Σκοπός του παρόντος νόμου είναι η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (εφεξής ΦΔΠΠ) για την απρόσκοπτη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Διοίκησης και Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και την ολοκληρωμένη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, ως εργαλείου εφαρμογής της εθνικής νομοθεσίας και των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους και 2009/147/ΕΚ για τα άγρια πτηνά, καθώς και ως αναπόσπαστου μέρους της στρατηγικής για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία του εθνικού φυσικού κεφαλαίου με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.
Ειδικότερα, καθορίζονται τα όρια των περιοχών ευθύνης των υφιστάμενων ΦΔΠΠ προς επίτευξη κάλυψης του συνόλου των προστατευόμενων περιοχών, παράλληλα με την ίδρυση νέων ΦΔΠΠ, σε συνέχεια της ένταξης νέων χερσαίων και θαλάσσιων τμημάτων της ελληνικής επικράτειας στο Δίκτυο Natura 2000 και ταυτόχρονα, ρυθμίζονται τα διοικητικά και οργανωτικά θέματα αυτών.
Οι ΦΔΠΠ είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (εφεξής ΝΠΙΔ) που εποπτεύονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και η δράση τους είναι κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, σύμφωνα με τις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 21 του ν. 1650/1986 όπως ισχύει. Έργο των ΦΔΠΠ του άρθρου 2 του παρόντος είναι η διοίκηση και διαχείριση των περιοχών, στοιχείων και συνόλων της φύσης και του τοπίου, όπως εξειδικεύεται στο άρθρο 4 του παρόντος.
Στην περίπτωση των νησιών και ιδίως στις Κυκλάδες, η ύπαρξη μιάς κεντρικης δομής με έδρα πχ. την Σύρο, όσο κι αν αυτή στελεχωθεί μελλοντικά, σε καμμιά περίπτωση δεν μπορεί να καλύψει το σύνολο των νησιών με τις γνωστές ιδιαιτερότητες (πολυνησία, πολλές ακατοίκητες πλην όμως προστατευόμενες νησίδες, ανεπαρκής ενδοκυκλαδική συγκοινωνία και ανεπαρκής χερσαία συγκοινωνία, κλπ). Επίσης, η ύπαρξη μεγάλων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και διάσπαρτων χερσαίων σε όλα σχεδόν τα νησιά και βραχονησίδες καθιστούν ακόμα και την βασική επιτήρηση από προβληματική έως ανέφικτη.
Η πρόβλεψη να μπορούν να ιδρύονται παραρτήματα δεν μπορεί να αναπληρώσει το κενό, αφού η κεντρική και πιθανότατα υποστελεχωμένη και υποχρηματοδοτημένη δομή δεν θα μπορεί να σηκώσει το βάρος και παραρτημάτων και κατά συνέπεια θα αποφύγει την δημιουργία παραρτημάτων.
Από την άλλη πλευρά, σε αρκετες περιπτώσεις νησιών-προστατευόμενων περιοχών υπάρχουν σχέδια διαχείρισης, δομές επιτήρησης και φύλαξης, σημαντικός εξοπλισμός και επιχειρησιακή ετοιμότητα. Αυτά έχουν προκύψει μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών προγραμμάτων που εκτελέστηκαν ή εκτελούνται και τώρα (πχ. προγράμματα LIFE). Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δυνατότητες αυτών των υφιστάμενων δομών υπερβαίνουν τον αρχικό σχεδιασμό γεωγραφικής κάλυψης, δυνατότητα που έχει προκύψει μέσω συνεργασιών και συνεργειών. Για παράδειγμα, στην Ανδρο υπάρχει Επιτροπή Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, Διαχειριστικό Σχέδιο κατατεθειμένο στο υπουργείο, Σχέδιο Φύλαξης, εξοπλισμός με τζιπ και σκάφος και σημαντικότατη αποκτηθείσα τεχνογνωσία. Αυτή η υφιστάμενη δομή επιχειρεί με δράσεις επιτήρησης, φύλαξης και διαχειριστικές μέσω συνεργασιών, σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή που καλύπτει τα γύρω νησιά μέχρι και τις μικρές Κυκλάδες.
Η πρόταση είναι να θεσμοθετηθεί η πλήρης επιχειρησιακή αξιοποίηση υφιστάμενων δομών, οι οποίες θα λειτουργούν ως λειτουργικά παραρτήματα της κεντρικής δομής του Φορέα Διαχείρισης. Ανάλογα δε με την ετοιμότητα αυτών των υφιστάμενων δομών, να μπορούν να αναλαμβάνουν δράσεις προστασίας, φύλαξης, καθώς και διοικητικές διαδικασίες, σε συνεργασία πάντα με την κεντρικό Φορέα Διαχείρισης.
Αναφορικά με τη λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης όπως προβλέπεται στο άρθρο 7 με εποχικό προσωπικό (με συμβάσεις οκτάμηνης διάρκειας), πιστεύω ότι θα αποδειχθεί ιδιαίτερα προβληματική καθώς ο σχεδιασμός της διαχείρισης και προστασίας μιας περιοχής για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να είναι μακροπρόθεσμος (να έχει τουλάχιστον ορίζοντα πενταετίας). Σε ένα οχτάμηνο προφανώς δεν προλαβαίνει κάποιος να σχεδιάσει, να εξασφαλίσει τις απαραίτητες εγκρίσεις και χρηματοδοτήσεις και να προχωρήσει στην υλοποίηση απαιτούμενων δράσεων, ενώ ταυτόχρονα αποκλείονται οι φορείς από Συγχρηματοδοτούμενα Ευρωπαϊκά προγράμματα. Επιπλέον για να υλοποιηθούν οι στοιχειώδεις αρμοδιότητες του φορέα, όπως η φύλαξη, παρακολούθηση, ενημέρωση-ευαισθητοποίηση, παροχή γνωμοδοτήσεων, απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό με βαθιά γνώση της Προστατευόμενης περιοχής και εμπειρία στα ζητήματα αυτά, η οποία προφανώς δεν μπορεί να αποκτηθεί σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και πιθανώς να οδηγήσει σε απαξίωση του ρόλου των Φορέων. Το υπάρχον προσωπικό, που δεν διασφαλίζεται με κάποιο τρόπο έχει αποκτήσει μακροχρόνια εμπειρία και γνώση της περιοχής που θα έπρεπε να αξιοποιηθεί.
Σε ότι αφορά τη Χωρική αρμοδιότητα ΦΔΠΠ, στο άρθρο 3, παράγραφος 11 αναφέρεται: Το ΝΠΙΔ με την επωνυμία «Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδος Ιωαννίνων» και έδρα στα Ιωάννινα του νομού Ιωαννίνων δεν επεκτείνεται, ως προς τα όρια της περιοχής ευθύνης του, που ορίζονται με το Ν. 3044/2002 (Α’ 197) και περιλαμβάνει τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 της ΚΥΑ ΑΑΑ/2017 με κωδικούς GR2130005 και GR2130012.
Σύμφωνα όμως με το νόμο 3044/2002 στη σελίδα 3909, τα όρια της προστατευόμενης περιοχής, όπως αυτά είχαν καθορισθεί το 2002 είναι ευρύτερα από αυτά που περιγράφονται στην παράγραφο 3 και εμπεριέχουν τμήματα των περιοχών Natura ΕΖΔ GR2130008 ΟΡΟΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ (μέρος αυτού), ΖΕΠ GR2130011 ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ (μικρό μέρος αυτού) και ΖΕΠ GR2130013 ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΘΑΜΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ (πολύ μικρό μέρος αυτής). Επιπλέον είναι γνωστό ότι κάθε λίμνη επηρεάζεται από ότι συμβαίνει στη λεκάνη απορροής της. Το τμήμα της ΕΖΔ GR2130008 Όρος Μιτσικέλι που ανήκε στην προστατευόμενη περιοχή Λίμνης Παμβώτιδας αποτελεί μέρος της λεκάνης απορροής της και αναπόσπαστο στοιχείο της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα της Προστατευόμενης Περιοχής, οπότε επιβάλλεται να ανήκει στην περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας. Ένα μεγάλο ζήτημα επίσης σε περίπτωση που δεν διατηρήσει ο φορέας όλες τις NATURA που είχε, είναι ότι δε θα μπορεί να ολοκληρωθεί το Π.Δ της Λίμνης (που είναι έτοιμο όπως έχουμε πληροφορηθεί και εκκρεμεί εδώ και μία πενταετία τουλάχιστον) καθώς αν αλλάξει η περιοχή ευθύνης θα πρέπει να γίνει νέα χρονοβόρος τροποποίηση.
Κατά συνέπεια η παράγραφος 11 του άρθρου 3 πρέπει να επαναδιατυπωθεί, σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο νόμο 3044/2002, στην ΕΠΜ και στο υπό έκδοση Π.Δ.
Σε ότι αφορά τις αρμοδιότητες όπως αναφέρονται στο άρθρο 4 (Έργο των Φορέων Διαχείρισης) υπάρχουν γενικότητες και ασάφειες που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Για παράδειγμα στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 ποιος θα αναλάβει την κατάρτιση των Σχεδίων διαχείρισης; Δε θα συμμετέχουν οι Φ.Δ.Π.Π στην όλη διαδικασία και παραλαβή τους βάση της γνώσης και εμπειρίας που έχει αποκτηθεί όλα αυτά τα χρόνια; Καλό θα ήταν να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του φορέα ώστε τα σχέδια διαχείρισης που θα προκύψουν από κάποιο ανάδοχο να μην είναι ουτοπικά ή ανεφάρμοστα.
Για την κατάρτιση της ετήσιας έκθεσης, της έκθεσης αξιολόγησης των ρυθμίσεων Π.Π., των κανονισμών, θα πρέπει να υπάρξει κάποιο οριζόντιο πρότυπο ακολουθώντας διεθνείς εξελίξεις και πρότυπα, ή κάποιες οριζόντιες κατευθύνσεις από το υπουργείο ενδεχομένως μέσω της επιτροπής ΦΥΣΗ ή άλλης αντίστοιχης επιτροπής.
Στην παράγραφο 16 του ίδιου άρθρου, θα πρέπει να προβλέπονται και επισκέψεις σχολείων ή ομάδων ειδικού ενδιαφέροντος στις υποδομές των φορέων (π.χ. περιβαλλοντικά πάρκα), αλλά και επισκέψεις των ΦΔΠΠ σε σχολεία κατόπιν εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Επίσης θα πρέπει να ενσωματωθεί η έννοια της εκπαίδευσης που επιτελείται από το προσωπικό των φορέων.
Οι αρμοδιότητες των φυλάκων περιβάλλοντος των ΦΔΠΠ (παρ.18) επίσης είναι πολύ γενικές και ασαφείς. Θα έπρεπε ενδεχομένως να δοθούν αρμοδιότητες ανακριτικών υπαλλήλων (όπως έχουν δοθεί και στους ιδιωτικούς φύλακες θήρας των κυνηγετικών οργανώσεων) όσον αφορά θέματα τα οποία παραβιάζουν την περιβαλλοντική νομοθεσία (περί δασών, θήρας και αλιείας νομοθεσία, καθώς και των περιβαλλοντικών και πολεοδομικών όρων που ισχύουν για έργα ή δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην περιοχή ευθύνης τους). Η επικουρία στο έργο των αρμόδιων διοικητικών και δικαστικών αρχών θα είναι πιο ουσιαστική αν τα όργανα της πολιτείας όπως οι φύλακες περιβάλλοντος οι οποίοι βρίσκονται συνεχώς στο πεδίο και οι οποίοι πρωτογενώς αντιμετωπίζουν περιστατικά παραβατικότητας αποκτήσουν έστω το δικαίωμα ελέγχου (πχ αδειών αλιείας κ.α.) και επιβολής προστίμων μιας και στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν είναι δυνατή η άμεση αντιμετώπιση της παράβασης (δεν μπορεί να γίνει ταυτοποίηση των στοιχείων του παραβάτη). Για να εισηγηθεί ή να αναφέρει ο φύλακας παράβαση θα πρέπει να μπορεί να ελέγξει την νομιμότητα της πράξης.
Αναφορικά με το άρθρο 8, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να νομοθετήσουν ώστε οι Φορείς Διαχείρισης να έχουν μόνιμη είσπραξη εσόδων από δραστηριότητες τρίτων στην περιοχή ευθύνης τους
Μετά από τόσα χρόνια εργασίας και προσφοράς στο φυσικό περιβάλλον της χώρας μας επιστρέφει το φάντασμα της προχειρότητας ή είναι κάτι άλλο; Ένα εκρηκτικό μείγμα
Σε ένα σύστημα διοίκησης φτιαγμένο με όλα τα αρνητικά του Δημοσίου και του Ιδιωτικού τομέα, με στόχο να αποτύχει υπήρχε περίπτωση να διασωθούν οι θέσεις των εργαζομένων? Μέλη ΔΣ με σκοπιμότητες, Μέλη ΔΣ από την τοπική αυτοδιοίκηση που εκπροσωπούν μια κομματική μειοψηφία των δημοτών και το μυαλό τους το έχουν στις χρήσεις γης, χωρίς κεντρικό σχεδιασμό από το Υπουργείο, με κόντρα την Δασική υπηρεσία που φοβάται ότι οι ΦΔ της κλέβουν αρμοδιότητες και πόρους.
(με τις λιγοστές φωτεινές εξαιρέσεις όλα τα παραπάνω)
Πίεση από τις συμπληγάδες πέτρες των συντεχνιακών καστών ( δασικοί, μελετητές, δήθεν περιβαλλοντικές Μκο, συνδηκαληστές, επαγγελματίες κυνηγοπατερες, πανεπιστημιακοί) σε συνδυασμό με «φωτεινούς» παντογνώστες μέλη ΔΣ που βγάλανε όλα τα κόμπλεξ της προσωπικής αποτυχίας τους στο σύστημα διοίκησης των ΦΔ ΠΠ της χώρας και από την άλλη ένα πολιτικό προσωπικό που χρειάζεται να καλύψει τις υποχρεώσεις της χώρας για την προστασία των Natura , να μαζέψει τα ψηφαλάκια, να μην στεναχωρήσει τις κάστες και να καθησυχάσει την πολιτική αφέλεια των εργαζομένων για την διασφάλιση των εργασιακών τους δικαιωμάτων. Όταν παίζεται τόσο χρήμα, εξουσία και αρμοδιότητες θα σεβαστούν το δικαίωμα στην εργασία και στην προσφορά στο φυσικό περιβάλλον;
(με τις λιγοστές φωτεινές εξαιρέσεις όλα τα παραπάνω)
Μέσα σε αυτό το κλίμα εμείς συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε ένα ισχυρό νέο Σώμα διαχείρισης του Φυσικού περιβάλλοντος με όλα τα καλά του Δημοσίου και όλα τα καλά του Ιδιωτικού τομέα. Το νέο σώμα θα προερχόταν από την συγχώνευση των Δασικών υπηρεσιών και των ΦΔ, μαζί με το προσωπικό και την υλικοτεχνική υποδομή των ΦΔ. Με ένταξη απευθείας στο οργανόγραμμα του ΥπΕΝ, με μεταστέγαση στις εγκαταστάσεις της περιφερειακής ενότητας κάθε περιοχής, με συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα προγράμματα, με οικονομίες κλίμακος σε έξοδα κτιρίων, θέρμανσης κλπ. Με εκπαιδευμένους υπαλλήλους, με εξοπλισμό με χρήση εργαλείων νέας τεχνολογίας και με πόσα άλλα που όταν πηγαίνουμε σε άλλες χώρες ζηλεύουμε τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται και προσφέρουν.
Με ουσιαστικές περιβαλλοντικές δράσεις δίπλα στον πολίτη, με ουσιαστική κοινωνική προσφορά π.χ. καυσόξυλα στους δημότες των ΠΠ, με πάταξη του περιβαλλοντικού εγκλήματος, με κατάργηση της παγκόσμιας πρωτοτυπίας και εκτρώματος, της δήθεν θηροφυλακής.
Επειδή δεν περιμένουμε πολιτική γενναιότητα και όραμα από το πολιτικό προσωπικό της χώρας, προτείνουμε παρακάτω τουλάχιστον μικρά βήματα για την υπάρχουσα στενάχωρη κατάσταση:
• Κατάργηση των ΔΣ και ταυτόχρονη ενεργοποίηση/ίδρυση επιστημονικής επιτροπής για κάθε ΦΔ (με τη μορφή συμβουλευτικού οργάνου) η οποία θα συνεργάζεται άμεσα με τον Διευθυντή κάθε ΦΔ και έμμεσα με το υπόλοιπο προσωπικό
• Πρόσληψη Διευθυντή ή απόσπαση από τον Δημόσιο Τομέα, αποφοίτου της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, με Νομικές κατά προτίμηση σπουδές, ώστε να σταματήσουν οι νομικές ακροβασίες κάθε ΦΔ
• Παράταση των συμβάσεων του υφιστάμενου προσωπικού και προκήρυξη για προσλήψεις, σε ίσο τουλάχιστον αριθμό και τύπο θέσεων, ανά ΦΔ, με συμβάσεις αορίστου χρόνου και ισχυρή πριμοδότηση της εργασιακής εμπειρίας. Ορισμός μίνιμουμ αριθμού προσλήψεων εποχικού προσωπικού για κάθε ΠΠ και ΦΔ.
• Ανώνυμη αξιολόγηση από «κάτω» προς τα «πάνω» αλλά και προς τα μέλη ΔΣ από τους δημότες ή χρήστες της ΠΠ (εφόσον διατηρηθεί το υπάρχον σχήμα).Αλήθεια υπάρχει σε κάποιον ΦΔ έντυπο παραπόνων ή προτάσεων βελτίωσης που να πηγαίνει και στην αρμόδια διεύθυνση του ΥΠΕΝ;
• Ενίσχυση της αξιοκρατίας για τους εργαζόμενους στους ΦΔ
• Προανακριτικές ιδιότητες για όλο το προσωπικό των ΦΔ που εργάζεται στο πεδίο, ανεξαρτήτου ειδικότητας και βαθμίδας εκπαίδευσης (Βιολόγοι-Δασολόγοι-Φύλακες-Ξεναγοί). Δυνατότητα επιβολής προστίμων από το προσωπικό για μικροπαραβάσεις που αφορούν στο προστατευτέο αντικείμενο κάθε ΦΔ.
• Ασυμβίβαστο για τους εργαζόμενους σε ΦΔ και τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής με την κυνηγετική δραστηριότητα σε ακτίνα 100 χλμ. περιμετρικά από την περιοχή ευθύνης του οικείου ΦΔ.
• Κεντρικός σχεδιασμός και παρότρυνση για την δημιουργία σειράς αναμνηστικών και ειδών πωλητηρίου. Διαμοιρασμός των κερδών κατά: Α) 50% στον οικείο ΦΔ, Β) 30% σε διαχειριστικές δράσεις ενίσχυσης της βιοποικιλότητας της συγκεκριμένης φυσικής περιοχής με προτεραιότητα στους τομείς που θα υποδείξει το προσωπικό των ΦΔ και η επιστημονική επιτροπή και Γ) 20% σε κοινό ταμείο των ΦΔ ΠΠ ώστε να ενισχυθούν οι ΦΔ που θα έχουν μικρότερη επισκεψιμότητα και πωλήσεις.
• Δυνατότητα είσπραξης αντιτίμου εισόδου στις ΠΠ σε μία ή δύο κύριες εισόδους (πρόβλεψη για ατέλεια σε Δημότες ΠΠ, ανέργους, φοιτητές περιβαλλοντικών επιστημών κλπ) με ανταποδοτική κατεύθυνση προς τους επισκέπτες – χρήστες της περιοχής. Ενδεικτικά: Μέσω εξωτερικού συνεργάτη σε κάθε τομέα, αποκομιδή σκουπιδιών, σήμανση μονοπατιών, αποψίλωση βλάστησης που εμποδίζει την προσέγγιση τουριστικών λεωφορείων και λοιπών οχημάτων στην ΠΠ. Διαμοιρασμός των κερδών κατά: Α) 50% στον οικείο ΦΔ, Β) 30% σε διαχειριστικές δράσεις ενίσχυσης της βιοποικιλότητας της συγκεκριμένης φυσικής περιοχής με προτεραιότητα στους τομείς που θα υποδείξει το προσωπικό των ΦΔ και η επιστημονική επιτροπή και Γ) 20% σε κοινό ταμείο των ΦΔ ΠΠ ώστε να ενισχυθούν οι ΦΔ που θα έχουν μικρότερη επισκεψιμότητα.
Δυνατότητα πρόσληψης έξτρα εποχικού προσωπικού ανάλογα με τα έσοδα κάθε ΦΔ.
Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό, υπάρχουν έτοιμες λύσεις. Έστω να τις αντιγράψουμε. Το όραμα δεν υπάρχει και η ειλικρίνεια μέσα μας και μεταξύ μας. Αυτά δεν αντιγράφονται…Καληνύχτα και καλή τύχη!
Θεωρούμε σημαντικό ότι με το σχέδιο νόμου συμπληρώνεται το πλαίσιο διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Με την παρέμβαση μας στη δημόσια διαβούλευση και ειδικά στα άρθρα 2 & 3 θα θέλαμε να καταθέσουμε την εμπειρία της Επιτροπής Συνδιαχείρισης της Γυάρου, η οποία λειτουργεί από τον Απρίλιο του 2016 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE «Ολοκληρωμένη Προστασία για τη Μεσογειακή Φώκια στις Βόρειες Κυκλάδες» LIFE12 NAT/GR/000688.
Σκοπός της Επιτροπής είναι η ανοικτή και εποικοδομητική διαβούλευση επί των μέτρων και δράσεων προστασίας και διαχείρισης της περιοχής ώστε να διαμορφωθούν και να προωθηθούν κοινά αποδεκτές προτάσεις στο πλαίσιο του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE προς τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας για να θεσμοθετηθεί η περιοχή της Γυάρου ως θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή. Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή Συνδιαχείρισης έχει τους εξής στόχους:
• Την ενεργή συμμετοχή των κύριων εμπλεκομένων με την περιοχή της Γυάρου φορέων στον κατάλληλο σχεδιασμό των μέτρων προστασίας και διαχείρισης της ευρύτερης περιοχής της νήσου Γυάρου
• Την ενεργή εμπλοκή των κύριων εμπλεκόμενων με την περιοχή της Γυάρου φορέων στην αποτελεσματική εφαρμογή των μελλοντικών μέτρων διαχείρισης της ευρύτερης περιοχής της νήσου Γυάρου
• Τη συμβολή των κύριων εμπλεκομένων στην υλοποίηση του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE που έχει στόχο την προστασία του περιβάλλοντος (χερσαίου και θαλάσσιου) και την υποστήριξη και προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής της Γυάρου.
Θεωρούμε ότι η εμπειρία μας της συμμετοχικής προσέγγισης στον σχεδιασμό μιας νέας θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής και στη διερεύνηση εναλλακτικού σχήματος αρμόδιου για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και διαχείριση των μέτρων προστασίας και ανάδειξης της Γυάρου, θα ήταν χρήσιμο να ληφθούν όψη στον σχεδιασμό του Υπουργείου για το εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξάλλου είναι και εταίρος του έργου ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE (LIFE12 NAT/GR/000688).
Οι παραπάνω υπογράφοντες φορείς είναι μέλη της Επιτροπής Συνδιαχείρισης της Γυάρου.
Θεωρούμε ότι οι ρυθμίσεις του Σχεδίου Νόμου για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών δεν «ενισχύουν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους», όπως αόριστα αναγγέλλεται. Περαιτέρω θεωρούμε ότι οι νέες ρυθμίσεις πρέπει να στοχεύουν στην ευρύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία, που ασφαλώς δεν επιτυγχάνεται με τις δομικές και οργανωτικές αλλαγές του Σχεδίου Νόμου.
Στο σχ. Νόμου δεν αναφέρεται η σχέση των ΦΔ με συναρμόδιες υπηρεσίες και φορείς, καθώς και ο ρόλος αυτών, όπως π.χ. η Επιτροπή Φύση 2000, και δεν γίνεται καμία αναφορά στις Διευθύνσεις Συντονισμού Προστατευόμενων Περιοχών σε επίπεδο Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μία πρόβλεψη του N. 3937/11 για τη Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών που δεν έχει εώς σήμερα ενεργοποιηθεί. N. 3937/11, Άρθρο 7, παρ. 2, όπου αναφέρεται ότι «Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ιδρύονται Διευθύνσεις Συντονισμού Προστατευόμενων Περιοχών σε επίπεδο Αποκεντρωμένης Διοίκησης με αρμοδιότητα την εποπτεία και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών που υπάγονται στη χωρική αρμοδιότητα των οικείων αποκεντρωμένων διοικήσεων, το συντονισμό της φύλαξης από τα χωρικά αρμόδια σώματα ασφαλείας, καθώς και το σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων και δράσεων διαχείρισης, έρευνας, προστασίας και ενημέρωσης. Οι διευθύνσεις μπορούν να συνεπικουρούνται από συμβουλευτική επιτροπή που δεν αμείβεται και αποτελείται από επιστήμονες ακαδημαϊκών ή ερευνητικών ιδρυμάτων, ειδικούς σε γνωστικά αντικείμενα συναφή με το χαρακτήρα και τις οικολογικές απαιτήσεις των υπό διαχείριση προστατευόμενων περιοχών, καθώς και εκπροσώπους περιβαλλοντικών οργανώσεων με αποδεδειγμένη εμπειρία, τεχνογνωσία και επιστημονική επάρκεια σε θέματα οικολογίας και διαχείρισης της βιοποικιλότητας.»
Μετά από χρόνια καθυστέρησης και πολιτικών παλινδρομήσεων, επιτέλους η πολιτεία αποφασίζει να επιλύσει το χρονίζον πρόβλημα της θεσμοθέτησης Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, οι οποίοι θα καλύπτουν το σύνολο των ενταγμένων στο εθνικό Δίκτυο NATURA 2000 περιοχών. Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου θεωρεί θετική την εξέλιξη της κατάθεσης του σχεδίου νόμου «Οργάνωση και Λειτουργία Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών», παρόλα αυτά υιοθετεί στο μεγαλύτερο μέρος τους τις παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου που κατατέθηκαν από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Kαλλιστώ, ΑΝΙΜΑ, MEDASSET, MΟm και WWF Ελλάς όπως αναλύονται παρακάτω.
Σχολιάζοντας τη γενική εικόνα του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου, διαπιστώνουμε:
1. Το σχέδιο νόμου παρουσιάζει ανακολουθίες μεταξύ των άρθρων, δίνοντας την εντύπωση της πρόχειρης και βεβιασμένης διευθέτησης ενός χρονίζοντος προβλήματος.
2. Καλύπτει μια μεταβατική περίοδο δύο ετών (2018-2019) χωρίς να γίνεται ξεκάθαρο πως θα λειτουργήσουν οι ΦΔΠΠ μετά το 2020.
3. Δεν καλύπτονται όλα τα λειτουργικά προβλήματα που έχουν εντοπιστεί από τη λειτουργία των υφιστάμενων ΦΔΠΠ τα προηγούμενα έτη.
4. Δεν αξιοποιεί επαρκώς την υπάρχουσα εμπειρία από τις καλές πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.
5. Υποβαθμίζει τον αποφασιστικό ρόλο που θα έπρεπε να έχουν οι ΦΔΠΠ στη διαχείριση των περιοχών αρμοδιότητάς τους επιβαρύνοντάς τους με εκτελεστικές ευθύνες, γεγονός που κατά τη γνώμη μας θα οδηγήσει σε ανεπαρκή προστασία των προστατευτέων αντικειμένων.
Δ.Σ. Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου
Το 1997 ξεκινούν τη λειτουργία τους τα Κέντρα Πληροφόρησης Περιοχών Ραμσάρ, έτσι στην Κερκίνη ξεκινά η λειτουργία του που προσιδιάζει με τη λειτουργία Φορέα Διαχείρισης όπως την ξέρουμε σήμερα, αλλά χωρίς καμία νομική βάση. Το τότε Κέντρο στελεχώνεται με πέντε υπαλλήλους, μέχρι και το 2003 δίνει μάχες στην προβολή της περιοχής, την προστασία από παράνομες δραστηριότητες, στην επιστημονική παρακολούθηση και στις πρώτες διαχειριστικές παρεμβάσεις είτε στο πεδίο, είτε σε διοικητική βάση.
Από το 2004 με την ίδρυση των Φορέων συνεχίζει το ίδιο προσωπικό με δελτία παροχής υπηρεσιών έως και το 2008 και με το ΔΣ ως θεσμός μόνιμης διαβούλευσης περιβαλλοντικών ζητημάτων της περιοχής. Από το 2008 με διαδικασίες ΑΣΕΠ έως και σήμερα συνεχίζει το παλιό προσωπικό συν επτά νέοι υπάλληλοι.
Τα αποτελέσματα της συνεχούς εργασίας των 20 ετών φαίνονται καθαρά στην περιοχή αλλά και ευρύτερα έως και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι παράνομες δραστηριότητες μειώθηκαν δραματικά, η οικονομική δραστηριότητα σχετική με το φυσικό περιβάλλον αυξήθηκε κατακόρυφα, η συνύπαρξη φυσικού περιβάλλοντος και οικονομικών δραστηριοτήτων εδραιώθηκε στη συνείδηση της τοπικής κοινωνίας.
Το ζητούμενο τώρα είναι η επέκταση αυτών των αποτελεσμάτων και στις νέες 7(επτά) περιοχές που δίνονται στο Φορέα Διαχείρισης.
Άρα αναγκαίο όχι μόνο για την Κερκίνη, αλλά για όλους τους Φορείς Διαχείρισης είναι η διατήρηση του υπάρχοντος προσωπικού με την έως 20 ετών εμπειρία, πρωτόγνωρη για τη δημόσια διοίκηση, με ανάλογη αύξηση προσωπικού, εξασφάλιση χρηματοδότησης και διαδικασίες οργάνωσης μεταξύ των Φορέων Διαχείρισης (έναν ρόλο που θα τον επιτελούσε η επιτροπή Φύση 2000) η άλλης μορφής νομοθετημένο συντονιστικό κέντρο των δράσεων τους.
ΓΚΕΝΙΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΔΑΒΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ
ΙΝΤΖΙΔΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΗ
ΤΣΟΛΑΚΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Το συγκεκριμένο ΣΝ βγαίνει στην διαβούλευση χωρίς εισηγητική έκθεση άρα δεν είναι σαφές γιατί δεν ασχολείται συνολικά με την βελτίωση του θεσμικού πλαισίου προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά επικεντρώνεται σε επί μέρους θέματα των φορέων διαχείρισης. Ωστόσο η ΕΛΛΕΤ θεωρεί υποχρέωση της να καταθέσει μια συνολικότερη θέση στην συγκεκριμένη διαβούλευση.
Το σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα, θέμα που έχει εντοπιστεί εδώ και καιρό από τους φορείς παρακολούθησης και κυρίως την επιτροπή Φύση 2000 (βλέπε «Ο θεσμός των φορέων διαχείρισης 10 χρόνια μετά»http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=PckRvxTB9Yw%3d&tabid=764&language=el-GR και Έκθεση Νοεμβρίου 2011 για την: «Λειτουργική αναδιάρθρωση των σχημάτων διαχείρισης για βιώσιμη και αποτελεσματική προστασία» http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=guMCa1Y9Msk%3d&tabid=764&language=el-GR)
Από τις ανωτέρω εκθέσεις αλλά και από την εμπειρία μας η ΕΛΛΕΤ καταγράφει συνοπτικά τα εξής θέματα:
1. Το όλο σύστημα διακυβέρνησης τόσο σε επίπεδο Επιτροπής Φύσης 2000 (η οποία είναι το κεντρικό όργανο σε εθνικό επίπεδο) όσο και στα ΔΣ των ΦΔΠΠ, στηρίζεται στις εκπροσωπήσεις των εμπλεκομένων φορέων, επιλογή που ήθελε να δώσει έμφαση στις διαδικασίες συμμετοχής, διαβούλευσης και εν τέλει συνδιαχείρισης, αλλά έχει υποτιμήσει το ουσιαστικό χαρακτηριστικό μιας χρηστής διακυβέρνησης που είναι η αποτελεσματικότητα και η διαφάνεια. Η σύσταση και οι αρμοδιότητες των οργάνων αυτών προσιδιάζουν περισσότερο σε γνωμοδοτικά όργανα και όργανα διαβούλευσης, παρά σε αποφασιστικά όργανα συντονισμού ή διαχείρισης. Επίσης δεν έχει προωθηθεί η προβλεπόμενη ήδη από τον Ν.1650/86 δυνατότητα σύναψης συμβάσεων ανάθεσης επί μέρους έργων σε δημόσιους ή μη κυβερνητικούς φορείς, πρόβλεψη η οποία πραγματικά εγγυάται μια αντίληψη συνδιαχείρισης βασισμένη σε συνεργασία φορέων.
Στις ανωτέρω εκθέσεις αναγνωρίζεται ότι «Οι Φορείς Διαχείρισης (Φ∆ΠΠ) έχουν την αρµοδιότητα να ασκούν διοίκηση και διαχείριση, αλλά δεν διαθέτουν εκτελεστική εξουσία. (…). Ο επικουρικός ρόλος που δόθηκε στους Φ∆ΠΠ προσοµοιάζει περισσότερο σε δράση καταλύτη παρά σε δράση πραγµατικού διαχειριστή». Η ίδια έκθεση αναγνωρίζει ότι στην πράξη «η έννοια της διοίκησης δεν αφορά στη συνολική λειτουργία της προστατευόµενης περιοχής, αλλά σ’ αυτή του φορέα διαχείρισης».
Το ΥΠΕΚΑ δεν έχει παίξει ρόλο επιτελικής παρακολούθησης, ένας ρόλος αναβαθμισμένης διοικητικής τεχνογνωσίας και η Επιτροπή Φύση εισηγείται μεν βελτιώσεις αλλά δεν μπορεί –εκ της φύσεως της- να καλύψει θέματα συντονισμού. Έτσι τα καταγραφόμενα λειτουργικά προβλήματα, όπως η ασυνέχεια λόγω μη παρουσίας των εκπροσώπων φορέων (ακόμα και του ΥΠΕΚΑ, στο 45% των περιπτώσεων!) αλλά και η προσωποκεντρική παρουσίας (συχνά χωρίς απολογισμό προς τον εκπροσωπούμενο φορέα) δεν είναι ήσσονος σημασίας. Αντίθετα παραπέμπουν στην προβληματική βάση του όλου συστήματος.
Όταν επιχειρήθηκε η συγχώνευση φορέων, η πρόταση της επιτροπής Φύση 2000 ήταν να γίνει σε πολυκριτηριακή βάση και επεσήμανε ότι «… το Υ.Π.Ε.Κ.Α., πέραν της δομής, θα πρέπει γρήγορα να αποσαφηνίσει και το πλέγμα διοικητικών σχέσεων και αρμοδιοτήτων όλων των υπηρεσιών και φορέων που απαρτίζουν το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών». Βασική θεσμική επιλογή για την συγκρότηση του όλου συστήματος είναι η σύσταση τμήματος προστατευόμενων περιοχών στο ΥΠΕΚΑ (το οποίο έγινε πρόσφατα) και η δημιουργία Δ/νσεων Προστατευόμενων Περιοχών, στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (Ν3739/11), το οποίο εκκρεμεί. Σε έκθεση του WWF Ελλάς, έχει προταθεί το σενάριο ένταξης των δομών διαχείρισης στις δασικές υπηρεσίες, κάτι που θα ήταν περισσότερο εφικτό μετά την συγχώνευση της Ειδικής Γραμματείας Δασών με την Γεν. Γραμματεία Περιβάλλοντος στο ΥΠΕΚΑ.
2. Η έλλειψη σχεδίων διαχείρισης (που θα θέτουν στόχους και προτεραιότητες διαχείρισης-διατήρησης, στην βάση ενός ρεαλιστικού σχεδίου επίτευξής τους) και κανονιστικού ρυθμιστικού πλαισίου για τις περιοχές προστασίας (που θα προσδιόριζε με σαφήνεια τις χρήσεις γης με στόχο την κατάργηση των οριζοντίων δυνατοτήτων δόμησης βάσει της εκτός σχεδίου, στις περιοχές αυτές). Τα ΠΔ/τα ρύθμισης των περιοχών δεν έχουν εκδοθεί (παλιότερη επιλογή για έκδοση ΥΑ/σεων έχει κριθεί αντισυνταγματική από το ΣτΕ) και γενικά το σύστημα ρύθμισης είναι εξαιρετικά δυσκίνητο και χρονοβόρο, (έγκριση ΕΠΜ, σύσταση ΦΔ, έκδοση ΠΔ, και τέλος έγκριση Σχεδίων Διαχείρισης και Κανονισμών Λειτουργίας) ενώ δεν συνδέεται με το σύστημα χωρικού σχεδιασμού, και δεν περιλαμβάνει ευρείες περιφερειακές ζώνες (buffer zones). Στις περισσότερες περιοχές ισχύει η εκτός σχεδίου δόμηση με μόνο οριζόντιο περιορισμό την αρτιότητα στα 10 στρέμματα. Ούτε το ΥΠΕΚΑ ούτε οι ΦΔ έχουν δώσει έμφαση στην ολοκλήρωση των θεσμικών ρυθμίσεων / απαγορεύσεων. Κατά την διαμόρφωση του προγράμματος δράσης από τους ΦΔΠΠ, δεν λαμβάνονται συστηματικά υπόψη οι προτάσεις των εγκεκριμένων ΕΠΜ, και συνήθως αυτό περιορίζεται στα πεδία της επιστημονικής παρακολούθησης.
3. Η προβληματική οικονομική διαχείριση των ΦΔ τόσο επειδή δεν επαρκούν οι πόροι για το δυσανάλογα μεγάλο έργο που τους αναλογεί όσο και επειδή η έλλειψη σταθερού και επαρκούς προσωπικού, ο εθελοντικός χαρακτήρας της συμμετοχής των μελών των ΔΣ, και οι γραφειοκρατικές /δυσκίνητες απαιτήσεις των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων, δεν επιτρέπουν μια επαγγελματικού τύπου διαχείριση και ορθολογική αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων, γεγονός που επιτείνεται –κατά την γνώμη μας- από την πληθώρα των φορέων, χωρίς κεντρικό σύστημα υποστήριξης.
Η έκθεση της Επιτροπή Φύση 2000 αναγνωρίζει την «αναγκαιότητα οικονοµικής βιωσιµότητας των σχηµάτων διαχείρισης», την οποία συνδέει με την πρόταση εξασφάλισης δημόσιας χρηματοδότησης για την κάλυψη του κόστους φύλαξης και των λειτουργικών δαπανών, αλλά «µε µεγιστοποίηση του δηµοσιονοµικού οφέλους». Στις προτάσεις της επιτροπής φύση 2000 περιλαμβάνονται «αναζήτηση µη κρατικών πόρων από τους ίδιους του ΦΓΠΠ» και η «αλλαγή του καθεστώτος ΦΠΑ».
4. Το ζήτημα του προσωπικού επίσης είναι καθοριστικής σημασίας στο οποίο δεν δόθηκε έμφαση εξ αρχής (υποκατάσταση από τα μέλη των ΔΣ) και δεν είναι μόνο θέμα προσλήψεων. Στο βαθμό που οι φορείς ανήκουν τελικά στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, θα μπορούσαν να προβλεφθούν οργανικές θέσεις ώστε να είναι εφικτή η μετακίνηση μόνιμου προσωπικού από τις περιφέρειες ή τους δήμους ή άλλες υπηρεσίες και να υπάρξουν οικονομίες κλίμακας.
Την περίοδο 2012 -13 υιοθετήθηκε η επιλογή συγχώνευσης των φορέων διαχείρισης με τον Ν.4019/13, αλλά δεν προχώρησε η εφαρμογή της. Ωστόσο με τον Ν. 4019 δόθηκαν δύο βασικές δυνατότητες στους συγχωνευόμενους φορείς: πρόβλεψη τεσσάρων βασικών οργανικών θέσεων (Δ/ντου και τριών τμηματαρχών) και δυνατότητα εκχώρησης έργου μέσω συμβάσεων, δηλαδή η εφαρμογή της σχετικής πρόβλεψης του 1650/86, η οποία δεν είχε ενεργοποιηθεί λόγω μη έκδοσης του κανονιστικού ΠΔ/τος.
Βάσει της ανωτέρω σύντομης αναδρομής, η γενική θέση της ΕΛΛΕΤ είναι ότι το υπό διαβούλευση ΣΝ προσπαθεί να περισώσει (με επί μέρους παρεμβάσεις, εκ των οποίων κάποιες θετικές) ένα σύστημα διαχείρισης που είναι προβληματικό, χωρίς να του δίνει καμία δυνατότητα να γίνει πιο αποτελεσματικό.
Με δεδομένη την ανωτέρω επιλογή «μεταβατικής αντιμετώπισης του συστήματος», η ίδρυση νέων φορέων διαχείρισης εμφανίζεται ως μονόδρομος, για την κάλυψη όλων των περιοχών Νατούρα με κάποιο διαχειριστικό σχήμα, αλλά είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να λειτουργήσει και να καλύψει ουσιαστικά τις διευρυνόμενες περιοχές προστασίας. Αντίθετα με δεδομένα τα ανωτέρω προβλήματα, το ΣΝ μπορούσε, τουλάχιστον να εισάγει οριζόντια μέτρα ώστε να γίνουν αποτελεσματικότεροι οι ΦΔΠΠ, πολλώ δε μάλλον που τους προσθέτει αντικείμενο χωρίς να λύνει τα χρόνια διοικητικά προβλήματα.
Βασικά τέτοια θέματα που θα έπρεπε να αντιμετωπίσει άμεσα είναι:
1. Να απλουστευτούν οι διαδικασίας και τα στάδια χαρακτηρισμού περιοχών προστασίας και έγκρισης σχεδίων διαχείρισης. Να καταγραφεί οριζόντια τι είναι ένα σχέδιο διαχείρισης, και κυρίως οι βασικές αρχές, που να έχουν άμεση ισχύ, ώστε να καλυφθεί το κενό έναντι των ευρωπαϊκών οδηγιών.
2. Να μπορούν οι ΦΔΠΠ να έχουν οικονομική δραστηριότητα, ενδεχομένως με ειδική ρύθμιση για το ΦΠΑ, αλλά ταυτόχρονα να δοθεί έμφαση στην δυνατότητα υιοθέτησης ενός υβριδικού μοντέλου χρηματοδότησης, ώστε να μην εξαρτώνται αποκλειστικά από δημόσιους πόρους και η θετική πρόβλεψη εξασφάλισης δημόσιας χρηματοδότησης για το 2018, να παράγει συνέργιες.
3. Να οριστεί το αντικείμενο των συμβάσεων (όπως στον ν.4109/13) ώστε να μπορούν να κάνουν συμβάσεις με άλλους φορείς και να αναθέτουν επιστημονικό ή τεχνικό έργο.
4. Να προσδιοριστεί με σαφήνεια ο όρος διαχείριση σε περιοχές που δεν είναι δημόσια ιδιοκτησία. Μέχρι τώρα δίνεται έμφαση κυρίως στην παρακολούθηση /επιστημονική παρατήρηση.
5. Να αποδοθεί ουσιαστικός ρόλος στις περιφέρειες (που διαθέτουν κονδύλια και διαχειρίζονται τα ΠΕΠ) ώστε να ενσωματώσουν στο αναπτυξιακό τους προγραμματισμό την μέριμνα για τις Προστατευόμενες περιοχές.
6. Οι κανονισμοί λειτουργίας των ΔΣ να είναι ενιαίοι και να συμπληρώνονται από τις γενικές διατάξεις περί λειτουργίας συλλογικών οργάνων χωρίς συνεχείς ΥΑ που προσθέτουν διοικητικό βάρος στο Υπουργείο και στους ΦΔ.
7. Να προχωρήσει η σύσταση Δ/νσεων στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις
8. Να αναζητηθούν τρόποι ενίσχυσης της φύλαξης των περιοχών προστασίας με προληπτικό και κατασταλτικό έλεγχο (πχ σύσταση σώματος περιβαλλοντικής αγροφυλακής με αυξημένο ρόλο αστυνόμευσης) .
9. Να εξασφαλιστούν σταθερές θέσεις εργασίας και να καλυφθούν κατά προτεραιότητα από το σημερινό προσωπικό των ΦΔΠΠ, αναγνωρίζοντας την εμπειρία και προϋπηρεσία του.
10. Να ενισχυθεί η διαφάνεια στη λειτουργία των ΦΔ, με την υποχρέωση δημοσιοποίησης των οικονομικών και προγραμματικών απολογισμών κάθε φορέα και η λογοδοσία των εκπροσώπων με την υποχρέωση σύνταξης απολογιστικών εκθέσεων προς τους φορείς τους.
Οι φορείς διαχείρισης στις χώρες του εξωτερικού πέρα από την συμβολή τους στη προστασία των περιοχών είναι σημαντικά εργαλεία ήπιας τουριστικής ανάπτυξης.
Το ίδιο πρέπει να γίνει και στη χώρα μας .Δυστυχώς μέχρι σήμερα οι Φορείς Διαχείρισης δεν έχουν ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και είναι τελείως αποκομμένοι από την σύνδεση τους με τις τοπικές κοινωνίες τόσο όσον αφορά την προστασία του Περιβάλλοντος όσο και την ανάπτυξη της κάθε περιοχής . Η επέκταση των ΦΔΠΠ σε όλες τις περιοχές Natura, ήτοι στο 24% της ελληνικής επικράτειας, θα παραμείνει κενό γράμμα αν δεν συνδυαστεί με ένα αποτελεσματικό πολύμορφο και κυρίως που θα μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα στην πράξη σύνολο κινήτρων/αντικινήτρων για τους χρήστες. Αν το θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης παραμείνει στην λογική της άμεσης ρύθμισης και των διοικητικών παρεμβάσεων τότε είναι καταδικασμένο να αποτύχει.
Ενώ αναγνωρίζεται η ανάγκη ευελιξίας των ΦΔΠΠ (εξ ου και ΝΠΙΔ) το τελικό σχήμα είναι περίπλοκο και άτολμο. Τι σημαίνει στην πράξη «εποπτεία από το ΥΠΕΝ»; Θέλοντας να εποπτεύουμε και να ελέγχουμε τους ΦΔΠΠ με αυτό τον τρόπο τους αφήνουμε προσδεδεμένους στην κεντρική διοίκηση! Γιατί να μην αποτελούν συστατικό μέρος των Περιφερειών στα πλαίσια μιας πραγματικής αποκέντρωσης του κράτους;
Οι ΦΔΠΠ πρέπει να καταρτίζουν οι ίδιοι τα σχέδια διαχείρισης, όχι απλά να τα υλοποιούν! Τι είδους ΝΠΙΔ είναι όταν ουσιαστικά θα υλοποιούν σχέδια τα οποία συντάσσονται και αποφασίζονται από άλλο φορέα;
Εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρος για την βιωσιμότητα των ΦΔΠΠ! Το άνοιγμα στον ιδιωτικό τομέα, οι συμπράξεις Δ/Ι φορέων, τα ευέλικτα σχήματα «the user pays» κτλ μπορούν να αποφέρουν οικονομικά έσοδα μέσα από την προστασία των περιοχών Natura.
Πως θα γίνει αυτό αν δεν πάρουμε σοβαρά τον ρόλο των (τοπικών ή μη) ιδιωτικών ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ τόσο όσο αφορά την λειτουργία όσο και τον ρόλο που μπορούν να έχουν στην προστασία των προστατευόμενων περιοχών;
Το εύρος του πεδίου δραστηριοποίησης των ΦΔΠΠ απαιτεί ένα συντονιστικό 2’βάθμιο όργανο. Αυτό θα εκμεταλλεύεται οικονομίες κλίμακας στην διερεύνηση στρατηγικών εξεύρεσης πόρων, θα ανταλλάσει τεχνογνωσία και θα μοιράζεται – όπου είναι αυτό δυνατόν – υποδομές και άλλους πόρους .
Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στην δυνατότητα οικοτουρισμού και τον ρόλο των ΦΔΠΠ! Να ενταχθεί στο κείμενο του νόμου η ανάγκη συνεργασίας ΦΔΠΠ με ΕΟΤ, ενώσεις ξενοδόχων, κτλ
Θα πρέπει να υπάρχει διοικητικό παράρτημα του ΦΔΠΠ σε κάθε Περιφέρεια όταν γεωγραφικά περιλαμβάνονται πάνω από μια Περιφέρειες . Πχ. Είναι αδιανόητο να ΜΗΝ υπάρχει παράρτημα του φορέα Διαχείρισης Ολύμπου στην Π.Ε. Λάρισας περιοχή Ελασσονας .
Ο ΦΔΠΠ θα πρέπει να περιλαμβάνεται στον τουριστικό σχεδιασμό κάθε περιφέρειας ενώ σε συνεργασία με τον ΣΕΥΔ θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ειδικά προγράμματα αναψυχής και υπαιθρίων δραστηριοτήτων εντός περιοχής των ΦΔΠΠ .
Είναι προς θετική κατεύθυνση το γεγονός ότι, με τον νέο νόμο, το Υπουργείο Περιβάλλοντος προκρίνει τους Φορείς Διαχείρισης (ΦΔ) ως το σχήμα επιλογής για τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας. Δηλώνουμε πως το νομοσχέδιο στο σύνολό του, πλην των ανωτέρω διατάξεων, δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας και ως εκ τούτου δεν έχει τη στήριξη και την αποδοχή των εργαζομένων.
Το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου δεν επιλύει κανένα από τα από καιρό διαγνωσμένα προβλήματα των ΦΔΠΠ. Δεν εισάγει καμία αλλαγή στα ήδη ισχύοντα και χρήζοντα άμεσης επίλυσης χρόνια προβλήματα, που απορρέουν από την εξάρτηση της λειτουργίας τους από το Διοικητικό Συμβούλιο και τον Πρόεδρο, την έλλειψη σταθερής και επαρκούς χρηματοδότησης, την επικάλυψη αρμοδιοτήτων κλπ. Η διοίκηση και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί συνολικά και συστηματικά, ώστε να είναι δυνατός ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός και η ουσιαστική διαχείριση.
Είναι προς τη θετική κατεύθυνση ότι θα υπαχθούν σε καθεστώς διαχείρισης οι περισσότερες ή όλες οι περιοχές του Δικτύου NATURA 2000, αλλά φαίνεται να επαναλαμβάνεται αυτό που προβλημάτισε εξ αρχής στην ίδρυση των ΦΔΠΠ: σπασμωδικές και αποσπασματικές αποφάσεις που δεν έχουν ως σκοπό τη συνολική, ουσιαστική και αποτελεσματική διαχείριση και προστασία των ΠΠ αλλά, πλαγίως, τη διαχείριση κάποιας άλλης κατάστασης. Ήταν η απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. Είναι η αποφυγή προστίμων από ελλείψεις και παραλείψεις της ελληνικής νομοθεσίας που δεν διασφαλίζει την αποτελεσματική προστασία των ΠΠ της χώρας.
Θα πρέπει να γίνει συνολική και όχι αποσπασματική τροποποίηση-κωδικοποίηση των νόμων 1650/86, 2742/99, 3044/02 κλπ όσον αφορά στις Προστατευόμενες Περιοχές και τα Εθνικά Πάρκα. Τα Πάρκα θα πρέπει να κατηγοριοποιηθούν σε Εθνικά και Περιφερειακά ανάλογα με την εμβέλεια και την περιβαλλοντική σημασία τους όπως συμβαίνει διεθνώς. Τα Εθνικά Πάρκα θα εποπτεύονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ τα Περιφερειακά από τις Περιφέρειες. Μέχρις ότου οι ΦΔΠΠ αποκτήσουν επαρκή τακτικό διοικητικό και επιστημονικό μηχανισμό θα πρέπει να προβλεφθεί η διοικητική και επιστημονική υποστήριξή τους από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας ή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Έργο των ΦΔΠΠ θα πρέπει να είναι η προστασία και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών και όχι η διοίκηση και διαχείρισή τους, πράγμα θεσμικά αλλά και ουσιαστικά ανέφικτο. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρξει συντονισμός των συναρμόδιων υπηρεσιών και να καθοριστεί επακριβώς ο ρόλος τους (ΦΔΠΠ, Δασαρχεία, Δνσεις Αγροτικής Οικονομίας).
Στις 19-5-2017 στα πλαίσια της ημερίδας για τους δασικούς χάρτες στο ΤΕΕ Χανίων, σε ολιγόλεπτη συνομιλία με τον Υπουργό κ. Φάμελο Σωκράτη, περί οικονομικής αξιοποίησης των Προστατευομένων Περιοχών, του ανέφερα κάποιες ιδέες μου για αυτό το ζήτημα και υποσχέθηκα να συντάξω και να του αποστείλω την πρότασή μου για την Οικονομική αξιοποίηση Προστατευομένων Περιοχών και χώρων Δασικής Αναψυχής.
Η πρόταση συντάχθηκε και στάλθηκε στον κ. Υπουργό την 11-9-2017, το δε περιεχόμενό της αναφέρεται παρακάτω:
Οικονομική αξιοποίηση Προστατευομένων Περιοχών και χώρων Δασικής Αναψυχής
Γενικά
Οι Προστατευόμενες περιοχές ( Εθνικά πάρκα , Εθνικοί Δρυμοί , Υγροβιότοποι κ.τ.λ) επινοήθηκαν και θεσπίστηκαν διεθνώς με σκοπό να προστατέψουν και να συντηρήσουν ιδιαίτερα οικοσυστήματα και σπάνια είδη της βιοποικιλότητας. Η οργάνωση της επισκεψιμότητας των περιοχών αυτών, αποτέλεσε από την αρχή στρατηγικό στόχο των εμπνευστών τους, για λόγους ανάπτυξης οικολογικής συνείδησης αλλά και αναψυχής. Με αυτόν τον τρόπο γεννήθηκε ο οικοτουρισμός, που στη Χώρα μας είναι μια δραστηριότητα στα πλαίσια του γενικότερου τουρισμού, ντόπιου και ξένου.
Τα έμμεσα οικονομικά οφέλη από την επισκεψιμότητα των Προστατευομένων περιοχών στην Χώρα μας είναι πολύ μεγάλα, και δεν γνωρίζω αν έχουν υπολογιστεί από κάποιον Δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Αντίθετα τα άμεσα οικονομικά οφέλη του Ελληνικού Δημόσιου, από την επισκεψιμότητα των προστατευομένων περιοχών είναι μηδαμινά, παρ’ ότι δαπανά μεγάλα ποσά για την προστασία και την διατήρησή τους.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και εντονότερα στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Δασική Υπηρεσία κατασκεύασε πολλά έργα, σε Προστατευόμενες περιοχές, αλλά και σε μη προστατευόμενες, με σκοπό την Δασική αναψυχή και δημιούργησε πλούσιο θεσμικό πλαίσιο για την οργάνωση και την λειτουργίας τους. Με την παρ. 3 του άρθρου 21 του Ν. 1790/1988( ΦΕΚ τ. Α 134/1988 , θεσμοθετήθηκε ότι « με κοινές αποφάσεις Υπουργών Οικονομικών και Γεωργίας μπορεί να καθιερώνεται εισιτήριο εισόδου επίσκεψης σε Εθνικούς Δρυμούς, Μουσεία- Κέντρα Πληροφόρησης, που δημιουργούνται στους Εθνικούς Δρυμούς ή σε άλλες Προστατευόμενες Περιοχές αρμοδιότητας Υπουργείου Γεωργίας». Τον επόμενο χρόνο με την 24725/12-6-1989 ( ΦΕΚ τΒ 524/1989) απόφαση Υπουργών Οικονομικών και Γεωργίας καθιερώνεται εισιτήριο εισόδου επίσκεψης στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς.
Έκτοτε σε καμιά άλλη περιοχή προστατευόμενη ή μη δεν έχει καθιερωθεί εισιτήριο εισόδου για τους επισκέπτες.
Πρόταση οικονομικής αξιοποίησης Προστατευομένων Περιοχών και χώρων Δασικής Αναψυχής με την καθιέρωση εισιτηρίου εισόδου.
Η καθιέρωση εισιτηρίου εισόδου στις Προστατευόμενες Περιοχές και τους χώρους Δασικής Αναψυχής, συμβάλει- σε τοπικό επίπεδο- στην οικονομική ανάπτυξη, δημιουργεί θέσεις εργασίας και εμπνέει ευαισθησία και σεβασμό για την προστασίας τους.
Η πρότασή για την καθιέρωση εισιτηρίου εισόδου σε προστατευόμενες περιοχές και χώρους Δασικής αναψυχής μπορεί να υλοποιηθεί ύστερα από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
1. Έλεγχος της βιωσιμότητας της ενέργειας καθιέρωσης εισιτηρίου για κάθε προστατευόμενη περιοχή ή χώρου Δασικής αναψυχής, με βάση την δυναμική και τις αναγκαίες υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται.
2. Ανάθεση της οργάνωσης και της λειτουργίας της Προστατευόμενης περιοχής ή του χώρου Δασικής αναψυχής σε Φορείς διαχείρισης, ή σε Δήμους με προγραμματικές συμβάσεις. Σύνταξη κανονισμών λειτουργίας και οργανογραμμάτων, υπό την αιγίδα της Δασικής Υπηρεσίας.
3. Ποσόστωση εσόδων μεταξύ φορέων και Κράτους, για να μπορεί το Κράτος να χρηματοδοτεί Φορείς και Προστατευόμενες περιοχές που δεν έχουν δυνατότητα οικονομικής και τουριστικής αξιοποίησης.
4. Έλεγχος και εποπτεία Φορέων και Δήμων με προγραμματικές συμβάσεις από την Δασική Υπηρεσία, όσον αφορά τα οικονομικά, την λειτουργία των Π.Π. & Χ. Δασ. Αν. καθώς και των οποιονδήποτε μελετών( η προστασία θα ασκείται από την Δασική Υπηρεσία).
5.Επανίδρυση των Φορέων διαχείρισης στα πλαίσια της Διοικητικής Μεταρρύθμισης και προορισμό τους, (ανά Νομό ή Περιφέρεια ανάλογα με το πλήθος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Π.Π) με ολιγομελή Δ.Σ Θεσμικών και Υπηρεσιακών παραγόντων, καθώς και Τεχνικό Συμβούλιο Επιστημονικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, τα οποία θα είναι άμισθα.
Για την υλοποίηση των παραπάνω, προϋπόθεση είναι η αλλαγή της υφιστάμενης νομοθεσίας (Ν.2742/1999, θεσμικό πλαίσιο των προγραμματικών συμβάσεων ).
Στο σημείο τούτο θέλω να δώσω ένα παράδειγμα σε τοπικό επίπεδο. Στα Χανιά έχουμε τέσσερεις Προστατευόμενες περιοχές , Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς, Ελαφονήσι, Φαράγγι Αγίας Ειρήνης, και Γραμβούσα- Μπάλος, καθώς και την περιοχή του Φαραγγιού Ίμπρου , που δέχονται πάνω από 700.000 επισκέπτες το χρόνο.
Τα έσοδα του Ελληνικού Δημόσιου (άμεσα) σε σχέση με την επισκεψιμότητα των παραπάνω περιοχών, προέρχονται μόνο από τον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς τα οποία κατατίθενται στο Πράσινο Ταμείο, η δε λειτουργία του χρηματοδοτείται από τον Τακτικό Προϋπολογισμό του Κράτους. Αυτό αποτελεί μια ανορθόδοξη πρακτική από το 1989 μέχρι τις μέρες μας.
Επίλογος
Σκοπός της παραπάνω πρότασης δεν είναι οι πραγματοποίηση κερδών ούτε για τους φορείς πολύ δε περισσότερο για το Ελληνικό Δημόσιο. Αντίθετα ουσιαστικός σκοπός της είναι να προχωρήσουμε σταδιακά με επιμελημένο σχεδιασμό, στην ικανοποίηση των στόχων, – πρώτιστα θα πρότεινα- της προστασίας και διατήρησης των Προστατευομένων περιοχών και των χώρων Δασικής αναψυχής, της αυτοδιαχείρισή τους καθώς και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Είναι αυτονόητο ότι η υλοποίηση της παραπάνω πρότασης θα απαλλάξει το Ελληνικό Δημόσιο από μεγάλες δαπάνες αν όχι όλες που πραγματοποιεί κάθε χρόνο για τις Προστατευόμενες Περιοχές.
Επιπλέον η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδιασμού θα δημιουργήσει για την Δασική Υπηρεσία πέραν των παραγωγικών δραστηριοτήτων της, ένα νέο ορίζοντα-μεγαλύτερο από την τωρινή απασχόλησή της με Προστατευόμενες Περιοχές και χώρους αναψυχής, που η εμπειρίας της είναι αδιαμφισβήτητη – καθόσον με την σύνταξη των δασικών χαρτών και της κατάρτισης του δασικού κτηματολογίου, το αντικείμενό της θα συρρικνωθεί.
Η χρονίζουσα αδράνεια , της οικονομικής αξιοποίησης των Προστατευομένων Περιοχών και χώρων Δασικής Αναψυχής στα πλαίσια του Ν.1790/1988 και Ν.2742/1999, η μακρόχρονη εμπειρία μου στην Δασική Υπηρεσία και στην διαχείριση του Εθνικού Σαμαριάς , έδωσαν το έναυσμα στην ταπεινότητά μου, για τη κατάθεση αυτής της πρότασης, η οποία κρίνεται βελτιώνεται ή και απορρίπτεται.
Χανιά Σεπτέμβρης 2017
Εμμανουήλ Παπαδάκης
Δασολόγος
Στα πλαίσια της διαβούλευσης του Σ/Ν Οργάνωση και λειτουργία Φ.Δ.Π.Π έχω να κάνω τις παρακάτω επισημάνσεις:
1) Όσον αφορά τα μέλη που θα συγκροτούν το Φ.Δ εμμένω στην πρότασή μου,
λόγω εμπειρίας από την συμμετοχής μου στον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Σαμαριάς .
2) Το έργο που επιφορτίζονται οι Φ.Δ.Π.Π είναι πολύ μεγάλο και για τούτο η
στελέχωσή τους δεν γίνεται να είναι με εποχικό προσωπικό.
3) Άπαξ να δοθεί «προίκα» από τον τακτικό προϋπολογισμό για την οργάνωση και
την στελέχωση του κάθε Φ.Δ.Π.Π ( για τις περισσότερες περιπτώσεις ) και μετά
θα πρέπει να πορεύεται οικονομικά αυτοδύναμος, σύμφωνα με τα μέσα που του παρέχονται από το Σ/Ν.
4) Η μη συμμετοχή της Δασικής Υπηρεσίας στην Οργάνωση και λειτουργία
Φ.Δ.Π.Π δεν αποτελεί καινοτομία , αλλά μια μεγάλη παράληψη. Η ιστορική εμπειρία μας έχει δείξει ότι και γνώση έχει και αποτελέσματα ( Βλέπε Ε. Δ. Σαμαριάς). Επί πλέον με την μεταφορά αντικειμένων από την Δασική Υπηρεσία στους Φ.Δ.Π.Π
( μελέτες, έργα) και την συρρίκνωση του χώρου δράσεως της , σε λίγο καιρό που θα ολοκληρωθούν οι Δασικοί χάρτες, δεν θα έχει λόγο ύπαρξης.
Η επέκταση των ΦΔΠΠ σε όλες τις περιοχές Natura, ήτοι στο 24% της ελληνικής επικράτειας, θα παραμείνει κεό γράμμα αν δεν συνδυαστεί με ένα αποτελεσματικό και πολύμορφο σύνολο κινήτρων/αντικινήτρων για τους χρήστες. Αν το θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης παραμείνει στην λογική της άμεσης ρύθμισης και των διοικητικών παρεμβάσεων τότε είναι καταδικασμένο να αποτύχει.
Ενώ αναγνωρίζεται η ανάγκη ευελιξίας των ΦΔΠΠ (εξ ου και ΝΠΙΔ) το τελικό σχήμα είναι περίπλοκο και άτολμο. Τι σημαίνει στην πράξη «εποπτεία από το ΥΠΕΝ»; Θελοντας να εποπτέυουμε και να ελέγχουμε τους ΦΔΠΠ με αυτό τον τρόπο τους αφήνουμε προσδεδεμένους στην κεντρική διοίκηση! Γιατί να μην αποτελούν συστατικό μέρος των Περιφερειών στα πλαίσια μιας πραγματικής αποκέντρωσης του κράτους;
Οι φορείς διαχείρισης στις χώρες του εξωτερικού πέρα από την συμβολή τους στη προστασία των περιοχών είναι σημαντικά εργαλεία ήπιας τουριστικής ανάπτυξης.
Πιστεύω ότι το ίδιο πρέπει να γίνει και στη χώρα μας .Δυστηχως μεχρι σημερα οι Φορεις Διαχειρισης δεν εχουν ξεκαθαρο θεσμικο πλαισιο λειοτυργιας και ειναι τελειως αποκομένη απο την συνδεση τους με τις τοπικες κοινωνιες τοσο οσον αφορα την προστασιας του Περιβαλλοντος οσο και την αναπτυξη της καθε περιοχης .
Η επέκταση των ΦΔΠΠ σε όλες τις περιοχές Natura, ήτοι στο 24% της ελληνικής επικράτειας, θα παραμείνει κενό γράμμα αν δεν συνδυαστεί με ένα αποτελεσματικό πολύμορφο και κυριως που θα μπορει να εφαρμοστει ευκολα στην παρξη σύνολο κινήτρων/αντικινήτρων για τους χρήστες. Αν το θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης παραμείνει στην λογική της άμεσης ρύθμισης και των διοικητικών παρεμβάσεων τότε είναι καταδικασμένο να αποτύχει.
Ενώ αναγνωρίζεται η ανάγκη ευελιξίας των ΦΔΠΠ (εξ ου και ΝΠΙΔ) το τελικό σχήμα είναι περίπλοκο και άτολμο. Τι σημαίνει στην πράξη «εποπτεία από το ΥΠΕΝ»; Θελοντας να εποπτέυουμε και να ελέγχουμε τους ΦΔΠΠ με αυτό τον τρόπο τους αφήνουμε προσδεδεμένους στην κεντρική διοίκηση! Γιατί να μην αποτελούν συστατικό μέρος των Περιφερειών στα πλαίσια μιας πραγματικής αποκέντρωσης του κράτους;
Στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου «Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών» του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προβλέπεται μεταξύ άλλων (Άρθρο 2.) επέκταση των ορίων ευθύνης των υφιστάμενων αλλά και των υπό ίδρυση Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, η οποία σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνά το εικοσαπλάσιο των σημερινών περιοχών ευθύνης τους.
Στο άρθρο 2, παρ. 2. α. για παράδειγμα, προβλέπεται η ίδρυση του «Φορέα Διαχείρισης ευρύτερης περιοχής Βόρα – Λιμνών Δυτικής Μακεδονίας». Στην περιοχή ευθύνης του συγκεκριμένου φορέα διαχείρισης περιλαμβάνονται οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 της ΚΥΑ ΑΑΑ/2017 με κωδικούς GR1210001, GR1240001, GR1240002, GR1240003, GR1240004, GR1240005, GR1240006, GR1240007, GR1240008, GR1240009, GR1320001, GR1320003, GR1330001, GR1330002, GR1340004, GR1340005, GR1340006, GR1340007 και GR1340008.
Οι συγκεκριμένες δεκαεννέα προστατευόμενες περιοχές είναι οι εξής: όρος Βέρμιο, Κορυφές Όρους Βόρα, Όρη Τζένα, Όρος Πάϊκο, Λίμνη Άγρα, Στενά Αψάλου και Μογλενίτσας, Λίμνη και φράγμα Άγρα, Όρη Τζένα και Πίνοβο, Όρος Βόρας, Όρος Πάϊκο- στενά Αψάλου και Μογλενίτσας, Λίμνη Καστοριάς, Λίμνη Καστοριάς (Ορεστιάς), Όρος Βούρινος – κορυφή Ασπροβούνι, Όρη βορείου Βούρινου και Μελλια, Λίμνες Βεγορίτιδα και Πετρών, Λίμνες Χειμαδίτιδα και Ζάζαρη, Όρος Βέρνον – κορυφή Βίτσι, Λίμνη Πετρών, Λίμνες Χειμαδίτιδα – Ζάζαρη (τα κοινά ονόματα οφείλονται στο γεγονός πως κάποιες περιοχές είναι ταυτόχρονα Τόποι Κοινοτικής Σημασίας και Ζώνες Ειδικής Προστασίας).
Η έκταση των παραπάνω περιοχών συνολικά, μετά την αφαίρεση όσων έχουν κοινή ονομασία και περιλαμβάνουν τις ίδιες εκτάσεις, ανέρχεται σε περισσότερα από 2.700.000 στρέμματα, σύμφωνα με της επίσημης ιστοσελίδας της Ε.Ε. (http://natura2000.eea.europa.eu/#).
Οι αποστάσεις μεταξύ των πιο απομακρυσμένων από αυτές τις περιοχές ξεπερνούν τα εκατό χιλιόμετρα.
Οι παραπάνω προστατευόμενες περιοχές υπάγονται διοικητικά σε δύο Περιφέρειες, έξι Περιφερειακές Ενότητες και δώδεκα Δήμους.
Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό παράδειγμα των όσων προβλέπονται στο Σχέδιο Νόμου, από μόνο του αποδεικνύει την αστοχία του σκεπτικού στο οποίο βασίζεται το εν λόγω νομοσχέδιο, με την έννοια του ανεφάρμοστου και του ανεδαφικού των διατάξεών που αυτό περιλαμβάνει εξ’ αρχής.
Εκτάσεις αυτού του μεγέθους θα δυσκολευόντουσαν να διαχειριστούν θεσμικοί φορείς του Δημοσίου, με πλήρως κατοχυρωμένες επιχειρησιακές και ανακριτικές αρμοδιότητες. Πόσο μάλλον οι ιδιωτικοί φορείς διαχείρισης, με τα τεράστια προβλήματα θεσμικής κατοχύρωσης που τους χαρακτηρίζουν, κανένα από τα οποία δε λύνει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Η παραπάνω διαπίστωση ενισχύεται σημαντικά, λαμβάνοντας υπόψη τη δομή, τη λειτουργία, την οργάνωση, την αποτελεσματικότητα και γενικότερα την παρουσία των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών της χώρας από ιδρύσεώς τους μέχρι σήμερα, που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αισιοδοξίας πως θα υπάρξει δυνατότητα εφαρμογής των διατάξεων του συγκεκριμένου νομοσχεδίου στην πράξη.
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών:
Συνεχίζουν να αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και δεν προσαρτώνται σε κάποια δημόσια αρχή (Δασική Υπηρεσία – Ο.Τ.Α.), όπως εξαρχής θα έπρεπε να είχε γίνει (και όπως προβλέπεται σύμφωνα με το σχόλιο του κ. Βαβίζου, στη μελέτη με τίτλο «Οργάνωση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και Σχεδιασμός της πρώτης φάσης λειτουργίας τους», η αμοιβή της οποίας ανήλθε στα 684.883.68 € και η ανάθεσή της είχε γίνει από το Υπουργείο Περιβάλλοντος στις 2 Νοεμβρίου 2008. Η πρόταση της μελέτης «Οργάνωση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και Σχεδιασμός της πρώτης φάσης λειτουργίας τους» ήταν να εξετασθεί η μετατροπή των Φορέων Διαχείρισης είτε σε υπηρεσίες των Περιφερειών είτε σε Επιχειρήσεις των Περιφερειών. Το Ελληνικό Δημόσιο δηλαδή, πλήρωσε περίπου 700.000 ευρώ για μία μελέτη η οποία αφού δεν αξιοποιήθηκε για εννέα χρόνια, ακυρώνεται πλήρως με το συγκεκριμένο Σχέδιο Νόμου)
Συνεχίζουν να μην έχουν θεσμικά κατοχυρωμένες αρμοδιότητες,
Συνεχίζουν να μην έχουν θεσμικά κατοχυρωμένο κοινό κανονισμό λειτουργίας,
Συνεχίζουν να μην έχουν θεσμικά κατοχυρωμένη χρηματοδότηση για τα στοιχειώδη απαιτούμενα της λειτουργίας τους,
Συνεχίζουν να μην έχουν θεσμικά κατοχυρωμένη χρηματοδότηση, για τους μισθούς των εργαζομένων, ενώ δεν προβλέπεται καμία αύξηση του προσωπικού τους, ανάλογη και αντίστοιχη με την τεράστια αύξηση των περιοχών ευθύνης τους,
Συνεχίζουν να μην έχουν θεσμικά κατοχυρωμένη χρηματοδότηση για την κάλυψη των οδοιπορικών, για τις τεράστιες αποστάσεις που θα πρέπει να διανύουν οι εργαζόμενοι για να βρίσκονται στις προστατευόμενες περιοχές της ευθύνης τους,
Συνεχίζουν να μην υπόκεινται ουσιαστικά σε κανέναν έλεγχο για τα πεπραγμένα τους (ενδεικτικά αναφέρουμε πως οι Κυνηγετικές Οργανώσεις ελέγχονται σε ετήσια βάση από τη Δασική Υπηρεσία τόσο σε επίπεδο προϋπολογισμού, όσο και σε επίπεδο απολογισμού των εσόδων τους, που προέρχονται από την ανανέωση των αδειών θήρας).
Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών:
Δε θα έχουν συμμετοχή και εκπροσώπηση των κατά τόπους Δήμων και Π.Ε,
Δε θα έχουν συμμετοχή και εκπροσώπηση των κατά τόπους Δασικών αρχών,
Δε θα έχουν συμμετοχή και εκπροσώπηση των παραγωγικών φορέων,
Και δε θα έχουν συμμετοχή, εκπροσώπηση και κατ’ επέκταση αποδοχή των τοπικών κοινωνιών.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι προφανές πως οι φορείς διαχείρισης που θα προκύψουν από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, σε περίπτωση που αυτό γίνει νόμος του κράτους, όχι μόνο δε θα πετύχουν το σκοπό ίδρυσης και λειτουργίας τους αλλά το αντίθετο, θα δημιουργηθούν σωρεία προβλημάτων και θα ενισχυθούν τα ήδη υπάρχοντα, θεμελιώδη προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Όλα αυτά θα γίνουν εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας το οποίο θα παραμείνει χωρίς πρακτική και ουσιαστική διαχείριση και προστασία,
Εις βάρος των τοπικών κοινωνιών, εις βάρος των παραγωγικών φορέων και των χρηστών των προστατευόμενων περιοχών, που αποκλείονται από τις σχετικές διαδικασίες που τους αφορούν άμεσα,
Εις βάρος της Δασικής Υπηρεσίας η οποία υποβαθμίζεται και απαξιώνεται όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν,
Εις βάρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία απαξιώνεται πλήρως,
Και προς όφελος κανενός, σε καιρό πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης.
Είναι πραγματικά δύσκολο να εντοπίσει κανείς έστω ένα θετικό στοιχείο του εν λόγω νομοσχεδίου, αν θέλει να προσεγγίσει το ζήτημα αποκλειστικά με όρους προστασίας, διαχείρισης και ανάπτυξης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας.
Είναι πρακτικά ανεξήγητη η σπουδή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Αν. Υπουργού κ. Φάμελλου, στην προώθηση ενός νομοσχεδίου που είναι εκ των προτέρων προφανές πως δε θα λύσει κανένα από τα προβλήματα που εντοπίζονται στη διαχείριση και την προστασία των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, αλλά αντίθετα θα ενισχύσει το εξαιρετικά θολό και αναποτελεσματικό τοπίο που επικρατεί στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος ευρύτερα.
Οι Κυνηγετικοί Σύλλογοι Έδεσσας, Φλώρινας, Κοζάνης, Καστοριάς, Γρεβενών, Άργους Ορεστικού, Αμυνταίου, Εορδαίας, Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Σιάτιστας, Τσοτυλίου, Βελβεντού, Σερβίων, Δεσκάτης, Αλμωπίας, Θεσσαλονίκης, Κατερίνης, Αιγινίου και Μελίκης, ως εκπρόσωποι περισσότερων από δέκα χιλιάδες Έλληνες πολίτες, εν ενεργεία κυνηγών,
Εκφράζουμε την πλήρη αντίθεση μας στο σύνολο των διατάξεων του συγκεκριμένου νομοσχεδίου και ως εκ τούτου ζητούμε την άμεση απόσυρσή του.
Αναγνωρίζουμε πλήρως τα δικαιώματα των εργαζομένων των Φ.Δ.Π.Π., αλλά θεωρούμε πως η εργασιακή τους εξασφάλιση δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να ταυτιστεί μη τη συνέχιση της αναποτελεσματικής λειτουργίας των συγκεκριμένων φορέων. Θα πρέπει αντίθετα να αντιμετωπιστεί ως ανεξάρτητο ζήτημα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και να μη χάσει κανείς εργαζόμενος τη δουλειά του.
Οι λύσεις στα τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας, μπορούν να δοθούν μόνο υπό την αιγίδα της Δασικής Υπηρεσίας και τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των τοπικών κοινωνιών και των ανθρώπων της υπαίθρου.
Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση εκτιμούμε πως είναι καταδικασμένη να αποτύχει, όπως αποδεικνύεται περίτρανα, από τα όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα στον τομέα της διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας.
Εκτιμούμε πως οι πρώτοι που θα έπρεπε να αντισταθούν στο εν λόγω σχέδιο νόμου, είναι όλοι οι θεσμικοί και μη φορείς που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος με πρωταγωνιστές τη Δασική Υπηρεσία και τους ίδιους τους Φορείς Διαχείρισης.
Οι Φορείς Διαχείρισης ιδρύθηκαν με τους Νόμους 2742/99 και 3044/02, βάσει της υποχρέωσης της χώρας που απορρέει από τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για την εξασφάλιση της διατήρησης των Προστατευόμενων Περιοχών. Η λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης έως σήμερα βασιζόμενη στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο όπως καθορίστηκε με τους παραπάνω Νόμους, παρουσίασε σημαντικά προβλήματα και δυσκολίες, τόσο σε οργανωτικό, όσο και σε λειτουργικό επίπεδο που δυσχέραιναν το έργο των Φορέων και τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών. Σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου που αναμενόταν εδώ και χρόνια, είναι η δημιουργία ενός εθνικού συστήματος διαχείρισης ΠΠ που θα καλύπτει τα κενά των προηγούμενων νομοθετικών διατάξεων, θα επιλύει τα βασικά ζητήματα λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης και θα ενισχύει το ρόλο τους ως βασικό εργαλείο στην προστασία και διατήρηση των ΠΠ. Δυστυχώς όμως, πέρα από το θετικό στοιχείο της κάλυψης όλων των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, που και για αυτό δεν υπάρχει διασφάλιση ότι καθίσταται εφικτό και λειτουργικό υπό τις υφιστάμενες συνθήκες (χρηματοδότηση, επάρκεια προσωπικού, γεωγραφική κατανομή), δεν επιλύει κανένα από τα υπάρχοντα ζητήματα. Η «προχειρότητα» αυτού του νομοσχεδίου συνεπάγεται τη διαιώνιση των προβλημάτων της λειτουργίας των Φορέων και της διαχείρισης των ΠΠ. Κύρια θέματα όπως καθορισμός λειτουργικού θεσμικού πλαισίου, εξασφάλιση χρηματοδότησης, αποσαφήνιση και ενίσχυση αρμοδιοτήτων, στελέχωση με μόνιμο πλέον προσωπικό, παραμένουν ως έχουν, καθιστώντας δυσχερέστερη τη συνέχιση λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης.
Εργαζόμενοι Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
Το νέο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) αναμφίβολα είναι σε θετική κατεύθυνση αφού ενισχύει και προωθεί πολιτικές προστασίας και ανάπτυξης περιοχών με ιδιαίτερη οικολογική σημασία.
Πιστεύουμε ότι από τον κατάλογο των περιοχών λείπει μια σημαντική περιοχή, η περιοχή του υγροβιοτόπου “Βουρκάρι” Μεγάρων. Θεωρούμε επιβεβλημένη την συμπερίληψη της περιοχής αυτής σε Φορέα Διαχείρισης για τους παρακάτω λόγους:
1. Ο υγροβιότοπος Βουρκαρίου Μεγάρων είναι ο σημαντικότερος μεταναστευτικός σταθμός πουλιών σε όλη την Δυτική Αττική και τόπος κρίσιμης οικολογικής σημασίας. Το “Βουρκάρι” θεωρείται προστατευόμενη περιοχή και σύμφωνα με το πρόσφατο ΠΔ (ΦΕΚ 72/Α.Α.Π./31-03-2017) έχει χαρακτηριστεί “περιφερειακό πάρκο”. Το συγκεκριμένο ΠΔ καθορίζει ζώνες προστασίας, χρήσεις γης, όρους δόμησης και μέτρων προστασίας και διαχείρισης. Δεν έχει προχωρήσει η υλοποίηση των επιδιώξεων του ΠΔ, όσον αφορά το διαχειριστικό σκέλος του, και η συμπερίληψη του υγροβιοτόπου στο νομοσχέδιο θα ικανοποιήσει την κρίσιμη αυτή αναγκαιότητα. Το Βουρκάρι ως “περιφερειακό πάρκο” έχει την δυνατότητα να διοικηθεί από Φορέα Διαχείρισης, σύμφωνα με το ν.1650/1986. Άρθρο 18, παρ.3.2
2. Βάσει του νέου ΡΣΑ (ΦΕΚ 156/Α/1-8-2014) το Βουρκάρι εντάσσεται στους υγρότοπους Α’ Προτεραιότητας για χρηματοδότηση δράσεων και έργων προστασίας, αποκατάστασης, ανάδειξης και διαχείρισης.
3. Στο σχέδιο Δράσης της Περιφέρειας Αττικής για τους υγροτόπους της Αττικής, στις δράσεις Προτεραιότητας του μέτρου ΙΙ-2.7, σημειώνεται η ανάγκη για την προώθηση ολοκληρωμένων δράσεων διαχείρισης στο Βουρκάρι.
4. Ο υγρότοπος “Βουρκάρι” περιλαμβάνεται στις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (IBA GR204 Όρμος και Έλος Βουρκάρι). Το Βουρκάρι χαρακτηριζόμενο ΙΒΑ (Important Bird Areas), θεωρείται και σημαντικός τόπος για τα πουλιά σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού οι ΙΒΑ (Important Bird Areas) είναι περιοχές μέγιστης προτεραιότητας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και ιδιαίτερα των πουλιών, συχνά αναντικατάστατες ή ευάλωτες, καθώς φιλοξενούν σε τακτική βάση σημαντικούς πληθυσμούς από ένα ή περισσότερα απειλούμενα, ενδημικά ή συναθροιστικά είδη. Οι περιοχές αυτές περιλαμβάνουν τα καλύτερα ή τυπικά παραδείγματα των φυσικών ή σχεδόν ανεπηρέαστων οικοσυστημάτων, τα οποία όλο και περισσότερο τείνουν να γίνουν καταφύγια για τα είδη αυτά.
5. Στο χερσαίο τμήμα της περιοχής περιλαμβάνονται και ιστορικά μνημεία αρχαϊκής, ρωμαϊκής και νεότερης ιστορίας. Η περιοχή λοιπόν του Βουρκαρίου συνδυάζει στοιχεία που δίνουν την δυνατότητα , εντασσόμενη σε Φορέα Διαχείρησης, να αναπτυχθεί σε τόπο με σημαντικό περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό αποτύπωμα, όπως και το σχέδιο νόμου στοχεύει. Ιδιαίτερα μάλιστα σε ένα τμήμα της Αττικής που υποφέρει από συνεχή υποβάθμιση.
Να σημειώσουμε ότι, όλες οι περιοχές της Αττικής που περιλαμβάνονται σε Φορέα Διαχείρισης στην Αττική, βρίσκονται στην Ανατολική Αττική (Σχοινιάς, Βραυρώνα, Λεγραινά κλπ) ! Η συμπερίληψη του Βουρκαρίου θα αποτελούσε επιτέλους μια κίνηση και με στόχο την αναστροφή των πολιτικών συνεχούς υποβάθμισης της Δυτικής Αττικής.
Ο Συντονιστικός Φορέας Συλλόγων για την Προστασία του Βουρκαρίου
http://www.vourkari.blogspot.com
vourkari@gmail.com
Με ενδεχόμενη ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, που έθεσε σε διαβούλευση το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, των Ανεξαρτήτων Ελλήνων και των Οικολόγων πράσινων, θα ισχύσουν κατά τη γνώμη μας τα εξής:
1. Ιδιωτικοποιείται απόλυτα η διαχείριση στο σύνολο των προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας, οι οποίες περνάνε στα χέρια (Ν.Π.Ι.Δ.), όπως είναι οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών.
Εκτάσεις εκατομμυρίων στρεμμάτων, το ένα τρίτο της Ελληνικής επικράτειας, τα «φιλέτα» του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας, περνάνε πλέον με νόμο της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και Οικολόγων Πράσινων σε ιδιωτική διαχείριση, χωρίς ουσιαστική συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της καθ’ ύλη αρμόδιας Δασικής Υπηρεσίας. Χωρίς δηλαδή καμία θεσμική, επιστημονική και κοινωνική κατοχύρωση.
2. Οι Φορείς Διαχείρισης που θα έχουν τον έλεγχο των τεράστιων αυτών εκτάσεων, δεν είχαν και δεν προβλέπεται στο συγκεκριμένο Σχέδιο Νόμου, να έχουν καμία ουσιαστική θεσμική αρμοδιότητα. Σε περίπτωση για παράδειγμα που εντοπίσουν κάποια παράβαση στις περιοχές τις οποίες διαχειρίζονται, θα πρέπει να καλέσουν ανάλογα με την περίπτωση και την παράβαση, την αστυνομία, τη δασική υπηρεσία, τη θηροφυλακή των κυνηγετικών οργανώσεων ή το λιμενικό όταν πρόκειται για θαλάσσιες εκτάσεις, για την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων.
Αντί να λύσει το χρονίζον πρόβλημα στη θεσμική κατοχύρωση των Φορέων Διαχείρισης που έχει εντοπιστεί και καταγγελθεί από κάθε κατεύθυνση εδώ και χρόνια, ο κ. Φάμελλος με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το πολλαπλασιάζει. Αυτό προκύπτει από το γεγονός πως το σύνολο των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, που καταλαμβάνουν περισσότερο από το 30% της έκτασης της Ελλάδας, θα τεθούν υπό διαχείριση ιδιωτικών φορέων, οι οποίοι δε έχουν θεσμικά κατοχυρωμένες αρμοδιότητες, δεν έχουν κατοχυρωμένη χρηματοδότηση, δεν έχουν θεσμοθετημένους κανόνες εσωτερικής λειτουργίας, δε βασίζονται σε κάποιο περιβαλλοντικά ορθό και επιστημονικά τεκμηριωμένο σχέδιο και δεν έχουν κατά συνέπεια στην ουσία τη δυνατότητα να επιτελέσουν το σκοπό ίδρυσης και λειτουργίας τους.
3. Η τεράστια διεύρυνση των περιοχών ευθύνης των υφιστάμενων και των υπό ίδρυση Φορέων Διαχείρισης, η οποία σε πολλές περιπτώσεις ισοδυναμεί με εκατομμύρια στρέμματα ανά φορέα, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για συμμετοχή στο επταμελές διοικητικό συμβούλιο των φορέων αυτών, μόλις δύο εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, (έναν από τους Δήμους και έναν από τις Περιφερειακές Ενότητες), και κανενός εκπροσώπου από τη Δασική Υπηρεσία, διαμορφώνουν συνθήκες στις οποίες οι Δήμοι, οι Περιφερειακές Ενότητες και οι Περιφέρειες της χώρας, αλλά και οι τοπικές δημόσιες δασικές αρχές δε θα εκπροσωπούνται πλέον ούτε στο ελάχιστο στη διαχείριση των «φιλέτων» του φυσικού περιβάλλοντος στις περιοχές ευθύνης τους.
Οι επαγγελματικές και άλλες δραστηριότητες, οι χρήσεις γης και πολλά άλλα που σήμερα λαμβάνουν χώρα εντός των περιοχών Natura, δε θα ρυθμίζονται ούτε από την τοπική αυτοδιοίκηση, ούτε από τη μοναδική αρμόδια δημόσια Δασική Υπηρεσία.
Αντίθετα, ιδιωτικοί φορείς, ξένοι και άσχετοι με τον τόπο και του κατοίκους του, θα αποφασίζουν για αυτούς χωρίς αυτούς και κυρίως χωρίς να είναι πρακτικά υπόλογοι σε κανέναν, αφού δεν ορίζονται σαφείς διαδικασίες ελέγχου αλλά και ευθύνης για τους Φορείς Διαχείρισης στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
4. Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο και τη διεύρυνση ποσοτικά και ποιοτικά της αρμοδιότητας των φορέων διαχείρισης, απαξιώνεται με τον πλέον προκλητικό τρόπο η δημόσια Δασική Υπηρεσία.
Η Δασική Υπηρεσία, είναι η μοναδική που θα μπορούσε να εγγυηθεί την προστασία και τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και η μοναδική που θα μπορούσαν να εμπιστευτούν οι Έλληνες πολίτες.
Παρά τη θεσμική απαξίωση και τον παροπλισμό που της επεφύλαξαν οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, η Δασική Υπηρεσία, εκτός από το γεγονός πως είναι δημόσια, έχει σαφές θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας, στελεχώνεται από ειδικούς επιστήμονες, μπορεί να ελέγχει και να παρεμβαίνει σε κάθε είδους περιβαλλοντική παράβαση με απόλυτα κατοχυρωμένες αρμοδιότητες (ανακριτικά καθήκοντα, δημόσιος κατήγορος κ.λ.π.), υπάγεται στις αποκεντρωμένες διοικήσεις (τοπική αυτοδιοίκηση), ενώ μπορεί να ελεγχθεί ως προς τη δράση και τη λειτουργία της. Το αντίθετο δηλαδή από αυτά που ισχύουν για τους φορείς διαχείρισης.
5. Οι φορείς διαχείρισης, στα δεκαπέντε χρόνια λειτουργίας τους, δεν αξιολογήθηκαν ενώ δεν προβλέπεται να αξιολογηθούν ούτε στο μέλλον σχετικά με τα αποτελέσματά τους με βάση το σκοπό ίδρυσης και λειτουργίας τους.
Η Πάρνηθα που κάηκε είχε φορέα διαχείρισης.
Η λίμνη Κορώνεια που «ξεράθηκε» και «δηλητηρίασε» εκατοντάδες σπάνια πτηνά το 2005, είχε Φορέα Διαχείρισης.
Η Κάρλα που με τόσο κόστος και κόπο τελικά ξανάγινε λίμνη και «σκοτώνει» τα δύο τελευταία Καλοκαίρια τα σπάνια πτηνά που γίνεται αγώνας να φωλιάσουν εκεί, έχει φορέα διαχείρισης.
Για τις παραπάνω καταστροφές δεν ανέλαβε κανείς την ευθύνη, ούτε είχε κανείς την ευθιξία να παραιτηθεί, είτε αιρετός, είτε εργαζόμενος στους φορείς διαχείρισης.
Τα παραπάνω παραδείγματα δίνουν το δικαίωμα σε κάθε ευαισθητοποιημένο περιβαλλοντικά πολίτη που παρακολουθεί τις σχετικές εξελίξεις, να πει πως οι φορείς διαχείρισης όπως ακριβώς και οι προστατευόμενες περιοχές, ιδρύονται και αυξάνονται ανεξέλεγκτα, για να εξυπηρετούν τους πολιτικούς και κάποιους από τους ανθρώπους που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με αυτούς, ανεξάρτητα από το αν και κατά πόσο επιτελούν το σκοπό τους που είναι να διαχειρίζονται και να προστατεύουν τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας. Σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων καμία άλλη εξήγηση δε μπορεί να δοθεί για το πώς έχουμε φτάσει στο τέλμα που βρισκόμαστε σήμερα στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας, χαρακτηριστικό παράδειγμα του οποίου είναι η δεκαπενταετής αφανής παρουσία των φορέων διαχείρισης.
6. Το δικαίωμα στην εργασία θεωρούμε πως είναι αναφαίρετο. Δεν αρκεί όμως αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα των εργαζόμενων στους φορείς διαχείρισης – ομήρων της εκάστοτε κυβέρνησης από το 2002 και έπειτα, για να δοθεί παράταση στη λειτουργία των φορέων διαχείρισης με τη μορφή, τη δομή και τη λειτουργία που έχουν σήμερα. Πόσο μάλλον δεν αρκεί για να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες και οι περιοχές ευθύνης τους.
Στηρίζουμε τους εργαζόμενους στους φορείς διαχείρισης και προτείνουμε να μεταταχθούν στη Δασική Υπηρεσία όπως έγινε με τους αγροφύλακες παλαιότερα, ή να προσληφθούν με σημαντική μοριοδότηση στην εμπειρία τους για τις ανάγκες λειτουργίας των Κέντρων Ενημέρωσης, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένουν κλειστά για να θυμίζουν σε όλους την εγκληματική αδιαφορία και την τεράστια υποκρισία των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, και πλέον και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ ΕΛ- οικολόγων πράσινων σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας.
Το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, αντίθετα, με τις οκτάμηνες συμβάσεις και το ασαφές πλαίσιο μετάβασης στο νέο καθεστώς, απειλεί ακόμη και αυτά τα δικαιώματα των εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης.
7. Όπως αναφέραμε παραπάνω, οι Φορείς Διαχείρισης υπάγονται απευθείας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ανάγκη για αποκέντρωση της διοίκησης και την ανάγκη της συμμετοχής των ανθρώπων που κατοικούν και δραστηριοποιούνται μέσα και γύρω από τις προστατευόμενες περιοχές στις διαδικασίες που σχετίζονται με τη διαχείριση και την προστασία τους. Μόνο μέσα από την ισχυρή σε επίπεδο πλειοψηφίας, συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Δασικής Υπηρεσίας στη διοίκηση των φορέων διαχείρισης μπορεί να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των κατοίκων και των χρηστών των προστατευόμενων περιοχών.
Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, διατηρείται η εξουσία του εκάστοτε Υπουργού περιβάλλοντος στη Διοίκηση των φορέων διαχείρισης και μηδενίζεται ο ρόλος και η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Δασικής Υπηρεσίας και κατ’ επέκταση των πολιτών.
8. Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – οικολόγων πράσινων, με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο μηδενίζει τη συμμετοχή των παραγωγικών φορέων στις διαδικασίες που σχετίζονται με τη διαχείριση και προστασία των προστατευόμενων περιοχών, γεγονός που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με κάθε ορθή περιβαλλοντικά προσέγγιση που θέλει τους ανθρώπους της υπαίθρου κοινωνούς και άμεσα συμμέτοχους στη διαχείριση και την προστασία των περιοχών στις οποίες δραστηριοποιούνται.
Με πρόβλεψη για έναν εκπρόσωπο των παραγωγικών φορέων στο διοικητικό συμβούλιο κάθε φορέα διαχείρισης, μόνο αυτό μπορεί να εξαχθεί σαν συμπέρασμα, όταν οι φορείς διαχείρισης θα έχουν αρμοδιότητα πλέον σε δέκα, ως και είκοσι προστατευόμενες περιοχές, σε πολλούς διαφορετικούς Δήμους, σε διαφορετικές Περιφερειακές Ενότητες, σε διαφορετικές Περιφέρειες και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και σε διαφορετικά νησιά.
Οι παραγωγικοί φορείς είναι συγκεκριμένοι. Υπάρχουν οι φορείς των οποίων η δράση σχετίζεται άμεσα με το φυσικό περιβάλλον (αγρότες, κτηνοτρόφοι, υλοτόμοι, αλιείς, μελισσοκόμοι, κυνηγοί, ορειβάτες, χιονοδρόμοι, μανιταροσυλλέκτες, βοτανοσυλλέκτες κ.λ.π.) και υπάρχουν και φορείς των οποίων η δράση σχετίζεται έμμεσα με το φυσικό περιβάλλον και εστιάζεται κυρίως στη διάθεση και διαχείριση αποβλήτων κ.λ.π.
Το ερώτημα: ποιος από όλους τους παραπάνω φορείς, από ποιο Δήμο, από ποια Περιφερειακή Ενότητα, από ποια Περιφέρεια και από ποιο νησί στις θαλάσσιες περιπτώσεις, θα εκπροσωπήσει επαρκώς όλους τους άλλους παραγωγικούς φορείς στη διοίκηση κάθε Φορέα Διαχείρισης, μόνο η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – οικολόγων πράσινων και ο κ. Φάμελλος θα μπορούσαν να το απαντήσουν.
9. Το δίκτυο των περιοχών natura 2000 στην Ελλάδα, ενώ είναι το μεγαλύτερο σαν ποσοστό έκτασης Ευρωπαϊκής χώρας, είναι το πλέον πρόχειρα, επιπόλαια και ανέξοδα διαμορφωμένο.
Χωρίς αντικειμενικά κριτήρια, χωρίς καταγραφή και ανάλυση δεδομένων, χωρίς εκτίμηση των πραγματικών δυνατοτήτων της χώρας, χωρίς καμία μέριμνα για την επίδραση στη ζωή, τις δραστηριότητες και τις περιουσίες των κατοίκων της υπαίθρου, χωρίς μέριμνα για αξιολόγηση της διαχείρισης και της προστασίας, και γενικά χωρίς κανένα σχέδιο, όραμα, επιστημονική γνώση και σύνδεση με τη σύγχρονη Ελληνική πραγματικότητα, κάποιοι αποφάσισαν να χαρακτηρίσουν τη μισή χώρα περιοχή natura 2000. Κάπως έτσι, ξεκίνησε ο Γολγοθάς τόσο για αυτές τις περιοχές που στα χαρτιά προστατεύονται και στη πράξη καταστρέφονται, όσο και για τους κατοίκους και τους χρήστες τους, που βλέπουν να περιορίζονται οι δραστηριότητες, οι περιουσίες και η ίδια τους η ζωή, χωρίς όμως να βελτιώνεται ούτε στο ελάχιστο η περιβαλλοντική κατάσταση της χώρας. Το αντίθετο.
Πριν λίγες μέρες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε κατά πλειοψηφία υπέρ της χαλάρωσης της προστασίας των μεγάλων σαρκοφάγων και ειδικά του λύκου, με δεδομένο το ότι οι πληθυσμοί τους έχουν ανακάμψει και δε χρήζουν πλέον προστασίας αλλά διαχείρισης (http://www.face.eu/about-us/resources/news/european-parliament-calls-for-more-flexibility-on-large-carnivore-management).
Αυτή την εξέλιξη θα έπρεπε να την είχε προκαλέσει η επιστημονική κοινότητα, να την είχε ζητήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, να την είχαν αναδείξει οι Περιβαλλοντικές ΜΚΟ και οι φορείς διαχείρισης στην Ελλάδα. Αυτό που συμβαίνει αντίθετα, είναι να απαξιώνεται από τους παραπάνω φορείς κάθε φωνή κτηνοτρόφου και κυνηγού που βλέπει την περιουσία του και τα ζώα του να χάνονται από τους λύκους.
Το συγκεκριμένο παράδειγμα είναι ενδεικτικό της κατάστασης και της προσέγγισης που επικρατεί από ιδρύσεως στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, στις Περιβαλλοντικές ΜΚΟ και στους Φορείς Διαχείρισης. Καθένας χωριστά, αλλά και όλοι μαζί λειτουργώντας σαν συγκοινωνούντα δοχεία, οι παραπάνω φορείς, θεσμικοί και μη, έχουν σα δόγμα την ανεξέλεγκτη αύξηση των προστατευόμενων περιοχών, από την οποία είναι προφανές πως κάποιοι έχουν ίδιο όφελος.
Εκτιμούμε πως αυτή η κατάσταση δε μπορεί να συνεχιστεί άλλο.
Στην προκειμένη περίπτωση, οι δυνάμεις των κυνηγών δεν αρκούν να τα βάλουν με το θηρίο της δημόσιας διοίκησης που ακούει στο όνομα Υπουργείο Περιβάλλοντος, στην προσπάθεια να σταματήσει έστω τώρα η περιβαλλοντική υποβάθμιση και το αντιδημοκρατικό στάτους που θα επικρατήσει εφόσον ψηφιστεί το συγκεκριμένο και οποιοδήποτε άλλο αντίστοιχο νομοσχέδιο, που δεν απαντά τουλάχιστον στα παραπάνω ζητήματα.
Είναι επιτακτική ανάγκη η τοπική αυτοδιοίκηση και η δασική υπηρεσία να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες έτσι ώστε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να αποσυρθεί οριστικά.
Τονίζουμε για μία ακόμη φορά πως με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο Ιδιωτικοποιείται η διαχείριση των περιβαλλοντικών «φιλέτων» της χώρας η έκταση των οποίων ξεπερνά πλέον το 30% της Ελληνικής επικράτειας.
Τονίζουμε για μία ακόμη φορά πως με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο μπαίνει ταφόπλακα στη Δασική Υπηρεσία η οποία σε λίγο δε θα έχει λόγο ύπαρξης.
Τονίζουμε για ακόμη μία φορά πως με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο απαξιώνεται πλήρως η Τοπική Αυτοδιοίκηση και κατ’ επέκταση οι πολίτες που ζούνε μέσα και κοντά στις προστατευόμενες περιοχές της χώρας οι οποίες αυθαίρετα καταλαμβάνουν έκταση ίση με το ένα τρίτο της χώρας.
Θα πρέπει λοιπόν να αποσυρθεί το νομοσχέδιο και να μην επανέλθει ο κ. Φάμελλος, αν δεν προηγηθεί εκτεταμένος διάλογος του Υπουργείου Περιβάλλοντος με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τη Δασική Υπηρεσία της χώρας. Διάλογος στον οποίο θα τεθεί συνολικά το ζήτημα της περιβαλλοντικής διαχείρισης, θα εντοπιστούν τα προβλήματα, θα προταθούν λύσεις και θα προσδιοριστούν οι διαθέσιμοι ανθρώπινοι, τεχνικοί και οικονομικοί πόροι που θα εξασφαλίσουν επιτέλους τις έννοιες αειφορία, ανάπτυξη, προστασία και διαχείριση, οι οποίες τείνουν να εκφυλιστούν από την κατάχρηση και την εκμετάλλευση που υπόκεινται από τους πολιτικούς αλλά και τους κατά τόπους αυτόκλητους προστάτες της φύσης.
Σε αντίθεση με την προηγούμενη πρόταση για συγχωνεύσεις και καταργήσεις κάποιων εκ των υφισταμένων ΦΔΠΠ, στην συγκεκριμένη πρόταση έχουμε επεκτάσεις, μετονομασίες και ίδρυση νέων ΦΔΠΠ, κάτι που σε μια πρώτη ανάγνωση, συγκριτικά ή μεμονωμένα, ακούγεται άκρως θετικό για το μέλλον των προστατευόμενων περιοχών.
Οργανωτικά και λειτουργικά όμως, στην καθημερινότητα της διαχείρισης; Πώς είναι δυνατόν να έχει συνέχεια, και αποτελέσματα, ακόμη και με το υφιστάμενο προσωπικό ανέπαφο. Πόσο δε μάλλον.
Για τους επτά νέους φορείς, πως μπορεί να γίνει, σωστή και βιώσιμη, αρχή, χωρίς προκήρυξη νέων θέσεων εργασίας για αυτούς;
Εργαζόμενη ως Υπεύθυνη Κέντρου Πληροφόρησης στον Φ.Δ. του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου
Προτάσεις – παρατηρήσεις επί του Σ/Ν «Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών» του ΥΠΕΝ.
Ο εκπρόσωπος των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων στο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου κος Αθανάσιος Μπαζούκας, διατυπώνει τις ακόλουθες προτάσεις-παρατηρήσεις:
1. Με τις διατάξεις του Σ/Ν δεν προσδιορίζονται ρητά και με σαφήνεια ο χρόνος έκδοσης και το αντικείμενο των κατ’ επιταγήν του νόμου οικείων Π.Δ. και των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων (ερμηνευτικών – διευκρινιστικών), που θα καθορίζουν τις επιτρεπτές επεμβάσεις και περιορισμούς εντός των Π.Π. και θα ρυθμίζουν διοικητικά, οργανωτικά και λειτουργικά θέματα των διευρυμένων Φ.Δ. (στη παραγ. 18 του άρθρου 4 αναφέρεται αόριστα «….. παράβαση των όρων και περιορισμών που καθορίζονται από τα προεδρικά διατάγματα…..»).
2. Άρθρο 2, παραγ. 1,περ. 28 του Σ/Ν, που αφορά τον οικείο Φ.Δ. :
α) Η χωρική (γεωγραφική) επέκταση «μαμούθ» του σημερινού Φορέα, ως προς τα όρια της ευθύνης του, σε δώδεκα (12) συνολικά περιοχές δικτύου Natura 2000 (4 Περιφέρειες) συμπεριλαμβανομένων, κατ’ ανάγκην, των περιφερειακών και ενδιάμεσων εκτάσεων με τα αυτά προστατευτέα αντικείμενα και ανάλογο οικολογικό ενδιαφέρον, δυσχεραίνει τη διοίκηση, οργάνωση και λειτουργία του Φ.Δ. και, κατά συνέπεια, τον έλεγχο, τη φύλαξη-επόπτευση, την παρακολούθηση των ειδών χλωρίδας και πανίδας και την ορθή διαχείριση των Π.Π.. Η ανωτέρω έκταση, θα μπορούσε, επί παραδείγματι, να εποπτεύεται -διαχειρίζεται, τουλάχιστον, από δύο (2) Φ.Δ.. Ο ένας με δικαιοδοσία στη περιοχή των π.Νομών Ιωαννίνων, Άρτας και Αιτωλοακαρνανίας και ο άλλος στην περιοχή των π. Νομών Τρικάλων, Καρδίτσης και Ευρυτανίας ή εναλλακτικά οι δύο (2) Φ.Δ. να έχουν κοινό όριο τον Ασπροπόταμο-Αχελώο.
β)Σε περίπτωση που ο Φ.Δ. Τζουμέρκων κτλ. επεκταθεί στο σύνολο των προαναφερομένων περιοχών Natura 2000, να μετονομαστεί σε «Φορέα Διαχείρισης Τζουμέρκων, Μετεώρων και Αγράφων», για λόγους ιστορικούς, πολιτισμικούς, γεωγραφικούς.
γ) Στα σημερινά όρια του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων κτλ. συμπεριλαμβάνονται και εκτάσεις που δεν υπάγονται στο δίκτυο Natura 2000. Από τις διατάξεις του Σ/Ν δεν αποσαφηνίζεται η τύχη των εκτάσεων αυτών, εάν, δηλαδή, θα υπάγονται στη διοίκηση και διαχείριση του νέου Φ.Δ. ή θα αποδεσμευτούν. Προτείνεται να παραμείνουν σε καθεστώς προστασίας (Π.Π.) και μάλιστα, σε ορισμένα σημεία, να επεκταθεί (το προστατευτικό καθεστώς) στα γειτνιάζοντα τυχόν φυσικά όρια (ποταμούς, χειμάρρους, κορυφογραμμές, δρόμους κ.λ.π.), κυρίως, στους π. Νομούς Άρτας και Ιωαννίνων (Δ.,ΒΔ.,ΝΔ.), διότι η αποδέσμευση τους θα επηρεάσει αρνητικά την οικολογική ισορροπία και την ακεραιότητα της ευρύτερης προστατευόμενης περιοχής Natura 2000 (βλέπε και παραγ. 3 του άρθρου 3 του Σ/Ν).
3. Άρθρο 3,παράγ. 1β του Σ/Ν. Στην παράγραφο αυτή παρέχεται η δυνατότητα μεταφοράς της έδρας των ΦΔΠΠ με απόφαση του ΥΠΕΝ, μετά από τεκμηριωμένη εισήγηση του οικείου Δ.Σ.. Προτείνεται η εισήγηση μεταφοράς της έδρας του Φορέα μας, από το υφιστάμενο Δ.Σ., εντός της Προστατευόμενης περιοχής και, ειδικότερα, εντός της περιοχής των Τζουμέρκων, που είναι ο πυρήνας του Εθνικού Πάρκου, επειδή το παρόν Δ.Σ. διαθέτει αυξημένη σύνθεση, γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα, καθώς και τις ιδιαιτερότητες της Π.Π., ούτως ώστε, η αλλαγή της έδρας του Φ.Δ. Τζουμέρκων κ.λπ.. να συμπεριληφθεί στις σχετικές διατάξεις του προς ψήφιση Σ/Ν.
4. Άρθρο 4- Έργο των ΦΔΠΠ. Σήμερα για τη διοίκηση, οργάνωση και λειτουργία του υφιστάμενου Φ.Δ. ισχύουν 4 κανονισμοί (λειτουργίας Δ.Σ., λειτουργίας Υπηρεσιών και Προσωπικού, εκτέλεσης έργων κτλ. και οικονομικής διαχείρισης),οι οποίοι στον διευρυμένο Φ.Δ. περιορίζονται σε 2 (βλέπε παραγ. 3,4 και 5 άρθρου 4 Σ/Ν). Στις οικείες διατάξεις του Σ/Ν δεν διευκρινίζεται εάν, έως τη σύνταξη – εισήγηση και έγκριση από τον αρμόδιο Υπουργό των 2 νέων κανονισμών, θα έχουν εφαρμογή οι κανονισμοί του σημερινού Φ.Δ..
5. Για την Π.Π. του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων κτλ έχει εκπονηθεί και εγκριθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (Ε.Π.Μ.), βάσει της οποίας εκδόθηκε το σχετικό Π.Δ. και συστήθηκε ο Φ.Δ.. Στο νομοσχέδιο δεν αποσαφηνίζεται εάν για τον διευρυμένο Φ.Δ.. θα ισχύει η εν λόγω ΕΠΜ , έστω και μετά από επικαιροποίηση και συμπλήρωση ή θα συνταχθεί νέα για ολόκληρη τη διευρυμένη Π.Π.; Δεν αναφέρεται στο Σ/Ν το χρονικό διάστημα σύνταξης και έγκρισης εν γένει των Ε.Π.Μ.. Επίσης, δεν διασαφηνίζεται ο φορέας κατάρτισης-εισήγησης των Σχεδίων Διαχείρισης των Π.Π. (Δ.Σ., ΥΠΕΝ, κλπ), καθώς και η καταληκτική ημερομηνία έναρξης ισχύος και εφαρμογής αυτών. Θα είναι δυνατή και νόμιμη η εκτέλεση έργων, η διεξαγωγή ερευνών, η παρακολούθηση χλωρίδας και πανίδας, η εκπόνηση μελετών κ.λπ. από τους νέους Φ.Δ.Π.Π. και, το κυριότερο, θα είναι σύννομη κα εφικτή η ένταξη των νέων Φ.Δ.Π.Π. στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2014-2020 πριν από την έγκριση και εφαρμογή των οικείων Ε.Π.Μ. και Σχεδίων Διαχείρισης; (βλέπε σχετικές διατάξεις άρθρων 4 και 6, σε συνδυασμό με αυτές της παραγ. 4 άρθρου και παραγ. 5 του άρθρου 11 του Σ/Ν).
6. Από την παραγ. 4 του άρθρου 6, παρέχεται η δυνατότητα στο Δ.Σ., με απόφασή του, να συστήνει Επιστημονική Επιτροπή. Δεν λαμβάνεται, όμως, πρόνοια για σύσταση και των αναγκαίων Επιτροπών: Ανάθεσης, Παραλαβής και Παρακολούθησης, Προστατευόμενων Αντικειμένων, Προσλήψεων κ.λπ..
7. Άρθρο 7, σε συνδυασμό με άρθρο 11 Σ/Ν (Εργαζόμενοι των ΦΔΠΠ – Μεταβατικές διατάξεις:
Στις ανωτέρω διατάξεις δεν διατυπώνεται ρητά και κατηγορηματικά η περαιτέρω εργασιακή τύχη του υφιστάμενου προσωπικού των Φ.Δ.Π.Π., με αποτέλεσμα να παρατείνεται η αγωνία, η αβεβαιότητα και η ομηρία αυτού.
Κατόπιν τούτων, προτείνονται:
α) Να κινηθεί άμεσα η διαδικασία για την ένταξη του Φ.Δ. στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2014-2020.
β) Οι συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου του υφιστάμενου προσωπικού στο Φ.Δ., όλων των ειδικοτήτων, να παραταθούν μέχρι τη λήξη της προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ (2020) και, σε κάθε περίπτωση, μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος (τυχόν παράταση), με προοπτική οι συμβάσεις αυτές να μετατραπούν σε αορίστου χρόνου, λόγω εμπειρίας και εξειδίκευσης και επειδή εξυπηρετούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες του Φ.Δ..
γ) Ο διαγωνισμός (προκήρυξη) του ΑΣΕΠ για οκτάμηνες συμβάσεις εργασίας να αφορά μόνο τη συμπληρωματική πρόσληψη νέου προσωπικού και νέων ειδικοτήτων, λόγω επέκτασης των ορίων του Φ.Δ. σε περισσότερες περιοχές Natura 2000.
δ) Σε περίπτωση που στο νέο Οργανόγραμμα του διευρυμένου Φ.Δ. δεν προβλέπονται ορισμένες υφιστάμενες οργανικές θέσεις – ειδικότητες, οι θέσεις αυτές να διατηρηθούν προσωρινά ως προσωποπαγείς και να δρομολογηθεί η μετάταξη ή μετακίνηση των υπεράριθμων σε άλλους Φορείς ή Υπηρεσίες του ευρύτερου δημοσίου τομέα με το αυτό ή παρεμφερές αντικείμενο._
Αθανάσιος Μπαζούκας, Δασοπόνος-ΕΔΔΕ
Π. Κουντουριώτη 31, 45444 ΙΩΑΝΝΙΝΑ
ΤΗΛ: 26510 32996, ΚΙΝ:6932997380
Εκπρόσωπος των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων
στο Δ.Σ. του Φ.Δ. Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και χ. Αράχθου
Α. ΓΕΝΙΚΑ
1. Θετικό είναι το γεγονός ότι υποστηρίζεται ο θεσμός των ΦΔΠΠ και χρησιμοποιείται για το σύνολο των περιοχών ΝATURA 2000 (εφεξής N2000) για πρώτη φορά. Είναι σημαντικό να υπάρχουν σταθερά σχήματα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, με δυνατότητα να εφαρμόζουν μέτρα διαχείρισης και προστασίας με συνέπεια και συνέχεια, όπως γίνεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Γαλλία, Κροατία, κλπ.
2. Απαραίτητη είναι η ενίσχυση του ρόλου του ΥΠΕΝ, Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών στον συντονισμό, την παροχή κατευθύνσεων και ελέγχου του έργου των ΦΔΠΠ. Με αντίστοιχη ενίσχυση και του δυναμικού του ΥΠΕΝ ώστε να ανταπεξέλθει στο ρόλο αυτό. Υπάρχουν εργαλεία και μεθοδολογίες που έχουν δοκιμαστεί τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, που μπορούν να υποστηρίξουν σημαντικά το έργο του ΥΠΕΝ και των ΦΔΠΠ για την αποτελεσματική προστασία των περιοχών NATURA, όπως είναι λ.χ. η προσαρμοζόμενη διαχείριση με τα Ελεύθερα Πρότυπα της Conservation Measures Partnership.
3. Οι νέοι και διευρυμένοι ΦΔΠΠ είναι απαραίτητο να στελεχωθούν με το αναγκαίο προσωπικό, που θα είναι σε θέση να υλοποιήσει τις απαραίτητες δράσεις διαχείρισης για την διατήρηση των περιοχών Ν2000. Το προσωπικό θα πρέπει να καθοριστεί από το ΥΠΕΝ με αντίστοιχα, ιδιαίτερα οργανογράμματα για κάθε ΦΔΠΠ ανάλογα με τις περιοχές και τις αρμοδιότητες καθενός και, εφόσον απαιτούνται επιπλέον ειδικότητες, να ζητηθούν αιτιολογημένα από τα ΔΣ.
4. Να διασφαλιστεί η συνέχιση της απασχόλησης του προσωπικού μετά από αξιολόγηση και να ενισχυθεί με άτομα από τον δημόσιο τομέα, αλλά και νέες προσλήψεις ειδικού επιστημονικού προσωπικού.
5. Να διασφαλιστεί η συνέχιση της παροχής των υπηρεσιών απαραίτητων εξωτερικών συνεργατών όπως νομικών, λογιστών, κλπ , οι οποίοι είναι αναγκαίοι για την σωστή λειτουργία των ΦΔΠΠ.
6. Τα Σχέδια Διαχείρισης θα πρέπει να είναι συμμετοχικά από όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες και δεσμευτικά ως προς την εφαρμογή τους. Φυσικά θα πρέπει να γίνονται από τους ΦΔΠΠ, δηλαδή η σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης πρέπει να προστεθεί στις αρμοδιότητες τους, και κατόπιν να τα εφαρμόσουν σε συνεργασία με τις άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες και φορείς. Οι μελετητές που θα τα αναλάβουν θα πρέπει να εκπονήσουν τις σχετικές μελέτες μετά από στενή επικοινωνία και συνεννόηση με τους ΦΔΠΠ.
7. Να δημιουργηθεί επιτροπή διαχείρισης σε επίπεδο προστατευόμενων περιοχών υποσυνόλων της αρμοδιότητας των ΦΔΠΠ, κατά το πρότυπο της επιτροπής διαβούλευσης που λειτουργεί για την περιοχή των Πρεσπών
8. Ο ορισμός των ΔΣ των ΦΔ οφείλει να γίνεται με γνώμονα, ότι τα μέλη τους αντιλαμβάνονται πως δεν εκπροσωπούν μόνον τον Φορέα τους αλλά έχουν κυρίως την πεποίθηση πως οι ΦΔΠΠ διαδραματίζουν ως θεσμοί τον πλέον σημαντικό ρόλο για την επίτευξη των στόχων της διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και της αειφορικής ανάπτυξης της περιοχής.
Β. ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΘΕΡΜΑΙΚΟΥ
9. Να διατηρηθεί στην ονομασία του νέου Φορέα ‘το Δέλτα Αξιού’, καθώς τα δώδεκα προηγούμενα χρόνια έχει γίνει από τον υπάρχοντα Φορέα μεγάλη προσπάθεια για την προστασία του Δέλτα και σήμερα η ονομασία αυτή έχει μια αναγνωσιμότητα που δεν θα πρέπει να χαθεί. Προτείνεται ως ονομασία ‘ Φορέας Δέλτα Αξιού – Θερμαϊκού κόλπου’.
10. Να διαχωριστούν με πλήρη σαφήνεια οι δυο ρόλοι του συγκεκριμένου ΦΔΠΠ. Δεν είναι ορθό η συμβουλευτική επιτροπή Θερμαϊκού να ελέγχει τον ΦΔΠΠ για τα ζητήματα των περιοχών Ν2000, που θα πρέπει να παραμείνουν στην αρμοδιότητα του τμήματος του νέου Φορέα, το οποίο θα διαδεχθεί τον υπάρχονατ ΦΔ Δέλτα Αξιού, καθώς και στο Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών του ΥΠΕΝ. Υπ΄αυτό το πρίσμα, πιθανόν θα ήταν σκόπιμη η ύπαρξη δύο ΔΣ, για κάθε τμήμα (Δέλτα Αξιού και Θερμαϊκού κόλπου του νέου Φορέα ή κάποια άλλη ανάλογη προσέγγιση.
11. Ο ρόλος του συντονισμού όλων των υπηρεσιών και φορέων για τον Θερμαϊκό να παραμείνει στο Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης, στην Διεύθυνση Θερμαϊκού και ο ΦΔΠΠ να συμβάλλει με στοιχεία για την βιοποικιλότητα, την παρακολούθηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και να συμμετέχει στο ΤΡΑΠΕΖΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΡΜΑΙΚΟ. Αυτός ο ρόλος του ταιριάζει καλύτερα και δεν ξεπερνά τις αρμοδιότητες και δυνατότητες του. Υπενθυμίζουμε ότι με το άρθρο 18 του ν. 3489/2006 είχε δημιουργηθεί η Διεύθυνση Θερμαϊκού στο νυν Υφυπουργείο Εσωτερικών, Τομέας Μακεδονίας – Θράκης. Η εκχώρηση αρμοδιοτήτων και η ενίσχυση αυτής της ισχυρής δομής φαίνεται να έχει πιο πολλές δυνατότητες συντονισμού όλων των υπηρεσιών που σχετίζονται με τον Θερμαϊκό.
12. Το προσωπικό που θα απαιτηθεί για τον νέο Φορέα αυτό είναι πολύ μεγάλο με δεδομένες τις 15 περιοχές Ν2000 που του ανατίθενται από 3 που είχε μέχρι τώρα.
Εάν προστεθεί δε και η αρμοδιότητα που σχετίζεται με τον Θερμαϊκό, οι ανάγκες αυξάνονται δραματικά.
Επί του Άρθρου 1.
Η διατήρηση της μορφής «ΝΠΙΔ» για την υπηρέτηση σκοπών δημοσίου συμφέροντος, που, όπως έχει δείξει η εμπειρία, απαιτούν την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, ήτοι προϋποθέτουν φορέα άσκησης αρμοδιοτήτων με αστυνομικού και προανακριτικού χαρακτήρα δυνατότητες καθώς και φύλαξης, δεν ενδείκνυται. Υπαγωγή στις Δασικές Υπηρεσίες (με διεύρυνση του αντικειμένου ή και του ονόματός τους) θα ήταν αποτελεσματικότερη επιλογή.
Επί του Άρθρου 5.
Η μείωση των μελών των Διοικ. Συμβουλίων από 11μελή σε 7μελή φαίνεται ότι θα προσδώσει ευελιξία. Υπάρχει όμως αρνητική εμπειρία συστηματικής μη συμμετοχής ορισμένων μελών, ιδίως των εκπροσώπων του Υπουργείου, ώστε στην πράξη η αναγκαία απαρτία των 6 να επιτυγχάνεται με δυσκολία. Να σημειωθεί η συνεπής παρουσία των εκπροσώπων των περιβαλλοντικών οργανώσεων. Επομένως, η εφαρμογή της πρόβλεψης του άρθρου για αντικατάσταση των απόντων από 3 συνεδριάσεις μελών πρέπει να είναι αυστηρή, αλλιώς θα έχουμε, στην πράξη, ΔΣ τεσσάρων μελών.
Άρθρο 7
Οι εργαζόμενοι, ιδίως το επιστημονικό προσωπικό, ασκούν καθήκοντα που απαιτούν γνώση και ευθύνη. 8μηνες περίοδοι εργασίας δεν συνάδουν με αυτό. Πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη τουλάχιστον για μοριοδότηση αυτών που ολοκληρώνουν τη σύμβαση τους ώστε να μην έχουμε ολική αντικατάσταση προσωπικού κάθε φορά με απώλεια κάθε εμπειρίας.
Γιώργος Κανέλλης
Μέλος ΔΣ του ΦΔ Χελμού – Βουραϊκού
Θα ήθελα να καλησπερίσω όλους όσους συμμετέχουν στον δημόσιο τούτο διάλογο του υπουργείου Περιβάλλοντος για την οργάνωση και λειτουργία των Φ.Δ.Π.Π, είτε πρόκειται για εργαζομένους εν ενεργεία είτε με οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα. Θα σχολιάσω κάποια άρθρα εδώ στο προοίμιο του άρθρου 1, τα οποία θα αφορούν γενικά το σχέδιο νόμου.
Καταρχήν συμφωνώ με το “άνοιγμα” των περιοχών προστασίας και με την δημιουργία νέων Φ.Δ.Π.Π. Ήταν μια βασική παράμετρος που έπρεπε να έχει υλοποιηθεί ήδη εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Έστω όμως και με καθυστέρηση το υπουργείο κατάλαβε το λάθος που είχε γίνει τα προηγούμενα χρόνια. Οπότε με βρίσκει απόλυτα θετικό το άρθρο 2. Επίσης θετικό είναι και το άρθρο 3, εκεί δίνεται η δυνατότητα που δεν υπήρχε ώστε να γίνει μεταφορά της έδρας των Φ.Δ.Π.Π σε μέρος που να βοηθάει ως προς τον καλύτερο έλεγχο των περιοχών αρμοδιότητας, καθώς και προς την “εξωστρέφεια” των φορέων αυτών, πχ καλύτερη πρόσβαση σχολείων, ημερίδες για περιβαλλοντικά θέματα κτλ. Φυσικά αυτά γίνονταν, αλλά πλέον εκτιμώ ότι δύναται να πραγματοποιηθούν σε ορισμένες περιπτώσεις με καλύτερο αποτέλεσμα, που είναι και το ζητούμενο κάθε φορά.
Το άρθρο 4, εκτός της παραγράφου 12, η οποία σίγουρο είναι ότι δεν θα βοηθήσει διότι κύριοι πολλές φορές η σύγκλιση ενός ΔΣ μπορεί να γίνει σε διάστημα άνω του 1 μηνός οπότε όπως όλοι και όλες καταλαβαίνετε θα αρχίζουν να δημιουργούνται σοβαρότατα προβλήματα, όλα τα υπόλοιπα με βρίσκουν απολύτως σύμφωνο. Στο άρθρο 5, ξεκινάμε με το θετικό που είναι η μείωση των μελών σε 7 και ότι ο εκάστοτε πρόεδρος των Φ.Δ.Π.Π θα πρέπει να έχει επιστημονική επάρκεια (που φαντάζομαι ισχύει ήδη στην πλειονότητα των υπαρχόντων περιπτώσεων). Το αρνητικό κατ’εμέ είναι στο ότι τα μέλη έτσι όπως ορίζονται στο συγκεκριμένο άρθρο δεν είναι ξεκάθαρο πχ από που θα προέρχονται, τις ειδικότητές τους κτλ, είναι ολίγον γενικευμένο όλο αυτό. Ίσως το υπουργείο να έχει κάτι πιο ξεκάθαρο στο μυαλό του, αλλά το σίγουρο είναι ότι στην πράξη (σε αυτό που παραδόθηκε για την διαβούλευση) δεν έγινε κατανοητό. Επίσης δεκτή είναι και η τριετής θητεία του προέδρου και των μελών του Δ.Σ και η δυνατότητα ανανεώσεως της θητείας αυτής.
Το άρθρο 7 τώρα, που αφορά τους εργαζόμενους των Φ.Δ.Π.Π παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Το υπουργείο προτείνει 8μηνες συμβάσεις αυτή την χρονική στιγμή, δεν υπάρχει παράπονο σε αυτό, αφού κάποιοι και όχι το υπουργείο πάλεψαν για κάτι τέτοιο (κοινώς ΕΣΠΑ) και μόνο, το οποίο φυσικά δεν τους “βγήκε” όπως επιθυμούσαν (οι συνάδελφοι καθ όλην την επικράτεια καιρός είναι να σκεφτούν και λιγάκι τι συνέβη εδώ). Οπότε είτε είναι 8μηνες, 12μηνές, 6μηνες κτλ, δεν παίζει και τόσο ρόλο, σημασία έχει να αλλάξουν οι αρμοδιότητες που δίνονται στους ήδη εργαζόμενους των Φ.Δ.Π.Π και στους μελλοντικούς εργαζόμενους.
Για παράδειγμα θα αναφέρω και πιστεύω ότι δεν θα διαφωνήσει κανείς σώφρον άνθρωπος μαζί μου, ότι τα “μάτια” και τα “αυτιά” του εκάστοτε φορέα, ήταν, είναι και θα είναι οι άνθρωποι που καθημερινά περιπολούν της ύπαιθρο και προστατεύουν την περιοχή και αυτοί δεν είναι άλλοι από τους ειδικούς δασικής προστασίας, που εργάζονται ως “φύλακες”, με όλες τις αντιξοότητες που έχει μια εργασία στο πεδίο, αλλά και με τα θετικά της εργασίας τους, πχ άμεση επαφή με την φύση κτλ. Αυτοί οι άνθρωποι κύριοι ΔΕΝ έχουν αρμοδιότητες ουσιαστικές, αφού ΔΕΝ έχουν ανακριτικά δικαιώματα. Δυστυχώς η θηροφυλακή έχει περισσότερες αρμοδιότητες, μια θηροφυλακή που “φυλάει” και “προστατεύει” στις περισσότερες περιπτώσεις (όχι πάντα, δεν θέλω να γενικολογώ) τα δικά της άτομα, ωσάν κυνηγοί και οι ίδιοι. Είναι σαν να βάζουμε τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα. Χωρίς αρμοδιότητες λοιπόν κύριοι, κάνετε απλά μια τρύπα στο νερό. Επίσης αρμοδιότητες πρέπει να δοθούν περισσότερες και στο επιστημονικό προσωπικό (δασολόγους, περιβαλλοντολόγους κτλ). Οπότε όπως καταλαβαίνετε δεν έχει σημασία ποιοι θα εργάζονται, ούτε το καθεστώς εργασίας τους (αν και δέχομαι ότι άνθρωποι που έχουν ήδη αρκετά χρόνια ξέρουν μια περιοχή απέξω και ανακατωτά, σε σχέση με κάποιον άλλον που ξεκινάει από την αρχή), αλλά ο τρόπος που θα εργάζονται όποιοι και να είναι αυτοί, ώστε αυτό που είναι το επιθυμητό από όλους μας, δηλαδή η καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος να μπορέσει να υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με τα καλύτερα αποτελέσματα. Το περιβάλλον και η προστασία του είναι το μέλλον και οφείλουμε να το παραδώσουμε όσο μπορούμε ακόμα αναλλοίωτο στις επόμενες γενεές.
Για τα υπόλοιπα άρθρα, δεν έχω ούτε σωστή γνώμη (φαντάζομαι), ούτε γνώση (που θα έλεγε και ο Πλάτων) οπότε καλύτερο θα ήτο να μην εκφέρω άποψη, αφήνοντάς τα σε πιο ειδικούς από εμένα.
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων για την τυχόν ανάγνωση του υφιστάμενου κειμένου και εύχομαι τα καλύτερα σε όλους και όλες. Ευελπιστώ κάποια κακώς κείμενα του σχεδίου νόμου που έχουν παρατηρηθεί και από άλλους συνομιλητές (και είμαι σίγουρος καλύτερα εκφρασμένα από τα δικά μου λόγια) αν είναι δυνατόν να εισακουστούν από τους υπεύθυνους του υπουργείου και όσο είναι δυνατόν να αλλαχτούν, ώστε η προστασία του περιβάλλοντος να γίνει επιτέλους πραγματικότητα.
Ζέρβας Χρήστος
Ειδικός Δασικής Προστασίας
Φορέας Διαχείρισης Χελμού – Βουραικού
Το ΔΙΚΤΥΟ Φ.Δ. των Π.Π. συνεχώς και αταλάντευτα κινούνταν στην κατεύθυνση της ύπαρξης ενός νέου θεσμικού πλαισίου το οποίο θα συνέβαλλε καθοριστικά στην προσπάθεια για αποτελεσματική προστασία με ταυτόχρονη δράση σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας μας και κατέθεσε εγγράφως τις προτάσεις του (π.χ. Σχέδια για τις ΠΠ 2014, 2016), και φυσικά ανταποκρίθηκε άμεσα στην πρόσκληση του ΥΠΕΝ για συμμετοχή εκπροσώπων του στην Επιτροπή Εργασίας στη διαδικασία κατάρτισης ενός νέου Σχεδίου Νόμου για το περιβάλλον από τις αρχές του 2017.
Ωστόσο στο τελευταίο κρίσιμο στάδιο των δύο τελευταίων μηνών οι εκπρόσωποι του ΔΙΚΤΥΟΥ στην Επιτροπή Εργασίας, όπως και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες (Περιβαλλοντικές ΜΚΟ, Σύλλογος Εργαζομένων Φ.Δ. των Π.Π., Δ/νσεις ΥΠΕΝ), δεν είχαμε καμία ενημέρωση ούτε και συμμετοχή στη διαμόρφωση του κειμένου του ΣΝ παρά την δεδομένη διάθεσή μας να συνδράμουμε στο έργο της Επιτροπής Εργασίας. Επιπρόσθετα, οι πληροφορίες για το ΣΝ δίνονταν αποσπασματικά χωρίς τις απαραίτητες διευκρινίσεις, ενώ ακόμη και το κείμενο του ΣΝ (και όχι πλήρες) διατέθηκε στα μέλη της ΕΕ μόλις την Δευτέρα 06/11/2017 μια μόνον ημέρα πριν την Συνάντηση Εργασίας της ΕΕ με αποτέλεσμα το περιθώριο κατάθεσης σχολίων και επισημάνσεων για διορθώσεις να γίνεται εντός ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων. Παρόλα αυτά το ΔΙΚΤΥΟ ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του ΥΠΕΝ με την κατάθεση θέσεων και παρατηρήσεων τόσο προφορικά στη διάρκεια της Συνάντησης Εργασίας της ΕΕ (07/11/2017) όσο και εγγράφως (10/11/2017) στοχεύοντας στη βελτίωση του αρχικού ΣΝ που δόθηκε στα μέλη της Επιτροπής. Δυστυχώς οι επισημάνσεις του Δικτύου, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν ελήφθησαν υπόψη στο Σ/Ν που αναρτήθηκε για διαβούλευση στις 13/11/2017.
Το ΔΙΚΤΥΟ επισημαίνει τα εξής θετικά σημεία στα κείμενα του ΣΝ για το περιβάλλον:
1. Για 1η φορά, εδώ και πολύ καιρό (από το 2013), οι Φ..Δ. των Π.Π. φαίνεται να είναι στο επίκεντρο του νέου θεσμικού περιβαλλοντικού πλαισίου που προτείνεται για τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας μας
2. Στο ΣΝ προβλέπεται η διαχείριση όλων των περιοχών Natura 2000 από Φορέα Διαχείρισης και για 1η φορά καλύπτονται ορισμένες γεωγραφικές περιοχές της χώρας με προστατευόμενες περιοχές, είτε με την επέκταση των γεωγραφικών ορίων εξάπλωσης ήδη υπαρχόντων Φ.Δ. είτε με την ίδρυση νέων Φ.Δ. Π.Π., ενώ παράλληλα σημειώνεται και η δέσμευση της Πολιτείας για επέκταση των προστατευόμενων περιοχών.
3. Για 1η φορά υπάρχει πρόβλεψη, έστω και μεγάλη ασάφεια, για κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών των Φ.Δ. των Π.Π. από πόρους του Τακτικού Κρατικού Προϋπολογισμού.
4. Για 1η φορά καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να υπάρξει μια λύση για θέματα επαγγελματικής αποκατάστασης του ανθρώπινου δυναμικού των Φ.Δ. των Π.Π. πολλοί εκ των οποίων έχουν μια πολύχρονη επαγγελματική εμπειρία σε θέματα περιβάλλοντος και προστασία της βιοποικιλότητας.
Το ΔΙΚΤΥΟ επισημαίνει τις εξής σημαντικές αδυναμίες στα κείμενα του ΣΝ για το περιβάλλον που αφορούν κυρίως σε θέματα αποτελεσματικής διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας μας:
1. Στο ΣΝ δίνεται έμφαση κυρίως στις Περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 και δεν καλύπτονται όλες οι προστατευόμενες περιοχές της χώρας. Αν υπάρχει η θεώρηση ότι οι υπόλοιπες προστατευόμενες περιοχές καλύπτονται από προηγούμενους Νόμους και θεσμικό πλαίσιο θα πρέπει να γίνει σχετική αναφορά για αυτό στο ΣΝ.
2. Η επέκταση των ορίων δικαιοδοσίας των υφιστάμενων Φ.Δ. σε περιοχές Natura που δεν καλύπτονταν μέχρι τώρα, φαίνεται ότι στις περισσότερες περιπτώσεις έχει γίνει αποκλειστικά με γεωγραφικά κριτήρια. Αντίθετα η πάγια προσέγγιση σε θέματα χωρικής κατανομής και δικαιοδοσίας, θα επέβαλε να εξεταστούν και μια πληθώρα πρόσθετων κριτηρίων Επιστημονικά, Διοικητικά, κλπ., όπως άλλωστε ήδη έχει προταθεί από την Επιτροπή Φύση 2000.
3. Δεν διασφαλίζεται η ομαλή και περισσότερο αποτελεσματική λειτουργία των Φ.Δ. των Π.Π., με τρόπο που να επιλύει τα χρόνια και αναγνωρισμένα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί την τελευταία δεκαπενταετία που υπάρχουν οι Φ.Δ. Ιδιαίτερα προβληματικό θεωρούμε το θέμα της διατήρησης της αδύναμης δομής και οργάνωσης των Φ.Δ. και ειδικότερα τα θέματα στελέχωσης με κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό και τα απαραίτητα μέσα υλοποίησης του έργου τους καθώς και την έλλειψη πρόβλεψης για τη διοικητική οργάνωση των ΦΔ. Ειδικότερα όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό θεωρούμε ότι στο ΣΝ θα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη για έναν ελάχιστο αριθμό λειτουργικών θέσεων σε ένα σχετικό Οργανόγραμμα (Διευθυντής, Επιστημονικό Προσωπικό, Διοικητικό και Τεχνικό/Οικονομικό Προσωπικό, Φύλακες Περιβάλλοντος) σε κάθε Φ.Δ. έτσι ώστε να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία του κάθε Φ.Δ. Ο ακριβής αριθμός των λειτουργικών θέσεων, που θα μπορούσε με περισσότερη σαφήνεια να υπάρξει σε μεταγενέστερα ΠΔ ανά Φ.Δ., θα πρέπει να βασίζεται σε έναν αλγόριθμο που θα είναι συνάρτηση του ήδη υπάρχοντος προσωπικού στους Φ.Δ., της σημασίας του προστατευταίου αντικειμένου, της επιστημονικής παρακολούθησης που υλοποιείται και της γεωγραφικής έκτασης που καλύπτει ο κάθε Φ.Δ. (και που φυσικά θα απορρέει από την ΕΠΜ που έχει γίνει σε κάθε Φ.Δ.). Η αναφορά στο ΣΝ για 8μηνες Συμβάσεις Εργασίας Ορισμένου Χρόνου, παρά το γεγονός ότι αποτυπώνει την προσπάθεια του ΥΠΕΝ για επίλυση του σοβαρού θέματος απασχόλησης του ανθρώπινου δυναμικού των Φ.Δ. στο μέλλον, εντούτοις δίνει την εντύπωση ότι το θέμα της στελέχωσης των Φ.Δ. και της επιτέλεσης του σοβαρού τους έργου γίνεται από εποχικό προσωπικό και μόνον (π.χ. είναι σαφές ότι οι εποχικοί πυροσβέστες διαδραματίζουν ένα σοβαρό και ουσιαστικό ρόλο στην πυρόσβεση κάθε καλοκαίρι στη χώρα όμως υπάρχει η Πυροσβεστική Υπηρεσία και το ανθρώπινο δυναμικό και τα μέσα υποδομών της που έχουν τον κύριο ρόλο!!!). Είναι σαφές ότι τα ‘8μηνίτικα’ δεν λύνουν το σοβαρό θέμα της σοβαρής και εύρυθμης λειτουργίας των Φ.Δ. των Π.Π. και της αποτελεσματικής προστασίας του περιβάλλοντος και σαφέστατα δεν συνάδουν με τους στόχους του ΣΝ όπως αναφέρεται στο ίδιο το κείμενο του ΣΝ Άρθρο 1 ……. απρόσκοπτη και ολοκληρωμένη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών ως εργαλείου εφαρμογής των Οδηγιών (92/43/ΕΟΚ) για τους οικοτόπους και (2009/147/ΕΚ) για τα άγρια πτηνά, καθώς και ως αναπόσπαστου μέρους της στρατηγικής για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία του εθνικού φυσικού κεφαλαίου με όρους βιώσιμης ανάπτυξης …..
4. Στο ΣΝ θα πρέπει, σε ότι αφορά το προσωπικό που υπηρετεί ήδη στους Φ.Δ., να υπάρξει σαφής αναφορά, και μάλιστα ως on/off κριτήριο, στην πολύχρονη εμπειρία του προσωπικού αυτού σε ότι αφορά τα κριτήρια πρόσληψης για τις Προσκλήσεις ενδιαφέροντος για τις 8μηνες (αν τελικά παραμείνουν ως έχουν στο ΣΝ) Συμβάσεις Εργασίας Ορισμένου Χρόνου (π.χ. …. λαμβάνεται υπόψη η επιστημονική κατάρτιση και η εμπειρία σε θέματα προστασίας και διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, η παρακολούθηση της βιοποικιλότητας, η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση και η περιβαλλοντική εκπαίδευση ενώ απαραίτητο πρόσθετο προσόν τίθεται η κατά το ελάχιστο 4ετής εμπειρία σε Φ.Δ. ……).
5. Από το ΣΝ δημιουργείται ο εύλογος προβληματισμός για την αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος προστασίας της βιοποικιλότητας στις προστατευόμενες περιοχές της χώρας μας όταν, το ίδιο προσωπικό που υπάρχει σήμερα στους Φ.Δ. των Π.Π., με αδιευκρίνιστους προς στιγμή πόρους, καλείται να αναλάβει περισσότερες ευθύνες και να καλύψει μεγαλύτερες γεωγραφικές περιοχές. Με δεδομένα τα προβλήματα χρηματοδότησης που έχουν αποδειχθεί στην πράξη τα τελευταία χρόνια τόσο κατά τη διάρκεια χρηματοδότησης από Κοινοτικούς Πόρους (Συγχρηματοδοτούμενα Ευρωπαϊκά Προγράμματα) όσο και από το Πράσινο Ταμείο καθίσταται προφανές ότι εκτός από το ότι τίθεται σε κίνδυνο η ίδια η προστασία της φύσης, τίθεται εν αμφιβόλω και ο θεσμός των Φ.Δ. των Π.Π. με κίνδυνο έντονης κριτικής τόσο από την ίδια την Πολιτεία όσο και από τις τοπικές κοινωνίες και γίνεται φανερός ο κίνδυνος πλήρους απαξίωσής τους.
6. Στο ΣΝ απουσιάζει ο εποπτικός ρόλος και η στενή διασύνδεση/διάδραση των Υπηρεσιών του ΥΠΕΝ (παρά το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα έχει δημιουργηθεί Δ/νση Βιοποικιλότητας με Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών στο ΥΠΕΝ), της Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000 (δεν γίνεται σχεδόν πουθενά λόγος στο ΣΝ για αυτή την σημαντική δομή) με τους Φ.Δ των Π.Π. Είναι σαφές ότι οι έννοιες της συνεργασίας με συναρμόδιες Υπηρεσίες και Φορείς, της συνδιαχείρισης από συναρμόδιες Υπηρεσίες και άλλους εμπλεκόμενους Φορείς (π.χ. Περιβαλλοντικές ΜΚΟ) και συνολικά της συμμετοχής και της διάδρασης απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό στο ΣΝ. Αντίθετα στο ΣΝ παρατηρείται μία συγκέντρωση των θεμάτων προστασίας και διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών στις κεντρικές Υπηρεσίες του ΥΠΕΝ, οι οποίες ωστόσο τα τελευταία χρόνια δεν έχουν καταφέρει να παρέχουν επαρκή στρατηγικό σχεδιασμό και κεντρική στήριξη στους Φ.Δ. των Π.Π. στη κατεύθυνση της προστασίας της βιοποικιλότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης στις προστατευόμενες περιοχές της χώρας.
7. Στο ΣΝ δεν γίνεται κάποια ιδιαίτερη αναφορά για ελεγκτικές/προανακριτικές αρμοδιότητες στα στελέχη των Φ.Δ. των Π.Π. παρά μόνον μια ασαφής ‘επικουρία’ με αρμόδιες αρχές που αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερο σύγχυση παρά ενίσχυση του ρόλου των Φ.Δ. για αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος στις περιοχές δικαιοδοσίας τους.
8. Στο ΣΝ δεν γίνεται αναφορά σε σημαντικούς πόρους που θα μπορούσαν να υπάρχουν για τους Φ.Δ. των Π.Π. όπως αυτούς που μπορούν να προέρχονται από την εκμετάλλευση από διάφορες Εταιρείες των ενεργειακών πηγών της χώρας μας στο μέλλον (π.χ. Υδρογονάνθρακες, Φυσικό Αέριο, μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα, Ανεμογεννήτριες, Φωτοβολταϊκά Πάρκα), αλλά και έσοδα από την εκμετάλλευση δημοσίων χώρων από επαγγελματίες (π.χ. παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού, την αξιοποίηση δασικών εκτάσεων, Υδατοκαλλιέργειες, Αλιεία), καθώς επίσης και έσοδα από την επιβολή προστίμων για παραβίαση περιβαλλοντικής νομοθεσίας, πέραν αυτών που καταλήγουν στο Πράσινο Ταμείο (π.χ. έσοδα που καταλήγουν στα Λιμενικά Ταμεία, στις Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας). Επίσης δεν καθορίζεται με σαφήνεια, ως προς τα χρονοδιαγράμματα, η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ από τους Φ.Δ. που εκτός των άλλων (π.χ. κάλυψη σημαντικών δράσεων από τους Φ.Δ.) δυνητικά θα μπορούσε να δώσει λύσεις και στα εργασιακά θέματα του απασχολούμενου ανθρώπινου δυναμικού στους Φ.Δ. σε μια πιο μακρόχρονη προοπτική από αυτή των 8/16 μηνών που προβλέπεται στο ΣΝ.
9. Στο ΣΝ φαίνεται ότι σε ένα βαθμό περιορίζεται, ενώ αντίθετα θα έπρεπε να ενδυναμώνεται έτι περαιτέρω, η συμμετοχική διαδικασία της Τοπικής Κοινωνίας. Για τον λόγο αυτό προτείνεται η επανεξέταση του αριθμού των Μελών του Δ.Σ. των Φ.Δ. των Π.Π. να αυξηθεί σε 9 από 7 που προτείνεται στο ΣΝ. Τα 2 πρόσθετα Μέλη θα πρέπει να προέρχονται από τους Τοπικούς/Περιφερειακούς Παραγωγικούς Φορείς.
Επιπλέον το ΔΙΚΤΥΟ υιοθετεί πλήρως τις ήδη εκφρασμένες θέσεις των Περιβαλλοντικών ΜΚΟ για το Σχέδιο Νόμου που αφορούν τα εξής:
1. Το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών πρέπει να περιλαμβάνει και να καλύπτει με τις επιλογές που θα προτείνει για τη διοίκησή τους, όλες τις κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών, όπως αυτές προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία (Ν 2742/99, Ν 3937/2011, κ.λ.π.).
2. Είναι απαραίτητο στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών να συμπεριλαμβάνονται στις περιοχές Natura (ΕΖΔ, ΖΕΠ όπως αναθεωρούνται αυτοί οι κατάλογοι) και τα Καταφύγια Άγριας Ζωής και όλες οι Προστατευόμενες Περιοχές που αναφέρονται ρητά στο Άρθρο 19 του Ν 1650/86 όπως ισχύει. Η δυνατότητα οι περιοχές αυτές να ενταχθούν σε άλλες κατηγορίες προστασίας εξυπακούεται.
3. Οι επιλογές άλλων Σχημάτων Διαχείρισης που προβλέπονται στη ήδη υπάρχουσα κείμενη νομοθεσία θα πρέπει να παραμείνουν. Ο νέος Νόμος καλώς προκρίνει τους Φορείς Διαχείρισης αλλά δεν θα πρέπει να εξαλείψει άλλες επιλογές (και Συμβάσεις Διαχείρισης με ΑΕΙ, Ερευνητικά Κέντρα, ΟΤΑ, Περιβαλλοντικές ΜΚΟ, κ.λ.π.), οι οποίες μπορεί στην πορεία να κριθεί ότι είναι απαραίτητες.
4. Αναγνωρίζοντας ότι το ΥΠΕΝ έχει προχωρήσει στον σχεδιασμό και προκήρυξη έργου για ΕΠΜ/ΠΔ/Σχέδια Διαχείρισης, θεωρούμε ότι το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών θα καταστεί λειτουργικό το συντομότερο μετά από 3-4 χρόνια, κι αυτό γιατί το νέο ΣΝ που έχουμε στα χέρια μας φαίνεται να προσπαθεί να εξυπηρετήσει τον σχεδιασμό του συγκεκριμένου έργου, αντί το ΥΠΕΝ να επιτελέσει το αυτονόητο καθήκον του να προσπαθεί δηλαδή να εφαρμόσει την ισχύουσα νομοθεσία και το νέο ΣΝ να συμβάλλει καθοριστικά στο να επιλύσει τα χρόνια προβλήματα που αφορούν στη διοίκηση και λειτουργία του Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών στη χώρα μας.
Οι προτάσεις του ΔΙΚΤΥΟΥ διατηρούν τα θετικά σημεία του ΣΝ και επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν τις αδυναμίες που προαναφέρθηκαν στο συγκεκριμένο κείμενο αλλά και αποτυπώνονται πιο διεξοδικά και με τα σχόλια/επισημάνσεις/προσθήκες που γίνονται στο ίδιο το κείμενο του ΣΝ που είναι σε διαβούλευση. Συνολικά οι προτάσεις του ΔΙΚΤΥΟΥ στοχεύουν στη:
1. Ενδυνάμωση του ρόλου και του έργου των Φ.Δ. των Π.Π.
2. Ουσιαστική αλλαγή στο θέμα της εργασιακής ένταξης του προσωπικού των Φ.Δ. των Π.Π. σε ένα βιώσιμο και λειτουργικό οργανωτικό σχήμα των Φ.Δ. των Π.Π. υπό το πρίσμα των πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί σε όλα τα Κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
3. Ενίσχυση των συνεργασιών με συναρμόδιες Υπηρεσίες, Τοπικούς και άλλους εμπλεκόμενους Φορείς και την ενίσχυση συμμετοχής, διαβούλευσης και της συνδιαχείρισης.
4. Βελτίωση των προβλέψεων για διαφάνεια του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών
5. Βελτίωση της αξιολόγησης των Προστατευόμενων Περιοχών και του έργου των Φ.Δ. των Π.Π.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΒΑΣ, ΔΡΟΣΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ
Εκπρόσωποι του ΔΙΚΤΥΟΥ των Φ.Δ. των Π.Π. στην Επιτροπή Εργασίας για το νέο ΣΝ για το Περιβάλλον του ΥΠΕΝ
Η Ελληνική Οικολογική Εταιρεία, στο πλαίσιο της διαβούλευσης του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενεργείας με τίτλο «Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών», παρουσιάζει εδώ συνοπτικά τις θέσεις της και τις προτάσεις της, επισημαίνοντας τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά/προβληματικά στοιχεία του νομοσχεδίου. Αναλυτικότερα κείμενα της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας για αυτό το θέμα υπάρχουν στον ιστότοπο της (http://www.helecos.gr).
Θετικά σημεία:
1) Η διατήρηση των Φορέων Διαχείρισης και η αύξηση του αριθμού & της έκτασης των προστατευόμενων περιοχών που υπάγονται στην αρμοδιότητα των Φ.Δ. Έτσι επιτυγχάνεται λύση για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, που είχαν παραμείνει για τόσο μεγάλο διάστημα χωρίς υπεύθυνο σχήμα διαχείρισης, γεγονός που ήταν και σε αναντιστοιχία με τις υποχρεώσεις της χώρας μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2) Η πρόβλεψη για χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό & από άλλες πηγές. Αυτό ουσιαστικά μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για μια εθνική πολιτική για το φυσικό περιβάλλον, που δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από περιστασιακές χρηματοδοτήσεις.
3) Η συγκρότηση πιο ολιγομελών ΔΣ που ενδεχομένως, και υπό προϋποθέσεις, θα μπορέσουν να συμβάλλουν σε πιο ευέλικτη και αποτελεσματική λειτουργία των Φ.Δ.
4) Η πρόβλεψη για αξιολόγηση του προσωπικού των Φ.Δ., έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αποδοτικότητά του και η αποτελεσματική λειτουργία των Φ.Δ.
Προβληματικά/Αρνητικά σημεία:
1) Η αύξηση του αριθμού & της έκτασης των προστατευόμενων περιοχών που υπάγονται στην αρμοδιότητα των Φ.Δ. συνεπάγεται αυξημένες απαιτήσεις για τη χρηματοδότηση και τη στελέχωση τους. Εάν δεν γίνει κάτι τέτοιο το αποτέλεσμα θα είναι εξαιρετικά αρνητικό καθώς οι Φ.Δ. δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στο ρόλο τους. Αυτό θα έχει δυσμενείς συνέπειες στη περιβαλλοντική διαχείριση των περιοχών ευθύνης τους και θα οδηγήσει στην απαξίωσή των Φ.Δ. και εντέλει στο μαρασμό και τη μη βιωσιμότητά τους. Πιθανόν δε τα πράγματα θα επιδεινωθούν ακόμη και για τις τωρινές περιοχές ευθύνης τους. Στο παρόν νομοσχέδιο δεν είναι σαφές πώς με το υπάρχον προσωπικό και στελέχωση θα μπορέσουν οι Φ.Δ. να ανταποκριθούν σε αυτές τις αυξημένες απαιτήσεις (σε διαχείριση, εποπτεία και φύλαξη). Επίσης, το μεταβατικό στάδιο για αυτό το σχήμα χρηματοδότησης είναι μεγάλο (ουσιαστικά από το 2019) και δεν ορίζονται με σαφήνεια τα κριτήρια και το ύψος της χρηματοδότησης τόσο συνολικά όσο και ανά Φ.Δ.
2) Ο ρόλος των Φ.Δ. παραμένει γνωμοδοτικός και αρκετές αρμοδιότητες παραμένουν ή και περνούν στο Υπουργείο, γεγονός που μειώνει την αποτελεσματικότητά τους αλλά και την προοπτική να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιβαλλοντική διαχείριση στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, οι Φ.Δ. ουσιαστικά αγνοούνται κατά την εκπόνηση των ΕΠΜ και τη σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης των περιοχών αρμοδιότητάς τους. Ήδη έχει δημοσιευτεί από το Υπουργείο η προκήρυξη για την εκπόνηση ΕΠΜ και ΣΔ για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, όπου μάλιστα δεν γίνεται καμιά αναφορά σε Φ.Δ. και στην υποχρέωση των αναδόχων (μελετητικά γραφεία) να λαμβάνουν υπόψη τους τη γνώμη των Φ.Δ (υπάρχει μόνο μια γενικόλογη αναφορά στην προκήρυξη για επαφές με την τοπική κοινωνία). Ωστόσο οι Φ.Δ. θα έπρεπε να είναι οι βασικοί διαμορφωτές των ΕΠΜ και των ΣΔ, που εντέλει θα κληθούν να υλοποιήσουν, καθώς γνωρίζουν καλύτερα τα ιδιαίτερα δεδομένα των περιοχών που εποπτεύουν. Αυτή η αγνόησή τους θα έχει και μακροπρόθεσμες συνέπειες. Συγκεκριμένα, αφενός στερεί από τους Φ.Δ. την προοπτική να εξελιχθούν σε αυτοδύναμους οργανισμούς μελέτης, εκπόνησης και υλοποίησης σχεδίων διαχείρισης και αφετέρου αυξάνει τελικά το κόστος αυτών των μελετών.
3) Το νομοσχέδιο, κατά τη γνώμη μας, δεν επιλύει με αποτελεσματικό τρόπο θέματα προσωπικού και στελέχωσης. Στην πλειονότητά του το υπάρχον προσωπικό έχει αποκτήσει σημαντική εμπειρία και θα ήταν λάθος να αγνοηθεί αυτό. Παράλληλα, για την απαιτούμενη επιπλέον στελέχωση των Φ.Δ. θα πρέπει να υπάρχουν σαφείς προβλέψεις για τις ειδικότητες, τα προσόντα και κριτήρια που θα διασφαλίζουν την επιλογή των ικανότερων. Προφανώς οι οκτάμηνες συμβάσεις είναι μια επιλογή που δεν διασφαλίζει τη συνέχεια και την προοπτική των Φ.Δ., καθώς έτσι διατηρείται και η ανασφάλεια στο προσωπικό, κάτι που ενδεχομένως επηρεάζει και την αποδοτικότητά τους.
4) Παράλληλα με την αξιολόγηση του προσωπικού θα έπρεπε να προβλέπεται και διαδικασία αξιολόγησης των Φ.Δ. και του έργου τους με συγκεκριμένα κριτήρια (π.χ. επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων).
5) Όπως προείπαμε, καταρχήν είναι λογική η μείωση του αριθμού των μελών των ΔΣ, καθώς η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι τα μεγάλα ΔΣ δεν λειτούργησαν αποτελεσματικά. Ωστόσο, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι δεν θα δημιουργούνται περιστασιακές πλειοψηφίες που θα οδηγούν στη λήψη δυσμενών αποφάσεων για το φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα των περιοχών ευθύνης των Φ.Δ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας είναι ο βασικός λόγος ύπαρξης των Φ.Δ. Αυτό, εν μέρει, μπορεί να διασφαλιστεί εάν υιοθετηθεί ως βασική αρχή λήψης αποφάσεων η Αρχή της Πρόληψης (Precautionary Approach).
6) Είναι λογικό και επιθυμητό οι Φ.Δ., να έχουν σχετική αυτονομία, ωστόσο πρέπει να λειτουργούν σε ένα γενικότερο πλαίσιο σε εθνικό επίπεδο. Όμως από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο απουσιάζει ο κατευθυντήριος ρόλος του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενεργείας, καθώς και οποιαδήποτε αναφορά στο σημαντικό ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει σε αυτό η Επιτροπή Φύση 2000 και η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να προβλέπεται διαδικασία και μηχανισμός συντονισμού και συνεργασίας των Φ.Δ. με γεωγραφικά ή θεματικά κριτήρια, ώστε εντέλει να επιτευχθεί ο στόχος δημιουργίας ενός λειτουργικού και συνεκτικού δικτύου Φ.Δ και προστατευόμενων περιοχών.
Σίνος Γκιώκας
Αναπλ. Καθηγητής
Πρόεδρος της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας
Καμία ουσιαστική λύση δεν θα επελθει και κανένα αποτέλεσμα δεν θα προκύψει αν οι ΦΔ μείνουν στην υψηλή εποπτεία των ΥΠΕΝ ή ΑνΥΠΕΝ.
Υπαγωγή τους σε Ανεξάρτητη Αρχή Φυσικού Περιβάλλοντος.
Σε κάθε άλλη περίπτωση και έτσι όπως διαρθρώνονται διοικητικά θα αποτελέσουν παρα-υπηρεσίες με παρακαθήκοντα. Καλύτερα θα ήταν, στην περίπτωση αυτή, να αποτελέσουν Δνσεις στις ΑΔ με Τμήματα ανά Π.Ε (ενταγμένες στις Δνσεις Δασών).
Πρόταση μας είναι η Ανεξάρτητη Αρχή Φυσικού Περιβάλλοντος.
Συμφωνώ με πολλούς από τους συμμετέχοντες και νομίζω οτι το Υπουργείο θα πρέπει να λάβει υπόψη του κάποιες αξιόλογες προτάσεις.
Με το Σχέδιο νόμου επιχειρείται η κάλυψη του συνόλου των προστατευόμενων περιοχών NATURA της χώρας και θέτει σε ορθή βάση πολλά εκκρεμή ζητήματα των ΦΔΠΠ. Μερικά από τα θετικά είναι:
• Πρόεδρος του Δ.Σ. ορίζεται πρόσωπο με αναγνωρισμένη επιστημονική επάρκεια, εμπειρία και ενεργό δράση σε ζητήματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Όμως θα πρέπει να προβλέπεται αποζημίωση για τον Πρόεδρο και να είναι πληρης απασχολησης.
• Ο περιορισμός σε 7 των μελών των ΔΣ περιορίζει τα μεγάλα σχήματα που δεν ήταν λειτουργικά.
• Η πρόβλεψη για συμβουλευτική επιτροπή δίνει την δυνατότητα συμμετοχής πολλών φορέων και τοπικών κοινωνιών.
• Επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος
Σε ορισμένα θέματα δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή:
Βιωσιμότητα ΦΔ – Η αύξηση του αριθμού των ΦΔ είναι θετικό στοιχείο αρκεί να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους. Όμως στις σημερινές συνθήκες με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις αυτό θα είναι σε βάρος της λειτουργίας των ΦΔ.
Θα πρέπει να εξεταστεί το σχήμα που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες για έσοδα των ΦΔΠΠ από παραγωγικές δραστηριότητες. Όπως πχ η εκχώρηση άδειας ερασιτεχνικής αλιείας ή ποσοστού από έργα υλοτομίας ή η επιβολή τέλους ή εισιτήριο εισόδου σε συγκεκριμένους πυρήνες προστασίας της βιοποικιλότητας στις Ζώνες Natura.
Περιοχή αρμοδιότητας – Προσωπικό – Η περιοχή αρμοδιότητας των ΦΔ έχει επεκταθεί με 3 εξαιρέσεις. Οι νέες εκτάσεις αρμοδιότητας κάθε ΦΔΠΠ είναι τεράστιες και τα διαθέσιμα κονδύλια για μετακινήσεις ελάχιστα. Η επέκταση της περιοχής αρμοδιότητάς των ΦΔ θα πρέπει όμως να συνοδευτεί και από ανάλογη αύξηση των πόρων για την κάλυψη των νέων αναγκών τους.
Για το δε προσωπικό προβλέπεται οκτάμηνες συμβάσεις χωρίς να δεσμεύεται το Υπουργείο για προσλήψεις με βάση την εμπειρία και την επάρκειά του. Δεν είναι λύση για το προσωπικό αυτή.
Σχέδιο διαχείρισης – Δεν είναι δυνατόν οι ΦΔ είναι μην είναι υπεύθυνοι ή συνυπεύθυνοι για τη σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης των περιοχών αρμοδιότητάς τους. Όλα θα τα κάνει το Υπουργείο και τα μελετητικά γραφεία ;
Δηλ. οι ΦΔ που είναι οι κατεξοχήν γνώστες και αρμόδιοι για τα χαρακτηριστικά και τη διαχείριση της περιοχής τους, δεν θα έχουν λόγο; Ανεκδιηγητο.
Γνωμοδότηση – Μέχρι σήμερα οι αρμοδιότητες είναι κυρίως συμβουλευτικές: θα πρέπει οι ΦΔ σε ορισμένες περιπτώσεις έργων και παρεμβάσεων να έχουν άποψη με αποφασιστική σημασία και όχι γνωμοδοτική μόνο.
Φύλαξη – Δεν προβλέπεται κάτι ουσιαστικό στο νόμο: με δεδομένη τη αύξηση των περιοχών αρμοδιότητας των ΦΔ και τους μειωμένους πόρους των υπηρεσιών, οι ΦΔ δεν μπορούν να ασκήσουν φύλαξη αλλά μόνο περιορισμένη εποπτεία. Θα πρέπει οι φύλακες αλλά και το σύνολο του προσωπικού των ΦΔΠΠ να έχουν προανακριτικά καθήκοντα όπως οι ομοσπονδιακοί θηροφύλακες.
Τέλος βρίσκω ενδιαφέρουσα την πρόταση της μελέτης που αναφέρεται παραπάνω να εξετασθεί η μετατροπή των Φορέων Διαχείρισης είτε σε υπηρεσίες των Περιφερειών είτε σε Επιχειρήσεις των Περιφερειών.
Κοσμάς Σωφρονίδης
Βιολόγος – Ιχθυολόγος M.Sc.
Τμήμα Αλιείας ΠΕ Δράμας
Διαβάζοντας κανείς το κείμενο των 11 ΜΚΟ για το σχολιασμό του Σχεδίου Νόμου, αντιλαμβάνεται τη γνώση και τη νομική επάρκεια τους πάνω στα θέματα των Προστατευόμενων Περιοχών και των Φορέων Διαχείρισης, καθώς και διαπιστώνει τα γρήγορα αντανακλαστικά τους.
Ποιό σύστημα διοίκησης, έτσι όπως έχει οργανωθεί έως σήμερα για τους Φορείς Διαχείρισης μπορεί να κάνει κάτι αντίστοιχο? που είναι ο σχολιασμός από τα Διοικητικά Συμβούλια των Φορέων?
Θετικά του σχεδίου νόμου
• Οι Φορείς Διαχείρισης (ΦΔ) προτείνονται ως το σχήμα επιλογής για τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας.
• Όλες οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 της χώρας καλύπτονται με φορέα.
• Προβλέπεται επιχορήγηση των ΦΔ από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος σε συνδυασμό με χρηματοδότηση από άλλες πηγές.
• Οι προβλέψεις του νόμου είναι σε αντιστοιχία με τις προτάσεις που είχε κάνει η Επιτροπή ‘Φύση 2000’, μετά την αξιολόγηση του θεσμού των ΦΔ που είχε πραγματοποιήσει.
Αρνητικά του σχεδίου νόμου
• Η φύλαξη παραμένει ένα άλυτο θέμα που ο νόμος αυτός δεν άγγιξε. Δεν μπορεί να παραπέμπεται στις καλένδες για μεγάλο διάστημα, με δεδομένη και τη θεαματική αύξηση των περιοχών αρμοδιότητας των ΦΔ. Είτε θα έπρεπε το σύνολο του προσωπικού των ΦΔ να έχει τα ελάχιστα προανακριτικά καθήκοντα που έχουν δοθεί και στους ομοσπονδιακούς θηροφύλακες, είτε να απαλειφθεί η φύλαξη ως αρμοδιότητα των ΦΔ.
• Να γίνει καλύτερη διατύπωση για τις ξεναγήσεις (άρθρο 4, παρ. 21) όπως παρακάτω: Για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων ξενάγησης από τρίτους εντός της περιοχής ευθύνης των ΦΔ, θα πρέπει να δίνεται έγκριση από τον αρμόδιο ΦΔ που ελέγχει και την τήρηση των σχεδίων ξενάγησης. Η έγκριση μπορεί να αρθεί με αιτιολογημένη απόφαση εάν δεν τηρούνται οι όροι της έγκρισης.
• Το σχήμα λειτουργίας των ΦΔ όπως διαμορφώνεται είναι κεντρικά ελεγχόμενο. Επιβάλλεται συνεπώς η ανάπτυξη επαρκούς κεντρικής δομής παρακολούθησης και αξιολόγησης στο Υπουργείο Περιβάλλοντος για να μπορέσει να λειτουργήσει. Αυτό δεν προβλέπεται από το Σχέδιο Νόμου.
• Το σχέδιο νόμου δε λύνει το θέμα με τη μόνιμη στελέχωσή των ΦΔ. Προβλέπεται η απασχόληση προσωπικού 8μηνης διάρκειας για το 2018, ενώ δεν υπάρχει καμιά αναφορά ή πρόβλεψη για την έναρξη πανελλαδικού διαγωνισμού μέσω ΑΣΕΠ για την κάλυψη των αναγκών όλων των ΦΔ με υπαλλήλους αορίστου χρόνου για το 2019.
• Οι υφιστάμενοι φορείς των οποίων η χωρική αρμοδιότητα επεκτείνεται ξαφνικά θα έχουν μεγαλύτερη έκταση, αλλά τους ίδιους ή και λιγότερους πόρους και προσωπικό.
• Tο σχέδιο νόμου δεν επιλύει βασικά λειτουργικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φορείς διαχείρισης κατά τα 15 χρόνια λειτουργίας τους, καθώς οι αρμοδιότητές τους δεν γίνονται αρκετά σαφείς και διακριτές, παρατείνοντας τη σύγχυση σε σχέση με άλλες αρχές που είναι συναρμόδιες.
Ο Πανελλαδικός Σύλλογος εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, συμμετείχε στην Ομάδα Εργασίας που συστάθηκε από τον Αναπλ. Υπουργό κ. Φάμελλο με σκοπό τη σύνταξη Σχεδίου Νόμου για το Εθνικό Σύστημα Διοίκησης και Διαχείρισης (ΕΣΔΔ) των Προστατευόμενων Περιοχών (ΠΠ) όπως άλλωστε αναφερόταν τόσο στην απόφαση συγκρότησης της Ομάδας Εργασίας όσο και σε όλες τις προσκλήσεις Συνεδριάσεων. Ξαφνικά κληθήκαμε να σχολιάσουμε ένα Σχέδιο Νόμου για τους ΦΔΠΠ και όχι για το Εθνικό Σύστημα ΠΠ.
Ξεκαθαρίζουμε πως η συμμετοχή μας στην Ομάδα Εργασίας δεν αξιοποιήθηκε από τους συντάκτες του νομοσχεδίου καθώς το κείμενο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, δεν έχει συμπεριλάβει τη συντριπτική πλειοψηφία των προτάσεων μας στην Ομάδα Εργασίας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί, πως για δύο ολόκληρους μήνες τα μέλη της Ομάδας Εργασίας, πλην των υπηρεσιακών του ΥΠΕΝ, δεν είχαν απολύτως καμία ενημέρωση για τη πορεία συγγραφής του Σχ. Νόμου και φυσικά για τις διατάξεις του, για τις οποίες ενημερωθήκαμε λίγες ώρες πριν την τελευταία συνεδρίαση της Ομάδας Εργασίας στις 7/11.
Επιπρόσθετα, όλα τα σχόλια που μας ζητήθηκε να κάνουμε εντός 48 ωρών από την παρουσίαση του νομοσχεδίου στην ομάδα εργασίας, δυστυχώς για μια κόμη φορά δεν έγιναν αποδεκτά. Δεν θεωρούμε πως θα γίνουν και τώρα, αλλά παρόλα αυτά θα καταθέσουμε σχόλια ώστε να είναι σε όλους γνωστές οι θέσεις του Συλλόγου των εργαζομένων.
Στα θετικά του νομοσχεδίου είναι η επιλογή του σχήματος των ΦΔ ως το καταλληλότερο για την κάλυψη των περιοχών Natura 2000 της χώρας, η πλήρη κάλυψη του δικτύου, η διατήρηση της υφιστάμενης νομικής μορφής των ΦΔ, η διατήρηση της απευθείας κεντρικής επόπτευσής τους από το ΥΠΕΝ και κυρίως η πλήρης κατάργηση του άρθρου 8 για τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις ΦΔΠΠ του Ν. 4109/13.
Δηλώνουμε πως το νομοσχέδιο στο σύνολό του, πλην των ανωτέρω διατάξεων, δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας και ως εκ τούτου δεν έχει τη στήριξη και την αποδοχή του Συλλόγου των εργαζομένων πόσο μάλλον δεν αποτελεί προϊόν της συμμετοχής μας στην Ομάδα Εργασίας. Κάθε άλλο.
Αρχικά θα ήθελα να εισηγηθώ να δοθεί παράταση στη διαβούλευση για το σχέδιο Νόμου. Θα πρέπει να σταλεί έγγραφο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε όλους τους Δήμους που στην περιοχή τους δραστηριοποιείται ΦΔΠΠ, να γνωμοδοτήσουν επί του σχεδίου Νόμου με απόφαση του Δημοτικού τους Συμβουλίου. Επίσης το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με τις Περιφέρειες αλλά και με τους ίδιους τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών. Είναι πολύ πιο εύκολο αλλά συνάμα και πιο αναποτελεσματικό να καταθέτει κάποιος τις προσωπικές του απόψεις για ένα θέμα και πολύ πιο δύσκολο αλλά με μεγαλύτερη αξία η υποχρέωση να καταθέσουν άποψη με απόφαση τα Δημοτικά, Περιφερειακά και Διοικητικά Συμβούλια των Φορέων Διαχείρισης. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες δεν ενημερώθηκαν εγγράφως αρμοδίως και φαίνεται ότι δεν γνωρίζουν ότι πρόκειται να αλλάξει ο Νόμος για τους Φ.Δ.Π.Π. και ότι θα πρέπει να καταθέσουν τις απόψεις τους μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας σε μία ελάχιστη προθεσμία για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Αν δε γνωμοδοτήσουν οι Δήμοι και ιδιαίτερα αυτοί που στην έδρα τους είναι και η έδρα του εκάστοτε Φορέα τότε ποιος θα γνωμοδοτήσει; Οι Δήμοι και τα Δημοτικά τους Συμβούλια είναι οι φωνές των τοπικών κοινωνιών και ιδιαίτερα αυτοί που στην περιοχή τους είναι και έδρα του εκάστοτε Φορέα και όλα αυτά τα χρόνια συνεργάσθηκαν με τους Φορείς λύνοντας πολλά θέματα αλλά είδαν και τις δυσλειτουργίες που θα πρέπει να διορθωθούν.
Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι το συγκεκριμένο θέμα με την αρμοδιότητά μου ως Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Ρήγα Φεραίου το έχω είδη εισάγει για συζήτηση στην προσεχή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ρήγα Φεραίου (24/11/2017) και θα σας στείλω τη γνωμοδοτική απόφαση του Δήμου μας (η απόφαση αυτή θα είναι εκτός προθεσμίας διαβούλευσης) ελπίζοντας να τη λάβετε υπόψη σας. Πέρα από το αν θα δεχθείτε την άποψή μου και αν θα δοθεί παράταση με την εισήγηση του Υπουργείου να λάβουμε απόφαση ως Δήμος Ρήγα Φεραίου, θα ήθελα (εντός προθεσμίας) να σας καταθέσω τις προσωπικές μου απόψεις με μία εμπειρία 7 χρόνων ως μέλος του Δ.Σ. του Φ.Δ. Κάρλας Μαυροβουνίου Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου και ως αιρετός στο Δήμο Ρήγα Φεραίου με εμπειρία 11 χρόνων.
Το παρόν σχέδιο νόμου αποτελεί σημαντικό βήμα για την διαχερίση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, καθώς ορίζει τους ΦΔ ως το κύριο σχήμα για τη διαχείρισή τους, ενισχύοντάς τους με την ενσωμάτωση του συνόλου των περιοχών του δικτύου Natura 2000, για πρώτη φορά, εντάσσοντας την επιχορήγησή τους στον κρατικό προϋπολογισμό.
Παρ’ όλα αυτά αδυνατεί να επιλύσει προβλήματα δυσλειτουργίας, καθώς δεν αναφέρει με ποιον τρόπο θα επιτευχθεί η διαχείριση των νέων μεγάλων και ετερογενών εκτάσεων που εντάσσονται σε κάθε ΦΔ, ενώ ο ρόλος των ΦΔ παραμένει κατά κύριο λόγο γνωμοδοτικός, χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες και εμπλοκή στη λήψη αποφάσεων.
Παράλληλα, παραβλέπεται η πολυετής εμπειρία του υφιστάμενου προσωπικού και η λειτουργία των ΦΔ ανατίθεται σε προσωπικό με 8μηνες συμβάσεις, γεγονός που θα είναι αναμφίβολα αναποτελεσματικό.
Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece υιοθετεί και προσυπογράφει σχεδόν στο σύνολό της την αξιολόγηση και τις παρατηρήσεις της κας Δέσποινας Βώκου, Καθηγήτριας Οικολογίας στο ΑΠΘ, πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής «Φύση 2000 (2010-1013), που κατέθεσε στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο «Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών» (20.11.2017).
Ωστόσο οι ΦτΦ καταθέτουν την εξής άποψη για το θέμα της ξενάγησης:
Εκτιμούμε ότι ξεναγήσεις μπορεί να γίνονται και από Περιβαλλοντικούς ή και Ορειβατικούς Συλλόγους, Καθηγητές Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κ.ά. υπεύθυνους φορείς, στο πλαίσιο πεζοποριών ή γνωριμίας με τη φύση – εξαιρουμένων των αυστηρά Προστατευομένων Περιοχών και ευαίσθητων οικοσυστημάτων π.χ. Δέλτα Έβρου κ.ά.
Οι ΦΔΠΠ ιδρύθηκαν με τους Νόμους 2742/99 και 3044/02, βάσει της υποχρέωσης της χώρας που απορρέει από τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για την εξασφάλιση της διατήρησης των Προστατευόμενων Περιοχών.
Η λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης έως σήμερα βασιζόμενη στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο όπως καθορίστηκε με τους παραπάνω Νόμους, παρουσίασε σημαντικά προβλήματα και δυσκολίες, τόσο σε οργανωτικό, όσο και σε λειτουργικό επίπεδο που δυσχέραιναν το έργο των Φορέων και τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών.
Σκοπός του νομοσχεδίου που αναμενόταν εδώ και χρόνια, είναι η δημιουργία ενός εθνικού συστήματος διαχείρισης ΠΠ που θα καλύπτει τα κενά των προηγούμενων νομοθετικών διατάξεων, θα επιλύει τα βασικά ζητήματα λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης και θα ενισχύει το ρόλο τους ως βασικό εργαλείο στην προστασία και διατήρηση των ΠΠ. Δυστυχώς όμως, πέρα από το θετικό στοιχείο της κάλυψης όλων των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, που και για αυτό δεν υπάρχει διασφάλιση ότι καθίσταται εφικτό και λειτουργικό υπό τις υφιστάμενες συνθήκες (χρηματοδότηση, επάρκεια προσωπικού, γεωγραφική κατανομή), δεν επιλύει κανένα από τα υπάρχοντα ζητήματα.
Η «προχειρότητα» αυτού του νομοσχεδίου συνεπάγεται τη διαιώνιση των προβλημάτων της λειτουργίας των Φορέων και της διαχείρισης των ΠΠ.
Βασικά θέματα όπως καθορισμός λειτουργικού θεσμικού πλαισίου, εξασφάλιση χρηματοδότησης, αποσαφήνιση και ενίσχυση αρμοδιοτήτων, στελέχωση με μόνιμο πλέον προσωπικό, παραμένουν ως έχουν, καθιστώντας δυσχερέστερη τη συνέχιση λειτουργίας των ΦΔΠΠ.
Γιώργος Κυραγιάννης
Εργαζόμενος στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
Θεωρούμε ότι οι ρυθμίσεις του Σχεδίου Νόμου για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών δεν «ενισχύουν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους», όπως αόριστα αναγγέλλεται. Περαιτέρω θεωρούμε ότι οι νέες ρυθμίσεις πρέπει να στοχεύουν στην ευρύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία, που ασφαλώς δεν επιτυγχάνεται με τις δομικές και οργανωτικές αλλαγές του Σχεδίου Νόμου.
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ
PAN-HELLENIC NETWORK OF ECOLOGICAL ORGANIZATIONS
Γαζή 216, 382.22-Βόλος / Gazi 216, 382.22-VOLOS
Tel-Fax: ++30 24210 38387
e-mail: pandoiko@gmail.com/site: http://www.pandoiko.org
Βόλος 21/11/2017 ΠΑΝΔΟΙΚΟ2016-17/106
Θεωρούμε ότι οι ρυθμίσεις του Σχεδίου Νόμου για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών δεν «ενισχύουν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους», όπως αόριστα αναγγέλλεται. Περαιτέρω θεωρούμε ότι οι νέες ρυθμίσεις πρέπει να στοχεύουν στην ευρύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία, που ασφαλώς δεν επιτυγχάνεται με τις δομικές και οργανωτικές αλλαγές του Σχεδίου Νόμου.
Η Επταμελής Γραμματεία του ΠΑΝΔΟΙΚΟ
Ν. Ασλάνογλου (Βέροια) 6946-381707 Ι. Βερβερίδης (Ιερισσός) 6976-789871
Κ. Βολιώτης (Βόλος) 6977-686838 Γ. Καλλιαμπέτσος (Αθήνα) 6944-842384
Παν. Κατσουλάκος (Μακρακώμη) 6977-606827 Γ. Παλαμάρης (Κορινθία) 27430-95428
Μαίρη Χουλιέρη (Χαλκίδα) 6978-026141
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου θέτει σε ορθή βάση πολλά εκκρεμή ζητήματα των ΦΔΠΠ. Το σημαντικότερο από όλα είναι το γεγονός την πρόθεσης θέσπισης ενός πλαισίου δομής και λειτουργίας των ΦΔΠΠ. Όπως για παράδειγμα το γεγονός της θεσμοθέτησης του ΝΠΙΔ.
Στην προσπάθεια όμως αυτή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αναγκαίες προετοιμασίες από την πλευρά του Υπουργείου, προκειμένου οι φορείς να λειτουργήσουν κάτω από ένα ενοποιημένο πλαίσιο λειτουργίας, και μάλιστα στο μέτρο που αυτό θα είναι εναρμονισμένο με το πρότυπο των ενωσιακών μας υποχρεώσεων.
Στις προτεραιότητες αυτές εντάσσονται ζητήματα για την εξοικονόμηση πόρων. Η εξοικονόμηση πόρων έχει να κάνει τόσο με τη χωροταξική ένταξη των περιοχών NATURA στους διάφορους ΦΔΠΠ, όσο και με την ευχέρεια αξιοποίησης οικονομικών πόρων για φύλαξη αλλά και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Η αποκατάσταση των περιοχών θα πρέπει να γίνεται στη βάση μελετών αλλά η επίβλεψη των έργων αφορά τους ΦΔΠΠ.
Από την άλλη η φύλαξη των περιοχών που σημαίνει παρακολούθηση της παραβατικότητας αλλά και της καταστολής τους συνιστά δυσεπίλυτο ζήτημα χωρίς την άμεση ένταξη των αρμόδιων υπηρεσιών σε επίπεδο Περιφέρειας.
Η έως και σήμερα νομική μορφή των Φ.Δ. ως ΝΠΙΔ, εντασσόμενα στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, δημιουργούσε παρά έλυνε προβλήματα στις υπηρεσιακές και λειτουργικές σχέσεις με άλλους φορείς του κράτους (Εφορίες, ΙΚΑ-ΕΦΚΑ, κλπ). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί με την ένταξη των Φ.Δ. στην Ενιαία Αρχή Πληρωμών (ΕΑΠ), με αποτέλεσμα τη δημιουργία σε αρκετές περιπτώσεις τεράστιων προβλημάτων στη λήψη ασφαλιστικής ενημερότητας και μη δυνατότητα εφαρμογής διατάξεων που αφορούν ΝΠΔΔ. Είναι σκόπιμο στο πλαίσιο του παρόντος νόμου να εξεταστούν σε βάθος τα προβλήματα που προκύπτουν από τη διττή αυτή μορφή.
Επίσης, από τη στιγμή που στόχος του νόμου αυτού είναι η επίλυση των χρόνιων προβλημάτων και η δημιουργία ενός λειτουργικού και αποτελεσματικού Συστήματος Διοίκησης των Προστατευόμενων Περιοχών και κατά τα διεθνή πρότυπα, θα πρέπει να διερευνηθεί επί της ουσίας πως μια δομή που έχει ως βασική αρμοδιότητα τη διοίκηση και διαχείριση της εκάστοτε προστατευόμενης περιοχής, μπορεί να είναι ΝΠΙΔ. Ακόμη όμως και αν επιλεχθεί αυτή η μορφή ως τελική λύση, κρίνεται απαραίτητη η επίλυση (σε θεσμικό επίπεδο) των επιμέρους θεμάτων που έχουν διατυπωθεί και κατά το παρελθόν.
H διοίκηση και λειτουργία του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών αποτελεί εδώ και χρόνια μια βασική εκκρεμότητα της ελληνικής πολιτείας. Είναι θετικό ότι με αυτό το σχέδιο νόμου το ΥΠΕΝ επιδιώκει να θέσει νέες βάσεις ώστε η χώρα να μπορέσει να αναλάβει πλήρως την ευθύνη διατήρησης της φύσης, που είναι ανάλογη με τον φυσικό πλούτο που διαθέτει. Το σχέδιο νόμου συμπληρώνει τον νόμο για τη βιοποικιλότητα (ν. 3937/2011), ο οποίος θέσπισε για πρώτη φορά το εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, εντάσσοντας όλες τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας σε ένα ενιαίο πλαίσιο και ορίζοντας το πλαίσιο για τη διοίκηση τους.
Το σχέδιο νόμου κλείνει το κεφάλαιο της κατάργησης και της συγχώνευσης των Φορέων Διαχείρισης και ορθώς, βάζει στο επίκεντρο τους Φορείς Διαχείρισης, διατηρώντας ανοιχτές και άλλες δυνατότητες διοίκησης και διαχείρισης, όπως προβλέπονται στην ισχύουσα νομοθεσία. Ωστόσο εντύπωση προκαλεί, η, μάλλον εκ παραδρομής, κατάργηση των ρυθμίσεων που αφορούν στο πλαίσιο και το περιεχόμενων των συμβάσεων διαχείρισης.
Παρόλο που αναγνωρίζουμε τα θετικά του παρόντος σχεδίου, διατυπώνουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις, ενώ επιμέρους παρατηρήσεις παρατίθενται ανά άρθρο:
Εκφράζουμε την ανησυχία ότι το σχέδιο νόμου δεν επιλύει βασικά λειτουργικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φορείς διαχείρισης κατά τα 15 και πλέον χρόνια λειτουργίας τους.
Καίριο σημείο προβληματισμού αποτελεί το γεγονός ότι απουσιάζει από το σχέδιο νόμου η συμπλήρωση και η περιγραφή του ρόλου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ειδικά του νέο-συσταθέντος και κατ’ εφαρμογή του ν. 3937/2011 Τμήματος Προστατευόμενων Περιοχών, ως κεντρικού συντονιστή του συστήματος που παρέχει υποστήριξη, κατευθυντήριες γραμμές και σχετικές προδιαγραφές (π.χ. για τους κανονισμούς των ΔΣ, σχεδίων διαχείρισης, πρότυπα επιστημονικής παρακολούθησης και αξιολόγησης, κοκ), καθώς και ουσιαστική αξιολόγηση της λειτουργίας των προστατευόμενων περιοχών. Ιδιαίτερα ανησυχητική, που ελπίζουμε ότι έγινε εκ παραδρομής, είναι η κατάργηση της πρόβλεψης του ν. 3937/2011 Τμήματος στο Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας με αρμοδιότητα «για το συντονισμό και την υποστήριξη των διοικητικών σχημάτων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών [… και…] του συντονισμού, της νομικής και διοικητικής υποστήριξης των φορέων διαχείρισης, της παρακολούθησης των προγραμμάτων τους, καθώς και της διευκόλυνσης της οικονομικής λειτουργίας τους». Η οργάνωση κεντρικής υποστηρικτικής δομής για τις προστατευόμενες περιοχές αποτελεί ένα ώριμο αίτημα όπως αναδείχθηκε και από τον σχετικό εθνικό διάλογο το 2014. Αντίστοιχο προβληματισμό προκαλεί η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στον ρόλο και τη συμμετοχή της Επιτροπής Φύση 2000, η οποία αποτελεί θεσμικά και λειτουργεί με επιτυχία και επιστημονική επάρκεια ως εθνική επιτροπή προστατευόμενων περιοχών της χώρας.
Από το σχέδιο νόμου καθίσταται φανερό ότι οι φορείς διαχείρισης θα συνεχίσουν, τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο, να βρίσκονται σε φάση μεταβατικής λειτουργίας, καθώς θα χρειαστούν αρκετοί μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του νέου συστήματος και αποκτήσει αυτό επιχειρησιακή ετοιμότητα. Μάλιστα σε μεγάλο βαθμό η προστασία της ελληνικής φύσης θα εξαρτάται και πάλι από τη βούληση, το μεράκι καθώς και τις δεξιότητες των διοικητικών συμβουλίων και εργαζομένων να ασχοληθούν ουσιαστικά και αποτελεσματικά με την προστασία, ενώ το βάρος της προσοχής τους θα είναι αυτονόητα εστιασμένο στην επίλυση των πολλών διαδικασιών μέχρι την οριστικοποίηση της στελέχωσης και την εξασφάλιση επαρκών πόρων των φορέων. Θεωρούμε ότι στο διάστημα αυτό είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η νόμιμη παράταση των υπαρχουσών συμβάσεων με το προσωπικό, για όσο είναι απαραίτητο.
Παράλληλα, τονίζουμε την επιτακτική ανάγκη να τεθούν σε πρώτη προτεραιότητα και να επιταχυνθούν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες ώστε οι ΦΔΠΠ να αποκτήσουν οργανωτική και επιτελική δομή, σταθερή χρηματοδότηση και τακτικό προσωπικό.
Ειδικότερα, σημειώνουμε ότι:
1) Δεν προβλέπεται η στελέχωση των ΦΔΠΠ με επαρκές και κατάλληλο τακτικό προσωπικό για να ανταποκριθούν στο απαιτητικό έργο τους. Κατ’ ελάχιστον απαιτούνται οι σχετικές εξουσιοδοτικές διατάξεις που θα επιτρέψουν στο ΥΠΕΝ να ορίσει το οργανόγραμμα των ΦΔΠΠ και να κινήσει οργανωμένη και διαφανή διαδικασία στελέχωσης, στην οποία θα ήταν θεμιτή και η μοριοδότηση της εργασιακής εμπειρίας του υφιστάμενου προσωπικού.
2) Αν και η ένταξη ποσού για τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης στον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου αποτελεί πολύ θετική εξέλιξη, εντούτοις αυτή θα αφορά το 2019, στην καλύτερη περίπτωση. Για το 2018 η μισθοδοσία των φορέων διαχείρισης θα προέρχεται και πάλι από το Πράσινο Ταμείο και μόνο οι βασικές λειτουργικές δαπάνες θα καλύπτονται από τον τακτικό προϋπολογισμό. Επίσης, όπως περιγράφεται στο άρθ. 11 η κατάσταση αυτή δύναται να εξακολουθήσει και μετά το 2018. Το ΥΠΕΝ θα πρέπει να επισπεύσει όλες τις διαδικασίες ώστε το 2019 η βασική χρηματοδότηση του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών να προέρχεται από τον τακτικό προϋπολογισμό του, και το Πράσινο Ταμείο όπως και άλλες πηγές χρηματοδότησης να συμπληρώνουν την κάλυψη των αναγκών των ΦΔΠΠ.
3) Επισημαίνουμε ότι δεν αξιοποιούνται οι προτάσεις συμπλήρωσης των πηγών χρηματοδότησης των ΦΔΠΠ από πόρους όπως παράβολα, ανταποδοτικά τέλη, εταιρικές συμφωνίες, αντισταθμιστικά έσοδα από δραστηριότητες που επηρεάζουν μια προστατευόμενη περιοχή, εμπορική δραστηριότητα των ίδιων των ΦΔΠΠ, καθώς και από πόρους που προέρχονται από την είσπραξη περιβαλλοντικών προστίμων, κοκ.
4) Οι αρμοδιότητες των φορέων διαχείρισης δεν γίνονται αρκετά σαφείς και διακριτές, παρατείνοντας τη σύγχυση σε σχέση με άλλες αρχές που είναι συναρμόδιες, όπως οι δασικές υπηρεσίες, στις οποίες απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά. Ειδικά για το θέμα της φύλαξης / επιτήρησης των προστατευόμενων περιοχών, που αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της προστασίας, όχι μόνο δεν έχουν δοθεί σαφείς αρμοδιότητες, αλλά απουσιάζει οποιαδήποτε ρητή αναφορά.
Τέλος, κρίνεται απαραίτητη η περαιτέρω ενίσχυση των προβλέψεων του σχεδίου νόμου για διαβούλευση και συμμετοχή τοπικών και άλλων φορέων στη συνδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων και των δράσεων για την ολοκληρωμένη προστασία, τη συμμετοχική διαχείριση των σημαντικών αυτών περιοχών, καθώς και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των προστατευόμενων περιοχών.
Η επιτυχία του εγχειρήματος που προωθεί το σχέδιο νόμου και γενικότερα το στοίχημα απόκτησης ενός συνεκτικού και λειτουργικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών εξαρτάται από την απόφαση του ΥΠΕΝ να παρέχει πολιτική υποστήριξη και ουσιαστική στήριξη (τεχνική, επιστημονική, διοικητική, οικονομική) στους ΦΔΠΠ καθώς και από την ενδυνάμωσή τους με την απαραίτητη οργανωτική δομή, στελέχωση και πόρους. Με τη νομική μορφή που έχουν, τις ασαφείς αρμοδιότητες, αν δεν έχουν υποστήριξη, θα παραμείνουν αδύναμοι θεσμοί χωρίς το απαραίτητο κύρος, ανάμεσα σε άλλες δημόσιες και αυτοδιοικητικές δομές και υπηρεσίες που επηρεάζουν την προστασία και διαχείριση της φύσης.
Οι Φορείς Διαχείρισης ιδρύθηκαν με τους Νόμους 2742/99 και 3044/02, βάσει της υποχρέωσης της χώρας που απορρέει από τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για την εξασφάλιση της διατήρησης των Προστατευόμενων Περιοχών. Η λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης έως σήμερα βασιζόμενη στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο όπως καθορίστηκε με τους παραπάνω Νόμους, παρουσίασε σημαντικά προβλήματα και δυσκολίες, τόσο σε οργανωτικό, όσο και σε λειτουργικό επίπεδο που δυσχέραιναν το έργο των Φορέων και τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών. Σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου που αναμενόταν εδώ και χρόνια, είναι η δημιουργία ενός εθνικού συστήματος διαχείρισης ΠΠ που θα καλύπτει τα κενά των προηγούμενων νομοθετικών διατάξεων, θα επιλύει τα βασικά ζητήματα λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης και θα ενισχύει το ρόλο τους ως βασικό εργαλείο στην προστασία και διατήρηση των ΠΠ. Δυστυχώς όμως, πέρα από το θετικό στοιχείο της κάλυψης όλων των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, που και για αυτό δεν υπάρχει διασφάλιση ότι καθίσταται εφικτό και λειτουργικό υπό τις υφιστάμενες συνθήκες (χρηματοδότηση, επάρκεια προσωπικού, γεωγραφική κατανομή, δεν επιλύει κανένα από τα υπάρχοντα ζητήματα. Η «προχειρότητα» αυτού του νομοσχεδίου συνεπάγεται τη διαιώνιση των προβλημάτων της λειτουργίας των Φορέων και της διαχείρισης των ΠΠ. Κύρια θέματα όπως καθορισμός λειτουργικού θεσμικού πλαισίου, εξασφάλιση χρηματοδότησης, αποσαφήνιση και ενίσχυση αρμοδιοτήτων, στελέχωση με μόνιμο πλέον προσωπικό, παραμένουν ως έχουν, καθιστώντας δυσχερέστερη τη συνέχιση λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης.
Δαλακούρα Βασιλική
M.Sc Δασολόγος
Εργαζόμενη στο Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
Η οποιαδήποτε προσαρμογή των διατάξεων θα πρπειε να λαβει σοβαρα υπόψη το τι γινεται σε άλλες χώρες και πως εξασφαλιζεται η οικονομική βιωσιμότητα των ΦΔ, αυτό θα καθορισει ΔΡΑΜΑΤΙΚΆ και ποιο μοντέλο μπορεί να σταθεί στην «χρεωκοπημένη¨ δημοσιονομικά Ελλάδα.
Π.χ αν δεν ξεκαθαρίσουμε πως μπορεί να επιβληθεί ένα μικρό τέλος (που δεν θα επιβαρύνει την ανάπτυξη ιδιωτικών επενδύσεων και πρωτοβουλιών σε συμβατές δραστηριότητες ή εισιτήριο εισόδου σε συγκεκριμένους πυρήνες προστασίας της βιοποικιλότητας στις Ζώνες Natura κλπ
Σε κάθε περίπτωση οι φορείς πρέπει να έχουν διασφαλισμένους πόρους , που θα προσθέτουν υπεραξία στην περιοχή και δεν θα αφαιρούν εισόδημα απο τις τοπικές κοινωνίες, υπο μορφή χαρατσιών (και άρα αντιπαλότητα τοπικών κοινωνιών και ΦΔ. Αρα κάθε ΦΔ θα πρέπει να εκπονήσει αν δεν το ΄’εχει ήδη κάνει μελέτες οικονομορτεχνικές βιωσιμότητας , όπως κάθε υγιής επιχειρήση, και αφού έχουν στελεχωθεί μέσω ΑΣΕΠ ο Διευθυνων Σύμβουλος που θα δύναται να ταυτίζεται με τον Πρόεδρο του ΔΣ και αν βάσει της μελέτης θα έχει πλήρη απασχόληση ή να προβλέπεται αποζημίωση , αλλιώς θα πρέπει να υπάρχει προκήρυξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος πάλι μέσω ασεπ ΚΑΙ μητρώου στελεχών , σε όσους με μερική απσχόληση μποορύν να ανατποκριθουν σε ανάλόγα καθηκοντα.
Η δυνατότητα ανάπτυξης συνεργασιών μεταξύ κράτους , αυτοδιοίκησης και ιδιωτικών πρωτοβουλιών, πρέπει να αξιοποιηθούν άμεσα στους νέους ή υφισταμενους μεσω τροποποιησης ή συμπ[ληρωσης του ν.3852/10.
Γ.ΤΙΓΚΙΛΗΣ
Δρ.Βιολογίας-Ιχθυολόγος
Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι, με τον νέο νόμο, το Υπουργείο Περιβάλλοντος
• προκρίνει τους Φορείς Διαχείρισης (ΦΔ) ως το σχήμα επιλογής για τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας.
• βρίσκει λύση για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, που είχαν παραμείνει για τόσο μεγάλο διάστημα χωρίς υπεύθυνο σχήμα διαχείρισης, στο πλαίσιο του θεσμού των ΦΔ των Προστατευόμενων Περιοχών
• βάζει τέλος στις απόπειρες κατάργησης ή αλλοίωσης του θεσμού των ΦΔ, ή επανόδου σε αποτυχημένες λύσεις του παρελθόντος, ή αναζήτησης νέων πειραματικών μορφών αγνώστου έκβασης για τη διαχείριση της Eλληνικής φύσης.
• προβλέπει επιχορήγηση των ΦΔ από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος σε συνδυασμό με χρηματοδότηση από άλλες πηγές.
• επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε λειτουργικά προβλήματα που είχαν προ πολλού εντοπιστεί.
Είναι επίσης θετικό το γεγονός ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, οι προβλέψεις του νόμου είναι σε αντιστοιχία με τις προτάσεις που είχε κάνει η Επιτροπή ‘Φύση 2000’, μετά την αξιολόγηση του θεσμού των ΦΔ που είχε πραγματοποιήσει, αλλά και με τις θέσεις της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας, που είναι η επιστημονική εταιρεία με πρωτεύουσα αρμοδιότητα σε θέματα διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος. Με αυτά δεδομένα, από τούδε και στο εξής θα αναφερθώ μόνον στα θέματα, στα οποία δεν έχει δοθεί η δέουσα κατά την άποψή μου προσοχή. Πρόκειται για τα ακόλουθα:
Αύξηση αριθμού και βιωσιμότητα – Η αύξηση του αριθμού των ΦΔ είναι θετικό στοιχείο υπό την προϋπόθεση ότι έχει εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους. Θα είναι σε βάρος της λειτουργίας, του κύρους τους αλλά της Ελληνικής φύσης, να επανέλθουμε λίγο αργότερα στην ίδια κατάσταση, της τελευταίας οκταετίας, όταν η εκπορευόμενη από το Υπουργείο Περιβάλλοντος συζήτηση περιστρεφόταν σταθερά προς την κατεύθυνση της μείωσής τους. Εάν είναι επίφοβη η βιωσιμότητα, θα μπορούσαν κάποιοι να ενοποιηθούν από τώρα στη βάση της γεωγραφικής ή διοικητικής ή λειτουργικής τους ομοιότητας.
Περιοχή αρμοδιότητας, έργο, προσωπικό – Η περιοχή αρμοδιότητας των ΦΔ έχει επεκταθεί για όλους με εξαίρεση τρεις που παρέμειναν ως είχαν. Για έναν τουλάχιστον από αυτούς, με βάση το μέγεθος της περιοχής και τα προστατευόμενα αντικείμενα, το έργο του εμφανίζεται τελείως ετεροβαρές σε σχέση με το πολύ μεγαλύτερο των υπολοίπων. Αυτή η ανισότητα θα ήταν φρόνιμο να αρθεί. Η επέκταση της περιοχής αρμοδιότητάς των ΦΔ θα πρέπει όμως να συνοδευτεί και από ανάλογη αύξηση των πόρων για την κάλυψη των νέων αναγκών τους που θα είναι πολύ μεγαλύτερες για αρκετούς από αυτούς. Οκτάμηνες συμβάσεις και μάλιστα με προσωπικό που δεν προβλέπεται να προσλαμβάνεται πρωτίστως με βάση την επάρκειά του να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις του έργου των ΦΔ δεν είναι λύση.
Σχέδιο διαχείρισης – Πουθενά δεν γράφεται ότι οι ΦΔ είναι υπεύθυνοι ή έστω συνυπεύθυνοι για τη σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης των περιοχών αρμοδιότητάς τους. Για την ακρίβεια πουθενά δεν γράφεται με σαφήνεια ποιος θα συντάσσει αυτό το βασικό εργαλείο που προσδιορίζει και κατευθύνει τις δράσεις που οφείλουν να αναπτύσσουν για την προστασία της περιοχής τους. Αντίθετα, σημειώνεται ότι οι ΦΔ θα πρέπει να διαβιβάζουν στον Υπουργό όλα τα στοιχεία που έχουν, στο πλαίσιο της μέριμνας για την διαμόρφωση ή επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης, χωρίς περαιτέρω προσδιορισμό για το πού εκείνος ακολούθως θα τα διοχετεύσει. Αν ερμηνεύω σωστά την παράλειψη και την παράλληλη υποχρέωση, αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι οι ΦΔ, οι κατεξοχήν γνώστες και αρμόδιοι να μιλήσουν για τα χαρακτηριστικά και τη διαχείριση της περιοχής τους, δεν θα έχουν λόγο και ούτε θα μπορούν να ελέγχουν τι θα περιέχουν τα σχέδια διαχείρισης – που μάλλον θα φτιάξουν μελετητικά γραφεία. Αυτό όμως είναι συνταγή για αποτυχία και δεν θα πρέπει να υιοθετηθεί.
Γνωμοδότηση – Οι ΦΔ συνεχίζουν να έχουν μόνο γνωμοδοτικό ρόλο για έργα και παρεμβάσεις που αφορούν την περιοχή τους. Είναι σκόπιμο να προβλεφθεί, τουλάχιστον για κάποια από αυτά, η άποψή τους να έχει αποφασιστική σημασία.
Φύλαξη – Η φύλαξη παραμένει ένα άλυτο θέμα που ο νόμος αυτός δεν άγγιξε. Δεν μπορεί να παραπέμπεται στις καλένδες για μεγάλο διάστημα, με δεδομένη και τη θεαματική αύξηση των περιοχών αρμοδιότητας των ΦΔ, τους μειωμένους πόρους των υπηρεσιών που μπορούν να ασκήσουν ουσιαστική φύλαξη και όχι απλή εποπτεία (όπως οι ΦΔ, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που τους διέπει), αλλά και τα θέματα που σχετίζονται με όλους τους πυλώνες της σύμβασης για τη βιοποικιλότητα.
Ξενάγηση – Οι ΦΔ οφείλουν να ασκούν δραστηριότητες ξενάγησης εντός της περιοχής ευθύνης τους, όχι μόνο να εγκρίνουν. Η διατύπωση στο άρθρο 4, παρ. 21 θα ήταν ορθότερη ως εξής: ‘Για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων ξενάγησης από τρίτους εντός της περιοχής ευθύνης των ΦΔ, θα πρέπει να δίνεται έγκριση από τον αρμόδιο ΦΔ που ελέγχει και την τήρηση των σχεδίων ξενάγησης. Η έγκριση μπορεί να αρθεί με αιτιολογημένη απόφαση εάν δεν τηρούνται οι όροι της έγκρισης.’
Ονομασίες – Όλοι οι παλιοί φορείς διατηρούν τουλάχιστον τον πυρήνα της παλιάς τους ονομασίας με μία μόνον εξαίρεση. Ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα γίνεται τώρα Φορέας Διαχείρισης Θερμαïκού με θεαματικά βαρύτερο έργο. Μετά από τουλάχιστον 15 χρόνια παρουσίας και λειτουργίας τους, αρκετοί ΦΔ έχουν αποκτήσει όνομα/ταυτότητα, όχι μόνον εντός αλλά και εκτός της χώρας, μεταξύ αυτών και ο συγκεκριμένος ΦΔ. Είναι λάθος να αλλοιωθεί πλήρως η ονομασία του, πολύ περισσότερο όταν ένα συστατικό του ονόματός του αφορά το παγκοσμίως γνωστό και σημαντικό Δέλτα Αξιού. Ας βρεθεί τουλάχιστον μια σύνθετη ονομασία, αν τελικά επιλεγεί η λύση του ενός φορέα για όλες τις προστατευόμενες περιοχές του Θερμαϊκού.
Δέσποινα Βώκου
Καθηγήτρια ΑΠΘ
πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής ‘Φύση 2000’ (2010-1013)
Ανατρέχοντας το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ για τους ΦΔΠΠ διαπιστώνει κανείς μία απλότητα και μία επιφανειακή προσέγγιση θεμάτων λες και βρισκόμαστε στην εποχή προ των συζητήσεων του ν. 2742/1999. Έχει περάσει μία 15 ετία από την ενεργοποίηση του θεσμού και της «πρωτοποριακής» πρωτοβουλίας της Πολιτείας με τους ΦΔΠΠ για τις προστατ.περιοχές και στο διάστημα αυτό έχει εκπονηθεί ένας τεράστιος όγκος μελετών και «παραδοτέων» στο πλαίσιο της «αγαθότητας» της υπηρεσίας, καθώς και έχουν λάβει χώρα ασταμάτητοι κύκλοι συζητήσεων, συνθέσεων και προτάσεων (συναντήσεις Προέδρων και Δικτύου ΦΔΠΠ, εργαζομένων και φορέων – Πολιτείας, Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000 – ακαδημαϊκοί, κοκ). Όλα αυτά λες και «αποσιωπήθηκαν» στα οδοιπορικά των μελών των Δ.Σ και του ορισμού του ωραρίου κάθε εξαμήνου.
Καλόπιστα θέλω να πιστεύω ότι πίστωση χρόνου δίνεται για τα επόμενα 2 έτη με απλοϊκό τρόπο για να αντιμετωπιστούν καθησυχαστικά τα σημερινά «άλυτα», εκρηκτικά θέματα της διαχείρισης των τοπικών προβλημάτων, περιοχών «υψηλής προστασίας».
ΧΑΤΖΗΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Αρτέμιος
Ντεπώ Θεσσαλονίκης
Από το σύνολο του νομοσχεδίου φαίνεται ξεκάθαρα ο προσηλυτισμός των συμβούλων-συνεργατών του Αναπληρωτή Υπουργού (ΑΥΠ) κ. Φάμελου στην ιδέα υποβάθμισης του πολυετούς έργου των εργαζομένων στους ΦΔΠΠ και την έλλειψη γνώσης για το τι πραγματικά γίνεται στους ΦΔΠΠ. Ο ΑΥΠ θεωρεί τους ΦΔΠΠ «ξένο σώμα» και ότι πρέπει να τους αντιμετωπίσει με άμυνα και επιφυλακτικότητα.
Το έργο των Φορέων Διαχείρισης όπως περιγράφεται στο προοίμιο είναι η Διοίκηση και η Διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών του Δικτύου Natura 2000. Το περιεχόμενο του ίδιου του Νομοσχεδίου όμως, δυσχεραίνει το έργο αυτό. Καλούνται οι φορείς να ασκήσουν διοίκηση χωρίς να έχουν τη δυνατότητα έκδοσης διοικητικών πράξεων. Η διαχείριση από την άλλη δεν γίνεται με κάποιον μαγικό τρόπο αλλά απαιτεί επαρκές σταθερό προσωπικό και τακτικούς πόρους που θα καλύπτουν όχι μόνο τα λειτουργικά αλλά και το κόστος της διαχείρισης, κάτι που είναι πολύ αμφίβολο ότι θα συμβεί. Η υλοποίηση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων δεν μπορεί να αποτελεί το μέσο διαχείρισης αλλά το μέσο υλοποίησης αποσπασματικών δράσεων σύμφωνων με τους διαχειριστικούς σκοπούς. Πώς γίνεται επίσης οι φορείς διαχείρισης να μην συντάσσουν διαχειριστικά σχέδια. Το νομοσχέδιο, που όπως φαίνεται αποτελεί προϊόν πίεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέρα από τη κάλυψη τυπικά του συνόλου του δικτύου Natura 2000 φαίνεται να δημιουργεί αναπτυξιακές εταιρίες και όχι φορείς διαχείρισης. Άλλωστε η επικάλυψη των αρμοδιοτήτων των Φορέων Διαχείρισης με Υπηρεσίες το επιβεβαιώνει. Σε μια δασική περιοχή για παράδειγμα θα έχουμε το Διαχειριστικό που θα υλοποιεί ο ΦΔ (αλλά δεν θα το έχει συντάξει) και ταυτόχρονα θα έχουμε το δασικό διαχειριστικό της δασικής υπηρεσίας που υλοποιείται και συντάσσεται ανεξάρτητα. Το πρόβλημα αυτό αντικατοπτρίζεται και στο νέο οργανόγραμμα του υπουργείου και συγκεκριμένα στη δομή της Γενικής Γραμματείας Περιβάλλοντος.
Οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) είχαν δημιουργηθεί σε μια ενδιάμεση κατάσταση της διεθνούς πρακτικής που προβλέπει συνήθως Εθνικά και Περιφερειακά Πάρκα που διοικούνται αντίστοιχα από το κράτος και περιφερειακούς φορείς. Εδώ επιλέχτηκε οι ΦΔΠΠ είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ). Το αποτέλεσμα στην πράξη (το έζησα ως μέλος ΔΣ φορέα – εκπρόσωπος των περιβαλλοντικών οργανώσεων- για 12 χρόνια) περιείχε τα αρνητικά του δημοσίου και τα αρνητικά του ιδιωτικού τομέα. Προσλήψεις με ΑΣΕΠ και στην συνέχεια έλλειψη αξιολόγησης, δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία στο προσωπικό στις περισσότερες περιπτώσεις και πολύ λίγες ή περιορισμένες αρμοδιότητες ελέγχου και επιβολής ποινών.
Το κράτος μετά από πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προχωρήσει το 2003 στην θεσμοθέτηση των Προστατευόμενων Περιοχών (Π.Π.) σε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού του συστήματος ώστε να διατηρηθεί το φυσικό περιβάλλον και η βιοποικιλότητα. Δημιουργήθηκαν 28 φορείς διαχείρισης που περιλαμβάνουν τους Εθνικούς Δρυμούς, τους διεθνώς προστατευόμενους υγροτόπους με την συνθήκη Ramsar και πολλές περιοχές του δικτύου NATURA 2000. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις το υποδέχτηκαν πολύ θετικά καθώς οι Εθνικοί Δρυμοί και οι υγρότοποι μέχρι τότε δεν είχαν μια δομή να τους υποστηρίζει και παρακολουθούσαμε την υποβάθμιση των περιοχών και την απώλεια ειδών.
Φάνηκε με τον νέο θεσμό ότι θα υπήρχε μια προσέγγιση παρόμοια με τα Εθνικά Πάρκα σε άλλες χώρες που εποπτεύονται κατευθείαν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος ή τα Περιφερειακά Πάρκα στην Δυτ. Ευρώπη όπου οι τοπικές κοινωνίες μετέχουν περισσότερο στην διοίκηση. Τελικά επιλέχτηκε ένα υβριδικό μοντέλο με Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών – Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου διοικούμενα από ΔΣ στην σύνθεση των οποίων μετείχαν εκπρόσωποι του κεντρικού κράτους, των περιφερειών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Περιβαλλοντικών οργανώσεων και τοπικών παραγωγικών φορέων, χωρίς όμως καθοριστικές αρμοδιότητες όπως η φύλαξη. Ο κύριος στόχος του Υπουργείου Περιβάλλοντος ήταν να διασφαλιστεί η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων για το φυσικό περιβάλλον και την βιοποικιλότητα. Δημιούργησε τους ΦΔΠΠ χωρίς να τους παρέχει όλα τα νομικά εφόδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Προεδρικά Διατάγματα με τις ρυθμίσεις των ζωνών εντός των Π.Π. δεν εκδόθηκαν στις περισσότερες περιοχές.
Τα ΔΣ των ΦΔΠΠ είναι ίσως τα μόνα μη αμειβόμενα ΔΣ στο ευρύτερο δημόσιο. Παρ’ όλα αυτά λειτούργησαν και στελεχώθηκαν ικανοποιητικά κυρίως χάρις στις προσπάθειες των προέδρων και ορισμένων εκπρόσωπων των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που πίστεψαν στον θεσμό. Το ενδιαφέρον στην προσπάθεια αυτή ήταν η σύγκλιση συμφερόντων για την διατήρηση της φύσης και την ανάδειξη των περιοχών. Πολύ περισσότερα πράγματα θα είχαν γίνει αν δεν υπήρχε η ανούσια γραφειοκρατία του υπουργείου και η έλλειψη θεσμικού πλαισίου.
Με το Σχέδιο νόμου επιχειρείται η κάλυψη του συνόλου των προστατευόμενων περιοχών NATURA της χώρας. 446 περιοχές θα ενταχθούν σε 28 υπάρχοντες ΦΔΠΠ και 7 νέους που θα δημιουργηθούν. Προφανώς «λύνεται» το ζήτημα της ελλιπούς κάλυψης. Αυτό όμως μόνο σε τυπικό επίπεδο καθώς:
• Οι υπάρχοντες ΦΔΠΠ μετά βίας μπορούσαν να ανταπεξέλθουν των αρμοδιοτήτων τους. Η γνωμοδότηση π.χ. στην διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων είναι πολύ αμφίβολο αν θα μπορέσει να καλυφθεί, λόγω περιορισμένου προσωπικού και χρόνου.
• Οι αρμοδιότητες είναι κυρίως συμβουλευτικές στις υπάρχουσες υπηρεσίες.
• Οι φύλακες των ΦΔΠΠ έχουν καθήκοντα φύλαξης αλλά όπως και το σύνολο των υπαλλήλων των ΦΔΠΠ έχουν λιγότερες αρμοδιότητες από την Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή (τους πραιτοριανούς δηλαδή) των Kυνηγετικών Ομοσπονδιών. Θα έπρεπε το σύνολο του προσωπικού των ΦΔΠΠ να έχει τα ελάχιστα προανακριτικά καθήκοντα που παρανόμως έχουν δοθεί στους ομοσπονδιακούς θηροφύλακες. Και αν υπήρχε πραγματικά βούληση για προστασία θα έπρεπε αυτό το σώμα να ενταχθεί (όπως και τα αντίστοιχα έσοδα από τις άδειες θήρας) στην δασική υπηρεσία και τους ΦΔΠΠ.
• Οι νέες εκτάσεις αρμοδιότητας κάθε ΦΔΠΠ είναι τεράστιες και τα διαθέσιμα κονδύλια για μετακινήσεις ελάχιστα, ήδη μερικοί ΦΔΠΠ έχουν παροπλίσει οχήματα που διαθέτουν γιατί δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα ασφάλιστρα ή τα καύσιμα.
• Η δυνατότητα για παραρτήματα που δίνει ο νόμος στην πράξη θα μείνει ανενεργός. Το πολύ – πολύ να αποτελέσουν ορισμένα από αυτά χώρους για την κίνηση φυλάκων και ξεναγών σε απομακρυσμένες από την έδρα ΠΠ.
• Τα ΠΔ για τις ΠΠ θα εκδοθούν στην καλύτερη των περιπτώσεων μετά από 3 χρόνια (μετά δηλαδή την εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και Σχεδίων Διαχείρισης με την διαδικασία που ξεκίνησε πρόσφατα).
• Το σχήμα λειτουργίας των ΠΠ όπως διαμορφώνεται είναι κεντρικά ελεγχόμενο (όπως ήταν πάντα, παρά και ίσως λόγω της υιοθέτησης ΝΠΙΔ). Επιβάλλεται συνεπώς η ανάπτυξη επαρκούς κεντρικής δομής για τις ΠΠ στο Υπουργείο Περιβάλλοντος για να μπορέσει να λειτουργήσει. Αυτό δεν προβλέπεται από το Σχέδιο Νόμου.
• Το σχήμα που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες για έσοδα των ΦΔΠΠ από παραγωγικές δραστηριότητες δεν έχει όμως εξεταστεί. Όπως πχ η εκχώρηση της μίσθωσης υγροτόπων για την αλιεία ή και την δασοπονία σε ορισμένες περιπτώσεις.
Μερικά θετικά:
• Πρόεδρος του Δ.Σ. ορίζεται πρόσωπο με αναγνωρισμένη επιστημονική επάρκεια, εμπειρία και ενεργό δράση σε ζητήματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (κάτι αυτονόητο που δεν ίσχυε μέχρι σήμερα).
• Ο περιορισμός σε 7 των μελών των ΔΣ περιορίζει τα μεγάλα σχήματα που στην πράξη δεν ήταν λειτουργικά και τα μέλη δεν αισθάνονταν ταύτιση με τον θεσμό. Η πρόβλεψη για συμβουλευτική επιτροπή δίνει την δυνατότητα συμμετοχής πολλών φορέων και τοπικών κοινωνιών.
• Επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος (μέχρι τώρα ήταν μόνο τα κοινοτικά κονδύλια και όταν τελείωσαν από το Πράσινο ταμείο). Τα πολλαπλά οφέλη από την ύπαρξη των ΠΠ (μεταξύ των οποίων και οικονομικά από τα έσοδα από τον ειδικό τουρισμό με πολλά δις ετησίως) αναγνωρίζονται έμμεσα με αυτόν τον τόπο. Αυτό όμως το μέτρο φαίνεται στις παρούσες συνθήκες να είναι περισσότερο ευχή και οι ΦΔΠΠ θα φυτοζωούν.
Γιώργος Βαβίζος
Άρθρο 1
Η διατύπωση του Σχεδίου Νόμου αγνοεί ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος στις 25-11-2015 παρέλαβε οριστικά τη μελέτη με τίτλο» «Οργάνωση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και Σχεδιασμός της πρώτης φάσης λειτουργίας τους». Η αμοιβή της μελέτης αυτής ήταν 684.883.68 € και η ανάθεσή της είχε γίνει από το Υπουργείο Περιβάλλοντος στις 2 Νοεμβρίου 2008. Αγνοεί επίσης ότι η μακροχρόνια διάρκεια της εν λόγω μελέτης οφείλεται κυρίως στις τροποποιήσεις, τις οποίες απαίτησε επιβλέπουσα υπηρεσία, ώστε να επιλυθούν όλες οι πτυχές του θέματος.
Σε σχέση με το 1ο άρθρο του Σχεδίου Νόμου επισημαίνεται ότι η νομική μορφή των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) προβλέπεται να είναι: «Νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ) που εποπτεύονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ταυτόχρονα η δράση τους προβλέπεται να είναι «Κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα».
Τόσο όμως η προβλεπόμενη νομική μορφή όσο και η δράση των Φορέων Διαχείρισης δεν προσιδιάζουν στο σκοπό τους, ο οποίος ορίζεται ως η «διοίκηση και διαχείριση των περιοχών, στοιχείων και συνόλων της φύσης και του τοπίου». Η εκπλήρωση του σκοπού αυτού απαιτεί την ύπαρξη κρατικών υπηρεσιών και μάλιστα με αστυνομικές και προανακριτικές αρμοδιότητες.
Επισημαίνεται ότι η πρόταση της μελέτης «Οργάνωση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και Σχεδιασμός της πρώτης φάσης λειτουργίας τους» ήταν να εξετασθεί η μετατροπή των Φορέων Διαχείρισης είτε σε υπηρεσίες των Περιφερειών είτε σε Επιχειρήσεις των Περιφερειών. Η σχετική τεκμηρίωση ήταν η εξής:
«Οι Περιφέρειες διαθέτουν ήδη αρμοδιότητες στον τομέα της προστασίας του Περιβάλλοντος όπως αυτές αναφέρονται στο άρθρο186 Υποτομέας ΣΤ, του ν. 3852/2010 (νόμος για τον Καλλικράτη). Στο βαθμό που η πρόβλεψη αυτή δεν καλύπτει τις λειτουργίες των Φορέων Διαχείρισης, πρόσθετες αρμοδιότητες μπορούν να μεταφερθούν στις Περιφέρειες με βάση το άρθρο 187 του ν. 3852/2010, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα μεταβίβασης πρόσθετων αρμοδιοτήτων της κρατικής διοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου στις Περιφέρειες, εφόσον αυτές υπηρετούν λειτουργικές και αναπτυξιακές ανάγκες της Περιφέρειας και δεν αποτελούν ενιαία κρατική πολιτική. Με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων μεταφέρονται και οι αντίστοιχοι οικονομικοί πόροι.
Με ανάλογη διαδικασία μπορούν να μεταφερθούν οι αρμοδιότητες και οι λειτουργίες σε επιχειρήσεις των Περιφερειών του άρθρου 194 του ν. 3852/2010. Το άρθρο αυτό προβλέπει τη δυνατότητα των Περιφερειών να συστήνουν αναπτυξιακές επιχειρήσεις με αντικείμενο μεταξύ των άλλων «την ανάπτυξη δραστηριοτήτων βιώσιμης ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος». Στις επιχειρήσεις αυτές μπορούν να συμμετέχουν επίσης το ελληνικό δημόσιο, άλλοι φορείς αυτοδιοίκησης, επιστημονικοί φορείς, συλλογικές οργανώσεις κ.ά., δυνατότητα που μπορεί να αξιοποιηθεί, προκειμένου να διασφαλίζεται η αντιπροσωπευτικότητα και ο συντονισμός των δραστηριοτήτων. Με την επιλογή αυτή θα μπορούσε να λυθεί θεσμικά και το πρόβλημα των δυνατοτήτων των Φορέων να επιβάλλουν τέλη, μέσω του θεσμικού καθορισμού των οικονομικών πόρων της περιφερειακής επιχείρησης. Θα μπορούσε δηλαδή στους πόρους των επιχειρήσεων να συμπεριλαμβάνονται και έσοδα από την επιβολή τελών στους επωφελούμενους, με οποιονδήποτε τρόπο, από τις διαχειριστικές λειτουργίες στις προστατευόμενες περιοχές.
Επίσης θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί και το πρόβλημα της χρηματοδότησης των Φορέων, στο πλαίσιο ενός Ετήσιου Προγράμματος Δράσης του Φορέα το οποίο εγκρίνεται από το Περιφερειακό Συμβούλιο.
Τα θέματα αυτά μπορούν να εξειδικευτούν, μεταξύ όλων των άλλων, στο πλαίσιο της απαιτούμενης από το ν. 3852/2010, οικονομοτεχνικής μελέτης σύστασης της επιχείρησης.
Στο βαθμό που προωθηθεί μια τέτοια επιλογή, θα ήταν σκόπιμη μια νέα ρύθμιση συγχωνεύσεων των Φορέων, ώστε τα διοικητικά και γεωγραφικά όρια των φορέων να συμπίπτουν με εκείνα των Περιφερειών.».
Ο ισχυρισμός ότι η νομική μορφή των Φορέων Διαχείρισης ως ΝΠΙΔ εξασφαλίζει καλύτερη λειτουργικότητα σε σχέση με τις δημόσιες υπηρεσίες, δεν ευσταθεί λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υποχρεώσεις των υπηρεσιών του Δημοσίου ισχύουν και για τους
Φορείς Διαχείρισης, σε ό,τι αφορά προμήθειες, κατασκευές έργων, αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων κ.λπ. Ειδικότερα επισημαίνεται η διατύπωση της παρ. 4 του άρθρου 2 του άρθρου του Νόμου 4412/2016, που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις, σύμφωνα με την οποία ως «οργανισμοί δημοσίου δικαίου» νοούνται οι οργανισμοί που έχουν όλα τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) έχουν συσταθεί για το συγκεκριμένο σκοπό της κάλυψης αναγκών γενικού συμφέροντος, που δεν έχουν βιομηχανικό ή εμπορικό χαρακτήρα, β) έχουν νομική προσωπικότητα και γ) χρηματοδοτούνται, κατά το μεγαλύτερο μέρος, από τις κρατικές αρχές, τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου ή η διαχείριση των οποίων υπόκειται σε έλεγχο ασκούμενο από τους οργανισμούς αυτούς ή έχουν διοικητικό, διευθυντικό ή εποπτικό συμβούλιο, του οποίου περισσότερο από το ήμισυ των μελών διορίζεται από τις κρατικές αρχές, τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ή από άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου». Άλλη έλλειψη πλεονεκτημάτων προκύπτει από την αδυναμία των Φορέων Διαχείρισης με νομική μορφή των ΝΠΙΔ να εξασφαλίσουν την απαραίτητη «Διοικητική Επάρκεια» προκειμένου να έχουν πρόσβαση στις χρηματοδοτήσεις, οι οποίες προβλέπονται στα προγράμματα που περιλαμβάνονται στο Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) και χρηματοδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία.
Άρθρα 2 και 3
Στο Σχέδιο Νόμου προσδιορίζεται η χωρική αρμοδιότητα ΦΔΠΠ. Ο προσδιορισμός αυτός φαίνεται να αγνοεί το γεγονός ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνισμός του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την ανάθεση των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία μας Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) για τις περιοχές που προτείνεται να ενταχθούν στις αρμοδιότητες των ΦΔΠΠ. Η αξία των μελετών αυτών ν ανέρχεται σε 12.049.319,04 € (πλέον ΦΠΑ 24%) και στα πορίσματά τους περιλαμβάνεται ο προσδιορισμός των ορίων των ΦΔΠΠ και η βέλτιστη οργάνωση της λειτουργίας τους.
Άρθρο 4
Οι προβλεπόμενες αρμοδιότητες των ΦΔΠΠ δεν συνάδουν με τις θεσμικές αρμοδιότητες άλλων δημόσιων υπηρεσιών και δημιουργούν εμπλοκές αρμοδιοτήτων.
Ειδικότερα αναφέρεται ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν επιτρέπει το σχεδιασμό της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξη από τους ΦΔΠΠ ενώ η οργανωτική τους δομή και η αδυναμία απόκτησης «Διοικητικής Επάρκειας» δεν επιτρέπει σε αυτούς την ανεύρεση, διασφάλιση και η αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων.
Πάντα από το ισχύον νομικό πλαίσιο προκύπτει ότι η κατάρτιση μελετών και η διεξαγωγή ερευνών, καθώς και η εκτέλεση τεχνικών ή άλλων έργων, που περιλαμβάνονται στα οικεία σχέδια διαχείρισης και είναι απαραίτητα για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των προστατευτέων αντικειμένων που εμπίπτουν στην περιοχή ευθύνης των ΦΔΠΠ απαιτεί τη συγκρότηση Τεχνικής Υπηρεσίας και τη στελέχωσή της με μόνιμο προσωπικό.
Απαιτεί επίσης το διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων των ΦΔΠΠ από αυτές των Κεντρικών Κρατικών Υπηρεσιών, των Υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (α’ και β’ βαθμού).
Η διαχείριση δημόσιων εκτάσεων από τους ΦΔΠΠ προϋποθέτει πρώτα και κύρια την ύπαρξη νομικού πλαισίου το οποίο επιτρέπει τη μεταβίβαση Δημόσιας ή Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου στους ΦΔΠΠ και ρυθμίζει τις σχετικές διαδικασίες.
Ανάλογα ισχύουν για την αγορά ή τη μίσθωση από ΦΔΠΠ ιδιωτικών εκτάσεων που περιλαμβάνονται στην περιοχή ευθύνης τους. Τέλος η πραγματοποίηση στις εκτάσεις αυτές των προβλεπόμενων, στον οικείο κανονισμό διοίκησης και λειτουργίας και στο σχέδιο διαχείρισης, αναγκαίων παρεμβάσεων προϋποθέτει τόσο εξειδικευμένο νομικό πλαίσιο όσο και Τεχνικές και Οικονομικές Υπηρεσίες στελεχωμένες με μόνιμο προσωπικό.
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία φαίνεται ότι υπάρχουν και προβλήματα σε περιπτώσεις γνωμοδοτήσεων, τα οποία σχετίζονται με τα δικαιώματα των διοικουμένων, στις περιπτώσεις που αυτά επηρεάζονται αρνητικά από το περιεχόμενο των γνωμοδοτήσεων αυτών. Επίσης οι γνωμοδοτήσεις δημιουργούν και προβλήματα αστικής ευθύνης για το προσωπικό, το οποίο τις διαμόρφωσε τους.
Άρθρα 5 και 6
Το Διοικητικό Συμβούλιο των ΦΔΠΠ προβλέπεται να συγκροτείται από έναν εκπρόσωπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τον αναπληρωματικό του, χωρίς να προσδιορίζονται η Υπηρεσία, η επιστημονική ειδικότητα και ο βαθμός τους. Ανάλογα ισχύουν και για την πρόβλεψη συμμετοχή στο ΔΣ ενός εκπροσώπου της Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού με τον αναπληρωματικό τους, δύο εκπρόσωπων της ακαδημαϊκής, ερευνητικής και εν γένει επιστημονικής κοινότητας ή στελεχών δημοσιών υπηρεσιών και φορέων, με εμπειρία σε σχετικά θέματα και ενός εκπρόσωπου των παραγωγικών φορέων, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του προστατευτέου αντικειμένου, με τον αναπληρωματικό του.
Τέλος προβλέπεται η συμμετοχή στο ΔΣ ενός εκπρόσωπου μη κυβερνητικών οργανώσεων, που σύμφωνα με το καταστατικό τους έχουν ως αντικείμενο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και διαθέτουν προηγούμενη τεκμηριωμένη εμπειρία σε σχετικά θέματα, με τον αναπληρωματικό του.
Οι αρμοδιότητες των ΔΣ και η έλλειψη κριτηρίων στον ορισμό τους ευνοούν τα φαινόμενα καταστρατήγησης των αρχών της χρηστής διοίκησης και των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Στον επόμενο πίνακα ενδεικτικά αναφέρονται μελέτες και έρευνες, στην εκπόνηση των οποίων συμμετείχαν εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας και περιβαλλοντικών οργανώσεων, οι οποίοι ήταν μέλη της Επιτροπής Φύσης 2000 και ΔΣ των ΦΔΠΠ:
Σύνταξη 2ης Εθνικής Έκθεσης Εφαρμογής της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ: Γεωργιάδης Λάζαρος, Δημόπουλος Παναγιώτης, Καμάρη Γεωργία, Λεγάκις Τάσος, Μερτζάνης Γιώργος, Μπούσμπουρας Δημήτρης, Πανίτσα Μαρία, Τσιριπίδης Γιάννης.
Μελέτη: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας»:
Δημαλέξης Τάσος, Καστρίτης Θάνος, Λάζαρος Γεωργιάδης, Μπούσμπουρας Δημήτρης, Παπακωνσταντίνου Κώστας, Περγαντής Φώτης .
Μελέτη: Εθνικό Σχέδιο για την προστασία της βιοποικιλότητας: Δημόπουλος Παναγιώτης, Ευεργέτης Επαμεινώνδας, Κοτομάτας Σπύρος, Λεγάκις, Τάσος, Μαυρογιώργου, Δάφνη, Μπούσμπουρας Δημήτρης, Σφενδουράκης, Σπύρος, Τουλιάτου Σμάρω, Χριστοπούλου Ιόλη, Ψαρούδας Σπύρος.
Προγράμματα Life Natura (2001 – 2016):
Αειφορική διαχείριση και χρηματοδότηση της βιοποικιλότητας σε υγροτόπους – Η περίπτωση της Λίμνης Στυμφαλίας. (2013 -2017): Δημαλέξης Τάσος, Δημόπουλος Παναγιώτης, Κατσαδωράκης Γιώργος.
Ολοκληρωμένη Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας στις Βόρειες Κυκλάδες (2013 – 2017): Κοτομάτας Σπύρος.
Μεθοδολογία αποκατάστασης πυρόπληκτων μεσογειακών δασών – Ασφάλεια & αποδοτικότητα 4 παρεμβάσεων στη NATURA 2000 της Ρόδου (2010 – 2014): Ευεργέτης Επαμεινώνδας.
Επιδεικτική εφαρμογή της προσέγγισης Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα, για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της Σκύρου (2010 – 2014): Δημαλέξης Τάσος.
Προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα. Φορέας χρηματοδότησης: Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων-LIFE08 ENV/GR000554 (2010 – 2012): Δημόπουλος Παναγιώτης.
Άρθρο 7
Το Σχέδιο Νόμου στο άρθρο που αφορά στου εργαζόμενους στους ΦΔΠΠ, με το πρόσχημα της διασφάλισης της εργασίας σε ήδη εργαζόμενους, καταστρατηγεί κάθε έννοια χρηστής διοίκησης. Επιπλέον το άρθρο αυτό αντιστρατεύεται την οποιαδήποτε αρχή προγραμματισμού.
Κατά την άποψή μου, το εν λόγω σχέδιο νόμου δεν είναι ιδιαίτερα τολμηρό και δεν συμβάλει σε μια ουσιαστική μεταρρύθμιση της οργάνωσης και λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ), καθώς σε γενικές γραμμές διατηρείται το υφιστάμενο μοντέλο οργάνωσης και λειτουργίας, με το ίδιο πλαίσιο αρμοδιοτήτων, που συνοψίζεται σε ένα επικουρικό ρόλο των ΦΔΠΠ στην διοικητική δομή της δημόσιας διοίκησης.
Μοναδική δραστική αλλαγή που επέρχεται και κινείται προς την θετική κατεύθυνση, είναι η ενσωμάτωση περιοχών του δικτύου Natura 2000 οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν υπάγονταν σε σύστημα διαχείρισης, σε υφιστάμενους Φορείς Διαχείρισης ή σε νέους Φορείς Διαχείρισης που ιδρύονται για τον σκοπό αυτό.
Ωστόσο, η εν λόγω ενσωμάτωση των περιοχών αυτών σε υφιστάμενους ΦΔΠΠ, θα οδηγήσει σε μεγάλη χωρική επέκταση της περιοχής ευθύνης τους, με αποτέλεσμα να τεθεί στην πράξη σε δοκιμασία η ήδη οριακή λειτουργία των ΦΔΠΠ εξαιτίας της ελλιπούς και μη έγκαιρης χρηματοδότησης των λειτουργικών δαπανών, καθώς και του μικρού αριθμού προσωπικού για το μέγεθος της χωρικής επικράτειας των Εθνικών Πάρκων, κυρίως στον τομέα της επόπτευσης – φύλαξης.
Αλέξανδρος Χαντζάρας
M.Sc. Περιβαλλοντολόγος
Εργαζόμενος στον Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Νέστου – Βιστωνίδας – Ισμαρίδας
ΘΑ ΗΤΑΝ ΣΚΟΠΙΜΟ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ, ΔΙΟΤΙ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΠΕΙΔΗ ΠΛΗΤΤΟΝΤΑΙ ΑΜΕΣΑ.
ΩΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΟΥ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΙΣΤΙΑΙΑΣ ΕΚΦΡΑΖΩ ΤΗΝ ΔΥΣΑΡΕΣΚΙΑ ΤΩΝ ΚΥΝΗΓΩΝ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ. Ο ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΣΤΑΤΟΣ ΔΙΟΤΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΧΩΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΣ ΝΑ ΛΑΒΕΙ ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ.
ΕΞΑΛΛΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΘΕ ΛΟΓΟ ΔΙΟΤΙ, ΑΜΕΣΑ (ΜΕ ΔΙΚΑ ΜΑΣ ΧΡΗΜΑΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΩΝ ΑΔΕΙΩΝ) ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΥΝΗΓΟΥΣ ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ.
ΕΠΙΣΗΣ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΘΕΤΟΙ ΣΤΟΝ ΔΙΟΡΙΣΜΟ ΔΣ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΕΚΑ, ΔΙΟΤΙ ΕΤΣΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΡΜΑΙΟ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΘΑ ΣΤΕΛΕΧΩΝΕΤΑΙ ΜΕ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ.
ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΩΣ ΕΧΟΥΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΔΕΙΞΟΥΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΖΟΕ, Η ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΗΤΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ. ΠΟΛΥ ΦΟΒΑΜΑΙ ΟΤΙ ΘΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΠΑΡΑ ΘΑ ΕΠΙΛΥΣΟΥΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. ΕΞΑΛΛΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΚΡΥΒΟΜΑΣΤΕ Η ΑΔΙΑΛΛΑΞΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΘΑ ΜΕΓΕΝΘΥΝΕΙ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ.
ΣΤΗΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΑΣ ΓΙΑ ΟΠΟΙΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ.