Αρχική Αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) – αναθεωρημένη έκδοσηΣχόλιο του χρήστη Δημήρης Λάλας | 13 Σεπτεμβρίου 2024, 16:02
  • Σχόλιο του χρήστη 'Δημήρης Λάλας' | 13 Σεπτεμβρίου 2024, 16:02

    Το παρόν τελευταίο σχέδιο του ΕΣΕΚ που ανακοινώθηκε στις 22 Αυγούστου 2024 (με προθεσμία υποβολής στην ΕΕπ- όχι του σχεδίου αλλά της τελικής μορφής μετά την διαβούλευση) την 1 Ιουλίου 2024 όπως ορίζει η σχετική απόφαση) και αναρτήθηκε για δημόσια διαβούλευση με καταληκτική ημερομηνία την 16 Σεπτεμβρίου) αποτελεί το τρίτη εκδοχή ΕΣΕΚ, μετά από αυτή ανακοινώθηκε από το ΥΠΕΝ τον Φεβρουάριο του 2023 και αυτή που κατατέθηκε στην ΕΕπ τον Νοέβριο 2023. Και οι τρείς εκδοχές περιλαμβάνουν στοιχεία για την επόμενη 30ετια μέχρι και το 2050 έτος κατά το οποίο σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο η ΕΕν και κατά συνέπεια και όλα τα ΚΜ της θα πρέπει να έχουν μηδενικές καθαρές εκπομπές ΑΦΘ (net zero emissions). Επιπλέον η χώρα μας έχει υποβάλει το 2020 στην ΕΕπ και δημοσιεύσει (όπως είχε την υποχρέωση) Οδικό Χάρτη για την επίτευξη του στόχου μηδενισμού των εκπομπών ΑΦΘ το 2050 (Long Term Strategy 2050). Μία αξιολόγηση του τρέχοντος σχεδίου του ΕΣΕΚ θα πρέπει να συνεκτιμήσει τόσο τις αλλαγές από την προηγούμενη έκδοση του 2023 αλλά και την μακροχρόνια στρατηγική όπως αυτή αποτυπώθηκε στον Οδικό Χαρτη 2050. Πριν παρουσιαστούν οι συγκρίσεις ποσοτικά θα πρέπει να σχολιάσει κανείς την μακροχρόνια στρατηγική προσέγγιση που ακολουθήθηκε. Ο Οδικός Χάρτης παρουσίασε 2 διαφορετικές στρατηγικές για την επίτευξη του μηδενισμού των εκπομπών ΑΦΘ που κατέληγαν σε 2 σενάρια (ΕΕ και NC). Το πρώτο (ΕΕ – energy efficiency) είχε ως βάση την δραστική εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους του τομείς ζήτησης (στους 123.3TWh Τελική Κατανάλωση Ενέργειας – ΤΚΕ το 2050) και την εγκατάσταση σημαντικών ΑΠΕ (39GW το 2050) για την παραγωγή 95,8TWh ώστε να καλυφθεί όλη η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας (72,1TWh το 2050) και οι υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες. Το δεύτερο (NC - new energy carriers) αντιθέτως βασιζόταν στην πολύ μεγαλύτερη αξιοποίηση ΑΠΕ (71GW το 2050) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (169,6TWh) που πέραν της κάλυψης της ζήτησης ηλεκτρισμού (67.4TWh το 2050) στην ΤΚΕ θα διοχετευόταν για την πολύ μεγαλύτερη παραγωγή υδρογόνου και συνθετικών καυσίμων για την κάλυψη των υπολοίπων αναγκών. Οι απιτούμενες επενδύσεις για το NC σενάριο είναι κατά 10% περίπου υψηλότερες από αυτές του ΕΕ που όμως με τις μεγαλύτερες δράσεις για εξοικονόμηση θα προσέφερε και μεγαλύτερη ενχώρια πρστιθέμενη αξία. Απο τις 2 αυτές διαφορετικές στρατηγικές προσεγγίσεις, όλες οι εκδοχές του ΕΣΕΚ (Ιανουάριος 2023, Νοέμβριος 2023 και Αυγουστος του 2024) είναι σχεδόν ταυτόσημες με το σενάριο NC (εγκατάσταση μέχρι το 2050 71,7 GW ΑΠΕ στο ΕΣΕΚ2023 και 65,1GW στο ΕΣΕΚ2024 σε σχέση με τα 69,8GW του NC). Το ίδιο ισχύει και για την ΤΚΕ (133,7 TWh και 155,4 TWh αντίστοιχα το 2050 σε σχέση με 136,7 του NC). Απορρίπτηκε δηλαδή η στρατηγική έμφασης στην εξοικονόμηση του ΕΕ προς χάριν της πολύ μεγαλύτερης εγκατάστασης ΑΠΕ ενώ θα μπορούσε να υιοθετηθεί έστω και μία ενδιάμεση στρατηγική. Θα μπορούσε ακόμη να υιοθετηθεί έστω και μιά μεικτή στρατηγική αυξημένης εξοικονόμησης και της μεγάλης εγκατάστασης ΑΠΕ του παρόντος σχεδίου η επιπλέον παραγωγή των οποίων θα στόχευε στην εξαγωγή είτε ηλεκτρικής ενέργειας απευθείας ή προϊόντων αυτής (Η2 ή/και συνθετικά καύσιμα). Δηλαδή στο ΕΣΕΚ2024 επιλέχτηκε η μείωση της εξοικονόμησης αλλά και των ΑΠΕ, μειώνοντας έτσι πιθανά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη και από τις δυο συνιστώσες. Πρώτο ερώτημα. Πέραν όμως αυτής της γενικότερης στρατηγικής επιλογής, έχουν ενδιαφέρον και οι επιμέρους επιλογές στόχων που ευελπιστεί κανείς ότι θα επιτευχθούν με τις πολιτικές και μέτρα που περιλαμβάνονται στο μακροσκελέστατο τελευταίο σχέδιο (512 σελίδες του ΕΣΕΚ2024, 158 επιπλέον των 356 του ΕΣΕΚ2023) καθώς επίσης και οι διαφορές με αυτό του 2023. Τα σχόλια που κατατίθενται κατωτέρω θα περιορισθούν στο επίπεδο των γενικών στόχων και δεν θα επεκταθούν σε δεύτερο επίπεδο της επιμέρους τεχνικής ανάλυσης ανά κλάδο (που θα αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικής αναφοράς). Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι γενικοί στόχοι των ΕΣΕΚ2023 και ΕΣΕΚ2024 ώστε να διευκολυνθεί η σύγκριση και να αναδειχθούν και στην συνέχεια να σχολιαστούν προβλήματα. 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Μείωση των εκπομπών ΑτΘ έναντι 1990 (χωρίς απορροφήσεις LULUCF) ΕΣΕΚ2023 -41,0% -54,0% -68,0% -82,0% -89,0% -93,0% ΕΣΕΚ2024 -52,7% -52,3% -72,5% -71,7% -80,0% -88,0% Μείωση των εκπομπών ΑτΘ έναντι 1990 (με απορροφήσεις LULUCF) ΕΣΕΚ2023 -45,4% -58,8% -73,1% -87,6% -95,2% -99,2% ΕΣΕΚ2024 -58,9% -58,9% -79,7% -79,8% -88,6% -97,5% Τελική κατανάλωση ενέργειας (εκατ τιπ) ΕΣΕΚ2023 16,6 15,4 13,7 12,7 12 11,5 ΕΣΕΚ2024 16,8 16,0 15,1 14,3 13,6 13,4 ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας ΕΣΕΚ2023 44% 44% 65% 83% 97% 105% ΕΣΕΚ2024 33,2% 45,4% 64,1% 84,8% 106,4% 127,2% Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (TWh) ΕΣΕΚ2023 58,7 64,6 78,7 112,1 1494 172,3 ΕΣΕΚ2024 53,2 59,3 75,6 96,6 117,8 136,9 ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρισμού ΕΣΕΚ2023 58% 79% 94% 96% 96% 97% ΕΣΕΚ2024 58% 76,8% 97,5% 101,0% 105,4% 100,9% Εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ (GW) ΕΣΕΚ2023 17,9 27,3 38,5 50 68,2 75,5 ΕΣΕΚ2024 19,1 28,2 36,3 47,4 56,8 65,1 Αιολικά χερσαία ΕΣΕΚ2023 6 7,6 8,5 9,2 11,8 11,9 ΕΣΕΚ2024 7 8,9 9,5 11 13 13 Αιολικά υπεράκτια ΕΣΕΚ2023 1,9 6,2 9,8 15,4 17,3 ΕΣΕΚ2024 0 1,9 3,9 5,8 8,1 11,8 Φωτοβολταϊκά ΕΣΕΚ2023 8,2 13,4 18,7 25,4 35,2 40,3 ΕΣΕΚ2024 8,5 13,5 18,6 26 30,6 35,1 Υδροηλεκτρικά ΕΣΕΚ2023 3,1 3,8 3,8 3,8 3,8 3,9 ΕΣΕΚ2024 3,5 3,8 4,3 4,4 4,9 5,2 Άλλα, βιομάζα, βιοαέριο ΕΣΕΚ2023 0,5 0,6 1,3 1,8 2 2,1 ΕΣΕΚ2024 0,1 0,1 0,1 0,1 0 0 Από τον πίνακα αναδεικνύονται τα εξής προβλήματα: 1. Κατα το ΕΣΕΚ2024, η χώρα το 2050 δεν θα είναι ανθρακικά ουδέτερη αφού θα έχει μικρές αλλά όχι μηδενικές καθαρές εκπομπές. Μάλιστα η απόκλιση μεγάλωσε από το 0.8% του ΕΣΕΚ2023 σε 2.5%. Δεύτερο ερώτημα. 2. Αλλά ακόμη και το 2.5% του ΕΣΕΚ2024 επιτυγχάνεται με την συμβολή απορροφήσεων 9.5ΜtCO2 από LULUCF (Land use, land use change and Forestry) αυξημένες κατά 50% από τα 6MtCO2 του ΕΣΕΚ2023. Το μέγεθος αυτό της απορρόφησης δεν μπορεί να θεωρηθεί ρεαλιστικό (άλλωστε, τι να πιστέψουμε το 9.1 ΜtCO2 του Πίνακα 2, σελίδα 102 ή το 9.5 ΜtCO2 του πίνακα 30 σελίδα 436;) το οποίο φαίνεται να βασίζεται κυρίως στην βελτίωση του συστήματος απογραφής και στοχεύει σε περίπου διπλασιασμό της απορρόφησης από τα επίπεδα των 2 έως 5.5 ΜtCO2 την τριακονταετία 1990-2022. Τρίτο ερώτημα. 3. Η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για τη ν Κλιματική Αλλαγή (European Scientific Advisory Board for Climate Change) που ιδρύθηκε το 2021 κατ΄επιταγή του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου, πρότεινε (15Ιουνιου2023) την θέσπιση ενδιάμεσου στόχου για την ΕΕ το 2040 την μείωση εκπομπών κατά 90-95% με βάση το 1990. Στην συνέχεια η ΕΕπ εισηγήθηκε (6Φεβ2024) ως στόχο για το 2040 την μείωση των εκπομπών κατά 90%. Το ΕΣΕΚ2024 στοχεύει σε μείωση των εκπομπών της χώρας το 2040 κατά μόνο 80% που είναι και ο ξεπερασμένος από τις επιστημονικές εκτιμήσεις αλλά και την πραγματικότητα του κλιματος όπως το ζούμε καθημερινά, του Ελληνικού Κλιματικού Νόμου (ν4936/2022). Μάλιστα το ΕΣΕΚ 2024 όχι μόνο δεν βελτιώνει τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ2023 (88%) αλλά τις χειροτερεύει. Αυτή θα είναι η θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης στις διαπραγματεύσεις για την συμφωνία του στόχου για το 2040 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο; Τέταρτο ερώτημα. 4. Στον ενεργειακό τομέα, η μεγάλη αλλαγή από το 2023 είναι η μείωση το 2050 της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ μετά το 2030 κατά 10GW περίπου μέχρι το 2050. Η μείωση αφορά κυρίως στα υπεράκτια αιολικά και τα ΦΒ. Εστιάζοντας γι΄αυτόν τον λόγο στα υπεράκτια αιολικά παρατηρεί κανείς 2 προβλήματα: (1) Είτε η εγγραφή (πίνακας 31) 1.9GW μέχρι το 2030 είναι λανθασμένη που όντως ενόψει της μηδενικής εγκαταστημένης ισχύος τα τέλη του 2024 είναι σχεδόν αδύνατη είτε η παραγόμενη ενέργεια των 0.6TWh το 2030 είναι λάθος και (2) ο συντελεστής απόδοσης (capacity factor) των υπεράκτιων από τα στοιχεία του πίνακα 31 υπολογίζεται σε ca 42-43% (το ΕΣΕΚ2023 χρησιμοποίησε 38% !!!). Με αυτόν τον συντελεστή, είναι η εγκατάσταση τόσων υπεράκτιων στις ελληνικές θάλασσες την επόμενη δεκαετία οικονομικά βιώσιμη και άρα ρεαλιστική; Πέμπτο ερώτημα. Τέλος, η ΕΕπ μετά την κατάθεση του δεύτερου σχεδίου του ΕΣΕΚ στις 3 Νοεμβρίου 2023 δημοσίευσε (SWD(2023) 929 final) ανάλυση, σχόλια και υποδείξεις σχετικά με το υποβληθέν σχέδιο. Το ΕΣΕΚ2024 δεν κάνει καμία μνεία στις υποδείξεις αυτές της ΕΕπ και στον τρόπο με τον οποίο αυτές ελήφθησαν υπόψη (δες σελίδα 16) στην σύνταξη του τρέχοντος σχεδίου. Έκτο ερώτημα.