως: «2. Η ΕΣΠΚΑ έχει το ακόλουθο ελάχιστο περιεχόμενο: α) Ανάλυση στόχων και κατευθυντήριων αρχών της στρατηγικής, βάσει διεθνών συμφωνιών και στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλαίσιο αναφοράς), β) εκτίμηση των αναμενόμενων στη χώρα κλιματικών μεταβολών, βάσει διαφορετικών κλιματικών σεναρίων, ανάλυση τρωτότητας οικονομικών τομέων και κοινωνικών δραστηριοτήτων και εκτίμηση των επιπτώσεων των κλιματικών μεταβολών στους διάφορους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, καθώς και της βιωσιμότητας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, κυρίως σε εθνικό επίπεδο με παράλληλο, κατ’ αρχήν, προσδιορισμό του οικονομικού μεγέθους των εν λόγω επιπτώσεων, γ) προσδιορισμός των τομέων προτεραιότητας που χρήζουν μέτρων προσαρμογής για την κλιματική αλλαγή, με βάση την ανάλυση τρωτότητας που αναφέρεται στην περ. β), διερεύνηση και καταγραφή των προτεινόμενων μέτρων και δράσεων για διάφορους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας και τη βιωσιμότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Οι τομείς προτεραιότητας περιλαμβάνουν, ιδίως, την υγεία, την εργασία, την εκπαίδευση, την κοινωνική προστασία, τον τουρισμό, τη γεωργία και κτηνοτροφία, τη δασοπονία, την ενέργεια, την ασφάλιση, τις υποδομές και τις μεταφορές, το δομημένο περιβάλλον, την προστασία της βιοποικιλότητας, των οικοσυστημάτων, των υδάτινων πόρων και των παράκτιων ζωνών, καθώς και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, δ) την εκτίμηση των επιπτώσεων των πολιτικών και μέτρων ενίσχυσης της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στα ανθρώπινα δικαιώματα των πλέον ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, όπως είναι τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, ε) κατ΄ αρχήν εκτίμηση του κόστους προσαρμογής, στ) ενσωμάτωση πολιτικών προσαρμογής σε ευρύτερες πολιτικές, ζ) διεθνής διάσταση της πολιτικής προσαρμογής, η) προτάσεις για δράσεις ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και έρευνας».