Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς' | 14 Απριλίου 2024, 21:16

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Με τις διατάξεις του Κεφαλαίου Α του Μέρους Β για τη διαχείριση δασών (άρθρα 15-27) προτείνεται η σύσταση Υβριδικών Συνεργατικών Σχημάτων με τη συμμετοχή Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας (ΔΑ.Σ.Ε) και άλλων φυσικών ή νομικών προσώπων του ιδιωτικού τομέα και προβλέπονται οι διαδικασίες για την ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και εκμετάλλευσης δημόσιων δασών στα σχήματα αυτά και σε ΔΑ.Σ.Ε. Η ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης σε αυτούς τους φορείς είναι επί της αρχής μια πρόταση που μπορεί να συμβάλει θετικά στη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, ωστόσο θα πρέπει να γίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και ως μέρος ενός μεταβατικού σταδίου έως ότου ενισχυθεί η Δασική Υπηρεσία. Θα πρέπει να προβλεφθεί ρητά ότι η ανάθεση θα γίνεται με σαφείς όρους και προϋποθέσεις βάσει των εγκεκριμένων διαχειριστικών μελετών και των εγκεκριμένων μελετών αντιπυρικής προστασίας και υπό την αυστηρή επίβλεψη της Δασικής Υπηρεσίας. Επιπλέον, οι περιορισμοί που τίθενται με το νομοσχέδιο για τη συμμετοχή στα Υ.Σ.Σχήματα προκρίνουν μεγάλες εταιρείες (κυρίως ξυλοβιομηχανίες) και αποκλείουν εκ των πραγμάτων μικρά τοπικά συνεταιριστικά σχήματα η συμμετοχή των οποίων θα ωφελούσε τις τοπικές κοινωνίες και την τοπική οικονομία. Τέλος, η επιδότηση των Υ.Σ.Σχημάτων και των ΔΑ.Σ.Ε από τα έσοδα από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων θα πρέπει να γίνεται σε εναρμόνιση με τα κριτήρια αειφορίας για τη βιομάζα όπως έχουν θεσπιστεί στη νομοθεσία. Άρθρο 15 Υβριδικά Συνεργατικά Σχήματα Η δημιουργία Υβριδικών Συνεργατικών Σχημάτων είναι επί της αρχής μια πρόταση που μπορεί να συμβάλει θετικά στη διαχείριση δασικών οικοσυστημάτων, ωστόσο υπό προϋποθέσεις. Δυστυχώς, η υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση των δασικών υπηρεσιών, η κατάρρευση του πρωτογενούς τομέα, η απουσία αγορών για απορρόφηση δασικών προϊόντων και η εγκατάλειψη της υπαίθρου έχει δημιουργήσει συνθήκες ελλιπούς ή και ανύπαρκτης διαχείρισης και συσσώρευσης μεγάλου όγκου καύσιμης ύλης στα ελληνικά δασικά οικοσυστήματα. Συνεπώς, μια σύμπραξη ιδιωτών και δημοσίου με ένα παράλληλο σύστημα επιδότησης φαίνεται πως μπορεί να δώσει μια μεταβατική λύση, αλλά υπό την προϋπόθεση της αυστηρής επίβλεψης της Δασικής Υπηρεσίας και στο πλαίσιο της υλοποίησης των εγκεκριμένων διαχειριστικών σχεδίων. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις προστατευόμενες περιοχές του άρθρου 19 του ν. 1650/1986, θα πρέπει να προβλεφθεί ουσιαστικός ρόλος στη διαδικασία ανάθεσης και υλοποίησης για τον ΟΦΥΠΕΚΑ και τις τοπικές ΜΔΠΠ, που αποτελούν βάσει νόμου τις αρμόδιες αρχές με ευθύνη για τις περιοχές αυτές και τα προστατευτέα αντικείμενα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προβλεπόμενη διαδικασία δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως δεκανίκι για τη συνεχιζόμενη απαξίωση της Δασικής Υπηρεσίας, αλλά ως μια επικουρική διαδικασία και ως ένα μεταβατικό στάδιο, μέχρι να υπάρξει μια πραγματικά καθοριστική ενίσχυση της Δασικής Υπηρεσίας, ώστε να μπορέσει να αναλάβει τον ρόλο του διαχειριστή που είχε στο παρελθόν. Παρά ταύτα, τόσο η παράγραφος 3 (κυρίως τα β και γ), όσο και η παράγραφος 4 (αναφορά στο εταιρικό κεφάλαιο) αποκλείουν εκ των πραγμάτων πολλά ενδιαφερόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα από τη διαδικασία συμμετοχής στα Υ.Σ.Σχήματα και προκρίνουν μεγάλες εταιρείες (κυρίως ξυλοβιομηχανίες). Αν οι προϋποθέσεις αυτές ήταν «ελαστικότερες», θα μπορούσαν προϋπάρχοντα, συνεταιριστικά κυρίως, σχήματα (Κοιν.Σεπ. και άλλοι συνεταιρισμοί) να συμμετέχουν στα Υ.Σ.Σχήματα με όφελος για τις τοπικές κοινωνίες και την τοπική οικονομία. Αυτά τα σχήματα δεν έχουν ως κύριο σκοπό το κέρδος και ανακατανέμουν τα κεφάλαια δημιουργώντας παράλληλα και νέες θέσεις εργασίας. Άρθρο 16 Πρόσκληση για την ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και εκμετάλλευσης δημοσίων δασών Παρ. 1: Το άρθρο αυτό προβλέπει τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις για την ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και εκμετάλλευσης δημόσιων δασών ή διαχειριστικών μονάδων. Το αντικείμενο, ωστόσο, της ανάθεσης είναι πολύ ευρύ χωρίς να γίνεται (στην παράγραφο 1) σαφής αναφορά στα εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια καθώς και στα εγκεκριμένα αντιπυρικά σχέδια (βλ. παρακάτω σχόλια στα άρθρα 19-26), τα οποία θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για την ανάθεση αυτή. Προτείνεται να προβλεφθεί ρητά ότι η ανάθεση αφορά «στην υλοποίηση συγκεκριμένων έργων διαχείρισης, όπως αυτά προβλέπονται στη διαχειριστική μελέτη και στα αντιπυρικά σχέδια». Σκοπός της εν λόγω ανάθεσης θα πρέπει να είναι αποκλειστικά η διαχείριση των δασών και όχι η εκμετάλλευσή τους, όπως αναφέρεται στον τίτλο και στην παρ. 1 του άρθρου αυτού. Παρ. 2: Σχετικά με τον συνδυασμό των δασών ή των διαχειριστικών μονάδων, προτείνεται να προβλεφθούν – πέραν των αναφερομένων κριτηρίων – και κριτήρια που αφορούν στα οικολογικά χαρακτηριστικά των εν λόγω δασών/διαχειριστικών μονάδων προκειμένου να επιτευχθεί μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείρισή τους. Παρ. 3: Στη διάταξη αυτή θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η πρόσκληση και τα επιμέρους στοιχεία της θα στηρίζονται στις εκάστοτε εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες και στα αντιπυρικά σχέδια, όπως προβλέπονται στην κείμενη νομοθεσία. Οι μελέτες αυτές θα πρέπει να καθορίζουν όχι μόνο τις «ποσότητες και τα είδη βιομάζας που επιτρέπεται κατ’ ανώτατο όριο να αποληφθούν», όπως αναφέρεται στο στοιχείο α΄ της παρούσας παραγράφου, αλλά και στον τρόπο και το αντικείμενο των εργασιών, για να διασφαλιστεί ότι η ανάθεση θα περιοριστεί στις εγκεκριμένες μελέτες και όχι σε άλλες δραστηριότητες των αναδόχων. Στην παράγραφο 3β θα πρέπει να αντικατασταθεί η λέξη «καθαρισμός» με τη λέξη «διαχείριση», η οποία είναι καταλληλότερη για να περιγράψει τις απαιτούμενες ενέργειες. Τέλος, θα πρέπει να προβλεφθεί και να αποσαφηνιστεί ο ρόλος των δασικών υπηρεσιών στη διαμόρφωση της πρόσκλησης για την ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και να διασφαλιστεί ότι θα προβλεφθούν αυστηρές προδιαγραφές στις κατ’ εξουσιοδότηση υπουργικές αποφάσεις του άρθρου 27, ώστε η ανάθεση να πραγματοποιείται αυστηρά στο πλαίσιο των εγκεκριμένων μελετών (διαχείρισης και αντιπυρικού σχεδιασμού) που θα έχουν καταρτιστεί, και να υπάρχει προσωπικό στις τοπικές δασικές υπηρεσίες για την επίβλεψη της ορθής υλοποίησης της ανάθεσης, το οποίο αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την αποτελεσματική - κατόπιν ανάθεσης - διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων. Άρθρο 19 Διαδικασία ανάθεσης Στη παρ. 2 του προτεινόμενου άρθρου προβλέπεται ότι «[μ]ε απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας συγκροτείται επιτροπή διενέργειας του διαγωνισμού, η οποία αποτελείται από τρία (3) μέλη». Θα πρέπει να οριστεί με σαφήνεια στο άρθρο 19 από ποιες υπηρεσίες θα προέρχονται τα τρία μέλη της επιτροπής, παρότι στο άρθρο 27 προβλέπεται ότι «[μ]ε απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθορίζονται οι ειδικότερες διαδικασίες, οι προϋποθέσεις και οι τεχνικές λεπτομέρειες εφαρμογής των άρθρων 19 και 21» . Η εμπλοκή της Δασικής Υπηρεσίας σε αυτή την επιτροπή, καθώς και στη διαδικασία και τη λήψη απόφασης για την ανάθεση, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο αποτελεσματικής εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων. Παρ. 3: Επίσης, στις παρ. 3α και 3β γίνεται αναφορά για πρώτη φορά στη μελέτη αντιπυρικής προστασίας: «….α) το ποσοστό βιομάζας που θα αποληφθεί σε σχέση με το προβλεπόμενο στη διαχειριστική μελέτη και τη μελέτη αντιπυρικής προστασίας [συντελεστής: σαράντα τοις εκατό (40%)]…». Όπως αναφέρθηκε παραπάνω (βλ. σχόλια στο άρθρο 16), θα πρέπει να προβλεφθεί ρητά ότι η ανάθεση γίνεται σύμφωνα με τις μελέτες αντιπυρικής προστασίας - πέραν των ήδη προβλεπόμενων διαχειριστικών μελετών. Στην παράγραφο αυτή θα πρέπει να γίνει αναφορά και σε κριτήρια επιλογής που αφορούν την προσήκουσα υλοποίηση των διαχειριστικών έργων, όπως π.χ. προηγούμενη εμπειρία και τεχνογνωσία διαχείρισης των αιτούντων. Στην παρ. 4 θα πρέπει να οριστεί ποια είναι η αρμόδια υπηρεσία που αποδεσμεύει την εγγύηση καλή εκτέλεσης. Άρθρο 21 Κυρώσεις λόγω μη προσήκουσας εκτέλεσης της σύμβασης Θα πρέπει να προβλεφθεί ότι η υπηρεσία που δίνει «τις γραπτές εντολές» με τις οποίες οφείλουν να συμμορφωθούν οι ανάδοχοι είναι η αρμόδια Δασική Υπηρεσία (παρ. 1), καθώς και να αποσαφηνιστεί ποια υπηρεσία εκκινεί τη διαδικασία έκπτωσης του αναδόχου από τη σύμβαση (παρ. 2). Η μη συμμόρφωση με τις εν λόγω εντολές και η υλοποίηση ενεργειών που προκαλούν υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος θα πρέπει να συμπεριληφθούν μεταξύ των περιπτώσεων για τις οποίες εκκινείται η διαδικασία κήρυξης του αναδόχου έκπτωτου από τη σύμβαση. Άρθρο 22 Επιδότηση αναδόχων/Δικαιώματα ρύπων (α) Καθορίζονται διαδικασίες σχετικά με την επιδότηση των Υ.Σ.Σχημάτων και των Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων. Η μαθηματική εξίσωση που περιγράφεται για τον υπολογισμό της ετήσιας επιδότησης θα πρέπει να αποδοθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα δάση και τα “προϊόντα” τους αποτελούν δημόσιο αγαθό το οποίο με την παρούσα διάταξη εμπορευματοποιείται για όφελος ιδιωτών. Είναι απαραίτητο η παραπάνω διαδικασία να επιφέρει (κοινωνικοοικονομικά) οφέλη για το σύνολο της κοινωνίας και κατ’ ελάχιστον για τις τοπικές κοινωνίες των υπό διαχείριση δασών. (β) Η διάταξη αγνοεί παντελώς τα κριτήρια αειφορίας για τη βιομάζα που θεσπίστηκαν πρόσφατα (άρθ. 32Ζ ν. 3468/2006, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθ. 79 ν. 5037/2023, πρβλ. και άρθ. 29 Οδηγίας 2018/2001/ΕΕ). Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, μόνο η βιομάζα που ικανοποιεί τα κριτήρια αυτά συνυπολογίζεται για την τήρηση των υποχρεώσεων που αφορούν την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και τον προσδιορισμό της επιλεξιμότητας για χρηματοδοτική υποστήριξη για την κατανάλωση βιοκαυσίμων, βιορευστών και καυσίμων βιομάζας (άρθ. 32Ζ παρ. 1 ν. 3468/2006). Μεταξύ άλλων περιπτώσεων, βιομάζα που προέρχεται από προστατευόμενες περιοχές δεν ικανοποιεί τα κριτήρια αυτά (πρβλ. άρθ 32Ζ παρ. 3 περ. βα) ν. 3468/2006 όπως ισχύει). Εφόσον δεν ικανοποιούνται τα κριτήρια αυτά, είναι αμφίβολο εάν είναι δυνατή και η ενίσχυση της δραστηριότητας από τα έσοδα πλειστηριασμών Αερίων του Θερμοκηπίου (πρβλ. άρθ. 10 παρ. 3 Οδηγίας 2003/87/ΕΚ όπως ισχύει, βλ. και άρθ. 25 παρ. 1 Α2.1 ν. 3468/2006 όπως ισχύει). Μολονότι ορισμένα από τα θέματα αυτά μπορεί να προσδιοριστούν με την πρόσκληση (άρθ. 16 παρ. 2 του σχεδίου νόμου), την πιστοποίηση της βιομάζας (άρθ. 24 παρ. 2) ή την διαχειριστική μελέτη, λείπει ο συντονισμός με τις διατάξεις του άρθ. 32Ζ ν. 3468/2006. Άρθρο 24 Έλεγχος της αποληπτόμενης βιομάζας και της μεταφοράς της Θα πρέπει να αναφερθεί ρητά ότι ο έλεγχος για την πιστοποίηση της βιομάζας που απολήφθηκε θα γίνεται πάντα και με τη συμμετοχή τουλάχιστον ενός υπαλλήλου της Δασικής Υπηρεσίας. Άρθρο 25 Μεταφορά δασεργατών και ενεργοποίηση Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας σε περίπτωση δασικής πυρκαγιάς ή άλλης φυσικής καταστροφής Αυτό το άρθρο κινείται σε σωστή κατεύθυνση ώστε να χρησιμοποιούνται και επισήμως οι Δασικοί Συνεταιρισμοί (ΔΑΣΕ) σε δασικές πυρκαγιές. Οι ΔΑΣΕ διαθέτουν εμπειρο προσωπικό δασεργατών με άριστη γνώση της περιοχής στην οποία εργάζονται, με πρακτική εμπειρία στην καταστολή πυρκαγιών με χειρωνακτικά εργαλεία και ήδη κινητοποιούνται από τις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες με μεγάλα περιστατικά δασικών πυρκαγιών. Η επίσημη κινητοποίηση τους πρέπει να γίνει από τον Γενικό Διευθυντή Δασών, αλλά και σε συνεννόηση με το Εθνικό ή Περιφερειακό ή Τοπικό Επιχειρησιακό Συντονιστικό Όργανο Π.Π., ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος συντονισμός. Υπάρχουν καθυστερήσεις στην αποζημίωση των ΔΑΣΕ για τη συμμετοχή τους σε πυρκαγιές. Το άλλο ζήτημα με το οποίο δεν καταπιάνεται το σχέδιο νόμου σε διαβούλευση είναι η ασφαλιστική τους κάλυψη σε περίπτωση συμμετοχής σε πυρκαγιά. Η ασφάλισή τους τούς καλύπτει για την εργασία τους και δεν τους καλύπτει σε περίπτωση ατυχήματος σε περίπτωση δασοπυρόσβεσης. Επομένως, για να συμπληρωθεί το θετικό μέτρο της εμπλοκής των ΔΑΣΕ σε πυρκαγιές θα πρέπει να προβλεφθεί ρητά πρόγραμμα εκπαίδευσης από τις όμορες δασικές υπηρεσίες, η προμήθεια εξοπλισμού και αναλωσίμων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και σχετική με το αντικείμενο της δασοπυρόσβεσης ασφαλιστική κάλυψη. Άρθρο 26 Διαχειριστικές μελέτες - Προσθήκη παρ. 3 στο άρθρο 63 ν.δ. 86/1969 Με τη διάταξη αυτή προστίθεται νέα παράγραφος στο άρθρο 63 του ν.δ. 86/1969 που προβλέπει ότι η διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων πραγματοποιείται με βάση διαχειριστικές μελέτες. Η αποσαφήνιση αυτή καθώς και η εξουσιοδοτική διάταξη για τις τεχνικές προδιαγραφές σύνταξης των μελετών αυτών μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων και στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών. Ωστόσο, η διάταξη αυτή δεν περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία για την εκπόνηση και υλοποίηση των μελετών αυτών, όπως η διάρκειά τους, η διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης, τροποποίησης, αξιολόγησης και αναθεώρησης/ επικαιροποίησης, καθώς και για τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς που εμπλέκονται στις διαδικασίες αυτές (π.χ. Δασική Υπηρεσία, Τεχνικό Συμβούλιο Δασών, ρόλος ΟΦΥΠΕΚΑ στις περιπτώσεις που τα σχέδια αφορούν προστατευόμενες περιοχές). Επιπλέον, δεν αποσαφηνίζεται η σχέση μεταξύ των «διαχειριστικών μελετών» της προωθούμενης διάταξης και των δασοπονικών σχεδίων και εκθέσεων της παραγράφου 1 του άρθρου 63 όπως εξειδικεύονται στο άρθρο 64 του ν.δ. 86/1969 (π.χ. οι διαχειριστικές μελέτες θα αποτελούν μέρος και θα είναι εναρμονισμένες με τα δασοπονικά σχέδια;). Περαιτέρω, για τον καλύτερο συντονισμό του σχεδιασμού και της υλοποίησης έργων πρόληψης δασικών πυρκαγιών και για την αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος σχεδίου νόμου, είναι σημαντικό να προβλεφθεί σαφώς στην κείμενη νομοθεσία η διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης των μελετών των αντιπυρικών σχεδίων από τις δασικές υπηρεσίες. Πρόσφατα επικαιροποιήθηκαν οι Τεχνικές Προδιαγραφές κατάρτισης των μελετών Σχεδίων Αντιπυρικής Προστασίας (υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/61247/2789/26-06-2020) και βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία κατάρτισης 39 μελετών από τις Δασικές Υπηρεσίας. Τόσο ο αντιπυρικός σχεδιασμός των Δασικών Υπηρεσιών όσο και οι διαχειριστικές μελέτες αποσκοπούν στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και ενδέχεται να περιλαμβάνουν παρεμφερή έργα και δράσεις σε τοπικό επίπεδο. Για τους λόγους αυτούς απαιτείται τόσο η σαφής θεσμοθέτηση των εν λόγω σχεδίων (όπως άλλωστε προωθείται για τις διαχειριστικές μελέτες με το άρθρο 26 του παρόντος) όσο και η εναρμόνιση και ο συντονισμός τους. Άρθρο 29 Ανανέωση των συμβάσεων με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου του προσωπικού που προσελήφθη για την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών που προέκυψαν μετά τις δασικές πυρκαγιές του 2021 και 2023, με παράταση ή επαναπρόσληψη Απαραίτητη διάταξη για να διατηρηθεί το έκτακτο προσωπικό που είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών του 2023. Ωστόσο, πρέπει να τονίσουμε για άλλη μια φορά την επιτακτική ανάγκη πρόσληψης μόνιμου προσωπικού, καθώς η κατάσταση στις δασικές υπηρεσίες σχετικά με τα κενά οργανικών θέσεων είναι δραματική και υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις μέσω της διαδικασίας του ΑΣΕΠ. Άρθρο 30 Παράταση λειτουργίας δραστηριοτήτων - Τροποποίηση παρ. 8 άρθρου 52 ν. 4280/2014 Για 5η φορά σε λιγότερο από 10 χρόνια (προηγουμένως, βλ. άρθ. 52 παρ. 8 ν. 4280/2014, 13 ν. 4519/2018, 136 παρ. 1 ν. 4759/2020, 21 ν. 4787/2021), ο νομοθέτης παρεμβαίνει για να άρει παραβάσεις της δασικής νομοθεσίας που σχετίζονται με τα χιονοδρομικά κέντρα ("αναστέλλεται η ισχύς των διοικητικών πράξεων αποβολής, επιβολής προστίμων, κατεδάφισης και κήρυξης των εκτάσεων ως αναδασωτέων…"). Πρόκειται για εγκαταστάσεις που αδυνατούν να λάβουν, κατά το διάστημα αυτό, σύννομη έγκριση επέμβασης. Η αναστολή της ισχύος της κήρυξης των σχετικών εκτάσεων ως αναδασωτέων θα πρέπει να θεωρηθεί αντισυνταγματική, αφού δεν φαίνεται να αμφισβητείται ούτε ο δασικός χαρακτήρας των εκτάσεων ούτε η παρανομία των επεμβάσεων. Ακόμα χειρότερα, όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, η διάταξη δεν περιορίζεται στην συνέχιση της λειτουργίας (για την οποία, πιθανώς, θα συνέτρεχαν κοινωνικοί λόγοι), αλλά επιτρέπει ρητά και την επέκτασή τους. Πρόκειται για εμφανή καταστρατήγηση της δασικής νομοθεσίας. Στο διάστημα που έχει κυλήσει από την αρχική διάταξη (άρθ. 52 παρ. 8 ν. 4280/2014) τα χιονοδρομικά κέντρα όφειλαν να είχαν συμμορφωθεί.