Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΒΕΡΜΙΟΥ Πρόεδρος Παπαδόπουλος Σ Λευτερης' | 11 Σεπτεμβρίου 2024, 12:25

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Σχόλιο του Αγροτικού Κτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Δυτικού Βερμίου στη δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων» Ο Αγροτικός Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Δυτικού Βερμίου ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ στο σύνολό του το άρθρο 30 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου και ζητεί την απόσυρσή του. Εναλλακτικά προτείνει συγκεκριμένη επαναδιατύπωση και θέση εκ νέου σε διαβούλευση. Με την παρ. 1 του άρθρου 155 του ν. 4759/2020 (ΦΕΚ τ.Α 245/9.12.2020) η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης ορίστηκε ως «Ζώνη Απολιγνιτοποίησης Κοζάνης» (Ζ.ΑΠ. Κοζάνης). Με την παρ. 2 του ίδιου άρθρου χαρακτηρίστηκε ως «Πυρήνας» της ως άνω Ζώνης Απολιγνιτοποίησης Κοζάνης η περιοχή των λιγνιτικών πεδίων και μονάδων παραγωγής ενέργειας της Δ.Ε.Η. Α.Ε., που βρίσκονται εντός των ορίων της Ζ.ΑΠ. Ο Αγροτικός Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Δυτικού Βερμίου εκπροσωπεί ευρύ πληθυσμό που κατοικεί και δραστηριοποιείται όχι απλά στη Ζώνη Απολιγνιτοποίησης Κοζάνης, αλλά είτε εντός είτε σε άμεση επαφή με τον Πυρήνα της Ζ.ΑΠ. Κοζάνης και οι παρεμβάσεις στην περιοχή αυτή θίγουν άμεσα, τη ζωή, την οικονομική δραστηριότητα και τη προστατευόμενη από το Σύνταγμα δυνατότητα ανάπτυξης της προσωπικότητας των μελών του Συνεταιρισμού. Με το άρθρο 30 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων» προτείνεται η τροποποίηση της παρ. 2 του άρθρου 156 του ν. 4759/2020 και μετά τις λέξεις «τα έργα Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α.» προστίθενται οι λέξεις «τους σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών, καθώς και τα έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα». Όπως αναφέρεται στο Τεύχος «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης (ΑΣΥΡ)» του σχεδίου νόμου, με την προωθούμενη ρύθμιση «προβλέπεται ότι αναστέλλεται η προθεσμία αυτοδίκαιης παύσης της Βεβαίωσης Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας για έργα Α.Π.Ε. (εν προκειμένω σταθμοί αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών, καθώς και έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα), εντός των Πυρήνων των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης». Ωστόσο η νέα διατύπωση, που προτείνεται με το σχέδιο νόμου για την παρ. 2 του άρθρου 156 του ν. 4759/2020, είναι αναντίστοιχη και υπερβαίνει τα επεξηγούμενα στο Τεύχος ΑΣΥΡ όρια, καθώς επεκτείνεται στο σύνολο των έργων Α.Π.Ε. και ΣΗ.ΘΥ.Α. και όχι μόνο σε «έργα Α.Π.Ε. (σταθμοί αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών)», όπως αναφέρεται στο Τεύχος ΑΣΥΡ. Κατά συνέπεια απαιτείται να αποκατασταθεί η αναντιστοιχία ανάμεσα στη διατύπωση του άρθρου 30 και στην επεξήγηση του Τεύχους ΑΣΥΡ. Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών είναι μια διακριτή βιομηχανική δραστηριότητα, η οποία σχετίζεται άμεσα με την ηλεκτρική ενέργεια από έργα Α.Π.Ε., αλλά όχι αναγκαστικά μόνο από έργα Α.Π.Ε.: σε συσσωρευτές μπορεί να αποθηκευθεί ηλεκτρική ενέργεια προερχόμενη από οποιαδήποτε πηγή παραγωγής. Ο νομοθέτης σκόπιμα συνδέει την αποθήκευση με έργα Α.Π.Ε., στην προσπάθεια να επιλύσει το πρόβλημα της τυχαιότητας της έγχυσης ηλεκτρισμού στο δίκτυο από τις συγκεκριμένες μορφές έργων Α.Π.Ε. που έχουν προωθηθεί, καθώς η τυχαιότητα της έγχυσης απειλεί την ευστάθεια του Συστήματος Ηλεκτροδότησης και την επάρκεια ηλεκτροδότησης της χώρας. Ωστόσο υπάρχουν και άλλες μορφές Α.Π.Ε., που αφενός δεν απαιτούν αναγκαστικά αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας και αφετέρου προσαρμόζονται άριστα στις ανάγκες του δικτύου μεταφοράς, όπως είναι η γεωθερμία, η βιομάζα, το βιοαέριο και η κυματική ενέργεια. Δυστυχώς αυτές οι μορφές Α.Π.Ε. δεν έχουν τύχει προσοχής στην Ελλάδα. Τα έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα είναι δραστηριότητα η οποία δεν έχει την παραμικρή σχέση ή συνάφεια με έργα Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., ώστε να ομαδοποιείται στο ίδιο εδάφιο σχεδίου νόμου. Μάλιστα τα έργα αυτά κατά κανένα τρόπο δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «έργα Α.Π.Ε.» και είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για το περιβάλλον. Κατά συνέπεια, στην παρ. 2 του άρθρου 156 του ν. 4759/2020 δεν θα πρέπει να προστεθούν οι συγκεκριμένες λέξεις και το άρθρο 30 πρέπει να διαγραφεί εντελώς από το Σχέδιο Νόμου, για πολύ συγκεκριμένους τυπικούς και ουσιαστικούς λόγους. Η προσθήκη: α) εισάγει χρήση μη συμβατή με το πολύ πρόσφατα εγκριθέν Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και β) χρησιμοποιεί τη γενική και αόριστη ορολογία «έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα», ενώ η δυνατότητα ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων συνιστά χρήση η οποία προσδιορίζεται με εντελώς συγκεκριμένο τρόπο τόσο στο Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας όσο και στο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Δυτικής Μακεδονίας (ΠΕΣΔΑ). Εναλλακτικά, εάν δεν αποσυρθεί εντελώς, το άρθρο 30 θα πρέπει να επαναδιατυπωθεί ώστε να είναι συμβατό με τα ήδη εγκεκριμένα Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και ΠΕΣΔΑ Δυτικής Μακεδονίας. Σχετική επαναδιατύπωση προτείνεται στο τέλος του παρόντος. γ) επαναλαμβάνει την «ανωμαλία» της παρ. 2 του άρθρου 156 του ν. 4759/2020, να επιτρέπεται η υποβολή και έγκριση φακέλου Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) ή φακέλου για την υπαγωγή σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις (ΠΠΔ), για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή υπαγωγής σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, αντίστοιχα, από την αρμόδια αρχή του ν. 4014/2011 (Α’ 209), χωρίς ενωρίτερα να έχει εγκριθεί και να έχει γίνει έναρξη ισχύος του Προεδρικού Διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Ε.Π.Σ.) της Ζ.ΑΠ. Πώς όμως είναι δυνατόν να συνταχθεί Φάκελος Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργου ή Φάκελος ΠΠΔ χωρίς να είναι γνωστές οι συνθήκες και οι όροι, που θα καθοριστούν μεταγενέστερα; Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να προσαρμοστεί το Προεδρικό Διάταγμα στις προβλέψεις του Φακέλου Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργου ή του Φακέλου ΠΠΔ, οπότε θα πρόκειται για εντελώς φωτογραφική διάταξη, συνταγματικά μη ανεκτή: τα Προεδρικά Διατάγματα δεν επιτρέπεται να συντάσσονται για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επιχειρηματικών σκοπιμοτήτων. Ειδικότερα: Α) Σταθμοί αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών ΔΕΝ προβλέπονται στο Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Μόλις στις 19.6.2024 δημοσιεύτηκε η ΥΠΕΝ/ΔΧΩ ΡΣ/47965/828 Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας, (ΦΕΚ τ.Δ 398), με αντικείμενο την «Έγκριση αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και Περιβαλλοντική Έγκριση αυτού». • Στο άρθρο 1 προβλέπεται πως: «Οι στόχοι του προτεινόμενου προτύπου χωρικής οργάνωσης ΠΧΠ Δυτικής Μακεδονίας είναι οι ακόλουθοι: - Αειφόρος και ισόρροπη χωρική ανάπτυξη της Περιφέρειας με διαφοροποίηση της περιφερειακής οικονομίας και ανάπτυξη ενδογενών παραγωγικών κλάδων που αξιοποιούν τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, στο πλαίσιο της φέρουσας ικανότητάς τους, και συμβάλλουν στη διεύρυνση των δυνατοτήτων παραγωγής και στον εξαγωγικό προσανατολισμό της Περιφέρειας εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη σύνδεση με την αύξηση των θέσεων εργασίας και τη μείωση της φτώχειας. - Αναδιάρθρωση της παραγωγικής ενεργειακής δραστηριότητας και αξιοποίηση των εγγενών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας για τη μετατροπή της σε καινοτόμο κέντρο παραγωγής και έρευνας καθαρής ενέργειας με διαφοροποιημένο οικονομικό μοντέλο.» • Στο άρθρο 15 προβλέπεται πως: «Β. Ενέργεια 1. Στον τομέα της ενέργειας, οι βασικές χωρικές κατευθύνσεις αποσκοπούν στην ισορροπία των αποφάσεων που αφορούν στην παραγωγή ενέργειας και τα ενεργειακά δίκτυα και έχουν ως εξής: - Ολοκλήρωση των προγραμματισμένων φραγμάτων και μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ). Η δημιουργία νέων ΜΥΗΕ θα πρέπει να αξιολογεί και την περίπτωση δημιουργίας εδαφικών συσσωρεύσεων σε υπολεκάνες απορροής στην προοπτική ελέγχου των υδρομορφολογικών αλλοιώσεων των υδάτινων σωμάτων. Στην περίπτωση εγκαταστάσεων εντός εθνικών πάρκων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ειδικότερες μελέτες επιπτώσεων στο έμβιο απόθεμα, που τυχόν υπάρχουν, μετά τη σύμφωνη γνώμη των φορέων διαχείρισης. - Ανάπτυξη αιολικών συστημάτων σύμφωνα με τις κατευθύνσεις και ρυθμίσεις του ΕΧΠ για τις ΑΠΕ, με ειδικότερη μέριμνα στην αξιολόγηση των επιπτώσεων στο τοπίο. Επίσης, στην περίπτωση εγκαταστάσεων εντός εθνικών πάρκων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ειδικότερες μελέτες επιπτώσεων στο έμβιο απόθεμα, που τυχόν υπάρχουν, μετά τη σύμφωνη γνώμη των φορέων διαχείρισης. - Δημιουργία νέων φωτοβολταϊκών συστημάτων κατά προτεραιότητα στους πυρήνες των ΖΑΠ, σε περιοχές με ευχέρεια διασύνδεσης με το δίκτυο, καθώς και σε περιοχές άγονες ή μη αρδευόμενες και περιοχές που δεν προορίζονται για βόσκηση, κατά προτίμηση αθέατες από κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και άλλα μνημεία μείζονος σημασίας και από περιοχές με υψηλό δείκτη τουριστικής ανάπτυξης. - Υποστήριξη της παραγωγής βιοκαυσίμων: α) με την αξιοποίηση πρωτίστως των γεωργικών αποβλήτων και υπολειμμάτων σε συνάφεια με τις κατευθύνσεις του ΠΕΣΔΑ και β) με την αναδιάρθρωση οριακών γεωργικών εκμεταλλεύσεων προς την καλλιέργεια ενεργειακών φυτών. Σύμφωνα και με το ΕΣΔΙΜ Δυτικής Μακεδονίας, προωθείται η στήριξη της κατασκευής: α) μικρών μονάδων βιοαερίου αξιοποιώντας κτηνοτροφικά, πτηνοτροφικά και αγροτικά υπολείμματα και β) μονάδων βιομάζας για παραγωγή ενέργειας και τηλεθέρμανση. - Ανάπτυξη υποδομών μακροχρόνιας (ιδίως) αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, όπως είναι τα έργα αντλησιοταμίευσης, οι καινοτόμες μέθοδοι και εφαρμογές αποθήκευσης ή/και ετεροχρονισμένης χρήσης ενέργειας (μπαταρίες θερμικής ενέργειας) κ.λπ.. - Προώθηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις δημόσιες υποδομές, στις κατοικίες και στις επιχειρήσεις. - Αναβάθμιση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας για την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ. - Διασφάλιση συνέχισης της τηλεθέρμανσης, με εναλλακτικούς τρόπους (αξιοποίηση βιομάζας, μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων, χρήση ηλεκτρικών λεβήτων που θα λειτουργούν με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, άλλες διαθέσιμες τεχνολογικά λύσεις κ.λπ.), στις περιοχές όπου ήδη εφαρμόζεται. - Προώθηση δραστηριοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας (όπως οι μονάδες ΣΗΘΥΑ κ.λπ.) από ΑΠΕ και Φυσικό Αέριο. - Αξιοποίηση του ΤΑΡ για την κάλυψη παραγωγικών και αστικών αναγκών. Ειδικότερα, είναι επιθυμητή η αξιοποίηση του αγωγού για την υποστήριξη των επιχειρηματικών ζωνών και των παραγωγικών μονάδων, καθώς και για τη θέρμανση των περιοχών από τις οποίες διέρχεται.» Όσο και να ψάξει κανείς στο Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας δεν πρόκειται να βρει αναφορά σε αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών, ενώ υπάρχει ρητή αναφορά σε άλλες μορφές αποθήκευσης: «(όπως είναι τα έργα αντλησιοταμίευσης, οι καινοτόμες μέθοδοι και εφαρμογές αποθήκευσης ή/και ετεροχρονισμένης χρήσης ενέργειας (μπαταρίες θερμικής ενέργειας) κ.α.) συμπεριλαμβανομένων μονάδων παραγωγής πράσινου υδρογόνου και των επιμέρους υποδομών και δικτύων που αυτό απαιτεί». Ενδεχομένως αυτό οφείλεται στο ότι ο Πυρήνας της Ζ.ΑΠ. Κοζάνης βρίσκεται μεταξύ των δυο μεγαλύτερων πόλεων της Δυτικής Μακεδονίας και ανάμεσα σε πολλά πληθυσμιακά μεγάλα Δημοτικά Διαμερίσματα των πρώην Δήμων Ελλησπόντου, Δημητρίου Υψηλάντη και Αγίας Παρασκευής. Η περιοχή αυτή αναπτύχθηκε ραγδαία τα τελευταία 30-40 χρόνια ακριβώς λόγω της λιγνιτικής δραστηριότητας και συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Δυτικής Μακεδονίας. Η χωροθέτηση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών εν μέσω τόσο πυκνοκατοικημένης περιοχής εγκυμονεί κινδύνους έκλυσης τοξικών αερίων σε περίπτωση ανάφλεξης των συσσωρευτών και θα πρέπει να αποτραπεί, για λόγους προστασίας της υγείας των κατοίκων της Ζ.ΑΠ. Κοζάνης. Από τα πιο πάνω προκύπτει σαφώς πως η κατασκευή σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών ΔΕΝ προβλέπεται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και η σχετική προτεινόμενη τροποποίηση φαίνεται να έχει εντελώς φωτογραφικά χαρακτηριστικά για την εξυπηρέτηση της μιας και μοναδικής επιχείρησης, η οποία κατέχει εδάφη στον Πυρήνα της Ζ.ΑΠ. Κοζάνης. Β) Για τα «Έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα» Η παραγωγή ενέργειας από απορρίμματα προβλέπεται στο Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας με εντελώς εξειδικευμένο τρόπο και ως περίπου μια λύση «τελευταίου καταφυγίου», κάτι που δεν αποτυπώνεται στο προτεινόμενο άρθρο 30. Συγκεκριμένα: • Στο άρθρο 14 παρ. 3 του Ειδικού Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας αναφέρεται «- Ανάπτυξη επιχειρηματικών δράσεων μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος διαχείρισης απορριμμάτων και παραγωγής ενέργειας (πυρόλυση, αεριοποίηση κ.τ.λ.).». Η ίδια πρόβλεψη, με αναφορά σε συγκεκριμένες τεχνολογίες, επαναλαμβάνεται αυτολεξεί στο άρθρο 16, ως μια από τις βασικές κατευθύνσεις για τις ζώνες των λιγνιτωρυχείων σε απόσυρση. Ωστόσο, η πρόβλεψη αυτή θα πρέπει να συνεξετάζεται με το πνεύμα του άρθρου 1, για τους στόχους του Ειδικού Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ιδίως το σημείο «που αξιοποιούν τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, στο πλαίσιο της φέρουσας ικανότητάς τους» και το σημείο «αξιοποίηση των εγγενών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας για τη μετατροπή της σε καινοτόμο κέντρο παραγωγής και έρευνας καθαρής ενέργειας». Η καύση απορριμμάτων απέχει πολύ απ’ το να χαρακτηρίζεται τόσο ως «καινοτόμα» όσο και ως «παραγωγή καθαρής ενέργειας», καθώς έχει αποδειχθεί πως τα καυσαέρια εμπεριέχουν τοξικές και δυνητικά καρκινογόνες ουσίες (διοξίνες & φουράνια). Χώρες που ήδη εφαρμόζουν από πολλών ετών παρόμοια προγράμματα καύσης απορριμμάτων παρουσιάζουν πολύ περισσότερα περιστατικά καρκίνου από την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, τα δημοσιευμένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση το Φεβρουάριο 2024 στοιχεία καρκίνου για το έτος 2022 έδειξαν πως η Δανία είχε 728,5 περιστατικά καρκίνου ανά 100 χιλιάδες πληθυσμού, πρώτη στην Ευρώπη, ενώ η Ελλάδα είχε 529,3 και ήταν πολύ πιο χαμηλά στη σχετική λίστα. Δεν δημοσιεύτηκε αν τα περιστατικά της Δανίας οφείλονται στα πολλά εργοστάσια καύσης απορριμμάτων, πάντως η πρόληψη είναι πάντα ο καλύτερος σύμβουλος. Η Γερμανία με 556,7, η Σουηδία με 586,9, η Γαλλία με 618,9 και το Βέλγιο με 621,2 περιστατικά καρκίνου ανά 100 χιλιάδες πληθυσμού είναι όλες χώρες με περισσότερα περιστατικά καρκίνου απ’ την Ελλάδα. Σε όλες αυτές τις χώρες υπάρχουν από ετών «έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα». Επίσης, η Ζ.ΑΠ. Κοζάνης παρουσιάζει σαφώς μειωμένα περιστατικά καρκίνων σε σχέση με πολλές Περιφερειακές Ενότητες της χώρας. Συγκεκριμένα, τα δημοσιευμένα σε ιατρικά συνέδρια στοιχεία έχουν κατ’ επανάληψη καταδείξει πως πρώτοι Νομοί σε περιστατικά καρκίνου είναι Δράμα, Κιλκίς, Καρδίτσα και Γρεβενά. Γενικά το τμήμα της Βόρειας Ελλάδας ανατολικά της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης εμφανίζεται με μεγαλύτερα ποσοστά καρκίνων και βεβαίως πρόκειται για Περιφερειακές Ενότητες χωρίς τη βιομηχανική δραστηριότητα αξιοποίησης του λιγνίτη. Ιδιαίτερα επισημαίνεται πως η γεωμορφολογία του νοτίου τμήματος του Πυρήνα της Ζ.ΑΠ. Κοζάνης δείχνει ένα εντελώς περίκλειστο από ορεινούς όγκους λεκανοπέδιο (όρος Βέρμιο προς Α, Σκοπός προς Ν, πρόβουνοι Άσκιου/Μουρίκι προς Δ), στο οποίο αναμένεται με πλήρη βεβαιότητα ο εγκλωβισμός και η περιδίνηση των καυσαερίων της καύσης απορριμμάτων, από εργοστάσια που θα χωροθετηθούν σε χώρους των λιγνιτικών πεδίων ή των Ατμοηλεκτρικών Σταθμών. Η τυποποίηση του καυσίμου τέτοιων μονάδων έχει αποδειχθεί παγκοσμίως αδύνατη και η εκπομπή καυσαερίων που εμπεριέχουν τοξικές και δυνητικά καρκινογόνες ουσίες (διοξίνες & φουράνια) εξαρτάται από το τι πραγματικά καίγεται σε κάθε δευτερόλεπτο. Αυτές λοιπόν οι τοξικές και δυνητικά καρκινογόνες ουσίες θα αιωρούνται στην ατμόσφαιρα πέριξ του Πυρήνα της Ζ.ΑΠ. Κοζάνης και θα δημιουργούν επικαθήσεις σε όλη την περιοχή, μπαίνοντας στην τροφική αλυσίδα και επηρεάζοντας αρνητικά τόσο την υγεία των κατοίκων της πυκνοκατοικημένης περιοχής όσο και την υγεία και την τροφή του ζωικού κεφαλαίου του Συνεταιρισμού μας. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η (υπό αναθεώρηση) Κοινοτική Οδηγία για τις Βιομηχανικές Εκπομπές, (2010/75/ΕΕ, ΦΕΚ 1450/Β` 14.6.2013), προβλέπει ελέγχους μονάδων καύσης απορριμμάτων μια φορά το χρόνο. Η πρόβλεψη αυτή δεν διασφαλίζει απολύτως τίποτα, αφού η πραγματικότητα είναι πως οι συγκεντρώσεις διοξινών στην έξοδο της καμινάδας χαρακτηρίζονται από έντονες διακυμάνσεις ακόμα και σε μικρά χρονικά διαστήματα, χωρίς να μεσολαβεί κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή στις συνθήκες λειτουργίας. Ενδεικτικά, αναφέρεται πως σε επιστημονική δημοσίευση, για την περίπτωση μετρήσεων σε ΕΛΛΗΝΙΚΗ τσιμεντοβιομηχανία, καταγράφεται πως μέσα σε διάστημα μόλις 5 ωρών η συγκέντρωση διοξινών στα καυσαέρια αυξήθηκε έως 84 φορές, χωρίς εμφανή διαφοροποίηση των συνθηκών λειτουργίας της μονάδας καύσης. Η σημαντική αυτή μεταβολή σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα αποδίδεται στην ανομοιομορφία των δεμάτων των απορριμμάτων που οδηγούνται προς «ενεργειακή αξιοποίηση», (όπως κι αν λέγονται, π.χ. RDF - Refuse Derived Fuel, SRF - Solid Recovered Fuel), PDF -Packaging Derived Fuel, TDF -Tire Derived Fuel). Για την εμπειρία απ’ την καύση απορριμμάτων στην τσιμεντοβιομηχανία ΑΓΕΤ στο Βόλο σχετική έκθεση-κόλαφο έχει εκδώσει τον Ιούλιο 2018 ο Ιατρικός Σύλλογος Μαγνησίας («Οι επιπτώσεις στην Υγεία από την καύση απορριμμάτων και των παραγώγων τους (RDF και SRF) για παραγωγή ενέργειας»). Χαρακτηριστικά η έκθεση του Ιατρικού Συλλόγου καταλήγει: «Η ανησυχία των πολιτών για επιπτώσεις στην υγεία τους από τη λειτουργία τέτοιων μονάδων είναι δικαιολογημένη». Ακόμα χειρότερα, η Κοινοτική οδηγία προβλέπει επίσης δυνατότητα λειτουργίας μέχρι 120 ώρες ετησίως «χωρίς τον εξοπλισμό μείωσης των εκπομπών», οπότε η εκπομπή διοξινών επιτρέπεται επισήμως να είναι εντελώς ανεξέλεγκτη για πέντε ολόκληρες ημέρες! Σε κάθε περίπτωση, όσο αυστηρά όρια και να βάλει η νομοθεσία για τις εκπομπές διοξινών, ο προσδιορισμός τους σε δείγματα καύσης RDF/SRF/PDF/TDF είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική διαδικασία. Για το λόγο αυτό ο έλεγχος γίνεται αποκλειστικά από διαπιστευμένα αναλυτικά εργαστήρια, τα οποία διαθέτουν την κατάλληλη τεχνογνωσία και ειδικό εξοπλισμό. Τέτοια εξειδικευμένα εργαστήρια ασφαλώς δεν υπάρχουν στη Δυτική Μακεδονία, όπως δεν υπάρχουν ούτε αξιόπιστες διαδικασίες ελέγχου των RDF/SRF/PDF/TDF. Και μέχρι να γίνεται ο έλεγχος, οι τοξικές και δυνητικά καρκινογόνες ουσίες θα έχουν σε κάθε περίπτωση εισέλθει στην τροφική αλυσίδα. Ας μην πέσουμε από τα σύννεφα λοιπόν αν λίγο μετά την κατασκευή μονάδων «ενεργειακής αξιοποίησης» απορριμμάτων παρουσιαστούν στη Ζ.ΑΠ. Κοζάνης αυξημένα κρούσματα καρκίνου, αύξηση των δαπανών υγείας και αυξημένη θνησιμότητα. Πάγια αρχή της νομοθεσίας για την υγιεινή και την ασφάλεια αποτελεί η πρόληψη διαμόρφωσης επικίνδυνων καταστάσεων και όχι η εκ των υστέρων αναζήτηση τρόπων θεραπείας της εσφαλμένης πολιτικής. • Στο άρθρο 15 αναφέρεται «- Διασφάλιση συνέχισης της τηλεθέρμανσης, με εναλλακτικούς τρόπους (αξιοποίηση βιομάζας, μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων, χρήση ηλεκτρικών λεβήτων που θα λειτουργούν με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, άλλες διαθέσιμες τεχνολογικά λύσεις κ.λπ.), στις περιοχές όπου ήδη εφαρμόζεται.» Ωστόσο, οι στρατηγικοί στόχοι του εγκεκριμένου από το 2016 Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Δυτικής Μακεδονίας, όπως αυτοί αναφέρονται στην ιστοσελίδα της ΔΙΑΔΥΜΑ (Διαχείριση Απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας ΑΕ, με μετόχους τους 13 Δήμους της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας), περιλαμβάνουν τα εξής: • «Σταθεροποίηση παραγωγής αποβλήτων στα επίπεδα του 2011, με φθίνουσα τάση. • Προτεραιότητα στην διαλογή αποβλήτων υλικών στην πηγή. • Ολοκλήρωση του αναγκαίου δικτύου σε υποδομές διαχείρισης αποβλήτων έως το 2020, με τη προσθήκη του νέου δικτύου των Πράσινων Σημείων. • Μείωση στο ελάχιστο δυνατό της συνολικής ποσότητας ανακτήσιμων αποβλήτων που διατίθενται για υγειονομική ταφή. • Ενίσχυση της χωριστής συλλογής Ανακυκλώσιμων υλικών. • Περαιτέρω αξιοποίηση δευτερογενών υλικών (κομπόστ /compost, κομπόστ τύπου Α) με εξασφάλιση αυστηρών ποιοτικών προδιαγραφών. • Ανάκτηση ενέργειας σε συμπληρωματικό ρόλο, όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια άλλου είδους ανάκτησης.» Συνεπώς η «ενεργειακή αξιοποίηση», όπως πιο εύηχα ονομάζεται η περιβαλλοντικά και υγειονομικά επιβλαβής καύση απορριμμάτων, αποτελεί απλά μια τελευταίας προτεραιότητας εναλλακτική δυνατότητα όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια άλλου είδους ανάκτησης ενέργειας. Μάλιστα στην παρ. «Γ. Περιβαλλοντικές υποδομές» του άρθρου 15 του Ειδικού Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας δεν προβλέπεται πουθενά υποδομή «ενεργειακής αξιοποίησης» απορριμμάτων. Καταλήγοντας, η προσθήκη των λέξεων «τους σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών, καθώς και τα έργα παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα» στην παρ. 2 του άρθρου 156 του ν. 4759/2020 με το άρθρο 30 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων» δεν είναι συμβατή με τις προβλέψεις των ήδη εγκεκριμένων α) Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και β) Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Δυτικής Μακεδονίας και θα πρέπει είτε να αποσυρθεί εντελώς. Εναλλακτικά, προτείνεται να επαναδιατυπωθεί όπως πιο κάτω και να επανέλθει σε διαβούλευση. Προτεινόμενη επαναδιατύπωση: «2. Για τα έργα Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που περιλαμβάνουν σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών, τα οποία δύνανται να εγκαθίστανται εντός των Πυρήνων των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.) εφόσον είναι συμβατά με τους στόχους, όρους και προϋποθέσεις του Ειδικού Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας όπου εντάσσεται η Ζ.ΑΠ., η προθεσμία της υποπερ. αα) της περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4685/2020 (Α’ 92) αναστέλλεται μέχρι τη έναρξη ισχύος του προεδρικού διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Ε.Π.Σ.) της Ζ.ΑΠ. Η υποβολή και έγκριση φακέλου Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) ή φακέλου για την υπαγωγή σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή υπαγωγής σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, αντίστοιχα, από την αρμόδια αρχή του ν. 4014/2011 (Α’ 209), επιτρέπεται μόνο μετά την έγκριση και έναρξη ισχύος του Προεδρικού Διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Ε.Π.Σ.) της Ζ.ΑΠ.». Η διατύπωση αυτή είναι συμβατή με όσα αναφέρονται στο Τεύχος «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης (ΑΣΥΡ)» του σχεδίου νόμου. Η δυνατότητα καύσης απορριμμάτων στις Ζ.ΑΠ. πρέπει να επανεξεταστεί, καθώς περιβαλλοντικά, υγειονομικά, κοινωνικά και οικονομικά αποτελεί μη προτιμητέα επιλογή. Απλά εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Ομίλων που δραστηριοποιούνται στην κατασκευή τέτοιων εργοστασίων με μόνο γνώμονα το κέρδος, παραβλέποντας την υπέρτατη αξία της ανθρώπινης ζωής. Η λύση του προβλήματος των απορριμμάτων, που δημιουργεί ο καταναλωτικός τρόπος ζωής, δεν πρόκειται ποτέ να είναι η καύση. Η λύση μπορεί να έλθει μόνο από μια ευρύτατη προώθηση της κυκλικής οικονομίας, με επαναχρησιμοποιούμενες ή πλήρως ανακυκλούμενες συσκευασίες. Οι στόχοι του ΠΕΣΔΑ Δυτικής Μακεδονίας αποτελούν οδηγό για τις ενδεδειγμένες ενέργειες και πολιτικές. Αν το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας θεωρεί πως τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα ανάμεσα σε κατοικημένες περιοχές δεν δημιουργούν προβλήματα υγείας στους κατοίκους, ας αφήσει κατά μέρος τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης και να δώσει πρώτη προτεραιότητα σε παρόμοια εργοστάσια στην Αθήνα, τον Πειραιά και εν γένει την Αττική των 5 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου προφανώς λόγω πληθυσμού υπάρχει πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα απορριμμάτων από τη Δυτική Μακεδονία. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ