Αρχική Ζώνες Ειδικής ΠροστασίαςΆρθρο 4 Μέτρα ειδικής προστασίας για την χωροθέτηση έργων και δραστηριοτήτωνΣχόλιο του χρήστη WWF Ελλάς | 3 Νοεμβρίου 2010, 16:03
  • Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς' | 3 Νοεμβρίου 2010, 16:03

    Άρθρο 4 – Μέτρα ειδικής προστασίας για την χωροθέτηση έργων και δραστηριοτήτων Το άρθρο 4 δεν καλύπτει τις προϋποθέσεις των άρθρων 6§3 έως 6§4 της οδηγίας 92/43, διότι δεν προβλέπει «δέουσα εκτίμηση» για τις επιπτώσεις στον τόπο κάθε σχεδίου, «μη άμεσα συνδεόμεν[ου] ή αναγκαί[ου] για τη διαχείριση του τόπου, το οποίο όμως είναι δυνατόν να επηρεάζει σημαντικά τον εν λόγω τόπο, καθεαυτό ή από κοινού με άλλα σχέδια, ...λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησής του» [6§3 εδ. α' οδηγίας 92/43]. Συγκεκριμένα, εξαιρούνται: 1. Έργα ή δραστηριότητες εκτός των ορίων των ΖΕΠ, τα οποία είναι δυνατόν να επηρεάζουν σημαντικά μία ΖΕΠ, καθεαυτά ή από κοινού με άλλα έργα ή δραστηριότητες. Η πιθανότητα αυτή έχει αναγνωριστεί νομολογιακά από το ΔΕΚ [υπόθεση C-98/2003 Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας , σκέψεις 49-52], και αναφέρεται ρητά στους ερμηνευτικούς οδηγούς της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, ένας από τους οποίους αναφέρει ότι: «[η] πιθανότητα σημαντικών επιπτώσεων μπορεί να προκύψει όχι μόνο από σχέδια χωροθετημένα εντός μιας προστατευόμενης περιοχής, αλλά και από σχέδια ή έργα εκτός αυτής... Γι' αυτό το λόγο, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη, τόσο στη νομοθεσία τους όσο και στην πρακτική τους, να αφήνουν περιθώρια για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 6§3 και σε αναπτυξιακές πιέσεις που προκύπτουν εκτός μίας περιοχής Natura 2000, αλλά ενδέχεται να έχουν σημαντική επίπτωση σε αυτή» [Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA 2000: ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 6 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 92/43/ΕΟΚ ΓΙΑ ΤΑ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΑ, §4.4.2]. Με άλλα λόγια, η προεπιλογή (screening) των έργων ή δραστηριοτήτων τα οποία εκτιμώνται δεόντως ως προς τις επιπτώσεις τους στην ΖΕΠ δεν εξαρτάται από τη θέση τους, αλλά από την πιθανότητα επιπτώσεων επί της ΖΕΠ Επιπροσθέτως, επαναλαμβάνεται με σαφή και ρητό τρόπο στο πρόσφατο προσχέδιο οδηγού για τα έργα αιολικής ενέργειας εντός του Δικτύου Natura 2000 [EU Guidance on wind energy development in accordance with the EU nature legislation, Final Draft Document 3.2010, 5§3]. Η πιθανότητα ύπαρξης παρόμοιων έργων ή δραστηριοτήτων αναγνωρίζεται έμμεσα από την πρόσφατη ΚΥΑ για τον «Καθορισμ[ό] μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της» [5§3.1 ΚΥΑ 37888/1807/Ε.103/2010, Β' 1495] η οποία ακολουθεί στενά τη διατύπωση του άρθρου 6§3 της oδηγίας 92/43. 2. Έργα ή δραστηριότητες εντός των ορίων μίας ΖΕΠ, τα οποία είναι δυνατόν να την επηρεάζουν σημαντικά, καθεαυτά ή από κοινού με άλλα, χωρίς να υπάγονται στη διαδικασία ΠΠΕΑ και/ή ΕΠΟ Ειδικότερα, αυτά μπορεί να είναι τα παρακάτω: α) σχέδια ή προγράμματα για τα οποία προβλέπεται διαδικασία περιβαλλοντικού προελέγχου και ΣΠΕ [5 Κοινής Υπουργικής Απόφασης ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 107017/ 2006 (Β' 1225) • 5§2 Κοινής Υπουργικής Απόφασης Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 (Β' 1495) ], που δεν ανήκουν στις υποκατηγορίες 1 έως 4 της ΚΥΑ 15393/2332/2002 [Β' 1022], όπως ισχύει [π.χ., ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, σχέδια εγγειοβελτιωτικών έργων ή διαχείρισης υδατικών πόρων] β) έργα ή δραστηριότητες που ανήκουν στις υποκατηγορίες 1 έως 4 της ΚΥΑ 15393/2332/2002 [Β' 1022], όπως ισχύει, αλλά δεν ικανοποιούν τα ελάχιστα όρια δραστηριότητας που αυτή ορίζει [π.χ., εναέριες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας <50KV και υποσταθμοί <150KV , οι οποίες εξαιρέθηκαν από τις όλες τις υποκατηγορίες με την ΚΥΑ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 126880/2007 (Β' 435)], γ) έργα ή δραστηριότητες που δεν ανήκουν στις υποκατηγορίες 1 έως 4 της ΚΥΑ 15393/2332/2002 [Β' 1022], όπως ισχύει, αλλά εκτελούνται κατόπιν άδειας [ορισμένες εργασίες δόμησης κατά 22§1 Ν. 1577/1986 (Α' 210), ερασιτεχνική αλιεία κατά Π.Δ. 373/1985 (Α' 131), θήρα (262 Ν.Δ. 86/1969, όπως αντικαταστάθηκε από το 12 Ν.Δ. 996/1971 (Α' 192), δημιουργία πεδίων βολής ], δ) έργα ή δραστηριότητες που δεν ανήκουν στις υποκατηγορίες 1 έως 4 της ΚΥΑ 15393/2332/2002 [Β ' 1022], όπως ισχύει, αλλά η περιβαλλοντική τους αδειοδότηση επιβάλλεται από το καθεστώς προστασίας της περιοχής στην οποία εκτελούνται [π.χ., «εκτέλεση έργων ή εργασιών» όπως «τουριστικών εγκαταστάσεων» εντός ΚΑΖ (254§6 Ν.Δ. 86/1969, όπως αντικαταστάθηκε από το 57§3 Ν. 2637/ 1998), και ειδικότερα όσων δεν εμπίπτουν στις υποκατηγορίες της 15393/2332/2002 (Β' 1022), όπως τροποποιήθηκε από 1§6 της ΚΥΑ 145799/2007 (Β' 1002)], ε) έργα ή δραστηριότητες για τις οποίες προβλέπεται διαφορετική διαδικασία προκαταρκτικής εκτίμησης των επιπτώσεων τους [π.χ., δασοτεχνικά έργα κατά Π.Δ. 437/1981 (Α' 120), μελέτη διάθεσης των λυμάτων του 14(1.1.2) και 14(2) της ΚΥΑ Ε1Β. 221/22.1.1965 «Περί Διαθέσεως Λυμάτων και Βιομηχανικών Αποβλήτων» (Β´ 138)] και ιδίως έργα ή δραστηριότητες που απαιτούν την εκπόνηση μελετών, σχεδίων ή την υποβολή δικαιολογητικών για την καλύτερη γνώση των συνθηκών του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο χωροθετούνται [π.χ., δασοπονικές μελέτες, τεχνική μελέτη μεταλλευτικού ή λατομικού έργου κατά 97-98 Κ.Μ.Λ.Ε. (Β' 931/1984), σχέδιο παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων από πλοία κατά 5 ΚΥΑ 3418/07/2002 (Β' 702)], στ) έργα ή δραστηριότητες για τις οποίες εκκρεμεί, βάσει μεταβατικών διατάξεων, η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης [λατομεία σχιστολιθικών πλακών του 16§2 Ν. 3851/2010 (Α' 85), χιονοδρομικά κέντρα κατά 7§2 ΥΑ Τ/6888/2003 (Β' 959), όπως ιδίως τροποποιήθηκε από την όμοια 10536/2010 (Β' 1346)], ζ) έργα ή δραστηριότητες που συνίστανται σε «βελτίωση, τροποποίηση, επέκταση, εκσυγχρονισμό ή ανανέωση έργου ή δραστηριότητας» [13 ΚΥΑ 11014/703/Φ104/2003, Β' 332], η) έργα ή δραστηριότητες που αποτελούν «σχέδιο», με την έννοια των οδηγιών 92/43 και 85/337 [«άλλες επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον ή το τοπίο, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι επεμβάσεις που αφορούν την εκμετάλλευση των πόρων του εδάφους»] και για τις οποίες δεν προβλέπεται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης κατά το εθνικό δίκαιο [π.χ., «συνεχείς εργασίες συντήρησης», υπόθεση C-226/2008, σκέψεις 35η έως 51η], θ) έργα ή δραστηριότητες που περιγράφονται ως «χρήσεις γης» (π.χ., «εγκαταστάσεις γεωργικών δασικών κτηνοτροφικών αλιευτικών και λοιπών αγροτικών εκμεταλλεύσεων»), «παραχώρηση» ή «εκμίσθωσις δημοσίων εκτάσεων» [π.χ., 5 Ν.Δ. 221/1974 (Α' 368)], απολήψεις ή καρπώσεις [π.χ., 128-130 Ν.Δ. 86/1969 (Α' 7)], ι) στρατιωτικά έργα ή δραστηριότητες, τα οποία δεν επιβάλλονται για λόγους υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος [τα στρατιωτικά έργα εξαιρούνται από την ΚΥΑ 11014/703/Φ104/2003 (Β' 332, 2§2), και συνεπώς δεν ισχύουν για αυτά οι παραπομπές στην τελευταία]. 3. Θα πρέπει να σημειωθούν ορισμένες αντιφάσεις και ασυνέπειες του προτεινόμενου άρθρου, οι οποίες υπονομεύουν την υποχρέωση προκαταρκτικής εκτίμησης. Ειδικότερα: α) Παρατηρείται ασυνέπεια ανάμεσα στα έργα υποκατηγορίας 2 που απαιτούν ΠΠΕΑ και όχι. Για τα πρώτα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 (β.2), απαιτείται ΠΟΜ, και στο στάδιο της ΠΠΕΑ κρίνεται αιτιολογημένα εάν θα απαιτηθεί και η πλέον εμπεριστατωμένη ΕΟΜ (μετά από γνωμοδότηση υπηρεσιών του ΥΠΕΚΑ). Για τα δεύτερα, σύμφωνα με την παράγραφο 3(β), απαιτείται μόνο ΠΟΜ, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα η αρμόδια αρχή να απαιτήσει ΕΟΜ. Στα τελευταία, ανήκει το σύνολο των έργων ΑΠΕ (3§1 Ν. 3851/2010, Α’ 85). Με δεδομένο ότι οι επιπτώσεις των αιολικών σταθμών στην ορνιθοπανίδα είναι καλά τεκμηριωμένες [αν και εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως θέση, μέγεθος, κ.ο.κ. [βλ., μεταξύ πολλών άλλων: α) EU Guidance on wind energy development in accordance with the EU nature legislation, Final Draft Document 3.2010, §3.3.1 β) Committee on Environmental Impact of Wind Energy Projects-National Research Council, Environmental Impact of Wind Energy Projects (National Academy Press, 2007], η ευνοϊκή αυτή συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα παράδοξη, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι συμπαρασύρει και βοηθητικά έργα των σταθμών: έτσι, ένας δρόμος του επαρχιακού δικτύου [υποκατηγορία 2] μπορεί να απαιτεί ΕΟΜ, κάτι που είναι αδύνατο να συμβεί εάν εξυπηρετεί ΑΠΕ (!). Στην υποκατηγορία 2, ανήκουν οι αιολικοί σταθμοί 5-40 MW, και τα υδροηλεκτρικά 1-8MW [ΚΥΑ 15393/2332/2002, Β’ 1022], αλλά η ίδια ευεργετική μεταχείριση επιφυλάσσεται και για άλλα έργα της υποκατηγορίας 2 που δεν απαιτούν ΠΠΕΑ, όπως αυτά που αφορούν στην εξόρυξη μεταλλευτικών, βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων [πρβλ. 12§1(α) Ν. 2837/2000 (Α’ 178), «ο χώρος στον οποίο εντοπίζεται κοίτασμα μεταλλευτικών, βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων θεωρείται εκ του νόμου χωροθετημένο μεταλλείο ή λατομείο αντίστοιχα» • 4§6 (στ) Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το 4 Ν. 3010/2002 (Α’ 91)]. β) Ζήτημα ανακύπτει και για τα έργα της υποκατηγορίας 3. Στην υποκατηγορία 3 ανήκουν οι αιολικοί σταθμοί <5 MW, οι εναέριες γραμμές <150ΜW και ≥50MW και οι δασικοί δρόμοι. Μέχρι σήμερα, τα έργα αυτά ακολουθούσαν εντός του Δικτύου Natura 2000 τις διαδικασίες της υποκατηγορίας 2, η οποία, εκτός από την ΠΠΕΑ, προφανώς παραμένει σε ισχύ. Εφόσον απαιτούσαν ΠΠΕΑ, όπως είναι ο κανόνας, αυτό θα σήμαινε ΠΟΜ και θα μπορούσε να κριθεί αιτιολογημένα ότι απαιτείται και ΕΟΜ. Αυτός ο κανόνας πλέον αλλάζει εντός των ΖΕΠ: σύμφωνα με το άρθρο 2(α.1), αρκεί μόνο ορνιθολογική έκθεση (στο στάδιο της ΠΠΕΑ) και ΠΟΜ (εφόσον κριθεί απαραίτητη στο στάδιο της ΜΠΕ). Επειδή, για τα έργα ΑΠΕ, δεν απαιτείται πλέον ΠΠΕΑ, το μόνο που χρειάζεται είναι, πάλι, η ΠΟΜ. Εδώ, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ΠΟΜ βασίζεται μόνο σε μεθόδους ταχείας εκτίμησης, χωρίς συστηματική παρακολούθηση πριν (ή έστω μετά) την έγκριση του έργου ή της δραστηριότητας. Έτσι, εδώ όχι μόνο συνεχίζεται η εύνοια προς τα έργα ΑΠΕ, αλλά υποβιβάζεται και η περιβαλλοντική εκτίμηση συνολικά των έργων της υποκατηγορίας 3 εντός των ΖΕΠ (προφανώς, ο παλιός κανόνας συνεχίζει να ισχύει απαράλλαχτος για περιοχές του «Δικτύου Φύση 2000» που δεν είναι ΖΕΠ). Επειδή το ζήτημα δεν έχει απλή λύση, προτείνεται αναδιατύπωση του άρθρου 4, με σκοπό την κάλυψη ορισμένων από τα παραπάνω κενά. Η προτεινόμενη από το WWF Ελλάς αναδιατύπωση προσαρτάται στο κείμενο σχολιασμού ως Παράρτημα Α. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α' - Προτεινόμενη αναδιατύπωση του άρθρου 4 Άρθρο 4 Μέτρα ειδικής προστασίας για τη χωροθέτηση έργων και δραστηριοτήτων 1. Όλες οι αρχές, με κατά τόπο αρμοδιότητα εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, λαμβάνουν σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις τα κατάλληλα μέτρα, ώστε στις Ζώνες αυτές να αποφεύγεται (i) η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων (ii) οι ενοχλήσεις που έχουν επιπτώσεις στα είδη για τα οποία αυτές οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας έχουν ορισθεί, εφόσον οι ενοχλήσεις αυτές θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις σημαντικές όσον αφορά τους στόχους της παρούσας οδηγίας. 2. Εάν, για ορισμένο έργο ή δραστηριότητα, ισχύουν διατάξεις που εξασφαλίζουν μεγαλύτερη προστασία του περιβάλλοντος, τότε αυτές υπερισχύουν της παρούσας. 3. Για την πραγματοποίηση, εντός των ορίων των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), έργων ή δραστηριοτήτων, σχεδίων ή προγραμμάτων: (i) εφόσον για αυτά προβλέπεται η τήρηση της Διαδικασίας Περιβαλλοντικού Προελέγχου, τότε απαιτείται και η υποβολή Προκαταρκτικής Ορνιθολογικής Μελέτης (ΠΟΜ) (ii) εφόσον για αυτά προβλέπεται η υποβολή Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τότε απαιτείται και η υποβολή Προκαταρκτικής Ορνιθολογικής Μελέτης (ΠΟΜ) (iii) εφόσον για αυτά προβλέπεται η υποβολή περιβαλλοντικής έκθεσης, τότε απαιτείται και η υποβολή Ορνιθολογικής Έκθεσης (Ο.Ε.) (iv) με την επιφύλαξη του άρθρου 23§1 της παρούσας, εφόσον για τα έργα ή τις δραστηριότητες αυτές προβλέπεται η υποβολή φακέλου για βελτίωση, τροποποίηση, επέκταση, εκσυγχρονισμό ή ανανέωση έργου ή δραστηριότητας, τότε απαιτείται και η υποβολή Ορνιθολογικής Έκθεσης (Ο.Ε.) (v) εφόσον για αυτά προβλέπεται η εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), τότε απαιτείται και η υποβολή Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης (ΕΟΜ) (vi) εφόσον για αυτά προβλέπεται η υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), τότε απαιτείται και η υποβολή Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης (ΕΟΜ), εκτός εάν η αρμόδια αρχή, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της κατά το στάδιο της ΠΠΕΑ, κρίνει ότι η ΕΟΜ δεν απαιτείται. Ειδικότερα, για την έκδοση της απόφασης του εδαφίου (vi), η αρμόδια αρχή σταθμίζει τις επιπτώσεις του έργου και την ευαισθησία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη τις καλύτερες διαθέσιμες πληροφορίες και τους σκοπούς της παρούσας Κοινής Υπουργικής Απόφασης. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται η γνωμοδότηση της αρμόδιας υπηρεσίας για τη Διαχείριση του Φυσικού Περιβάλλοντος και της αρμόδιας Δασικής υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ. 4. Για την πραγματοποίηση, εντός των ορίων των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), έργων ή δραστηριοτήτων που δεν εμπίπτουν στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, και τα οποία είναι καταρχήν δυνατόν να τις επηρεάζουν σημαντικά, καθεαυτά ή από κοινού με άλλα έργα ή δραστηριότητες, οι αρμόδιες αρχές (i) είτε βεβαιώνουν, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή τους, ότι δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις εντός των ορίων Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) (ii) είτε λαμβάνουν, σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο, τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα που διασφαλίζουν την τήρηση της παρούσας. Τα μέτρα αυτά μπορούν να είναι, κατά περίπτωση, τα εξής: (i) πράξεις κανονιστικού χαρακτήρα, με κατάλληλους όρους και περιορισμούς (ii) εγκρίσεις, άδειες και πράξεις ατομικού περιεχομένου, με κατάλληλους όρους και περιορισμούς (iii) γνωμοδοτήσεις, με κατάλληλους όρους και περιορισμούς (iv) ενσωμάτωση των προδιαγραφών των ορνιθολογικών μελετών και εκθέσεων σε άλλες μελέτες τεχνικού, περιβαλλοντικού, πολεοδομικού ή χωροταξικού χαρακτήρα, που απαιτούνται για την έγκριση των έργων ή δραστηριοτήτων αυτών (v) προσωρινή κατάταξη του έργου σε υποκατηγορία, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις [3§1 εδ. β ' έως δ ' Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε από το 1 Ν. 3010/2002 (Α' 91)]• (vi) προληπτικοί έλεγχοι, αυτοψίες και επιθεωρήσεις (vii) προληπτικά μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα απόφαση, στην Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 (Β' 1495), ή την κείμενη νομοθεσία. 5. Για την πραγματοποίηση, εκτός των ορίων των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), έργων ή δραστηριοτήτων τα οποία είναι καταρχήν δυνατόν να τις επηρεάζουν σημαντικά, καθεαυτά ή από κοινού με άλλα έργα ή δραστηριότητες, οι αρμόδιες αρχές (i) είτε βεβαιώνουν, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή τους, ότι δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις εντός των ορίων Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) (ii) είτε λαμβάνουν, σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο, τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα που διασφαλίζουν την τήρηση της παρούσας. Τα μέτρα αυτά μπορούν να είναι, κατά περίπτωση, τα εξής: (i) επέκταση της περιοχής μελέτης του έργου ή της δραστηριότητας, έτσι ώστε να περιλαμβάνει και την ΖΕΠ, ή μέρος της (ii) ΠΠΕΑ, όπου απαιτείται, με κατάλληλους όρους και περιορισμούς (iii) κατάταξη του έργου σε ανώτερη υποκατηγορία, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις (iv) τα μέτρα της προηγούμενης παραγράφου του παρόντος άρθρου.