Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Νίκος Δεληγιώργης' | 20 Αυγούστου 2010, 20:07

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Μαθηματικός Τύπος Αξιοπερίεργη έμπνευση αποτελεί ο προτεινόμενος από την Υ.Α. μαθηματικός τύπος, κυρίως επειδή περιλαμβάνει ως βασικό μέγεθος έναν όχι άμεσα περιβαλλοντικό παράγοντα, τη μέγιστη ισχύ του έργου (MW). Όσο κι αν ανατρέξαμε τη διεθνή βιβλιογραφία (με μεγαλύτερη προσοχή την ευρωπαϊκή) πουθενά δεν συναντήσαμε κάτι παρόμοιο, προφανώς διότι η περιβαλλοντική κατάσταση ενός υδατορέματος δεν έχει ουδεμία συσχέτιση με τον εγκαθιστούμενο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό ενός έργου. Το πιθανότερο είναι σαν έμπνευση να αποτελεί μία προσπάθεια ισοσκελισμού των πιθανών αρνητικών τοπικής κλίμακας περιβαλλοντικών επιπτώσεων (μείωση υδατοπαροχής στο μήκος εκτροπής) με τις θετικές παγκόσμιας κλίμακας (οικολογική ηλεκτροπαραγωγή). Στην πράξη όμως με τον τρόπο που εκφράζεται δεν το πετυχαίνει σε καμία περίπτωση αφού η οικολογική ηλεκτροπραγωγή δεν συνδέεται με τη μέγιστη ισχύ του ΜΥΗΕ (MW) αλλά με την παραγόμενη ενέργεια (kWh) η οποία εξαρτάται από πλήθος άλλων σημαντικότερων παραγόντων. Περαιτέρω, επειδή ουσιαστικά ο μαθηματικός τύπος ενθαρύνει την αδειοδότηση έργων με μεγαλύτερη ονομαστική ισχύ, εξωθεί σε τεχνικά μη ορθές πρακτικές υπερδιαστασιολόγησης των τεχνικών χαρακτηριστικών του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των ΜΥΗΕ προκειμένου να καταφέρουν να «παρακάμψουν» τον μαθηματικό τύπο. Καθώς δεν υπάρχει στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο ξεκάθαρο κριτήριο μέγιστου βαθμού ενεργειακής εκμετάλλευσης του υδάτινου πόρου, τέτοιες λανθασμένες πρακτικές είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα εφαρμοστούν και θα οδηγήσουν σε κακοσχεδιασμένα, υπερδιαστασιολογημένα έργα που θα στρεβλώσουν και θα αλλοιώσουν την υγειή ανάπτυξη της αγοράς (αντίθετα δηλαδή από τον σκοπό της ΥΑ). Οι συνέπειες εφαρμογής του τύπου δηλαδή είναι ιδιαίτερα αρνητικές από αυτή την άποψη ενώ ταυτόχρονα ουσιαστικά παρακάμπτεται εύκολα η ισχύς του. Επίσης, άστοχη κρίνεται και με την κοινή λογική η θετικότερη περιβαλλοντική αξιολογηση ενός έργου με μεγαλύτερη ισχύ σε σχέση με ένα άλλο στο ίδιο υδατόρεμα, από τη στιγμή που προκειμένου να επιτευχθεί η μεγαλύτερη ισχύς θα εκτρέπεται μεγαλύτερο ποσό ύδατος. Μεγαλύτερη δηλαδή αλλαγή στη φυσική παροχή του υδατορέματος θα αξιολογείται από τον προτεινόμενο μαθηματικό τύπο θετικότερα, πράγμα μάλλον άτοπο. Η μορφή του μαθηματικού τύπου έτσι όπως προτείνεται δίνει περισσότερο την εντύπωση οικονομοτεχνικής αξιολόγησης του ΜΥΗΕ, παρά περιβαλλοντικής. Ως εκ τούτου η εφαρμογή του ξεφεύγει τελείως από τα καθήκοντα και το γνωστικό αντικείμενο της κρατικής Αρχής περιβαλλονικής αδειοδότησης. Το ισχύον εθνικό νομοθετικό πλαίσιο έχει μάλιστα πλήρως κατανείμει τα καθήκοντα αξιολόγησης για τα έργα ΜΥΗΕ, με το τεχνοοικονομικό κριτήριο να τίθεται σε πρώτο στάδιο (Αδ. Παραγωγής) από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και ως εκ τούτου δεν συντρέχει λόγος επανεξέτασης του και ούτε νόμιμη αιτία συμπλήρωσης και εξειδίκευσης του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ. Ευννοώντας τα μεγαλύτερα μεγέθη (MW) ΥΗΕ ο προτεινόμενος από την ΥΑ μαθηματικός τύπος αγνοεί επιδεικτικά ένα ακόμα πλεονέκτημα των ΜΥΗΕ το οποίο μάλιστα αποτελεί μέρος της εθνικής στρατηγικής για την αξιοποίηση των ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, τα ΜΥΗΕ εφόσον διατηρούν μικρό μέγεθος (<<5MW) αποτελούν ιδανική έκφανση της διασποράς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με ικανότητα τροφοδοσίας στο τοπικό δίκτυο μέσης τάσης, χωρίς την απαίτηση κατασκευής δαπανηρών υποδομών όπως γραμμές Υ.Τ. και υποσταθμούς Μ.Τ./Υ.Τ. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η διεσπαρμένη παραγωγή όπως κατα λέξη περιγράφηκε ανωτέρω, αποτελεί έναν από τους στρατηγικούς στόχους της ανάπτυξης του συστήματος μεταφοράς (Κεφ. 4, ΜΑΣΜ 2010-2014). Κατά συνέπεια, η ενθάρρυνση εγκατάστασης υδροηλεκτρικών μεγαλύτερης ισχύος (πιο κοντά προς το άνω όριο των 15MW) και ως εκ τούτου ο μαθηματικός τύπος της εξεταζόμενης Υ.Α. βρίσκεται σε αντίθεση με την ισχύουσα εθνική στρατηγική. Υπενθυμίζεται ότι οποιασδήποτε μορφής κριτήρια περιβαλλοντικής αποδοχής εφαρμοστούν (με τη μορφή τύπου ή άλλη) θα έχουν χρέος να διατηρούν τα ΜΥΗΕ συμφέροντα σαν επενδύσεις, διαφορετικά προφανώς θα ακυρώνουν πλήρως την υλοποίηση τους, αντιβαίνονταν δηλαδή την υφιστάμενη πολιτική και κοινωνική βούληση. Δεν έχει νόημα η εφαρμογή ενός μαθηματικού τύπου που ακυρώνει τα μισά ΜΥΗΕ εκτός κι αν επιθυμούμε ξεκάθαρα να σταματήσουμε την ανάπτυξη τους. Έχει αντίθετα νόημα η εφαρμογή κριτηρίων που θα εξασφαλίζουν την ενσωμάτωση των ΜΥΗΕ στο τοπικό περιβάλλον με πλήρη επιστημονική τεκμηρίωση και διεθνώς αποδεκτές αρχές. Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει ότι μοναδικός τρόπος εξασφάλισης χαμηλών αρνητικών επιπτώσεων στο ποτάμιο οικοσύστημα από την ενεργειακή αξιοποίηση τους (ΜΥΗΕ) είναι η παραμένουσα οικολογική παροχή. Αυτή η παροχή ύδατος δεν έχει σε καμμία περίπτωση σχέση με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου και έχει οριστεί πλήρως από το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ. Εφόσον η Αρχή περιβαλλοντικής αδειοδότησης επιθυμεί να εξειδικεύσει τα κριτήρια που έχουν ήδη τεθεί από το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, διατηρώντας υψηλή την ενεργειακή αποδοτικότητα τους για παραγωγή οικολογικών kWh, τότε πρέπει να λάβει υπόψη της, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική τα εξής μεγέθη / παράγοντες : - την επιπλέον παροχή που συμβάλλει στο υδατόρεμα από παράπλευρους κλάδους του εμπλουτίζοντας την οικολογική παροχή στο μήκος εκτροπής. - Την επιπλέον οικολογική παροχή που συμβάλλει στο υδατόρεμα από παράπλευρους κλάδους του στο διάστημα ανάμεσα σε διαδοχικά έργα. - Την επιπλέον οικολογική παροχή που αφήνεται στο υδατόρεμα με πρωτοβουλία του φορέα του ΜΥΗΕ - Την ένταξη ή όχι του υδατορέματος σε προστατευόμενες περιοχές - Τη χαμηλή ή υψηλή σημασία των ειδών πανίδας / χλωρίδας για τα οποία υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση ότι θίγονται. - Την παρούσα επισκεψιμότητα του υδατορέματος στο μήκος εκτροπής για τουριστικούς σκοπούς - Την υφιστάμενη οικολογική επιβάρυνση – πιέσεις του υδατορέματος από άλλους παράγοντες (π.χ. μόλυνση) - Τα οφέλη σε παγκόσμια κλίμακα (οικολογική ηλεκτροπαραγωγή, επιβράδυνση κλιματικής αλλαγής) που προκύπτουν από την ενεργειακή αξιοποίηση κάθε λίτρου νερού - Την πυκνότητα υδάτινου δυναμικού προς αξιοποίηση στην εκάστοτε εξεταζόμενη περιοχή της χώρας - Το μήκος εκτροπής Βάθος 20 εκατοστών Εξαιρετικά μεγάλη εντύπωση προκαλεί η πρόταση τήρησης βάθους ύδατος της τάξης των 20 εκατοστών σε όσα υδατορέματα διαπιστωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες αλιείας η ύπαρξη ιχθυοπανίδας. Η έκπληξη είναι μεγάλη διότι έως τώρα θεωρούταν δεδομένο ότι το σύνολο των εμπλεκομένων στην ανάπτυξη, κατασκευή και αδειοδότηση των έργων ΜΥΗΕ (άρα και η κρατική Αδειοδοτούσα Αρχή) είχε συνείδηση πως το 95% των υπό αδειοδότηση ΜΥΗΕ χωροθετούνται σε ορεινά υδατορέματα χειμαρρώδους χαρακτήρα, με διαρκώς μεταβαλλόμενη διατομή κοίτης (βράχια, φυσικοί αναβαθμοί, φυσικές στενώσεις, εποχιακές αλλαγές διαδρομής κ.λ.π.) και μεγάλες διαμήκης κλίσεις, παράγοντες που καθιστούν παντελώς αδύνατη την τήρηση κανόνων βάθους στο μήκος εκτροπής. Χαρακτηριστικό είναι ότι η διεθνής βιβλιογραφία είναι γεμάτη από αναφορές για την ακαταλληλότητα μεθόδων σταθερής ταχύτητας ή βάθους στον ορισμό της οικολογικής παροχής ορεινών υδατορεμμάτων. Πέραν αυτού, το βάθος των 20εκ. είναι υπερβολικό σαν σχετικό μέγεθος, καθώς δεν συναντάται τις περισσότερες φορές ούτε στη φυσική παροχή των ορεινών υδατορεμάτων τους περισσότερους μήνες, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο να ικανοποιείται από την οικολογική παροχή. Υπερβολικό είναι και ως απόλυτο μέγεθος καθώς από παρατηρήσεις μας η ιχθυοπανίδα που διαβιώνει στα υδατορέματα φαίνεται να έχει πολύ μικρότερες απαιτήσεις για την ελεύθερη κυκλοφορία της. Στην ίδια άποψη συνηγορεί και η διεθνής βιβλιογραφία, που για ρέματα σταθερής διατομής προτείνει βάθη στο ήμιση του αναφερόμενου από την Υ.Α. Σε κάθε περίπτωση, η μέθοδος του σταθερού βάθους προέρχεται επιστημονικά από εφαρμογές / μελέτες σε ποτάμια σταθερής διατομής και μόνο σε αυτά μπορεί να εφαρμοστεί. Κατά συνέπεια, προς αποφυγή συγχύσεων, μπορεί να εφαρμοστεί μόνο μέσω ενός διαχωρισμού των ΜΥΗΕ σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το χαρακτήρα του ρέματος / ποταμού που αφορούν (π.χ. ορεινός χείμαρος ή ποταμός διευθετημένες κοίτης). Σε ορεινούς χειμάρους εφόσον πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η πλήρης εξασφάλιση διαβίωσης μεγάλων πληθυσμών ιχθυοπανίδας (π.χ. εφόσον αυτή θεωρηθεί υψηλής σημασίας ή είναι προστατευόμενο είδος ή εντός natura), τότε η θέσπιση ειδικών μέτρων (πέραν της οικολογικής παροχής) σίγουρα δεν μπορεί να γίνει με υπόδειξη σταθερού βάθους αλλά απαιτείται διερεύνυση του θέματος από ειδικούς ιχθυολόγους σε συνεργασία με το σύνδεσμο των ΜΥΗΕ.