Αρχική Αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) – αναθεωρημένη έκδοσηΣχόλιο του χρήστη Κοινοπραξία JUSTEM | 14 Σεπτεμβρίου 2024, 18:01
  • Σχόλιο του χρήστη 'Κοινοπραξία JUSTEM' | 14 Σεπτεμβρίου 2024, 18:01

    Η επίτευξη της δίκαιης μετάβασης συνιστά μια κρίσιμη διάσταση για τη διαμόρφωση μιας ελληνικής οικονομίας μηδενικών εκπομπών έως το 2050 που ταυτόχρονα «δεν αφήνει κανέναν πίσω», ούτε κάποια κοινωνική ομάδα, ούτε κάποια περιφέρεια. Είναι σημαντικό, επομένως, οι τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές να συντονίσουν τις ενισχυμένες προσπάθειές τους για δικαιοσύνη παράλληλα με την κλιματική δράση, και αυτές οι προσπάθειες να αντικατοπτρίζονται στην εθνική πολιτική για την ενέργεια και το κλίμα. Το προσχέδιο του αναβαθμισμένου ΕΣΕΚ που κατατέθηκε τον Οκτώβριο του 2023 είχε αξιολογηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ελλιπές στη διάσταση της δίκαιης μετάβασης (https://commission.europa.eu/system/files/2023-12/SWD_Assessment_draft_updated_NECP_Greece_2023.pdf), τόσο στην εκτίμηση των επιπτώσεων σε περιοχές εξαρτημένες από τον λιγνίτη, όσο και στην αποτύπωση στοχευμένων πολιτικών αντιμετώπισης αυτών. Εκτιμούμε ότι το υφιστάμενο αναθεωρημένο σχέδιο δεν παρουσιάζει αισθητή βελτίωση επί της προηγούμενης έκδοσης, καθώς ιδιαίτερα η Ενότητα 3.1.1 που σχετίζεται με τη δίκαιη μετάβαση παραμένει επί της ουσίας απαράλλακτη. Σε αυτό το πλαίσιο, το Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μέσα από τις ερευνητικές του δραστηριότητες στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου JUSTEM προτείνει μια σειρά από παρεμβάσεις γύρω από τρεις βασικές διαστάσεις: - Ενίσχυση των προγραμμάτων (επανα-)κατάρτισης, προτεραιοποιώντας τους εργαζομένους που πλήττονται άμεσα ή έμμεσα από την απολιγνιτοποίηση, εστιάζοντας στην εκμετάλλευση υφιστάμενων δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και στοχεύοντας στην παροχή γνώσεων που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση, όπως η βιομηχανία ΑΠΕ, η υποστήριξη τοπικών κέντρων κατάρτισης και η δημιουργία τοπικών μηχανισμών παρακολούθησης για να διασφαλιστεί ότι οι πρωτοβουλίες επανακατάρτισης δεξιοτήτων έχουν πραγματικό αντίκτυπο. - Ενίσχυση των πρωτοβουλιών Έρευνας Και Καινοτομίας (E&K) στις περιοχές υπό δίκαιη μετάβαση μέσω της θέσπισης ή/και ενίσχυσης ερευνητικών κέντρων και ζωνών καινοτομίας (research valleys) που εστιάζουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, και στην έξυπνη και βιώσιμη γεωργία για την αύξηση της τοπικής απασχόλησης, την υποστήριξη της ενεργειακής μετάβασης, και την αντιμετώπιση της εσωτερικής μετανάστευσης. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από την παροχή κινήτρων και ευκαιριών στη νέα γενιά προκειμένου να παραμείνει στις περιφέρειές της. Υπό αυτό το πρίσμα, απαιτείται η σύνδεση των οριζόντιων δράσεων που περιγράφονται στην Ενότητα 3.9.1 για την Ε&Κ συγκεντρωτικά/γενικά στην Ελλάδα με τις περιοχές υπό δίκαιη μετάβαση ειδικά, στις ανωτέρω θεματικές. - Αλληλεπίδραση με όλους τους φορείς των περιοχών μέσω διαδικασιών διαβούλευσης για τη συν-διαμόρφωση της δίκαιης μετάβασης και τη νομιμοποίηση της υλοποίησης της απολιγνιτοποίησης στην κοινωνία. Κομβικό ρόλο σε αυτό ενέχει η ενίσχυση τοπικών ενεργειακών κοινοτήτων ως μοχλού για την επίτευξη ενεργειακής δημοκρατίας και τη συνιδιοκτησία της μετάβασης από τους πολίτες. Συγκεκριμένα η φράση «…παραγωγής και αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, καθώς και χρήσης/αξιοποίησής της από τις τοπικές κοινωνίες» της Ενότητας 3.1.1 («2. Ενεργειακή Μετάβαση – Κλιματική Ουδετερότητα», σελίδα 203) πρέπει να επεκταθεί ώστε οι τοπικές κοινωνίες να απολαμβάνουν μέρος της προστιθέμενης αξίας των εν λόγω παρεμβάσεων. Οι τοπικές ενεργειακές κοινότητες μπορούν να συνεισφέρουν σε αυτόν τον άξονα, επομένως η αναφορά στο ρόλο των ενεργειακών κοινοτήτων στη συγκεκριμένη ενότητα για την άμεση σύνδεση τους με τις περιοχές υπό δίκαιη μετάβαση—η οποία υπήρχε στο προσχέδιο του Οκτωβρίου 2023 αλλά αφαιρέθηκε στο υφιστάμενο αναθεωρημένο σχέδιο—πρέπει να επαναφερθεί. Μια τέτοια αναφορά θα εναρμονίσει το σκεπτικό που περιγράφεται οριζόντια για την Ελλάδα στην Ενότητα 3.2.3, αναφορικά με τις ενεργειακές κοινότητες, με τη διάσταση της δίκαιης μετάβασης.