Αρχική Ανάπτυξη ΥδατοκαλλιεργειώνΑΡΘΡΟ ΠΡΩΤΟΣχόλιο του χρήστη Στράτος Καμπούρης – Γεν. Διευθυντής Alpha MENTOR | 12 Μαΐου 2011, 14:27
  • Σχόλιο του χρήστη 'Στράτος Καμπούρης – Γεν. Διευθυντής Alpha MENTOR' | 12 Μαΐου 2011, 14:27

    Ο χωροταξικός σχεδιασμός δραστηριοτήτων και χρήσεων στο θαλάσσιο χώρο επιχειρείται για πρώτη φορά, με ότι αυτό σημαίνει σε επίπεδο εμπειρίας και σχεδιασμού. Οι αντιπαραθέσεις και οξύτητες που προκύπτουν από τη διαβούλευση –παρά τις σημειακές περιοχές αναφοράς- είναι εύλογες, προβάλλουν τις συγκρούσεις χρήσεων και τα κίνητρα που τις ενισχύουν και επιβεβαιώνουν τη σκοπιμότητα και αναγκαιότητα εφαρμογής του «Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες» (Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ.). Το επιχείρημα ότι ούτε άλλες χώρες διαθέτουν χωροταξικό σχεδιασμό και γιατί εμείς προτρέχουμε, δεν είναι σωστό (εφόσον αρκετές χώρες διαθέτουν χωροταξικό σχεδιασμό για τις υδατοκαλλιέργειες σε επίπεδο διοικητικών μονάδων), αλλά ενέχει και αμυντικό χαρακτήρα για μία Χώρα η οποία πρωτοστατεί στο διεθνές περιβάλλον της Υδατοκαλλιέργειας και οφείλει να χαράζει πολιτικές ενίσχυσης και αναβάθμισης ενός εξωστρεφούς ανταγωνιστικού τομέα της οικονομίας. Έχει το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. αναπτυξιακό χαρακτήρα; Μπορεί η εφαρμογή του να συμβάλλει στην ενίσχυση και αναβάθμιση της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας; 1.Η σημερινή ανταγωνιστική θέση της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας χαρακτηρίζεται: α. από την ηγετική θέση της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας –επικεντρωμένη στα είδη Dicentrarhus labrax (λαβράκι) και Sparus aurata (τσιπούρα)- με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: -από τη συμμετοχή της ως leader –στην παραγωγή των δύο προαναφερόμενων ειδών- στη διεθνή αγορά, -από τη σταδιακή συγκέντρωση της παραγωγικής βάσης σε ένα περιορισμένο αριθμό –εισηγμένων στο χρηματιστήριο- επιχειρήσεων, απορροφώντας τις μικρότερες επιχειρήσεις του κλάδου (εξαγορές, συγχωνεύσεις), β. από την οστρακοκαλλιέργεια –επικεντρωμένη σε ένα μόνο είδος το Mytilus galloprovincialis (μύδι)- με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη μικρή και πολύ μικρή παραγωγική και οικονομική βάση. Η επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, εξάντλησε τα περιθώρια να κινείται σε ένα πλαίσιο θεσμικής ανασφάλειας -με ευθύνη κυρίως της Πολιτείας- το οποίο συνέβαλλε και συμβάλλει σε πολυεπίπεδες πιέσεις, προβλήματα και συχνά σε θεσμικά «αδιέξοδα». Το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. διαμορφώνει ένα σαφές πλαίσιο για τη διατήρηση της θέσης και ενίσχυσης του ρόλου αυτών των δύο κλάδων, παρέχοντας ένα ασφαλέστερο θεσμικό περιβάλλον της επιχειρηματικής δραστηριότητας τους. Πως λοιπόν, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αντιαναπτυξιακό Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. όταν υιοθετεί τις σημερινές θέσεις εγκατάστασης των μονάδων, ενισχύει τη δραστηριότητά τους και παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα υπό προϋποθέσεις εγκατάστασης και νέων μονάδων; Επίσης δεν έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα το σύνολο των κατευθύνσεων και των κριτηρίων, όταν θεσπίζει σειρά περιβαλλοντικών κριτηρίων, με στόχο την αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα –με όρους ευρωστίας των παραγόμενων ειδών και προστασίας της δημόσιας υγείας- των μονάδων Υδατοκαλλιέργειας. 2.Ο αντίλογος ωστόσο θα θέσει το ερώτημα: αρκούν οι παραπάνω κατευθύνσεις για την ευρύτερη ανάπτυξη της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας; Μήπως πρέπει το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. να εξειδικεύσει περαιτέρω τις κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες; (παρά το προφανές των ερωτημάτων, έως τώρα δεν έχει διατυπωθεί σχετική παρέμβαση στη διαβούλευση). «Οργανικό κομμάτι της νέας αυτής αναπτυξιακής διαδικασίας είναι η χωροταξία που παρέχει τη διάσταση του δομικού σχεδιασμού της οικονομίας, υπόβαθρου της αναγκαίας ανασυγκρότησης οικονομικών, κοινωνικών και οικολογικών δομών. Ο χωροταξικός σχεδιασμός αποσκοπεί στη δομική αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος της χώρας, ώστε αυτό να προσαρμόζεται στα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά της …..» (Αντώνης Τρίτσης – Υπ. ΥΠΕΧΩΔΕ, 1984). Ο χωροταξικός σχεδιασμός αφορά στο προσχεδιασμένο μετασχηματισμό του κοινωνικού – οικονομικού – γεωγραφικού χώρου, ως πρόθεση της οργανωμένης κοινωνίας. Και σε επίπεδο ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού, δηλαδή σε επίπεδο επικράτειας, αφορά στο σχεδιασμό της Πολιτείας για τη διάταξη ενός Τομέα της οικονομίας, ως προς τις άλλες χρήσεις και οικονομικές δραστηριότητες. Ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν αφορά καθορισμό αναπτυξιακής πολιτικής για ένα ή περισσότερους τομείς, όπως δεν αφορά επιχειρησιακό σχεδιασμό. Ο χωροταξικός σχεδιασμός οφείλει να ενσωματώνει στρατηγικές, αναπτυξιακές πολιτικές και να ενισχύει την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι: υπάρχει αναπτυξιακή πολιτική για την Ελληνική Υδατοκαλλιέργεια; Δηλαδή, ένα πλαίσιο ανάλυσης, αξιολόγησης, κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων, το οποίο να απαντά στο «τι Υδατοκαλλιέργεια στοχεύουμε να έχουμε στο μεσομακροπρόθεσμο διάστημα;» -ποιοι παράγοντες οδήγησαν σε αυτή την ανταγωνιστική θέση την Ελληνική Υδατοκαλλιέργεια και ποιοι αποτέλεσαν ανασχετικά στοιχεία; -ποιες είναι οι σύγχρονες τάσεις και τεχνολογικές εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον για την υδατοκαλλιέργεια; -ποιες είναι οι ορθές πολιτικές και καλές πρακτικές που θα άξιζαν να εφαρμοσθούν, προσαρμοσμένες στις δικές μας συνθήκες; Και με βάση τα παραπάνω, να χαράζει αναπτυξιακή πολιτική για: -ποια μερίδια της εσωτερικής και διεθνούς αγοράς θα επιδιώξουμε να διατηρήσουμε και ποια νέα να διεκδικήσουμε; -ποιους υφιστάμενους παραγωγικούς κλάδους θα ενισχύσουμε και ποιους νέους θα επιδιώξουμε να αναδείξουμε; -ποιο τύπο οργάνωσης και αναδιοργάνωσης του Τομέα θα αναπτύξουμε; -πως θα ενισχύσουμε την έρευνα και την καινοτομία, με βάση τις πραγματικές παραγωγικές ανάγκες του Τομέα; Κατά τη γνώμη μου, η σημερινή ανταγωνιστική θέση της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας, οφείλεται κυρίως στην επιχειρηματική – παραγωγική βάση και σε επίπεδο επιλογής πολιτικών κινήθηκε με αυτόματο πιλότο. Περισσότερο από τρεις δεκαετίες και παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες, δεν υπάρχει νόμος πλαίσιο για την Υδατοκαλλιέργεια. Από πού λοιπόν μπορεί το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. να αντλήσει αναπτυξιακές πολιτικές και να εξειδικεύσει παραπέρα τις κατευθύνσεις του; Από όσα έχουν εκτεθεί και από όσα ακολουθούν, είναι προφανής η απουσία αναπτυξιακών εργαλείων των οποίων θα μπορούσε να κάνει χρήση το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. και να ενσωματώσει, ώστε αποτελεσματικότερα να διατυπώσει το εθνικό χωροταξικό πρότυπο και την οργάνωση του Τομέα. 3.Η Υδατοκαλλιέργεια επικεντρώνεται στο θαλάσσιο χώρο και η οργάνωσή της, η προσχεδιασμένη διάταξη της παραγωγικής δραστηριότητας του Τομέα, αντιμετωπίζει πολυεπίπεδα προβλήματα: α. Ο προσδιορισμός της καταλληλότητας θαλάσσιων περιοχών για υδατοκαλλιέργεια, δεν μπορεί να προσεγγισθεί σήμερα με τα εργαλεία που καθορίζει το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. Απουσιάζουν δεδομένα της ποιότητας υδάτινων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων (χρονοσειρές παραμέτρων) ή βρίσκονται διάσπαρτα, κατακερματισμένα στοιχεία σε διάφορους φορείς, τα οποία δεν είναι πάντα διαθέσιμα. β. Ο θαλάσσιος κυρίως χώρος, στερείται ουσιαστικών διαχειριστικών μέτρων, απουσιάζουν καταγραφές και αποτυπώσεις θαλάσσιων οικοτόπων (περιοχές ενδιαιτήματος, αναπαραγωγής, λιβάδια Ποσειδωνίας, κ.α.) και διαχειριστικών σχεδίων ιχθυοαποθεμάτων και αλιευτικών πεδίων. γ. Αναπτύσσονται παρεμβάσεις με σημειακό χαρακτήρα (π.χ. τεχνητοί ύφαλοι) και όχι στα πλαίσια ενός συνολικότερου σχεδιασμού διαχείρισης του θαλάσσιου χώρου, με προτεραιότητα την προστασία και ενίσχυση του ρόλου των φυσικών υφάλων και στη συνέχεια αξιολόγησης για την ανάπτυξη τεχνητών υφάλων. δ. Και βεβαίως, υπάρχουν και οι υπόλοιπες ανθρωπογενείς δραστηριότητες και χρήσεις (ναυτιλία, αλιεία, τουρισμός) αλλά και νεοεισερχόμενες (υποβρύχια μουσεία, καταδυτικά πάρκα, ΑΠΕ, κ.α.), οι οποίες εκ των πραγμάτων παράγουν συγκρούσεις. Ως κατεύθυνση επομένως –την οποία προσεγγίζει το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. και στα πεπερασμένα πλαίσια των δυνατοτήτων του- και σε ότι αφορά στην Υδατοκαλλιέργεια, απαιτείται η συνδυασμένη εφαρμογή του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. και η χάραξη αναπτυξιακής πολιτικής για την Υδατοκαλλιέργεια, ώστε να δοκιμασθούν σε βάθος χρόνου, να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα της εφαρμογής τους, με στόχο την συνεχή ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του Τομέα. Η Υδατοκαλλιέργεια αφορά εθνικό ανταγωνιστικό Τομέα και η επίκληση της οποιασδήποτε δημοκρατικής ευαισθησίας πρέπει να υιοθετεί την αρχή του συλλογικού ενδιαφέροντος και στην προκειμένη περίπτωση του εθνικού συμφέροντος, έναντι του ατομικού. Η Ελλάδα δεν έχει πια περιθώρια –άλλωστε δεν είχε και στο παρελθόν- να χάνει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Τέλος, το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. –η πρώτη απόπειρα εφαρμογής του χωροταξικού σχεδιασμού στο θαλάσσιο χώρο- και η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής του, ανοίγει το δρόμο και θα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για ένα υπερκείμενο θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.