Αρχική Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών ΕνέργειαςΆρθρο 9 Θέματα χωροθέτησης εγκαταστάσεων ΑΠΕΣχόλιο του χρήστη Κωστής Πετράκης | 20 Δεκεμβρίου 2009, 21:08
  • Σχόλιο του χρήστη 'Κωστής Πετράκης' | 20 Δεκεμβρίου 2009, 21:08

    Ο Ασκός του Αιόλου και οι Ανεμογεννήτριες . Η περίπτωση Αποπηγάδι της Κρήτης. Γράφει ο Κωστής Πετράκης Κοινωνιολόγος Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Αίολος ο θεός των ανέμων, που ζούσε στο νησί Αιολία μαζί με την γυναίκα του Ηώ, τους έξι γιους και έξι κόρες του, κρατούσε τους ανέμους ερμητικά κλεισμένους μέσα σε ασκούς και τους απελευθέρωνε(ελεγχόμενα) με εντολή του Δία. Από την αρχαιότητα ο άνθρωποι γνωρίζοντας την τεράστια δύναμη του ανέμου, θέλησαν να την τιθασεύσουν για να την καταστήσουν χρήσιμη στην ζωή τους, με τα ιστιοφόρα πλοία και τους ανεμόμυλους. Σήμερα μετά την μεγάλη πετρελαϊκή κρίση του 1970 και την κλιματική αλλαγή λόγω “φαινομένου θερμοκηπίου”, που απειλεί τον πλανήτη μας, η ανθρωπότητα αναζητά διεξόδους με τις “εναλλακτικές μορφές” ενέργειας, που επιβαρύνουν λιγότερο από τις “συμβατικές”, την ατμόσφαιρα και το περιβάλλον. Σημαντική θέση μεταξύ αυτών -των “ήπιων” μορφών- κατέχει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τις ανεμογεννήτριες(Α/Γ), που τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο και στη χώρα μας, με ένθερμους υποστηρικτές που επιχειρηματολογούν, όπως οι περισσότεροι γνωρίζουμε, για τα πλεονεκτήματα τους. Από την άλλη πλευρά και παρά τις προσπάθειες “εξιδανίκευσης”, πολλοί αντιδρούν έντονα στην κατασκευή και λειτουργία των γιγάντιων αιολικών “βιομηχανικών σταθμών”, πιο σωστά, και όχι “πάρκων” όπως εξωραϊστικά συνήθως αποκαλούνται. Εκτός από το “Αποπηγάδι”, διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις καταγράφονται και στο Ρέθυμνο(Δήμος Ν. Φωκά), στην Κεντρική και Νότια Εύβοια, στη Λακωνία(Βάτικα, Ταΰγετος, Μονεμβασία), στη Σκύρο(ως εμπλεκόμενη φέρεται η μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους), στην Κάρυστο, στη Πάτρα, στη Νάξο, στη Βοιωτία, στην Ικαρία, στην Κύμη, στη Λευκάδα, στην Κύπρο, στη Ρόδο, στην Πάρο, στην Άνδρο, στη Σέριφο, στην Αργολίδα, στη Κορινθία, στη Χίο, στην Ευρυτανία, στη Κεφαλλονιά και αλλού. Αλλά και στην Ευρώπη, όπου η δημιουργία των αιολικών σταθμών έχει προηγηθεί χρονικά, υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις, που οδήγησαν στην ίδρυση του “Ευρωπαϊκού Συνασπισμού κατά των Αιολικών Πάρκων”(1), πριν τη μεγάλη διαδήλωση στις 4/10/2008 στο Παρίσι, με την συμμετοχή 176 ομοσπονδιών και οργανώσεων από την Γερμανία, το Βέλγιο, την Ισπανία, την Γαλλία, την Δανία, την Αγγλία, την Σκωτία, την Ουαλία και την Σλοβενία. Οι αρνητικές επιπτώσεις της αιολικής ενέργειας συνήθως αποσιωπώνται, υποτιμώνται και ενίοτε γελοιοποιούντο, η κριτική στην αιολική ενέργεια θεωρείται ταμπού ενώ υπερτιμάται η συνεισφορά της στις στατιστικές. Ωστόσο αυτό δεν εμποδίζει τον ευρωπαϊκό συνασπισμό, αλλά και γενικότερα τους “αμφισβητίες” των Α/Ν, να επικεντρώνουν την κριτική τους(2) στα παρακάτω συνοπτικά: -Οι εκατοντάδες Α/Γ με τους αναγκαίους συνοδούς υποσταθμούς και γραμμές μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας, καταστρέφουν φυσικά-πολιτιστικά τοπία που εξελίχθηκαν και διατηρήθηκαν μέσω αιώνων και τα μετατρέπουν σε βιομηχανικές ζώνες παραγωγής. Η χλωρίδα, η πανίδα, οι ανεξερεύνητες αρχαιολογικές θέσεις, τα παραδοσιακά μονοπάτια, χάνονται από τις βίαιες επεμβάσεις. Επίσης αποτελούν καίριο πλήγμα για τον τουρισμό(στην Δανία των χιλιάδων Α/Γ ο τουρισμός μειώθηκε κατά 40%), την κτηνοτροφία και όλους αυτούς που εργάζονται και ζουν στο δάσος. -Η απαιτούμενη πολλές φορές διάνοιξη δρόμων, μήκους πολλών χιλιομέτρων, καταστρέφει το δάσος, δημιουργεί προσπέλαση(με ότι αυτό συνεπάγεται) κατακερματίζοντας παρθένους οικότοπους, παρεμβαίνει και αλλάζει την φυσική ροή, άρα και την αποστράγγιση, των βρόχινων υδάτων με απρόβλεπτες επιπτώσεις στις πηγές της περιοχής. -Το μεγαλύτερο αιολικό “πάρκο” στην Ευρώπη απασχολεί μόνο τρεις μόνιμους υπαλλήλους. Επομένως είναι ψευδές ότι δημιουργούνται θέσεις εργασίας στην τοπική κοινωνία και μείωση της ανεργίας. -Ο ήχος μιας Α/Ν είναι ένας διαπεραστικός θόρυβος-γδούπος- που θυμίζει την αντήχηση ελικόπτερου, και που ακούγεται περισσότερο μακριά(μέχρι 2 χλμ.) παρά στην βάση της. Επίσης παράγονται υπόηχοι και υπέρηχοι που δεν γίνονται αντιληπτοί από τους ανθρώπους αλλά βλάπτουν. -Οπτικά μια Α/Ν μπορεί να διακρίνεται από απόσταση ακόμα και 40 χλμ. αφού το ύψος της αρχίζει από τα 65 και μπορεί να φτάσει έως και τα 105 μέτρα. Το συνολικό βάρος της, ανάλογα με το μέγεθος, είναι 223 έως και 313 τόνους και απαιτεί επιφάνεια 100 τ.μ., σε βάθος τουλάχιστον 3 μ. γεμάτη από περίπου 500 κ.μ. μπετόν για στηριχθεί στο έδαφος που για να παραχθεί απαιτεί την χρήση τεράστιων ποσών ενέργειας με συνεπακόλουθο την έκκληση στην ατμόσφαιρα εκατοντάδων τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Η διάρκεια ζωής τους υπολογίζεται, εφόσον γίνεται η απαραίτητη συντήρηση, σε 20-25 χρόνια. Μετά την παύση λειτουργίας τους, ουδέποτε απομακρύνονται, γιατί το κόστος μετακίνησης τους είναι δυσβάστακτο για τις εταιρείας, μετατρέποντας έτσι την περιοχή εγκατάστασης τους, σε ένα απέραντο νεκροταφείο παλιοσιδερικών, μπετού και καλωδίων. -Αρκετές φορές έχει τύχει να σπάσουν έλικες, που ο καθένας ζυγίζει 1,5 τον. και να εκσφενδονιστούν ως και 400 μ. μακριά, αλλά και να αρπάξουν φωτιά(οι Α/Ν) λόγω υπερθέρμανσης και να προκαλέσουν πυρκαγιά στην γύρω περιοχή. -Η τιμή του ρεύματος που παράγεται από την αιολική ενέργεια για τον τελικό αποδέκτη-καταναλωτή, όχι μόνο δεν είναι μειωμένη αλλά αυξάνεται από 130% έως 400% σε σχέση με την συμβατική ενέργεια, αφού μέσα στο λογαριασμό της ΔΕΗ υπάρχει ειδικό τέλος υπέρ της αιολικής ενέργειας. -Το ρεύμα που παράγεται από τις Α/Ν δεν εντάσσεται ομαλά στο συνολικό δυναμικό της ΔΕΗ και τις καθιστά αναξιόπιστη πηγή ενέργειας. Αυτό γιατί τις περιόδους που υπάρχει ανάγκη για περισσότερο ρεύμα, όπως στις συνθήκες καύσωνα ή έντονης κακοκαιρίας(κρύο, δυνατοί άνεμοι) οι Α/Ν είτε δεν λειτουργούν καθόλου, είτε υπολειτουργούν, αφού οι καύσωνες συνοδεύονται συνήθως από άπνοια, άρα τα πτερύγια δεν κινιούνται ενώ στο κρύο και δυνατό άνεμο, πάνω από 8-9 μποφόρ, πάλι σταματούν να λειτουργούν. -Σύμφωνα με την ελληνική ορνιθολογική εταιρεία: «οι Α/Ν προκαλούν την άμεση θανάτωση ενός πολύ μεγάλου αριθμού πουλιών αλλά και νυχτερίδων κάθε χρόνο, ενώ η λειτουργία αιολικών πάρκων σε γειτνίαση με βιότοπους ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, ή μικρών ή ευάλωτων για διάφορους λόγους πληθυσμών, μπορεί να επιφέρει σε αυτούς βαρύ πλήγμα ή και εξαφάνιση σε τοπικό επίπεδο...»(3) Το Μανιφέστο του Darmstadt (4) που αφορά την εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας στη Γερμανία, υπογράφτηκε από εκατοντάδες πανεπιστημιακούς και συγγραφείς, ασκεί δριμύ κριτική στην ανεξέλεγκτη γενίκευση της χρήσης των Α/Ν, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι παρότι η χώρα τους ηγείται των εξελίξεων στη χρήση της αιολικής ενέργειας, δεν κατάφερε να υποκαταστήσει μέχρι σήμερα ούτε ένα πυρηνοκίνητο ή κινούμενο από άνθρακα σταθμό παραγωγής και απαιτεί την ανάκληση όλων των άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων στην τεχνολογία των Α/Γ με τη διάθεση αυτών των κονδυλίων στην έρευνα για την εξέλιξη αποτελεσματικότερης τεχνολογίας με οφέλη διαρκή και φιλικά προς το περιβάλλον Καθίσταται σαφές από τα παραπάνω ότι “τα αιολικά πάρκα δεν είναι (τελικά) τόσο απλή υπόθεση”, όπως πολύ σωστά επισημαίνει στο ομότιτλο άρθρο του στα “Χ.Ν.” (10/01/09), ο εκλεκτός επιστήμονας, Βαγγέλης Μπούρμπος. Σίγουρα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τις Α/Ν είναι “φιλικότερη” προς το περιβάλλον σε σύγκριση με την συμβατική, από γαιάνθρακες και πυρηνικά εργοστάσια, όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ως εντελώς “ακίνδυνη”, “πανάκεια” στην λύση του ενεργειακού προβλήματος και της κλιματικής αλλαγής. Μια πιο ψύχραιμη, διεισδυτικότερη, ματιά στο θέμα, αποφεύγει τις ακραιφνείς φανατικές τοποθετήσεις υπέρ ή κατά των Α/Ν, χωρίς εξέταση των επιμέρους ιδιαιτεροτήτων στην εφαρμογή τους, και αναζητά τα αίτια του “κακού”, οικονομικοπολιτικά και ιδεολογικά, που μετατρέπουν μια εν δυνάμει “ευλογία” σε καταστροφή: -Στη γιγαντιαία, φαραωνική τοποθέτησης τους, που επιλέγεται κάθε φορά, από τις πολυεθνικές συνήθως εταιρείες, που δρουν για την μεγιστοποίηση των κερδών τους, με πρόσχημα την προστασία του περιβάλλοντος. Ενώ είναι εφικτό με πολλές, μικρής κλίμακας εφαρμογές, να έχουμε ισάξια δημόσια οφέλη, με μικρότερη βλάβη στο περιβάλλον. Υπαρκτά ιστορικά παραδείγματα το αποδεικνύουν, στα αγροκτήματα στις ΗΠΑ του μεσοπολέμου, με το μισό εκατομμύριο ήλεκτρο-μηχανικών αιολικών διατάξεων,(5) αλλά και σήμερα στο νησί Samso της Δανίας όπου εφαρμόζεται με απόλυτη επιτυχία, η “αυτοδιαχείριση” και η “ενεργειακή αυτάρκεια”.(6) Όμως η καπιταλιστική-μονοπωλιακή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής δεν το επιτρέπει. -Στην παντελή έλλειψη ή την “ευνοϊκή” τροποποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού που επιτρέπει στα “μεγάλα συμφέροντα”, να ισοπεδώνουν “αναίμακτα”, περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. -Στην μη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, μήτε στην όλη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ούτε στα οικονομικά ωφελήματα, που τα νέμονται οι πολυεθνικές εταιρείες, μαζί με την γη εγκατάστασης των Α/Ν. Είναι φανερό ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα, πιο ύπουλη, αποικιοκρατική εισβολή, ικανή να υποθηκεύσει το μέλλον των παιδιών μας. Όλα τα παραπάνω, πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και αιτιάσεις, παρατηρούνται στα σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα στο Αποπηγάδι, που χαρακτηρίζεται (με ΦΕΚ) ως “προστατευτική περιοχή”: Αδιαφανείς διαδικασίες μαζικών “χαρακτηρισμών” από το Δασαρχείο με υφαρπαγή ιδιοκτησιών, γιγαντιαίες εγκαταστάσεις πολλών δεκάδων ή και εκατοντάδων Α/Ν, έλλειψη αναγκαίου χωροταξικού σχεδιασμού, παντελής άγνοια των κατοίκων της περιοχής(όχι όμως και των σχετικών δημοτικών αρχών) για τα τεκταινόμενα, παράνομη κατάτμηση έργου προκειμένου, διά “Δούρειου Ίππου”, να ελιχθούν των αδειοδοτήσεων αλλά και να αποφύγουν τυχόν κοινωνικές αντιδράσεις και το σημαντικότερο βλέψεις στα πλουσιότατα αποθέματα νερού στο “Αποπηγάδι”, με αντλησιοδεξαμενές πολλών εκατομμυρίων κυβικών για “υβριδικό” συνδυασμό με τις Α/Ν, χωρίς ουσιαστικά εχέγγυα για πιθανή μελλοντική επικυριαρχία των πηγών. Και ας προβλέπεται ότι ο “τρίτος παγκόσμιος” πόλεμος, θα γίνει για το νερό. Ελπίδα είναι όμως, ότι οι περισσότεροι από τους λιγοστούς πια κατοίκους της Σπίνας, των Παλαιών Ρουμάτων και του Σέμπρωνα, μαζί με φίλους των γύρω χωριών, προβάλλουν σθεναρή αντίσταση στην “άλωση” του Αποπηγαδιού, ως φύλακες “Θερμοπυλών”. Όχι μόνο για το “ιδιοκτησιακό”, το μείζον πρόβλημα που προέκυψε με την καταλήστευση των περιουσιών τους από το κράτος, μα και για να αποτρέψουν την βέβαιη περιβαλλοντική υποβάθμιση, ενός πραγματικά πανέμορφου τόπου που τους “ανήκει” και που δικαιούνται να αγαπούν και να προστατεύουν. Μια επίσκεψη, φυσικής και πνευματικής ανάτασης, στις καταπράσινες ρεματιές του “Αποπηγαδιού”, μέχρι την ψηλότερη κορυφή του Αϊ Ζήνα, μέσα από χιλιόχρονες πολυτραγουδισμένες στράτες, για να αγναντέψουμε ως πέρα τα “Λευκά Όρη”, το Σέλινο, την Κίσαμο, τα Χανιά, συντροφιά με τις Βιτσίλες και τους Καναβούς, θα μας πείσει. Κι αναλογιζόμενοι την “μετάλλαξη”, του αρχαίου τοπίου, σε “πράσινο” βιομηχανικό εργοτάξιο, με εκατοντάδες σβούρους και υδατοδεξαμενές, με χιλιόμετρα δρόμων στις “απάτητες” κορυφές και εκχερσώσεις “πληγές” στην ανέγγιχτη φύση, ίσως αποφασίσουμε να ελαττώσουμε τις ενεργειακές σπατάλες που μας επιβάλλουν τα κερδοφρενή μοντέλα ανάπτυξης, που άκριτα υιοθετούμε. Γιατί το να προσθέτουμε όλο και περισσότερη ενέργεια σε ένα άπληστα διαρρέον σύστημα είναι δώρο, άδωρο. Το βέβαιο είναι, πως η ελληνική κοινωνία καλείται να αντιμετωπίσει τη μεγάλη όσο και επικίνδυνη πρόκληση, της όχι πάντα αειφορικής και αξιοβιώτης “πράσινης ανάπτυξης”. Που πρέπει να μελετήσει και να εφαρμόσει με μεγάλη προσοχή και σύνεση, χωρίς “δαιμονοποιήσεις” αλλά και χωρίς βιαστικούς κι απερίσκεπτους, δήθεν “οικολογικούς” ενθουσιασμούς, που ωφελούν μονάχα τα ιδιωτικά κεφάλαια. Έτσι πιθανόν να μην βρεθεί στην τραγική θέση των συντρόφων του Οδυσσέα, που ανόητα άνοιξαν τον “ασκό του Αιόλου”, νομίζοντας ότι έχει χρυσάφι και απελευθέρωσαν όλους μαζί τους ανέμους. Ήδη κατατρεχόμαστε από τις άχαρες κι “αρρωστημένες” τσιμεντουπόλεις, που χτιστήκαν στο όνομα μιας άλλης επαγγελλόμενης, μα απρογραμμάτιστης και άναρχης ανάπτυξης, της δεκαετίας του εξήντα. Θα επιτρέψουμε(;) να επαναληφθεί για μια ακόμα φορά η ίδια ιστορία, με την “πράσινη” ανάπτυξη αυτή τη φορά, και να ξεσπάσει η “θύελλα” σε ότι πολυτιμότερο μας έχει απομείνει: Στη φύση στην ύπαιθρο με τα απομεινάρια του πολιτισμού μας. Σημειώσεις (1) http://www.epaw.org/multimedia.php?lang=el&article=b2 [2] (2) Πολλές πληροφορίες και video σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των Α/Ν, μπορούμε να βρούμε στον ιστότοπο: HYPERLINK "http://old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=categories&op=newindex&catid=23"http://old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=categories&op=newindex&catid=23 (3) Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, HYPERLINK "http://www.ornithologiki.gr/gr/politiki/wind_effects.php"http://www.ornithologiki.gr/gr/politiki/wind_effects.php (4) HYPERLINK "http://old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1755" http://old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1755 [3] (5) Τέλης Τύμπας: “Η ύβρις της ανεμογεννήτριας”, “Αυγή” 25/01/2009 (6) Αρίστος Γιαννόπουλος: “FUTURE ISLAND”, “Ελευθεροτυπία” 1/02/12009 Δημοσιεύτηκε στα "Χανιώτικα Νέα." 16/12/2009