Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Νίκος Μάργαρης' | 24 Μαΐου 2011, 09:41

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Υπάρχουν δύο βασικά θέματα που αφορούν την χωροταξία και τις υδατοκαλλιέργειες. Το πρώτο αφορά το γεγονός ότι όπως κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο πρέπει να διέπεται από κάποιους κανόνες. Κάτι τελείως σωστό! Το δεύτερο – που συχνά χρησιμοποιούν ως επιχείρημα όσοι δεν θέλουν μια υδατοκαλλιέργεια- είναι το ότι επιβαρύνουν και ρυπαίνουν το περιβάλλον. ΄Εχοντας υπόψη την δεύτερη περίπτωση στην οποία μπορεί κάποιος να προσφύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας και με χρησιμοποίηση την έλλειψη χωτοταξικού σχεδιασμού να μπλοκάρει οποιαδήποτε επένδυση από ανεμογεννήτριες –χρειάζονται 65 κιλά (!) δικαιολογητικά για να γίνουν- μέχρι τις υδατοκαλλιέργειες . Και φυσικά χρησιμοποιούν το περιβάλλον ως στοιχείο ποντάροντας είτε σε φαντασιώσεις είτε σε άγνοια είτε σε κακοήθειες. Ας μου επιτραπεί να αναφέρω μερικά παραδείγματα τέτοιων επιχειρημάτων: Κάποτε σε ένα νησί του Αιγαίου όσοι θέλαν να κλείσουν μια υδατοκαλλιέργεια χρησιμοποιούσαν το επιχείρημα ότι οι τσιπούρες ήταν ανώμαλες επειδή ποτέ δεν είδαν σε αυτές αβγά. Οι τσιπούρες που συναντάμε στην αγορά είναι συνήθως 400 γραμμάρια, κάτι που αντιστοιχεί σε περίπου 20 μήνες ζωής. Στις τσιπούρες το ίδιο ψάρι μέχρι να γίνει δύο ετών είναι αρσενικό. Γίνεται θηλυκό αργότερα. Επομένως θέλαμε να έχουν αβγά τα αρσενικά ψάρια; Αυτό μας δείχνει ότι ο σωστά ενημερωμένος πολίτης δεν παρασύρεται από φαντασιώσεις. Στον Πόρο οι φανατικές μονομανίες και οι σχεδόν υστερικές κραυγές διαμαρτυρίας για την ρύπανση που προκαλούν οι υδατοκαλλιέργειες στηρίχθηκε σε μία απερίγραπτη «μελέτη» στην οποία πέραν όλων των άλλων υπήρχαν μετρήσεις κολοβακτηριδίων. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις των οποίων αποδόθηκαν στη ρύπανση που προκαλούν οι υδατοκαλλιέργειες . Μόνο που τα ψάρια , ως ψυχρόαιμοι οργανισμοί δεν έχουν κολοβακτηρίδια! Τα οποία παράγονται μόνον από θερμόαιμους οργανισμούς όπως ο άνθρωπος! Αντί να κάνει μήνυση ο υδατοκαλλιεργητής για ρύπανση στον Δήμο και την ανύπαρκτη αποχέτευση των περιοίκων ξεσηκώθηκαν εκείνοι! Πρέπει , στο σημείο αυτά να δηλωθεί ξακάθαρα ότι υπάρχουν περισσότερες από τρεις έγκυρες μελέτες ( ΕΛΚΕΘΕ , Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πανεπιστήμιο Κρήτης) οι οποίες - εργαζόμενοι σε διαφορετικούς χώρους και χρόνους- διαπιστώνουν ότι οι υδατοκαλλιέργειες δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον Από τη άλλη δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αποδεικνύει ότι ρυπαίνουν! ΄Ολα όσα αναφέρονται – σε σύγκριση με Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα- στηρίζονται σε φήμες , κουτσομπολιά, κακοήθειες , ανακρίβειες και ψυχολογικές δυσκολίες κατανόησης κοινωνικών εξελίξεων και προσαρμογών που συμβαλινουν! Η εξημέρωση των ζώων της ξηράς είτε για τροφή όπως με τις κότες και τα γουρούνια, είτε για εργασία όπως με τα άλογα και τα γαϊδούρια, είτε για συνδυασμό αυτών των δύο (αγελάδες), είτε για τροφή και άλλα προϊόντα όπως το μαλλί (γιδοπρόβατα) έγινε πριν χιλιάδες χρόνια. Κάτι που επέτρεψε την σταδιακή προσαρμογή μας στην χρησιμοποίηση των ζώων και των φυτών αυτών στη διατροφή μας. Όταν έχουμε καταφέρει θαύματα στην ξηρά με την εξημέρωση των ζώων και των φυτών είναι τελείως παράλογο κάτι τέτοιο να μην μπορεί να γίνει στην θάλασσα. Η οποία προσφέρει σήμερα μόνο το 2% των τροφών ενώ είναι διπλάσια από την ξηρά που παράγει το 98 %! . Σε ένα κόσμο που οι ελεύθερες εκτάσεις και η διαθεσιμότητα γλυκών νερών δεν είναι αγαθά σε επάρκεια γίνονται φανερά τα πλεονεκτήματα των υδατοκαλλιεργειών εκτροφής ψαριών σε σχέση με τους βοσκότοπους για την παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης χαμηλού κόστους. Η ελληνική υδατοκαλλιέργεια ξεκίνησε πριν 30 χρόνια περίπου. Ανέπτυξε μια τεχνολογία από μόνη της και σήμερα παράγει το 50% της παγκόσμιας παραγωγής μεσογειακών ψαριών Την ίδια στιγμή δρα μειώνοντας σημαντικά το φορτίο εισαγωγών για τα προϊόντα αλιείας και, συγχρόνως, δείχνει τις αναπτυξιακές δυνατότητες που προσφέρουν. Στα Δωδεκάνησα για παράδειγμα, πολλές μονάδες είναι σε απομακρυσμένες περιοχές όπως στο Αγαθονήσι, στους Λειψούς, στην Ψέριμο, στη Χάλκη κλπ. Ιδιαίτερα σε μια εποχή που η επερχόμενη κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει σημαντικές ελλείψεις στη διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων και στην γεωργία. Την ίδια στιγμή που ο πληθυσμός συνεχώς μεγαλώνει. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι όλο το πρόβλημα που έχει σχέση με την υποβάθμιση της θαλάσσιας ζωής και βιοποικιλότητας οφείλεται στην εκτεταμένη ρύπανση την οποία προκαλεί ο άνθρωπος. Ακόμη και η εξαφάνιση κάποιων ειδών ψαριών θεωρείται ότι οφείλεται σε κάποια περιβαλλοντική αλλαγή ή τη ρύπανση. Πουθενά δεν αναφέρεται κάτι για την ευθύνη της αλιείας, κάτι που αλλάζει ριζικά όταν μιλάμε για το κυνήγι στην ξηρά και τις ευθύνες των κυνηγών. Που στο κάτω της γραφής δεν συγκρίνονται με τις καταστροφές που προκαλεί το ψάρεμα. Ο Γέρο-Ψαράς που χτυπάει σαράντα φορές το χταπόδι στο βράχο είναι μία σκηνή που σίγουρα δε φαίνεται άσχημη. Για να μην πω ότι μερικοί θα έτρεχαν να την φωτογραφίσουν. H «βίαιη» συμπεριφορά προς τα ζώα της θάλασσας κανέναν δεν ενοχλεί. Δεν τα βάζουμε με τον ψαρά για αγριότητα όπως κάνουμε με τους κυνηγούς. Μπορούμε, από την άλλη να φανταστούμε ένα κτηνοτρόφο να πάρει ένα κατσικάκι και να το κοπανάει στο τσιμέντο ζωντανό για να μαλακώσουν τα παιδάκια; Σε ένα κόσμο που οι ελεύθερες εκτάσεις και η διαθεσιμότητα υδάτων δεν είναι αγαθά σε επάρκεια γίνονται φανερά τα πλεονεκτήματα των υδατοκαλλιεργειών εκτροφής ψαριών σε σχέση με τους βοσκότοπους για την παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης χαμηλού κόστους. Από την άλλη, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής υδατοκαλλιέργειας συνέπεσε και με άλλες σημαντικές κοινωνικές αλλαγές μια και η διάθεση στην αγορά "καλλιεργημένων” ψαριών διατάραξε τις συνθήκες εμπορίας και εισαγωγών αλιευμάτων οι οποίες προϋπήρχαν. Οι περιβαλλοντικές εκτιμήσεις που δημιουργήθηκαν από την "κατάληψη" θαλάσσιων χώρων δημιούργησαν νέες συνθήκες σ' ότι αφορά τον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Η θεώρηση, για παράδειγμα, των ιχθυοκαλλιεργειών ως ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων ως προς τον τουρισμό έχει προκαλέσει το σημαντικό ανταγωνισμό με τον τριτογενή τομέα και συγκρούσεις για τη χρήση των παράκτιων περιοχών. Μέχρι και σήμερα ο τρόπος παραγωγής των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας στηρίζεται στον αρχέγονο τρόπο της γενετικής βελτίωσης. Δηλαδή η επιλογή για ψάρια-γεννήτορες γίνεται με εμπειρικό τρόπο. Επιλέγονται τα καλύτερα ψάρια για διασταύρωση συχνά και «άγρια» ψάρια της θάλασσας. Και αν τα κοτόπουλα που τρώμε έχουν ηλικία 42 ημερών τα λαβράκια και οι τσιπούρες είναι 18-20 μηνών. Από το σύνολο της ελληνικής παραγωγής, το 74% των ψαριών εξάγεται, ενώ μόλις το 26% καταναλώνεται στην εγχώρια αγορά. Ας σημειωθεί ότι στις υδατοκαλλιέργειες απασχολούνται περίπου 10.000 άτομα. Και ο κύκλος εργασιών ήδη έφθασε εκείνον της ελαιοκομίας!Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια έχει γίνει ο δεύτερος εξαγωγικός κλάδος τροφίμων της χώρας. Συχνά οι παρατηρήσεις των καταναλωτών είναι του είδους: "Δεν έχουν την ίδια γεύση με τα άγρια!". Και, φυσικά, η απάντηση είναι ότι όσο μοιάζουν στη γεύση το αγριόγιδο με το κατσίκι, η αγριόκοτα με το κοτόπουλο, τα άγρια μανιτάρια με τα ήμερα άλλο τόσο μοιάζουν οι ήμερες τσιπούρες και τα λαβράκια με τα αντίστοιχα άγρια. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι γιατί να είναι το ίδιο αυτό που κάνει 7 Ευρώ το κιλό μ' εκείνο που κάνει 40 Ευρώ; Από την άλλη σκεφθήκαμε ποτέ όταν πάμε στο κρεοπωλείο να ρωτήσουμε αν το «μοσχάρι είναι άγριο»; Η συμπεριφορά μας θυμίζει κάτι αντίστοιχο που έγινε στη δεκαετία του ’60 με την αντιμετώπιση των κατεψυγμένων. Στα θέματα υγιεινής θα πρέπει να τονιστεί και το γεγονός ότι αναφερόμαστε σε ένα βιολογικό προϊόν το οποίο τρέφεται με σύγχρονους τρόπους και ελέγχεται συνεχώς τόσο από τις ελληνικές αρχές όσο και κυρίως από διεθνείς μια και τα τρία τέταρτα της παραγωγής εξάγονται. Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμη που πρέπει να προσέξουμε. Τα ζώα που καλλιεργούμε στην ξηρά είναι ομοιόθερμα. Δηλαδή διατηρούν την θερμοκρασία του σώματός τους περισσότερη ζεστή από ότι έχει το περιβάλλον. Για να τη διατηρήσουν ξοδεύουν ενέργεια , δηλαδή τροφή. Τα ψάρια είναι ψυχρόαιμοι οργανισμοί που έχουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Δηλαδή της θάλασσας. Άρα για να κάνουν ένα κιλό στο σώμα τους θέλουν λιγότερη τροφή. Ένα μοσχάρι για να κάνει ένα κιλό του σώματός του καταναλώνει τουλάχιστον επτά κιλά ζωοτροφή. Ένα ψάρι θέλει μόνον 1,7 κιλά. Δηλαδή τέσσερις φορές λιγότερο. Και όχι μόνον επειδή είναι ψυχρόαιμο αλλά και επειδή εξαιτίας της άνωσης στη θάλασσα ξοδεύει λιγότερη ενέργεια για να μετακινηθεί από ότι ένα κατσίκι στην ξηρά. Το οποίο αναγκάζεται να έχει ισχυρότερο σκελετό από το ψάρι που για να μετακινηθεί κουνά μόνο την ουρά του. Αλλά και αν πάμε στο πόσο κοστίζει ένα κιλό μοσχάρι σε νερό το αποτέλεσμα θα μας εκπλήξει γιατί χρειάζεται ούτε λίγο ούτε πολύ δεκατέσσερις τόνους νερό! Στα ψάρια και εκεί χρειάζεται νερό αλλά είναι μόλις δύο τόνοι που προέρχονται από το πότισμα που γίνεται στα δημητριακά τα οποία συνιστούν σοβαρό μέρος των ιχθυοτροφών που καταναλώνουν. Δηλαδή ένα κιλό ψάρι στοιχίζει σε γλυκό νερό το ένα έβδομο που στοιχίζει το μοσχάρι! Με την κλιματική αλλαγή που έρχεται θα υπάρξει έλλειψη νερού. Η ιχθυοκαλλιέργεια συνιστά τη λύση στο πρόβλημα αυτό. Και βέβαια η ερώτηση αν είναι υγιεινά και καθαρά επανέρχεται συχνά. το ψάρι της ιχθυοκαλλιέργειας είναι πιο φρέσκο από το «φρέσκο» καθώς συνήθως σε 24 ώρες βρίσκεται στο πιάτο μας. Ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τα δύο αλιεύματα είναι ο τρόπος θανάτωσης Τα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών δεν υποφέρουν μια και αναισθητοποιούντα με ψυχρό σοκ σε δευτερόλεπτα. Δεν παράγουν τοξίνες. Αντίθετα, τα ψάρια της ελεύθερης αλιείας ταλαιπωρούνται και σπαρταρούν για ώρες μέσα στα δίχτυα όπου και πεθαίνουν τελικά από ασφυξία. Όμως σε όσους συνεχίζουν να ανησυχούν τους συνιστούμε το “πάμε να δούμε”! Όποιος λοιπόν επισκεφθεί τους κλωβούς στη θάλασσα – και υπάρχουν αρκετοί μονάδες σ’ όλη σχεδόν την Ελλάδα- διαπιστώνει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται σ’ ένα πεντακάθαρο περιβάλλον τα ψάρια των ιχθυοτροφείων. Πρέπει, άλλωστε, να λάβουμε υπόψη μας ότι ο πρώτος που θα καταστραφεί σε μια ρυπαίνουσα μονάδα είναι ο ίδιος ο ιχθυοκαλλιεργητής. Εχουμε ποτέ διανοηθεί να συγκρίνουμε την κατάσταση του περιβάλλοντος σε ένα μαντρί και μία ιχθυοκαλλιέργεια; Είναι σίγουρα αναμφισβήτητο το γεγονός ότι είμαστε η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που “έκλεισε” το ισοζύγιο της σε ιχθυηρά μέσα σε δέκα χρόνια. Ένα λοιπόν είναι βέβαιο : οι υδατοκαλλιέργειες ήρθαν για να μείνουν! Πριν εξήντα χρόνια την εποχή των κοτετσιών η παροιμία ζωή και κότα έδειχνε το πόσο ακριβό και δυσεύρετο ήταν το κοτόπουλο. Σήμερα με τα πτηνοτροφεία έγινε φθηνό και είναι βέβαιο ότι οι νεότεροι δεν μπορούν να καταλάβουν την παροιμία. Υπάρχει ακόμη μια παροιμία. Είναι η (ακόμη!) γνωστή “φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο”. Αναφέρεται και αυτή στο παρελθόν και έχει να κάνει με την σπανιότητα των ψαριών και την συνεπακόλουθη ακρίβεια τους. Που τα έκανε να φτάνουν στο τραπέζι μας με ιδιαίτερη δυσκολία. Ιδιαίτερα τα λεγόμενα “πρώτα” όπως τα λαυράκια. Ούτε βέβαια είναι τυχαία η έκφραση “έπιασε λαυράκι”. Που σημαίνει ότι αποκτούμε κάτι το εξαιρετικό. Που, όμως, με τις υδατοκαλλιέργειες έγινε φθηνότερο από το μοσχάρι και το αρνάκι. Επανερχόμενος στην αρχή των όσων παρατήρησα θεωρώ ότι η ύπαρξη ενός σύγχρονου χωροταξικού σχεδίου για τις υδατοκαλλιέργειες είναι μία επείγουσα ανάγκη!