Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος' | 15 Απριλίου 2024, 01:10

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου Οικονομικού Γεωγράφου, Ερευνητή Σχόλια επί του Άρθρου 1 του νομοσχεδίου, της Αιτιολογικής έκθεσης και της ανάλυσης των συνεπειών της αξιολογούμενης ρύθμισης Παρά τον γενικό τίτλο περί αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής και μάλιστα «πολυεπίπεδα», στη διαχείριση υδάτων, των δασών, στην αστική ανθεκτικότητα, την αντιμετώπιση της πολεοδομικής αυθαιρεσίας, των πολεοδομικών ανακολουθιών και της ενεργειακής ασφάλειας εντούτοις διαπιστώνουμε ότι σε πολλά σημεία δυστυχώς αστοχεί και δεν συνδέει επαρκώς και ικανοποιητικά τα εργαλεία άσκησης της πολιτικής, τα διαθέσιμα μέσα και τους πόρους με τους στόχους. Τα σημεία όπου επικεντρώνονται οι αδυναμίες που θα πρέπει να αντιμετωπίστουν είναι ως ακολούθως. Καλύτερος συντονισμός σε ρυθμιστικό και κανονιστικό επίπεδο. Οφείλει το σχέδιο νόμου να ευθυγραμμίζεται και να προσδιορίζει με σαφήνεια τη σχέση του με τον εθνικό σχεδιασμό για την Κλιματική Αλλαγή, τους ευρωπαϊκούς στόχους κλιματικής ουδετερότητας και ανθεκτικότητας και Περιφερειακά και Τοπικά Σχέδια ΠΕΠΣΚΑ. Χρειάζεται Η διαδικτυακή διαβούλευση, όπως διεξάγεται με τόσο περιορισμένη χρονική διάρκεια, έχει πολύ μικρή διείσδυση και κοινωνική χρησιμότητα Χρειάζεται εντατική και εντοπισμένη διαβούλευση, σε βάθος προβληματισμός, ικανή επιστημονική τεκμηρίωση και διάλογος για την προπαρασκευή τέτοιου είδους νομικών κειμένων που αποσκοπούν σε συντονισμό δημόσιων πολιτικών και όχι να περιορίζεται η διαδικασία στο διαδικτυακό σχολιασμό κειμένων αγνώστων-γνωστών νομοθετών. Το μεταρρυθμιστικό όραμα και πρόγραμμα εφαρμογής αποτελούν προϋπόθεση επιτυχίας των νέων ρυθμίσεων. Για να επιτύχουν οι ρυθμίσεις που εισάγονται πρέπει να πλαισιώνονται και να υποστηρίζονται από ένα συνολικό μεταρρυθμιστικό όραμα και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εφαρμογής και διάθεσης των αναγκαίων βασικών πόρων—οικονομικών και ανθρώπινων. Εφαρμογή των σχετικών ευρωπαϊκών Οδηγιών Συγκεκριμμένα όσον αφορά τη διαχείριση των υδάτων θα πρέπει να αξιολογείται η εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2000/60 της ΕΕ για την ορθολογική διαχείριση των Υδάτων και της Οδηγίας 2007/70 για τα σχέδια αντιπλημμυρικής προστασίας, του νόμου 3199/2010 του ΠΔ 51/2010. «Οne country many systems»? Επιλέγεται στο προτεινόμενο νομοθέτημα παρά τα όποια θετικά του, ένα μοναδικό αλά καρτ μοντέλο για τη Θεσσαλία αγνοώντας την επιτακτική ανάγκη και δέσμευση υλοποίησης 14 Προγραμμάτων για τα αντίστοιχα μεγάλα Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας και το σύνολο των Λεκανών Απορροής των Ποταμών (ΛΑΠ). Θα πρέπει να υπάρξει σαφές χρονοδιάγραμμα και στόχοι για την μετάβαση της χώρας και όχι μεμονωμένο περιφερειών σταδιακά, όπως εξαγγέλθηκε για Κρήτη και σε μια δεύτερη φάση Πελοπόννησο και Δυτική Ελλάδα. Το νομοθέτημα οφείλει να προσαρμοστεί στο βασικό κλιματικό σενάριο της παρατεταμένης ξηρασίας και να συμπεριλάβει την πιστοποίηση των Φραγμάτων, των γεφυρών, των αντιπλημμυρικών και Αρδευτικών Υποδομών. Ως προς την εφαρμοσιμότητα από τους υφιστάμενους φορείς - πρέπει να εισάγεται απαίτηση δεσμευτικής εφαρμογής των σχεδίων ασφάλειας νερού πόσιμου, άρδευσης, ξενοδοχείων, κτηνοτροφίας, βιομηχανίας κλπ. - πρέπει να παρατεθούν τρόποι και μηχανισμοί επίλυσης της οικτρής κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι ποικιλώνυμοι σπάταλοι και ιδιαίτερα ενεργοβόροι Γενικοί και Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ) που διαχειρίζονται ανεξέλεγκτα 290.000 συλλογικές ή ατομικές ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις σε όλη τη χώρα. - πρέπει να γίνει ειδική μνεία στην ανάγκη σύστασης ή επανίδρυσης ουσιαστικά ισχυρού αποκεντρωμένου φορέα Εγγείων Βελτιώσεων, αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών, δημιουργίας κτηνοτροφικών πάρκων, μεγάλων αναδασμών για αξιοποίηση μεγάλων άνυδρων ή ακαλλιέργητων εκτάσεων και δημιουργία Τράπεζας Αγροτικής Γης. Δεν συναρτάται το ελλειμματικό αυτό σχέδιο με το άλλο πρόσφατο, αλλά εκκρεμές και μετέωρο νομοθέτημα των ΔΕΥΑΠ ή συναφή σχέδια ανακύκλωσης των επεξεργασμένων υδάτων. - Οφείλει το σχέδιο νόμου, να αναγνωρίσει ότι η ρύθμιση εισάγεται σε συνθήκες έλλειψης διοικητικής και στελεχικής ικανότητας όλων των τυπικά εμπλεκομένων φορέων στη διαχείριση των υδάτων, δημόσιων, δημοτικών και συνεταιρικών σχημάτων και να προτείνει τρόπους ενίσχυσης της ικανότητας. - πρέπει να συμπληρωθεί με χρονοδιαγράμματα και μετρήσιμους στόχους. - πρέπει να συσχετίζεται με τα Γενικά και Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια και τις εν γένει λεγόμενες χωρικές πολιτικές. Ανάγκη επιτελικότητας και συνεκτικότητας Το σχέδιο νόμου είναι ασκόπως σχολαστικό, με πλήθος λεπτομερειών που αφορούν τη σύσταση Φορέα Διαχείρισης των Υδάτων της Θεσσαλίας ενώ έπρεπε η ρύθμιση επουσιωδών θεμάτων να γίνεται με απλές ΚΥΑ, ενώ αντιθέτως αντί ευθείας νομοθέτησης υποκαθίσταται με άπειρες ΚΥΑ απροσδιόριστης έκδοσης, ισχύος και εφαρμογής του νομοθετήματος και όλα αυτά περιπλέκονται με ένα άλλο πλήθος, εξουσιοδοτικών διατάξεων ερμηνευτικών – δυσερμήνευτων Εγκυκλίων που διαιωνίζουν το εν γένει φάσμα ελλιπούς διακυβέρνησης και φορμαλιστικής υπερρύθμισης στον τομέα των υδάτων. Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται η εμπλοκή χαοτικά δεκάδες Υπουργείων και αναρίθμητων φορέων χωρίς να προκύπτει συντονιστικός ρόλης ή η αρμοδιότητα της αρμοδιότητας. «Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Ανώνυμη Εταιρεία» Στην Αιτιολογική έκθεση, στην «ταυτότητα» της αξιολογούμενης ρύθμισης, αναφέρεται πως επιδιώκεται η προστασία των υδάτων, των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος. Ειδικότερα, συστήνεται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Ανώνυμη Εταιρεία» (Ο.Δ.Υ.Θ. Α.Ε.) με κύριο σκοπό την εκπόνηση στρατηγικής για την προστασία και διαχείριση των υδάτων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας, την εποπτεία και επίβλεψη των στρατηγικών σχεδίων και γενικά την επίβλεψη και δραστηριοποίηση γύρω από ζητήματα που αφορούν στη χρήση ύδατος στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας. Στο πλαίσιο αυτά προβλέπεται η δυνατότητα του οργανισμού να συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις με φορείς του δημοσίου τομέα και τους Ο.Τ.Α.. Επίσης, ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν στο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμού και το Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας της Θεσσαλίας, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα του Οργανισμού να εποπτεύει την καλή κατάσταση και την απρόσκοπτη λειτουργία των αντιπλημμυρικών και αντιστραγγιστικών έργων, καθώς και του δικτύου άρδευσης μέσω της διενέργειας ελέγχων και της επιβολής προστίμων στους παραβάτες. Με τη σύσταση του Ο.Δ.Υ.Θ. Α.Ε. επιδιώκονται η εκπόνηση και υλοποίηση της στρατηγικής για την προστασία και διαχείριση των υδάτων του Υδατικού Διαμερίσματος της Θεσσαλίας, η εποπτεία, ο συντονισμός και η συνεχής επίβλεψη της εφαρμογής των μέτρων προστασίας και διαχείρισης για την αποτελεσματική και ευέλικτη αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Η κλιματική κρίση έχει δημιουργήσει την ανάγκη για την άμεση και εξειδικευμένη αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο Υδατικό Διαμέρισμα της Θεσσαλίας, μέσω της δημιουργίας ενός οργανισμού, ο οποίος μέχρι σήμερα ελλείπει, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες για τον εντοπισμό και την επίλυση των προβλημάτων που εγείρονται να μην αποδίδουν τα μέγιστα αποτελέσματα. Ανάγκη άμεσης ρυθμιστικής κάλυψης του τομέα διαχείρισης υδάτων σε όλη τη χώρα Το προκείμενο μείζον ζήτημα αφορά το σύνολο της χώρας και όχι μόνο ευκαιριακά και κατ’ εξαίρεση μόνο μια περιοχή, επομένως πρέπει πάραυτα να επεκταθεί και να εφαρμοστεί για το σύνολο των περιφερειών της χώρας, που αντιμετωπίζουν τις ίδιες καταστροφικές απειλές, και προβλήματα. Η προσθήκη νέων εξουσιοδοτικών στο άρθρο 15 του ν. 3199/2003 (Α' 280) διατάξεων στο ευρύτερο ασθενές πλαίσιο ρύθμισης των ζητημάτων διαχείρισης των υδάτων και της παροχής αυξημένου προστατευτικού καθεστώτος, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών με επιβολή οικονομικών κινήτρων και αντικινήτρων για να εξασφαλιστεί η καλύτερη προστασία των υδάτων συνιστά, επανάληψη, χωρίς εγγύηση αποτελεσματικότητας. Διότι για όλα αυτά υπάρχουν ήδη οι σχετικές προβλέψεις, αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί από 15ετίας με αποτέλεσμα η χώρα να έχει παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Είναι ανάγκη να προβλεφτούν παρεμβάσεις για την ενίσχυση των ΔΕΥΑ στο σύνολο της χώρας Παρεμβάλλονται ευκαιριακά ζητήματα που αφορούν τις Εταιρείες Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτευούσης και Θεσσαλονίκης (Ε.Υ.Δ.Α.Π. Α.Ε. και Ε.Υ.Α.Θ. Α.Ε. αντίστοιχα) αλλά ουδεμία αναφορά για τα πολλά δισεπίλυτα προβλήματα των ΔΕΥΑ σε όλη τη χώρα. Δασική προστασία Όσον αφορά τη δασική προστασία, προβλέπεται η σύσταση Υβριδικών Συνεργατικών Σχημάτων για τη διαχείριση και εκμετάλλευση δημοσίων δασών και επιδιώκεται η ρύθμιση της διαδικασίας ανάθεσης διαχείρισης και εκμετάλλευσής τους για την πρόληψη και προστασία των σχετικών οικοσυστημάτων. Περαιτέρω, εισάγονται ρυθμίσεις για την επικαιροποίηση της δασικής νομοθεσίας, λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών, ωστόσο δεν αναφέρεται πώς θα εξορθολογιστεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς γεωργικώς καλλιεργούμενων εκτάσεων. Σε άλλο παράλληλο επίπεδο αναφέρεται πως ενισχύεται το πλαίσιο λειτουργίας του άγνωστου στην ελληνική κοινωνία Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) ο οποίος επικάλυψε και απορρόφησε τους πρώην φορείς προστατευόμενων περιοχών Natura αλλά αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στελέχωσης και επιτέλεσης έργου περιβαλλοντικής προστασίας. Κλιματική αλλαγή, προσαρμογή και ανθεκτικότητα Στην Ενότητα Γ' θα πρέπει να ενισχυθούν οι αναφορές στους κινδύνους και τις προκλήσεις, φυσικών καταστροφών και την κλιματική αλλαγή. Θα πρέπει να τεκμηριωθεί καλύτερα ο ισχυρισμός ότι επιχειρείται να αντιμετωπιστούν οι πολλαπλοί κίνδυνοι με τη δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών αστικών περιοχών που δύνανται να διατηρήσουν τις βασικές τους λειτουργίες, τις δομές και την ταυτότητά τους, και παράλληλα την καθημερινή ζωή των πολιτών. Ειδικά για τις μεγάλες αστικές περιοχές της χώρας ενώ η μετάβαση σε μια πολιτική αστικής ανθεκτικότητας συνιστά μεγάλη πρόοδο, εντούτοις δεν είναι πειστική, ούτε ιδιαίτερα ισχυρή η πολιτική αυτή πρόθεση, όταν έχει παγιωθεί η καθημερινή βαρβαρότητα της κατάργησης, καταπάτησης των πεζοδρομίων των διαβάσεων, των δημόσιων και των κοινοχρήστων χώρων που παρεμποδίζει και θέτει σε κίνδυνο την ασφαλή κυκλοφορία και διαβίωση στον αστικό χώρο. Το σχέδιο νόμου επικαλείται πως ενοποιείται η διαδικασία ελέγχου και καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης προκειμένου να καταστεί αποτελεσματική προς όφελος του περιβάλλοντος, βελτιώνονται και αποσαφηνίζονται διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ, 4067/2012, Α' 79) και επιλύονται συμπληρωματικά πολεοδομικά ζητήματα. Επ’ αυτού οφείλει να λάβει υπόψη τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ και τη μεγάλη θεσμική διένεξη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων πάνω σε κορυφαία ζητήματα αδειοδοτήσεων, «πανωσηκωμάτων» και νομιμοφανών υπερβάσεων όπως πρόσφατα με τους ορόφους που κηρύχτηκαν αυθαίρετοι στο ξενοδοχείο coco-mat και στις περιπτώσεις Αλίμου, Βουλιαγμένης, Σαντορίνης, Πάρου, Μυκόνου κά Ενεργειακή ασφάλεια Με την Ενότητα Δ': ενώ επιδιώκεται εν μέρει η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και η προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.). μέσα από τη θεσμοθέτηση του προγράμματος «Απόλλων» για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης, των Γενικών και Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων και των ευάλωτων πολιτών. Στην ουσία οι ενεργειακές συνεταιριστικές κοινότητες είναι αμφίβολο αν ενισχύονται έστω και ελάχιστα. Οφείλει να παραχωρείται ικανός και παραγωγικός και μεταφορικός ηλεκτρικός χώρος στην ενίσχυση των σταθμών Α.Π.Ε. και των αντισταθμιστικών τελών και ωφελημάτων υπέρ των ΟΤΑ και των τοπικών κοινωνιών με ενίσχυση της διαφάνειας και προώθηση της αυτοκατανάλωσης. Διαχείριση δασών Η διαχείριση του δασικού πλούτου ένα άλλο μεγάλο ζήτημα, που επηρεάζει και επηρεάζεται καθοριστικά από την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο δεν καταγράφονται σημαντικές αλλαγές για την προστασία και την αειφορία των δασών αφού η συνολική δασική πολιτική είναι υποτυπώδης και οι δασικές υπηρεσίες ανά τη χώρα μισοδιαλυμένες, οι πιστώσεις δασοτεχνικών έργων και δασικής και αγροτικής οδοποιίας και ορεινής υδρονομής ανύπαρκτες. Παραλείπει να αναφερθεί στην αντιμετώπιση των δασικών καταστροφών σύμφωνα με τα πορίσματα της Επιτροπής Γκολντάμερ. Αποσπασματικά μέσω της σύστασης ένωσης προσώπων (με νομική προσωπικότητα) για τη βέλτιστη αξιοποίηση του δασικού πλούτου, ενώ θεσπίζεται ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση και την εκμετάλλευση των δημοσίων δασών. Ενότητα Γ': Η κλιματική αλλαγή καθιστά δυσχερή την καθημερινότητα στις περιπτώσεις ακραίων φαινομένων, οδηγώντας στην επιτακτική ανάγκη προστασίας των πολιτών. Επίσης, η αυθαίρετη δόμηση έχει προκαλέσει προβλήματα τόσο από την άποψη της διάρθρωσης του αστικού περιβάλλοντος, όσο και από την άποψη του κλίματος και των αλλαγών που αυτό δυνητικά επιφέρει στο φυσικό περιβάλλον. Σ' αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να αναλυθούν κριτικά οι ρυθμίσεις για διαμόρφωση κατάλληλων υποδομών στάθμευσης ποδηλάτων στους χώρους των κτιρίων, η αυτόνομη και ασφαλής προσπέλαση όλων των κτιρίων από άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα και η εξυπηρέτηση αν δίνουν κατ’ ουσίαν αθέμιτα πριμ και μπόνους υπερβάσεων συντελεστών τύπου πράσινων στεγών κ.ά. Ενότητα Δ': Η ανάγκη κάλυψης του υψηλού ενεργειακού κόστους των Ο.Τ.Α., έχει οδηγήσει στην επιτακτική ανάγκη της λήψης μέτρων προκειμένου να ενισχυθεί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άρα να μειωθεί το κόστος αγοράς της. Το όλο αυτό μείζον ζήτημα έχει αντιμετωπίσθηκε ανεπιτυχώς με πλείστες νομοθετικές ρυθμίσεις στο παρελθόν με τους Ν. 3481/2006 (Α' 162), 2744/1999 (Α' 222), 4812/2021 (Α' 110), 4280/2014 (Α' 159), 4685/2020 (Α' 92), 4067/2012, 4495/2017 (Α' 167), 5037/2023 (Α' 78), 4759/2020 (Α' 245), 4447/2016 (Α' 241), 4964/2022 (Α' 150), 4258/2014 (Α' 94), 4710/2020 (Α' 142), 4414/2016 (Α' 149), 3468/2006 (Α' 149), 4951/2022 (Α' 129), 4839/2021 (Α' 181), 4001/2011 (Α' 179), 4987/2022 (Α' 206). -Θα πρέπει η αξιολογούμενη ρύθμιση και η αιτιολογική ρύθμιση να αναφέρει που και γιατί απέτυχε η υφιστάμενη νομοθεσία και να προτείνει τη δημιουργία Παρατηρητηρίου παραγόμενου νομοθετικού και δικαστικού έργου σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα αξιολόγησης και λογοδοσίας του όλου κράτους και των επί μέρους φορέων τους. -Θα πρέπει να επισημαίνεται η ανάγκη αλλαγής προτύπων, υποδειγμάτων και μοντέλων διακυβέρνησης, παραγωγής νομοθεσίας, διάθεσης περισσότερων ανθρώπινων και υλικών πόρων. -Θα πρέπει να προκύπτουν μετρήσιμοι και αποτελεσματικοί στόχοι αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, προστασίας των υδάτων, των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος με βάση αναγνωρισμένα διεθνή πρότυπα και μεθόδους αποτίμησης. Το προβλεπόμενο πληροφοριακό σύστημα θα πρέπει να είναι συμβατό με την εκάστοτε ψηφιακή Στρατηγική. Κινείται στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής της χώρας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημοσίου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Η σύσταση Υβριδικών Συνεργατικών Σχημάτων (Υ.Σ.Σχη), καθορίζονται οι Δασικοί Συνεταιρισμοί Εργασίας (ΔΑ.Σ.Ε.) και ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και εκμετάλλευσης δημοσίων δασών. Πρόκειται για ένα πείραμα και στοίχημα που αναμένουμε να δούμε πως θα εξελιχθεί, αλλά θα πρέπει να ολοκληρωθούν συνολικά και εξειδικευμένα σχέδια διαχείρισης, προστασίας και αξιοποίησης των δασών και των οικοσυστημάτων. Τέλος, θα πρέπει: - να ορίζεται η διαδικασία έγκρισης και η χρονική διάρκεια της Αστικής Πολιτικής, και οι εθνικές στρατηγικές και στα σχέδια δράσης που αφορούν την αστική διαχείριση. - να εξασφαλίζεται ο τρόπος χρηματοδότησης για την εκπόνηση της μελέτης για την εκπόνηση της στρατηγικής της αστικής ανθεκτικότητας συγκοινωνιακών και κυκλοφοριακών μελετών ανά πόλη και περιοχή και η σύμμετρη παροχή υπηρεσιών κοινής Ωφέλειας ΥΚΩ με τα μαζικά μεταφορικά μέσα σε όλη την επικράτεια. -να προσδιορίζεται η χρηματοδότησή του από πόρους του Πράσινου Ταμείου και του προγράμματος δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλους πόρους.