1. Σχεδιασμός κτιρίου
1.1 Στο σχεδιασμό του κτιρίου θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι κάτωθι παράμετροι:
α) Κατάλληλη χωροθέτηση και προσανατολισμός του κτιρίου για τη μέγιστη αξιοποίηση των τοπικών κλιματικών συνθηκών.
β) Διαμόρφωση περιβάλλοντα χώρου για τη βελτίωση του μικροκλίματος.
γ) Κατάλληλος σχεδιασμός και χωροθέτηση των ανοιγμάτων ανά προσανατολισμό ανάλογα με τις απαιτήσεις ηλιασμού, φυσικού φωτισμού και αερισμού.
δ) Χωροθέτηση των λειτουργιών ανάλογα με τη χρήση και τις απαιτήσεις άνεσης (θερμικές, φυσικού αερισμού και φωτισμού).
ε) Ενσωμάτωση τουλάχιστον ενός εκ των Παθητικών Ηλιακών Συστημάτων (ΠΗΣ) όπως: ανοίγματα άμεσου ηλιακού κέρδους, τοίχος μάζας, τοίχος Trombe, ηλιακός χώρος – θερμοκήπιο.
στ) Ηλιοπροστασία.
ζ) Ένταξη τεχνικών φυσικού αερισμού.
η) Εξασφάλιση οπτικής άνεσης μέσω τεχνικών και συστημάτων φυσικού φωτισμού.
1.2 Αδυναμία εφαρμογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεχνική τεκμηρίωση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τις επικρατούσες συνθήκες.
2. Κτιριακό κέλυφος
2.1 Θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων κτιριακού κελύφους:
α) Τα επιμέρους δομικά στοιχεία του εξεταζόμενου υπό μελέτη νέου ή ριζικά ανακαινιζόμενου (κατά την έννοια του άρθρου 5 του ν. 3661/2008) κτιρίου, πρέπει να πληρούν τους περιορισμούς θερμομόνωσης του παρακάτω Πίνακα Γ.1:
Πίνακας Γ.1: Μέγιστος επιτρεπόμενος Συντελεστής Θερμοπερατότητας δομικών στοιχείων, για τις τέσσερις κλιματικές ζώνες στην Ελλάδα
ΔΟΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ | ΣΥΜΒΟΛΟ | Συντελεστής θερμοπερατότητας [W/m2.K] | |||
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ | |||||
Α | Β | Γ | Δ | ||
| Εξωτερική οριζόντια επιφάνεια σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (οροφές) | kD | 0,50 | 0,40 | 0,38 | 0,35 |
| Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα | kW | 0,60 | 0,50 | 0,44 | 0,33 |
| Δάπεδα χώρων διαμονής σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (pilotis) | kDL | 0,50 | 0,40 | 0,40 | 0,30 |
| Δάπεδα σε επαφή με το έδαφος ή με κλειστούς μη θερμαινόμενους χώρους | kG | 1,50 | 1,00 | 0,38 | 0,35 |
| Διαχωριστικοί τοίχοι σε επαφή με μη θερμαινόμενους χώρους | kWΕ | 1,50 | 1,00 | 0,70 | 0,50 |
| Ανοίγματα (παράθυρα, πόρτες μπαλκονιών κα) | kF | 3,20 | 3,00 | 2,80 | 2,60 |
| Γυάλινες προσόψεις κτιρίων μη ανοιγόμενες και μερικώς ανοιγόμενες | kGF | 1,80 | 1,80 | 1,80 | 1,80 |
β) Η τιμή του μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας km του εξεταζόμενου υπό μελέτη νέου ή ανακαινιζόμενου κτιρίου δεν υπερβαίνει τα όρια που δίδονται στον πίνακα Γ.2 και το διάγραμμα Γ.3:
Πίνακας Γ.2: Μέγιστος επιτρεπόμενος μέσος Συντελεστής Θερμοπερατότητας km κατά κλιματική ζώνη
| F/V (m-1) | Μέγιστος επιτρεπόμενος μέσος συντελεστής (km) σε [W/m2.K] | |||
Ζώνη Α | Ζώνη Β | Ζώνη Γ | Ζώνη Δ | |
≤ 0,2 | 1,32 | 1,00 | 0,80 | 0,65 |
0,3 | 1,23 | 0,94 | 0,75 | 0,62 |
0,4 | 1,15 | 0,89 | 0,71 | 0,58 |
0,5 | 1,08 | 0,84 | 0,66 | 0,55 |
0,6 | 1,02 | 0,79 | 0,63 | 0,51 |
0,7 | 0,97 | 0,74 | 0,59 | 0,49 |
0,8 | 0,94 | 0,71 | 0,57 | 0,47 |
0,9 | 0,92 | 0,69 | 0,54 | 0,45 |
≥ 1,0 | 0,91 | 0,67 | 0,52 | 0,43 |
Διάγραμμα Γ.3: Μέγιστος επιτρεπόμενος μέσος Συντελεστής Θερμοπερατότητας km κατά κλιματική ζώνη
γ) Ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας km(W,F) των επιφανειών των εξωτερικών τοίχων συμπεριλαμβανομένων των ανοιγμάτων δεν υπερβαίνει την τιμή 1,80 W/m2.K ανά όροφο.
2.2 Η διαδικασία υπολογισμού των συντελεστών θερμοπερατότητας αναφέρεται στο Παράρτημα 4.
3. Ηλεκτρομηχανολογικές Εγκαταστάσεις
3.1 Οι επιμέρους Η/Μ εγκαταστάσεις του εξεταζόμενου υπό μελέτη νέου ή ριζικά ανακαινιζόμενου (κατά την έννοια του άρθρου 5 του ν. 3661/2008) κτιρίου, που θα επιλεγούν πληρούν τους εξής περιορισμούς:
α) Ο κεντρικός λέβητας του συστήματος θέρμανσης είναι πιστοποιημένος με βαθμό ενεργειακής απόδοσης τουλάχιστον ενός αστέρα (*).
β) Τα μηχανήματα απευθείας εκτόνωσης είναι πιστοποιημένα από το Eurovent ή ισοδύναμο εργαστήριο πιστοποίησης σε συνθήκες Eurovent και έχουν συντελεστή συμπεριφοράς (COP) στη ψύξη τουλάχιστον 2,8 για μηχανήματα μέχρι 5 kW και τουλάχιστον 2,4 για μηχανήματα μεγαλύτερα από 5 kW.
γ) Τα μηχανήματα κεντρικών συστημάτων νερού με αντλίες θερμότητας ή ψύκτη είναι πιστοποιημένα από το Eurovent, ή ισοδύναμο εργαστήριο πιστοποίησης σε συνθήκες Eurovent και έχουν συντελεστή συμπεριφοράς (COP) στη ψύξη για αερόψυκτα τουλάχιστον 2,2 για μηχανήματα μέχρι 120 kW και τουλάχιστον 2,5 για μηχανήματα μεγαλύτερα από 120 kW, ενώ για υδρόψυκτα τουλάχιστον 3,2 για μηχανήματα μέχρι 120 kW και τουλάχιστον 3,7 για μηχανήματα μεγαλύτερα από 120 kW.
δ) Κάθε κεντρική κλιματιστική μονάδα (ΚΚΜ) που εγκαθίσταται στο κτίριο με παροχή νωπού αέρα ≥ 60%, επιτυγχάνει ανάκτηση θερμότητας σε ποσοστό τουλάχιστον 50%.
ε) Οι αντλίες ή/και οι κυκλοφορητές είναι πιστοποιημένοι με ενεργειακή κλάση τουλάχιστον (Β).
στ) Τα δίκτυα διανομής (νερού ή αλλού μέσου) της κεντρικής θέρμανσης ή της εγκατάστασης ψύξης, έχουν μέσο συντελεστή θερμικών απωλειών διανομής μικρότερο από 7% για δίκτυα μέχρι και 20 m και μικρότερο από 12% για δίκτυα μεγαλύτερα των 20 m.
ζ) Τα δίκτυα διανομής και επανακυκλοφορίας της κεντρικής εγκατάστασης ΖΝΧ, έχουν μέσο συντελεστή θερμικών απωλειών διανομής μικρότερο από 15% για δίκτυα χωρίς επανακυκλοφορία και μικρότερο από 30% για δίκτυα με επανακυκλοφορία.
η) Τα δίκτυα διανομής θερμού και ψυχρού μέσου διαθέτουν σύστημα αντιστάθμισης για την αντιμετώπιση των μερικών φορτίων.
θ) Η κάλυψη μέρους των αναγκών σε ΖΝΧ καλύπτεται από ηλιοθερμικά συστήματα. Το ελάχιστο ποσοστό του ηλιακού μεριδίου σε ετήσια βάση καθορίζεται ως εξής: κλιματική ζώνη Α: ≥ 80%, κλιματική ζώνη Β: ≥ 75%, κλιματική ζώνη Γ: ≥ 70%, κλιματική ζώνη Δ: ≥ 65%. Η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει για τις εξαιρέσεις που αναφέρονται στο άρθρο 11 του ν. 3661/08, καθώς και όταν οι ανάγκες σε ΖΝΧ καλύπτονται από άλλα αποκεντρωμένα συστήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ΑΠΕ, ΣΗΘ, συστήματα τηλεθέρμανσης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και γεωθερμικές αντλίες θερμότητας.
ι) Τα συστήματα γενικού φωτισμού στα κτίρια του τριτογενή τομέα έχουν μέγιστη ενεργειακή απόδοση 0,015 [W/lumen]. Για επιφάνεια μεγαλύτερη από 15 m2 ο τεχνητός φωτισμός ελέγχεται με χωριστούς διακόπτες. Στους χώρους με φυσικό φωτισμό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαμπτήρων που βρίσκονται εντός αυτής.
κ) Σε όλα τα κτίρια που απαιτείται κατανομή δαπανών υπάρχει αυτονομία θέρμανσης, όπως στην περίπτωση πολυκατοικίας (ανά διαμέρισμα), ή συγκροτημάτων κατοικιών (ανά κατοικία), ή σε άλλες ειδικές περιπτώσεις κτιρίων παράλληλης χρήσης από διαφορετικούς χρήστες (πολυκαταστήματα, κτίρια γραφείων κ.α.).
λ) Όπου απαιτείται κατανομή δαπανών θέρμανσης, εφαρμόζεται θερμιδομέτρηση, καθώς επίσης και σε κεντρικά συστήματα παραγωγής ΖΝΧ.
μ) Σε όλα τα κτίρια υπάρχει θερμοστατικός έλεγχος της θερμοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόμενη θερμική ζώνη κτιρίου (διαμέρισμα, κατάστημα σε εμπορικό κέντρο, κ.α.).
ν) Στα κτίρια του τριτογενή τομέα απαιτείται η εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού αντιστάθμισης της άεργου ισχύος των ηλεκτρικών τους καταναλώσεων, για την αύξηση του συντελεστή ισχύος τους (συνφ) σε επίπεδο κατ’ ελάχιστον 0,95.
3.2 Αδυναμία εφαρμογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεχνική τεκμηρίωση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ
μέλος του ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ
http://www.ecogreens.gr – email: ecogreen@otenet.gr
Αθήνα: Κολοκοτρώνη 31, 10562, τηλ. 210 3241001, fax 210 3241825
Θεσσαλονίκη: Πλάτωνος 1, 54631, τηλ. 2310 222503, 269780, fax 2310 269780
Θεματική Ομάδα Ενέργειας Οικολόγων Πράσινων
31.01.2010
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για τον ΚΕΝΑΚ από την Θεματική Ομάδα Ενέργειας των Οικολόγων Πράσινων
Α) Γενικά
Τέθηκε πριν από λίγες μέρες σε δημόσια διαβούλευση ο Κανονισμός Ενεργειακής Αποδοτικότητας Kτιριακού Τομέα (ΚΕΝΑΚ) μαζί με το Προεδρικό Διάταγμα που ρυθμίζει τα θέματα των Ενεργειακών Επιθεωρητών. Πρόκειται για δύο νομοθετήματα που συμπληρώνουν τον νόμο Ν. 3661 / 2008, ο οποίος αποτελεί εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας προς την Οδηγία 2002 / 91 της ΕΕ σχετικά με την μείωση την ενεργειακής κατανάλωσης και παραγωγής CO2 στον κτιριακό τομέα.
Αυτά που παρατίθενται στην συνέχεια αποτελούν τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις της Θεματικής Ομάδας Ενέργειας των Οικολόγων Πράσινων επί :
Α) του Ν. 3661 / 2008 και των δύο συμπληρωμάτων αυτού, ήτοι
Β) του Κανονισμού Ενεργειακής Αποδοτικότητας Kτιριακού Τομέα (ΚΕΝΑΚ, σχέδιο ΚΥΑ), Ενεργειακή Αποδοτικότητα Κτιρίων – Κανονιστικές διατάξεις για εφαρμογή του Ν. 3661 / 2008
Γ) του Π. Διατάγματος Ενεργειακών Επιθεωρητών – Κανονιστικές διατάξεις για εφαρμογή του Ν. 3661 / 2008
Β) Παρατηρήσεις επί του Συνόλου
Αναγνωρίζουμε ότι ο παρών νόμος με τα συμπληρώματά του αναμενόταν από καιρό από τον τεχνικό κόσμο και ειδικότερα από αυτούς που ασχολούνται με το ενεργειακό κομμάτι των κτιρίων, ως εκ τούτου θεωρούμε πολύ θετικό το βήμα αυτό. Επίσης, το γεγονός ότι θεσπίζεται υποχρεωτικά ένα παθητικό ηλιακό σύστημα σε κάθε νέο ή ριζικά ανακαινιζόμενο κτίριο λογίζεται στα θετικά του νόμου αυτού.
Παρατήρηση Β1
Διατηρούσαμε την εντύπωση ότι ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτιρίων στην Ελλάδα θα αποτελούσε κομμάτι των κτιριοδομικών κανονισμών, ενώ με το παρόν νομοσχέδιο προτρέπεται ουσιαστικά ο μελετητής – κατασκευαστής να πάρει μια σειρά συμπληρωματικών μέτρων για την μείωση κυρίως των θερμικών απωλειών και δευτερευόντως για την ενεργειακή αυτονόμηση του κτιρίου.
Παρατήρηση Β2
Από την κτιριακή κατάσταση στην Ελλάδα καθώς και τον ρυθμό μείωσης στην έκδοση νέων αδειών οικοδομής προκύπτει πως από τώρα και στο εξής θα είναι πολύ μικρός ο όγκος των νέων κτιρίων που θα κατασκευασθούν, συνεπώς το μεγάλο βάρος θα πέσει στα υφιστάμενα κτίρια και στον βαθμό – δυνατότητα που αυτά έχουν να βελτιωθούν ενεργειακά. Από την διατύπωση του νόμου καταλαβαίνουμε ότι, τα υφιστάμενα κτίρια καθώς και τα νέα κτίρια με δόμηση μικρότερη των 1000 μ2, αφήνονται ουσιαστικά ανέπαφα ως προς την ενεργειακή τους λειτουργία και απλώς μέσα στα 4 επόμενα χρόνια θα πρέπει να υπάρξει ενεργειακή καταγραφή τους και πιστοποίησή τους, ακόμη και αν είναι ενεργειακές καταβόθρες. Δηλαδή, αφήνουμε έξω από την ιστορία την πηγή του 95% των κτιριακών ενεργειακών απωλειών και καταπιανόμαστε με την βελτίωση του υπολοίπου 5%.
Παρατήρηση Β3
Ως προς τον διατιθέμενο χρόνο διαβούλευσης που δόθηκε (έως την 31 Ιανουαρίου 2010), θεωρούμε ότι είναι κατ΄ ουσίαν χρόνος «μη διαβούλευσης», αν αναλογισθούμε ότι μόνο για να διαβάσει κανείς και να κατανοήσει τα πρότυπα στα οποία βασίσθηκε ο ΚΕΝΑΚ (ISO/EN 13790:2008, prEN 15316-3-1/2/3 και άλλα τουλάχιστον 10 πρότυπα) χρειάζονται μερικές εβδομάδες. Ο νόμος φέρεται προς ψήφιση με καθυστέρηση ετών, επομένως χρόνος διαβούλευσης μερικών επιπλέον ημερών δεν θα έβλαπτε την ροή των ενεργειακών γεγονότων στην Ελλάδα. Επίσης, εφόσον πρόκειται να εφαρμοσθεί μια σαφής ενεργειακή βελτίωση των κτιρίων στην Ελλάδα με τον παρόντα νόμο, γιατί να υπάρξει διάστημα 8 μηνών με προσωρινούς ενεργειακούς επιθεωρητές ? Προτείνουμε το σύστημα να ξεκινήσει να εφαρμόζεται με πλήρη ετοιμότητα υπηρεσιών, μηχανικών και καταναλωτών, ύστερα και από κατάλληλη δημοσιότητα.
Παρατήρηση Β4
Με τον Νόμο δίνεται σημαντική έμφαση στην μόνωση του κελύφους του κτιρίου σε στατική κατάσταση, δηλαδή υπολογίζονται και πάλι τα Κ του κελύφους, γεγονός που απέχει πολύ από την λειτουργία του βιοκλιματικού κτιρίου. Ως γνωστό, σημαντικά μέρη του κελύφους ενός ουσιαστικού βιοκλιματικού κτιρίου αποτελούν ηλιαζόμενες επιφάνειες που παράγουν και αποθηκεύουν θερμότητα (π.χ. τοίχοι Trome, θερμοκήπια κλπ). Συνεπώς τα τμήματα αυτά για το μεγαλύτερο μέρος του 24ώρου δεν αποτελούν επιφάνειες απωλειών (το αντίθετο, αφού η θερμοκρασία τους είναι υψηλότερη από αυτήν του εσωτερικού χώρου των κτιρίων) και συνεπώς είναι άνευ ουσίας ο καθορισμός του συντελεστή θερμικών τους απωλειών. Πολύ ουσιαστικότερο κριτήριο αποτελεί η «μελέτη θερμικής συμπεριφοράς» ή η «μελέτη μηνιαίων και ετήσιων θερμικών προσόδων και απωλειών». Αυτές οι μελέτες δεν περιγράφονται επαρκώς στα κείμενα των παρόντων νομοσχεδίων.
Παρατήρηση Β5
Η γραφειοκρατία που θεσπίζεται στην ενεργειακή μελέτη και επιθεώρηση φαίνεται τεράστια, με σύστημα ελέγχων των επιθεωρητών κλπ και τα στοιχεία που ζητούνται από τους ενεργειακούς μελετητές υπερβολικά πολλά ως προς τις σχεδιαζόμενες αμοιβές και μάλιστα τα περισσότερα ανακτήσιμα επί τόπου. Αν τα ζητούμενα στοιχεία δεν τυποποιηθούν σε έτοιμα προγράμματα ή σε ηλεκτρονική μορφή, παρεχόμενα από τα αρχεία των Πολεοδομιών κλπ Υπηρεσιών, τότε τα αιτούμενα αποτελούν περίπου τον όγκο μιας νέας κτιριοδομικής μελέτης. Μήπως έτσι εντέλει καταλήξουμε και πάλι σε τυπικές και εκ του μακρόθεν μελέτες, ουσιαστικά ανεφάρμοστες με μόνο σημείο εφαρμογής την βιοποριστική σφραγίδα του Μηχανικού επί της Μελέτης ? Δημιουργείται η εντύπωση ότι όλα γίνονται για να υπάρξει (επιτέλους βέβαια) μια κτιριακή αποτύπωση στην Ελλάδα με το κόστος αυτής της αποτύπωσης να μεταβιβάζεται στον τελευταίο καταναλωτή και τον μελετητή μηχανικό.
Ως προς τον επιτελικό ρόλο του ΚΑΠΕ στον ΚΕΝΑΚ, δεν υπάρχει διαφωνία επί της ποιότητας του παρεχόμενου έργου από το ΚΑΠΕ, όμως είναι σαφές ότι το ΚΑΠΕ δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί έγκαιρα στον απαιτούμενο όγκο δουλειάς. Προτείνουμε, για την αποσυμφόρηση του ΚΑΠΕ, την δημιουργία ενός δεύτερου, παρόμοιου (αλλά γραφειοκρατικά πιο ευέλικτου) ενεργειακού κέντρου στην Βόρεια Ελλάδα. Επίσης, ως προς τον εκπαιδευτικό ρόλο του ΤΕΕ με ανάληψη της ευθύνης διοργάνωσης των αντίστοιχων σεμιναρίων ενεργειακών επιθεωρητών, το ΤΕΕ θα πρέπει σαφώς και επίσημα να δηλώσει την δυνατότητα ανάληψης ευθύνης και την ικανότητα οργάνωσης του απαιτούμενου περιεχομένου των σεμιναρίων, αφού έως τώρα δεν έχει δείξει ότι κινείται επιστημονικά προς την κατεύθυνση εξειδίκευσης σε θέματα ΑΠΕ.
Επί του συγκεκριμένου για την γραφειοκρατία :
Ειδικά στα λεβητοστάσια και σε συσκευές εξωτερικού χώρου (πχ κλιματιστικά) η ανάγνωση στοιχείων από κυκλοφορητές, λέβητες, καυστήρες, δοχεία διαστολής, συμπιεστές, βαλβίδες κλπ τις περισσότερες φορές είναι αδύνατη και η παροχή τέτοιων στοιχείων, καθώς και στοιχείων τιμολογίων καυσίμων, λογαριασμών ΔΕΗ κλπ από τους διαχειριστές ή ιδιοκτήτες των κτιρίων (όπως υποθέτει ο νόμος) είναι συνήθως μηδαμινή.
Επίσης, για τα υφιστάμενα κτίρια > 1000 μ2 που υφίστανται ανακαίνιση, εδώ θα πρέπει ο μηχανικός να επισκεφθεί και να εισέλθει στους χώρους του κτιρίου, ήτοι και υπνοδωμάτια, κουζίνες κλπ . Έχει νομικά αυτό το δικαίωμα σε χώρους κατοικιών ? (ορίζεται ότι η κατοικία είναι «καταφύγιο» του ανθρώπου και η είσοδος σ΄ αυτήν χωρίς την συγκατάθεση του ενοίκου απαιτεί εισαγγελική έγκριση).
Παρόμοιο θέμα αποτελεί επίσης η επιτόπια καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του κελύφους και των εσωτερικών διαχωριστικών τοίχων των κτιρίων από τον ενεργειακό μηχανικό. Αν το κτίριο στην πραγματικότητα διαφέρει από τα περιγραφόμενα στα υπάρχοντα αρχιτεκτονικά σχέδια, τι γίνεται πρακτικά και νομικά? Προτείνεται η νομική αποσύνδεση των ενεργειακών αποτυπώσεων από τα οικοδομικά σχέδια των Πολεοδομιών, αλλιώς κινδυνεύουμε να κλείσουμε με τον ένα ή άλλο τρόπο τις πόρτες στους ενεργειακούς επιθεωρητές.
Παρατήρηση Β6
Ως προς την βαθμολογία του κτιρίου : εκτός από την «βάση» με βαθμό Β υπάρχουν και οι καλύτερες βαθμολογίες μέχρι Α+, τα κτίρια με άριστες βαθμολογίες τι πλεονεκτήματα αποκτούν έναντι των άλλων (εκτός βεβαίως της μείωσης κόστους για θέρμανση – δροσισμό – φωτισμό). Θα προτείναμε ως bonus σε τέτοια κτίρια το εξής : τα μέτρα δόμησης θερμοκηπίων και λοιπών καθαρά βιοκλιματικών κατασκευών να μην μετράν στην δόμηση, με μια τέτοια βεβαίως διατύπωση που δεν θα οδηγεί στην προσχηματική και αυθαίρετη αύξηση των συντελεστών δόμησης.
Εν πάσει περιπτώσει, πρέπει να υπάρξουν έμπρακτες επιβραβεύσεις εκ μέρους της πολιτείας προς κτίρια που κατασκευάζονται με στόχο την ενεργειακή αυτονομία.
Παρατήρηση Β7
Ο νόμος δεν ασχολείται καθόλου με τις καθαρές τεχνολογίες δόμησης, αντιθέτως φαίνεται σε μερικά σημεία ότι τις παραγκωνίζει εντελώς. Για παράδειγμα μονώσεις πολυστερίνης και πολυουρεθάνης (που αντικειμενικά δίνουν πολύ καλούς συντελεστές θερμομόνωσης) αποτελούν περιβαλλοντικά και ανθρώπινα εγκλήματα, όμως με το παρόν νομοθέτημα σαφώς επικροτείται η χρήση τους. Επίσης, συνθετικά κουφώματα (συνήθως από υλικό PVC έντονα καρκινογόνο) και κουφώματα αλουμινίου με θερμοδιακοπή (η θερμοδιακοπή γίνεται με λωρίδα πολυκαρβονικού PC, υλικό που με τελευταίες μελέτες καταστρέφει το ορμονικό σύστημα του ανθρώπου και έχει και άλλες πολύ σοβαρές μακρόχρονες επιδράσεις) θα δώσουν πολύ καλές βαθμολογίες στο κτίριο. Επίσης, επικροτείται η καλή αεροστεγάνωση των κτιρίων, αν σκεφθούμε όμως ότι μέσα στα σύγχρονα ελληνικά κτίρια υπάρχουν πάνω από 300 διαφορετικές ουσίες που εκπέμπουν δηλητηριώδεις – καρκινογόνες – διαταράσσουσες αναθυμιάσεις, καθώς και ότι όλες οι μετρήσεις στους κλειστούς χώρους ελληνικών κατοικιών δίνουν υπερβολικά υψηλή συγκέντρωση CO2, τότε καταλαβαίνουμε ότι αυτό που μας σώζει ως «εσωτερικοί χώροι κτιρίων» είναι ακριβώς αυτή η κακή αεροστεγάνωση των περισσότερων σύγχρονων κτιρίων. Επίσης, όταν στο σύστημα κλιματισμού εντοπίζονται ψυκτικά υγρά που ανήκουν στην απαγορευμένη λίστα Φρέον, τι γίνεται, απλώς το καταγράφουμε ? Θα έπρεπε να εκκινούσε διαδικασία ασφαλούς αντικατάστασής του.
Συμπεραίνουμε ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για ενεργειακή βελτίωση των κτιρίων χωρίς την ταυτόχρονη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής στο εσωτερικό τους και το τελευταίο έχει άμεση σχέση με την επιλογή των υλικών δόμησης.
Γ) Παρατηρήσεις σε συγκεκριμένα Άρθρα
Για τον Ν. 3661 / 2008 :
Παρατήρηση Γ1
Θα πρέπει να καθορισθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η «απλή μέθοδος ωριαίου βήματος» για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, δηλαδή συγκεκριμένη περιγραφή των εισόδων – αποτελεσμάτων και αντίστοιχο εγκεκριμένο (α) λογισμικό (α). Θα ήταν καλό να γνωρίζαμε επίσης τα κριτήρια επιλογής αυτού το λογισμικού ή των υπολογιστικών μεθόδων. Υποθέτουμε ότι αυτό θα διδαχθεί στα σχετικά σεμινάρια, ως εντελώς απαραίτητο. Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί αν επιτρέπεται – αναγνωρίζεται η χρήση άλλων λογισμικών η τεκμηριωμένων υπολογισμών σε φύλλα Excel ή άλλα προγράμματα υπολογισμού σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Παρατήρηση Γ2
Για τους ενεργειακούς υπολογισμούς είναι απαραίτητη η χρήση κλιματικών δεδομένων (τουλάχιστον για ηλιακή ακτινοβολία, θερμοκρασία, υγρασία, ταχύτητα ανέμου). Τέτοιοι ενιαίοι πίνακες δεν υπάρχουν. Μπορεί να βρει κανείς, όχι εύκολα διαθέσιμα, τέτοια στοιχεία από ΔΕΗ, ΕΜΥ, Πολυτεχνεία, ΕΛΟΤ κλπ, όμως αυτά συνήθως αναφέρονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους μέτρησης και έχουν υποστεί επεξεργασία με διαφορετικές μεθόδους, ήτοι διαφέρουν μεταξύ τους σημαντικά. Θα ήταν πολύ χρήσιμο έως απαραίτητο η διάθεση ελεύθερων «εγκεκριμένων και προτύπων» πινάκων κλιματικών δεδομένων για όσο το δυνατόν περισσότερες περιοχές της Ελλάδας.
Παρατήρηση Γ3
Με τον νόμο δεν απαιτείται μελέτη τεχνητού φωτισμού σε μονοκατοικίες και πολυκατοικίες, όμως εκεί είναι που βρίσκεται η μεγάλη κατανάλωση σε φωτισμό στην Ελλάδα. Πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να βγουν τουλάχιστον ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές επί του θέματος. ? Επίσης, για τους Λαμπτήρες Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΛΕΕ), γνωρίζουμε ότι η ανακύκλωσή τους είναι εντελώς απαραίτητη, αλλιώς η χρήση τους είναι περιβαλλοντικά απαράδεκτη. Ξαναμπαίνει λοιπόν εδώ το θέμα των «καθαρών τεχνολογιών» και πιστεύουμε ότι τουλάχιστον για τους λαμπτήρες θα έπρεπε να προβλέπεται στα κτίρια που λαμβάνουν ενεργειακό πιστοποιητικό να απαιτείται σύστημα ανακύκλωσης λαμπτήρων.
Παρατήρηση Γ4
Δεν αναφέρεται ρητά ότι κάθε νέος εγκαθιστάμενος λέβητας πρέπει υποχρεωτικά να φέρει σήμανση CE και να είναι κατάλληλος για χρήση φυσικού αερίου, ότι οι νέοι ηλιακοί συλλέκτες ρευστού και τα ηλιακά θερμοσιφωνικά συστήματα παραγωγής ΖΝΧ (ζεστό νερό χρήσης) να είναι πιστοποιημένοι κατά ΕΛΟΤ (υπάρχει σχετικό πρότυπο αντίστοιχα EN 12975-2:2000 & EN 12976-2:2006) καθώς και ότι οι νέες κλιματιστικές συσκευές και αντλίες θερμότητας να είναι πιστοποιημένες και να φέρουν ψυκτικό υγρό εκ των επιτρεπομένων. Προτείνουμε να προστεθούν οι σχετικές υποχρεώσεις επ΄ αυτών.
Για τον Κανονισμού Ενεργειακής Αποδοτικότητας Kτιριακού Τομέα (ΚΕΝΑΚ), και το Π. Διάταγμα Ενεργειακών Επιθεωρητών :
Παρατήρηση Γ5
Ορίζεται ένα «κτίριο αναφοράς», το οποίο έχει τα ίδια χωρικά χαρακτηριστικά και χαρακτηριστικά κελύφους με το υπό μελέτη – κατασκευή κτίριο και διαθέτει συγκεκριμένα τεχνικά χαρακτηριστικά. Το κτίριο αυτό ανήκει ως προς την ενεργειακή του κατανάλωση στην κατηγορία Β. Εάν το υπό μελέτη κτίριο διαθέτει μεγάλες νότιες διαφανείς επιφάνειες με νυχτερινή μόνωση, τότε μεταφέρουμε αυτές τις διαφανείς επιφάνειες και στο «κτίριο αναφοράς» και έτσι το υπό μελέτη κτίριο, όσο βελτιωμένο και αν γίνει ενεργειακά, δεν θα βελτιώνεται έναντι του κτιρίου αναφοράς και έτσι δεν θα ανεβαίνει κατηγορία. Πιστεύουμε ότι αυτό δεν ήταν ο σκοπός του Κανονισμού και επομένως πρέπει να γίνει καλύτερη διατύπωση.
Παρατήρηση Γ6
Χρειάζεται να διευκρινισθεί ποια κτήρια αφορά ο νόμος. Με τον Νόμο 3661 / 2008 ορίζονται σαφώς κτήρια καινούργια ή ριζικώς ανακαινιζόμενα με δόμηση > 1000 μ2.
Στην σελίδα 4 του ΚΕΝΑΚ αναφέρονται δύο κατηγορίες : α) ως άνω β) κτήρια κατά την πώληση ή μίσθωση κτηρίων ή τμημάτων αυτών κλπ
Είναι δηλαδή ασαφές αν περιλαμβάνονται όλα τα κτήρια που πρόκειται να πωληθούν ή να ενοικιασθούν, ή μόνο όσο εκ των υπαρχόντων είναι > 1000 μ2 ή μόνο για όσα εμπλακούν σε συμβολαιογραφικές πράξεις μέσα στα επόμενα 4 χρόνια ? Χρειάζεται διευκρίνιση. Επίσης, υπό το πρίσμα ότι το Δημόσιο, ως πρότυπο και καθοδηγητής της οικοδόμησης στην Ελλάδα, να υποχρεώνεται να συμμορφώνεται από τούδε στις απαιτήσεις του νόμου αυτού για όλα τα νέα κτήρια, ανεξαρτήτως μεγέθους.
Παρατήρηση Γ7
Στο Άρθρο 3 του ΚΕΝΑΚ υπάρχουν ορισμοί, μεταξύ αυτών και της «ειδικής θερμοχωρητικότητας» με μονάδες J/Kg.K. Ως γνωστόν, το μέγεθος αυτό στην Θερμοδυναμική ονομάζεται « Ε Ν Θ Α Λ Π Ι Α. Αφού υπάρχουν ήδη ειδικές λέξεις στον τεχνικό κόσμο, γιατί να εφευρίσκουμε καινούργιες ? Σημειώνεται ότι σε επόμενο άρθρο, η έστω «ειδική θερμοχωρητικότητα» γίνεται «θερμική μάζα» με μονάδες KJ/m2.K …
Επίσης, η λέξη κτίριο κανονικά γράφεται σωστά ως κτήριο με ήτα, (λεξικό Μπαμπινιώτη) προερχόμενη από το λήμμα κτή-μα και όχι το κτί-ζω. Μήπως πρέπει να υιοθετήσουμε την ιστορικά ορθή γραφή του ?
Παρατήρηση Γ7
Στις απαιτήσεις φωτισμού του τριτογενή τομέα ζητούνται φωτιστικά με ενεργειακό συντελεστή κατά το μέγιστο 0,015 W/lumen. Απ΄ όσο γνωρίζουμε, οι ΛΕΕ έχουν αντίστοιχο συντελεστή 0,02 W/lumen και παρομοίως οι λαμπτήρες φθορίου (επιμήκεις), οι ατμών νατρίου, υδραργύρου, αλογονιδίων μετάλλων, κεραμικού καυστήρα, όλοι με ηλεκτρονικά μπάλαστ. Που θα βρεθούν λαμπτήρες με τέτοια απόδοση ? Οι λαμπτήρες με Led έχουν προφανώς τέτοια χαρακτηριστικά, δεν πιστεύουμε όμως ότι μπορεί να περιορισθεί τόσο η επιλογή λαμπτήρων. Μήπως έχει γίνει κάποιο λάθος ?
Παρατήρηση Γ8
Για την ηλιοπροστασία δεν προσδιορίζεται ο τύπος αυτής ανά προσανατολισμό. Για παράδειγμα, οριζόντια ηλιοπροστασία είναι αποδοτική στην νότια πλευρά αλλά εντελώς ανεπαρκής στην ανατολική και δυτική. Θα έπρεπε να προσδιορισθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια επομένως.
Παρατήρηση Γ8
Λαμβάνονται υπόψη (Άρθρο 11) παθητικά ηλιακά συστήματα με μέγιστη απόκλιση 30ο από το νότο. Για καινούργια κτήρια αυτό είναι λογικό, όμως για τα υφιστάμενα είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει πληθώρα επιφανειών με μεγαλύτερο αζιμούθιο. Γιατί να τα αποκλείσουμε από τις δυνατότητες βελτίωσης ? Ακόμη και 60ο απόκλιση από το νότο, η απόδοση διαφανών καλυμμάτων με νυχτερινή μόνωση δεν είναι απαγορευτικά χαμηλή σε μια ανάλυση κόστους / ωφέλειας έναντι του καθαρά νότιου προσανατολισμού.
Παρατήρηση Γ8
Ως προς τις επιστημονικές ειδικότητες που μπορούν να γίνουν «ενεργειακοί επιθεωρητές» δεν έγινε αντιληπτό αν η προϋπόθεση παρακολούθησης σεμιναρίου και πενταετούς προϋπηρεσίας αφορά τους Μηχανικούς Πολυτεχνείων και τους Μηχανικούς ΤΕ. Επίσης, γενικά δεν γίνεται διάκριση ειδικοτήτων, φαίνεται δηλαδή ότι ένας ΠολΜηχ μπορεί να γίνει ενεργειακός επιθεωρητής λεβήτων και εγκαταστάσεων κλιματισμού και ένας ΗλΜηχ ενεργειακός επιθεωρητής κτιρίου. Πιστεύουμε πως θα έπρεπε να υπάρξει μια χονδροειδής διαφοροποίηση εδώ. Επίσης δεν κατανοούμε την ανάγκη δημιουργίας Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών, βεβαίως είναι ένα νέο πεδίο που απαιτεί εξειδίκευση, όμως αντίστοιχα στις διάφορες φάσεις αλλαγής των στατικών των κτιρίων, δεν απαιτήθηκε νέο «μητρώο στατικών μηχανικών».
Παρατήρηση Γ9
Εφόσον γίνεται αναλυτική καταγραφή των κτιρίων και των ενεργειακών τους χαρακτηριστικών, καλό θα ήταν αυτά να κωδικοποιούνται (ταυτοποιούνται). Μόνο η διεύθυνση και το όνομα του διαχειριστή – ιδιοκτήτη δεν αρκούν, ειδικά σε οικισμούς εκτός αστικών κέντρων, όπου δεν υπάρχει καθόλου ονοματοδοσία οδών. Θα μπορούσε, ίσως από το Κτηματολόγιο ή άλλες Καταστάσεις να δοθούν «αριθμοί ταυτότητας» στα κτίρια. Μήπως αυτό θα βοηθούσε στο να μην γίνουν οι ενεργειακοί επιθεωρητές τα «καρφιά» των οικοδομικών παρατυπιών και έτσι να καθίστανται μη ευπρόσδεκτοι από τους ενοίκους και εν τέλει μη λειτουργικοί ?
Διαβάστε αναλυτικά τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις της Θεματικής Ομάδας Ενέργειας των Οικολόγων Πράσινων στο http://ecogreens-gr.org/climate
Θεματική Ομάδα Ενέργειας Οικολόγων Πράσινων
#1.Νομίζω ότι οι παράμετροι σχεδιασμού (α), (β), (γ), (δ), είναι εντελώς αόριστες και μη μετρήσιμες (και δεν αποτελούν βέβαια «προδιαγραφές»). Επομένως: ή θα πρέπει να βρεθεί τρόπος συγκεκριμενοποίησης / ποσοτικοποίησής τους ή θα πρέπει να παραμείνουν ως υποδείξεις για να δοθεί προσοχή από το μελετητή.
Η παράμετρος (ε) είναι συζητήσιμο αν πρέπει να υπάρχει ως υποχρεωτική.
Οι παράμετροι (στ), (ζ) και (η) μπορούν να ποσοτικοποιηθούν, αλλά χρειάζεται να καθοριστούν οι αντίστοιχες προδιαγραφές.
#2. – Χρήση του U, αντί του k (σύμφωνα και με προηγούμενά μου αναφερόμενα στο άρθρο 3)
– Πίνακας Γ.1
3η σειρά: Γιατί υπάρχει η λέξη «διαμονής»;;
5η σειρά: Ή είναι σωστή η υπάρχουσα διατύπωση και υπάρχει λάθος διατύπωση στο Παράρτημα 4 ή αντιστρόφως.
6η σειρά: Ίσως να ήταν σκόπιμη η θέσπιση ΛΙΓΟ μικρότερων συντελεστών θερμοπερατότητας (UF) για τα ανοίγματα, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη του κόστους αυτών σε σχέση με το κόστος ενέργειας κλπ.
#3.
3.1. (β) και (γ) Διόρθωση: EER αντί COP στην ψύξη.
(Μήπως είναι υποχρεωτικό ή σκόπιμο, να εξετάζεται και ο SEER;;)
(δ) Σε ποιες συνθήκες; Χειμώνα ή θέρους; και πώς πιστοποιείται;
(η) Προτείνω να προστεθεί: «ή άλλο ισοδύναμο σύστημα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας σε λειτουργία υπό μερικό φορτίο».
(θ) Μάλλον τα ποσοστά κάλυψης ΣΕ ΕΤΗΣΙΑ ΒΑΣΗ είναι μεγάλα – και ίσως οριακά αντι-οικονομικά. Είναι ρεαλιστικότερο να μειωθούν (περίπου κατά 10% σε όλες τις ζώνες).
(ι) …..ενεργειακή κατανάλωση (όχι απόδοση) 0,015 W/Lm. [Διαφορετικά πρέπει να πούμε: «…. ενεργειακή απόδοση 60 Lm/W»].
ια)
ιβ)
ιγ)
Μ. Κτενιαδάκης
Μηχ/γος – Ηλ/γος Μηχανικός
Επ. Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης
ΑΡΘΡΟ 8.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1.1.α.
Για τις κατοικίες και την πληθώρα των υπολοίπων κτηρίων, ο «νότιος» προσανατολισμός είναι πράγματι ο πιό ενδεδειγμενος.
Ωστόσο υπάρχουν και πολλές άλλες περιπτώσεις κτηρίων όπου συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τοπολογικά, χρήσης, εσωτερικής λειτουργίας κλπ., καθιστούν άλλους προσανατολισμούς ευμενέστερους στη βάση του ετήσιου ενεργειακού ισοζυγίου για όλες τις βασικές κατηγορίες κατανάλωσης (θέρμανση, ψύξη, φωτισμός).
Σε αυτές τις περιπτώσεις ποιά τεχνική δυνατότητα θα έχει ο μελετητής να αποδείξει την ορθότητα των επιλογών του, δεδομένου πως το λογισμικό της ενεργειακής μελέτης (βλ. και προηγούμενο σχόλιο για Αρθρο 5/Παρ.2), δεν μοντελοποιεί ούτε προσομοιώνει το κτήριο, αλλά απλώς πριμοδοτεί ή δυσχεραίνει την ενεργειακή κλάση του κτηρίου βάσει δεδομένων σταθερής αξίας όπως ο νότιος προσανατολισμός (χωρίς να γίνεται περαιτέρω αξιολόγηση).
Το ζήτημα του προσανατολισμού φυσικά, είναι και πάλι προβληματικό σε πάμπολες περιπτώσεις που λόγω τοπολογίας οικοπέδου, ΓΟΚ κλπ., είναι αδύνατο να υιοθετηθεί ο νότιος προσανατολισμός.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1.1.ε.
Οπως σχολιάσθηκε και σε προηγούμενα άρθρα, τα ΠΗΣ δεν μπορούν άκριτα να πριμοδοτούνται a-priori μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν.
Θα πρέπει με κάποιο τρόπο να αποδεικνύεται η θετική συνεισφορά τους στο συνολικό ετήσιο ενεργειακό ισοζύγιο του κτηρίου.
Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί π.χ. η ενσωμάτωση πολλών ΠΗΣ σε κτήριο γραφείων, όπως τοίχοι Trombe, ηλιακά θερμοσιφωνικά πανέλα, ηλιακός χώρος κλπ., στοιχεία που θα επιφέρουν σημαντική πριμοδότητηση στο κτήριο, αλλά πιθανότατα δεν είναι απαραίτητα, ενώ παράλληλα θα ανεβάσουν τις ψυκτικές απαιτήσεις του σε υπέρογκο βαθμό.
Μάλιστα, είναι εξαιρετικά πιθανό να οδηγήσουν σε υπερθέρμανση ζώνες του κτηρίου ακόμη και την περίοδο θέρμανσης.
Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίος ο αναλυτικός υπολογισμός της απόδοσης των ΠΗΣ και μάλιστα με χρονικό βήμα μικρότερο του μήνα (διαφορετικά «χάνεται» όλη η πληροφορία της συμπεριφοράς των ΠΗΣ σε πραγματικό χρόνο), γεγονός που πιθανώς επιβάλει την διεύρυνση των δυνατοτήτων των λογισμικών που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενεργειακή μελέτη.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3.1.
Όσον αφορά τις Η/Μ εγκαταστάσεις, τα αναφερόμενα στο σχέδιο είναι γενικά στη σωστή κατεύθυνση.
Σε επίπεδο μελέτης όλα αυτά τα στοιχεία είναι εύκολο να ενσωματωθούν και εν γένει επιθυμητό από κάθε «λογικό» μελετητή. Στην πράξη όμως πολλά από αυτά είναι πολύ δύσκολο έως και αδύνατο να επιβεβαιωθεί πως υπάρχουν και λειτουργούν σωστά : πως θα επιβεβαιώσει π.χ. η ενεργειακή επιθεώρηση – έτσι όπως προδιαγράφεται στο αντίστοιχο υπό διαβούλευση σχέδιο – ότι οι απώλειες διανομής Ζ.Ν. είναι στα επιτρεπτά όρια ? Η πώς θα εκτιμηθεί στην πράξη εύκολα η ανάκτηση θερμότητας σε έναν εναλλάκτη ?
Κατά συνέπεια, ελλείψει σύγκρισης πραγματικών στοιχείων κατανάλωσης, η πριμοδότηση των στοιχείων εξοικονόμησης των Η/Μ εγκαταστάσεων θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά και με φειδώ και να καλύπτει κυρίως θέματα όπου είναι εύκολα αποδεικτή η αποδοτικότητα των μέτρων στην πράξη.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3.1.γ.
Όσον αφορά τα μηχανήματα κεντρικών συστημάτων νερού, έτσι όπως είναι η διατύπωση στο σχέδιο προκύπτει πως θα είναι καλύτερα για κάποιον (θα πάρει καλύτερο πριμ ενεργειακής κλάσης δηλαδή) να βάλει κάποιος αερόψυκτο μηχάνημα με COP 2,6 (ανώτερο του COP αναφοράς για αερόψυκτα μηχανήματα) παρά υδρόψυκτο με COP 3,1 (κατώτερο του COP αναφοράς για υδρόψυκτα μηχανήματα) !
Η χρήση υδρόψυκτων μηχανών θα πρέπει να επιβραβεύεται έτσι κι αλλιώς. Το πριμ θα πρέπει να είναι τόσο μεγαλύτερο όσο ο COP, ανεξάρτητα αν αυτό επιτυγχάνεται από αερόψυκτο ή υδρόψυκτο μηχάνημα.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3.1.η-θ.
Αναφέρονται συγκεκριμένα υποχρεωτικά ποσοστά κάλυψης του Ζ.Ν.Χ. από ηλιακά συστήματα χωρίς να γίνεται διάκριση στο είδος του κτηρίου.
Στη χώρα μας ο υπολογισμός των αναγκών Ζ.Ν.Χ. σε κτήρια μικρής κλίμακας και κατοικίες πρακτικά δεν γίνεται ποτέ. Τοποθετούνται αυθαίρετα και εμπειρικά κάποια συστήματα (και σε επίπεδο μελέτης). Αλλωστε δεν υπάρχει και συγκεκριμένο πρότυπο υπολογισμού Ζ.Ν.Χ. που να ακολουθείται στον έλεγχο της μελέτης.
Επίσης βασικό στοιχείο του υπολογισμού των αναγκών Ζ.Ν.Χ. είναι η χρήση του κτηρίου και ο πληθυσμός.
Πως είναι δυνατόν λοιπόν να καθορίζονται αυθαίρετα ποσοστά υποχρεωτικής κάλυψης των αναγκών Ζ.Ν.Χ. χωρίς καμμία αξιολόγηση του είδους του κτηρίου, της χρήσης του της τοποθεσίας κλπ. Και μόνο η κλιμάκωση 80%-75%-70%-65% ανά κλιματική ζώνη, προδίδει πως δεν υπάρχει συγκεκριμένο επιστημονικά εμπεριστατωμένο υπόβαθρο πίσω από τα νούμερα αυτά.
Επιπλέον, είναι προφανές πως δεν μπορεί κανείς να έχει πάντα διαθέσιμους τους χώρους που απαιτούνται για εγκαταστάσεις ηλιακών θερμκών συστημάτων.
Οταν δε μιλάμε για αστικό περιβάλλον αυτός είναι ο κανόνας.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα είναι τεχνικά αδύνατο ή οικονομικά σύμφορο, να βρεί ο μελετητής λύσεις για να υποκαταστήσει την αδυναμία κάλυψης του ποσοστού Ζ.Ν.Χ. από τον ήλιο.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3.1.ι.
Για λόγους συμαβτότητας προς τη συνήθη πρακτική, η απόδοση των φωτιστικών θα είναι καλό να αναφέρεται σε lm/W (όχι W/lm). Ετσι, η αναφερόμενη τιμή αντιστοιχεί σε ~67 lm/W.
H τιμή αυτή αντιστοιχεί σε απόδοση λαμπτήρα και όχι φωτιστικού στο σύνολό του. Τέτοια μέση απόδοση για φωτιστικό, οδηγεί στην μονοσήμαντη επιλογή πολύ καλών και ακριβών φυσικά φωτιστικών, που και πάλι σε πραγματικές συνθήκες η πραγματική τους απόδοση θα αποκλίνει σημαντικά της θεωρητικής.
Όσον αφορά τη χρήση στραγγαλιστικών πηνίων κατηγορίας Α3, θα ήταν σκόπιμη η εναρμόνιση με τον κανονισμό 245/2009-18/3/2009 της Ε.Ε., που περιγράφει λεπτομερώς τους δυνατούς συνδυασμούς λαμπτήρων – στραγγαλιστικών διατάξεων και προβλέπει με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα την απόσυρση παλαιών τύπων. Αυτό θα ήταν καλύτερο και τεχνικά πιό εφικτό – τουλάχιστον στην αρχή – από τον μονοσήμαντο και χωρίς λόγο δεσμευτικό καθορισμό ενός συγκεκριμένου τύπου, που κοστίζει περίπου 4πλάσια σε σχέση με ένα συμβατικό – αλλά αποδεκτό από τον προαναφερόμενο κανονισμό – στραγγαλιστκό στοιχείο.
Δημήτρης Μαντάς, Mηχανολόγος Mηχανικός Ε.Μ.Π.
M.Sc. University of Strathclyde, Glasgow, U.K.
Από ΑΝΕΛΙΞΗ (αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία έρευνας, προώθησης και διάδοσης εφαρμογών ΑΠΕ και οικολογικής αρχιτεκτονικής).
Με τον ΚΕΝΑΚ ανοίγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο δρόμος (θεσμικά συγκεκριμένα και έμπρακτα) για να αντιληφθούμε, να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε, ως χώρα, τον τομέα της δόμησης με ενεργειακά κριτήρια.
Το βήμα αυτό έρχεται μετά από ασυγχώρητη, δεκαπενταετή τουλάχιστον, αδιαφορία και καθυστέρηση της Ελληνικής Πολιτείας, η οποία έχει ήδη πληρωθεί με μη υπολογίσιμες απώλειες: Οικονομικές για την κοινωνία μας (πρόστιμα στην Ε.Ε.) και για τον κάθε πολίτη (πρόσθετα κόστη θέρμανσης και ψύξης), μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές βλάβες (ρύπανση, κλιματική αλλαγή, «φυσικές καταστροφές») και μια αφόρητη, χωρίς προηγούμενο υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα (θερμική νήσος και ραγδαία επιδείνωση ειδικά του θερινού αστικού μικροκλίματος). Είναι απώλειες και συνέπειες που πλήττουν κυρίως τους πιο αδύναμους να τις αντιμετωπίσουν, τους πολίτες δηλαδή με τα χαμηλότερα εισοδήματα.
Γι αυτούς τους λόγους μας προκαλούν ιδιαίτερη δυσφορία οι απαξιωτικές κριτικές που έχουν διατυπωθεί στα πλαίσια αυτής της διαβούλευσης.
Γι αυτούς επίσης τους λόγους πιστεύουμε ότι ο ΚΕΝΑΚ και το Π.Δ. των ενεργειακών επιθεωρήσεων πρέπει να τεθούν το συντομότερο δυνατό σε ισχύ και να εφαρμοστούν. Η οικονομική κρίση και δυστυχώς η ανεπάρκεια γνώσης και τεχνογνωσίας όλων ανεξαιρέτως των κλάδων των μηχανικών (συμπεριλαμβανομένων των μηχανολόγων) στα ενεργειακά ζητήματα που αφορούν στον κτηριακό τομέα είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που θα συναντήσει αυτή η εφαρμογή. Απαιτείται κοινή και μεγάλη προσπάθεια. Η διαρκής και συστηματική παρακολούθηση της πορείας, από την πλευρά του Υπουργείου, και η ευελιξία προσαρμογής του θεσμικού πλαισίου στα δεδομένα και τις ανάγκες που θα προκύψουν, ιδιαίτερα κατά το πρώτο διάστημα, θα είναι κατά τη γνώμη μας ο καθοριστικός παράγοντας που θα διαμορφώσει είτε την αποτελεσματικότητα, είτε την έκπτωση της σημασίας της προσπάθειας αυτής.
Οι σημαντικότερες παρατηρήσεις που πρέπει να διατυπώσουμε ως προς το περιεχόμενο του ΚΕΝΑΚ είναι οι ακόλουθες:
1.Ο ΚΕΝΑΚ είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την ενεργειακή καταγραφή και βαθμονόμηση του κτηριακού μας αποθέματος, πράγμα που αποτελεί στοιχειώδη προϋπόθεση για την χάραξη ενεργειακής πολιτικής στον κτηριακό τομέα. Απ’ αυτή την άποψη σηματοδοτεί μια ιστορικής σημασίας τομή.
2.Ο ΚΕΝΑΚ στοχεύει στην μείωση κατανάλωσης συμβατικής ενέργειας (ΘΨΚ-ΖΝΧ-Φ) Επικεντρώνεται όμως μόνο σε μέτρα όπως η μείωση των θερμικών απωλειών των κτηρίων, ο εκσυγχρονισμός των Η/Μ εγκαταστάσεων και η χρήση ενεργητικών συστημάτων ΑΠΕ. Υποβαθμίζει αντίθετα και περιθωριοποιεί την δυνατότητα παθητικής αξιοποίησης ΑΠΕ με την εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού, τόσο στα υφιστάμενα όσο και στα νεοαναγειρόμενα κτήρια. Για τα βορειότερα ευρωπαϊκά κλίματα η δυνατότητα αυτή είναι περιορισμένη. Για την Ελλάδα όμως, με ιδανικές κλιματικές συνθήκες, μπορεί να εξασφαλίσει ποσοστά μείωσης συμβατικής ενέργειας της τάξης του 60, του 70 έως και του 100%.
Η επιλογή αυτή, που διέπεται από μια καθαρά αμυντική φιλοσοφία, είναι για τα σύγχρονα δεδομένα της χώρας μας, αλλά και της Ευρώπης, τουλάχιστον ακατανόητη και επιζήμια . Συνεπάγεται τόσο την άμεση όσο και την στρατηγική στέρηση ενεργειακών αποδόσεων και αποτελεσματικότητας, ενώ οι προϋποθέσεις κάλυψης των ενργειακών αναγκών του κτηριακού τομέα, που μας προσφέρονται από τη φύση και που έχουν αξιοποιηθεί πλήρως στην αρχιτεκτονική μας παράδοση και προϊστορία, είναι πλουσιοπάροχες και πλήρως αξιοποιήσιμες.
Πιο συγκεκριμένα, η παρατήρηση αυτή στηρίζεται στους εξής εντοπισμούς:
α) Στο άρθρο 8 αναφέρονται μεταξύ των «ελάχιστων προδιαγραφών»: Ο κατάλληλος προσανατολισμός, η βελτίωση του μικροκλίματος, ο φυσικός αερισμός, η ύπαρξη τουλάχιστον ενός ΠΗΣ και η ηλιοπροστασία των ανοιγμάτων.
Κατάλληλος προσανατολισμος για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων και το χειμώνα (ηλιασμός) και το καλοκαίρι (ηλιοπροστασία) είναι ο νότιος. Αυτό ισχύει και για τα υφιστάμενα και για τα νέα κτήρια. Το αδιαμφισβήτητο αυτό δεδομένο, που αποτελεί και τον ακρογωνιαίο λίθο του ενεργειακού σχεδιασμού των κτηρίων δεν διατυπώνεται στον ΚΕΝΑΚ παρά μόνο ως υποσημείωση στην περιγραφή των ΠΗΣ.
Το μικροκλίμα αναφέρεται μεν, δεν λαμβάνεται δε υπ’ όψιν στην μεθοδολογία υπολογισμού θερμικής συμπεριφοράς του κτηρίου. Αναφέρεται μόνο τυπικά.
Ο φυσικός αερισμός, ιδιαίτερα ο κατακόρυφος νυχτερινός (όπως και η σημασία της θερμικής μάζας) δεν συνδέεται με κατανοητό και σαφή τρόπο με τον φυσικό δροσισμό. Αναφέρεται βέβαια, αλλά ο τρόπος αναφοράς παραπέμπει περισσότερο στις γνωστές προδιαγραφές του κτηριοδομικού κανονισμού για την υγειϊνή των χώρων και σχεδόν καθόλου, ή μάλλον εντελώς υποτονικά, στις τεχνικές του φυσικού δροσισμού, αυτές που μπορούν να καταστήσουν περιττή την χρήση μηχανικού-ηλεκτρικού κλιματισμού.
Η ύπαρξη τουλάχιστον ενός ΠΗΣ θα μπορούσε να καλυφθεί ακόμη και με ένα μόνο νότιο παράθυρο, σε ένα νότια προσανατολισμένο κτήριο. Δεν προσδιορίζονται σχετικά ελάχιστες απαιτητές αναλογίες, ούτε και για το «κτήριο αναφοράς». Έτσι τα ΠΗΣ αναφέρονται μεν, συρρικνώνεται δε η σημασία και ο ρόλος τους.
Η ηλιοπροστασία πρέπει να ορίζεται διαφορετικά για το χειμώνα και για το καλοκαίρι και ξεχωριστά για κάθε προσανατολισμό. Για τα νότια ανοίγματα πρέπει να είναι μηδενική το χειμώνα και πλήρης το καλοκαίρι. Ο συντελεστής σκίασης 0,6 είναι για τα δυτικά ανοίγματα το καλοκαίρι εξαιρετικά ανεπαρκής. Δεν μπορεί να θεωρηθεί ηλιοπροστασία. Θα επιτρέπει την περιττή υπερθέρμανση των παρακείμενων χώρων. Εκτός εάν θεωρήσουμε εκ των προτέρων δεδομένη την χρήση ηλεκτρικού κλιματισμού σε κάθε ελληνικό σπίτι, ώστε να μετριάζεται η υπερθέρμανση, η οποία όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί μέσω ενός σωστού αρχικού σχεδιασμού.
Γενικά στο άρθρο 8 αναφέρονται θεωρητικά όλοι οι συντελεστές που συνθέτουν τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού, όμως στις απαιτήσεις που τίθενται για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων ο ρόλος και η σημασία τους συρρικνώνονται, περιορίζονται , σχεδόν «κρύβονται», δίνοντας την εντύπωση ότι έχουν υποστεί μια ανεξήγητη λογοκρισία, ώστε να επιστρέψουμε και πάλι σε μία νέας μορφής παράλογα ενεργοβόρα για το κλίμα μας δόμηση, με καλύτερες όμως μονώσεις και βελτιωμένες εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης ορυκτών καυσίμων.
β)Το άρθρο 3 περιγράφει τα χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς. Το κάθε κτήριο αξιολογείται και κατατάσσεται σε κάποια κατηγορία σύμφωνα με το «δικό του» κτήριο αναφοράς.
Για τα υφιστάμενα κτήρια αυτό σημαίνει ότι στην ίδια κατηγορία θα ανήκουν κτήρια με πολύ διαφορετικές καταναλώσεις ανά τ.μ. Αυτό είναι μία σωστή οπτική όσον αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων. Δηλώνει με κάποιο τρόπο το ποσοστό αναβάθμισης που έχει επιτευχθεί σε κάθε κτήριο ξεχωριστά. Είναι όμως επίσης μία εσωστρεφής οπτική όσον αφορά στην συνολική αποτίμηση και την ενεργειακή κατάταξη του κτηριακού μας αποθέματος. Και πάλι δεν θα γνωρίζουμε στο τέλος εάν και σε ποιό βαθμό τα κτήρια μας είναι, για τα κλιματικά δεδομένα της χώρας, λιγότερο ή περισσότερο ενεργοβόρα. Έτσι αντί ο στόχος να είναι η μέγιστη δυνατή για τα ελληνικά δεδομένα εξοικονόμηση ενέργειας, είναι μία σχετική και συντηρητική βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, που απέχει πάρα πολύ (άγνωστο και πάλι πόσο ακριβώς) από τις πραγματικές δυνατότητες.
Για τα νέα κτήρια: Τίθεται ευθέως ένα σοβαρότατο ερώτημα: Για ποιο λόγο ο ΚΕΝΑΚ δεν θέτει απλά και καθαρά προδιαγραφές βιοκλιματικού σχεδιασμού;
Είναι πλέον, εκτός από αδιαμφισβήτητο γεγονός, και κοινή συνείδηση, ότι με μηδενικό πρόσθετο κόστος μπορούμε στα νέα κτήρια να πετύχουμε το χειμώνα έως και 70% και το καλοκαίρι έως και 100% εξοικονόμησης ενέργειας θέρμανσης και ψύξης αντίστοιχα, αξιοποιώντας την ηλιακή ακτινοβολία και τον φυσικό δροσισμό. Ποιος είναι ακριβώς ο ανασταλτικός παράγοντας που εμποδίζει την θεσμοθέτηση σχετικών προδιαγραφών σε ένα τόσο φλέγον ζήτημα;
Για τα νέα κτήρια τίθεται ταυτόχρονα ένα δεύτερο ερώτημα: Ποιό θα είναι το κτήριο αναφοράς για τις μελέτες κτηρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, σε μία μελέτη π.χ. βιοκλιματικού κτηρίου; Θα είναι η ίδια η μελέτη του κτηρίου που θα της «κόψουμε» νότια ανοίγματα ή ΠΗΣ; Αν ναι, μέχρι ποιο σημείο και πόσο θα κόψουμε; Και πώς θα «κόψουμε», και πόσο, τον φυσικό δροσισμό ή την ηλιοπροστασία; Πώς θα συνυπολογίσουμε την ενεργειακή απόδοση των διαμορφώσεων τροποποίησης του μικροκλίματος; Είτε θα πρέπει να μπούμε στη διαδικασία σχεδιασμού ενός δεύτερου κτηρίου με όμοια χαρακτηριστικά, όμως πιο ενεργοβόρου (αν είναι ποτέ δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο), ώστε να προκύψει ένα κτήριο αναφοράς, είτε θα υποβαθμίσουμε τα κτήρια παθητικού σχεδιασμού σε κάποια κατηγορία κατώτερη απ’ αυτή που τους αρμόζει και που δικαιούνται.
Πιστεύουμε ότι, όσον αφορά στα νεοαναγειρόμενα κτήρια, δεν πρέπει να ισχύει το κτήριο αναφοράς. Πρέπει να εκπονείται απλά η μελέτη ενεργειακής απόδοσης και στη συνέχεια το κτήριο να βαθμονομείται συγκρινόμενο με τις τιμές αναφοράς (όρια κατανάλωσης), όπως προβλέπονταν στο προηγούμενο σχέδιο ΚΕΝΑΚ, που είχε συνταχθεί από το ΚΑΠΕ.
Προτείνουμε την αναθεώρηση των συντελεστών θερμοπερατότητας που αναφέρονται στον Πίνακα Γ.1, η οποία θα επιτρέψει να αλλάξουμε το ρόλο των κτιρίων από σημεία κατανάλωσης ενέργειας σε πηγές εξοικονόμησης ενέργειας για την ελληνική οικονομία αλλά και για τον κάθε πολίτη χωριστά, μια μοναδική ευκαιρία που έχει η Ελλάδα σήμερα.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Ecofys, εξειδικευμένων συμβούλων για την ενέργεια, «Ecofys, U values for better energy performance of buildings, 2007», (Ecofys, Συντελεστές θερμοπερατότητας U για καλύτερη ενεργειακή απόδοση των κτιρίων), όπου παρουσιάζεται υπολογισμός των τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας ανά την Ευρώπη για τη βέλτιστη οικονομική απόδοση, λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα, τις ημέρες θέρμανσης αλλά και κλιματισμού για κάθε πόλη καθώς και τις τιμές ενέργειας για κάθε περιοχή, οι προτεινόμενες τιμές είναι:
ECOFYS Οικονομικά βέλτιστο U για οροφές
Αθήνα (Ζώνη Β): 0,24 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,40)
Βόλος (Ζώνη Β): 0,19 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,40)
Θεσσαλονίκη (Ζώνη Γ): 0,18 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,38)
ECOFYS Οικονομικά βέλτιστο U για εξωτερικούς τοίχους
Αθήνα (Ζώνη Β): 0,32 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,50)
Βόλος (Ζώνη Β): 0,24 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,50)
Θεσσαλονίκη (Ζώνη Γ): 0,22 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,44)
ECOFYS Οικονομικά βέλτιστο U για δάπεδα σε επαφή με το έδαφος
Αθήνα (Ζώνη Β): 1,44 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 1,00)
Βόλος (Ζώνη Β): 0,51 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 1,00)
Θεσσαλονίκη (Ζώνη Γ): 0,41 (με πρόταση ΚΕΝΑΚ 0,38)
Συνεπώς η πρότασή μας είναι να μεταβληθούν οι τιμές του συντελεστή διαπερατότητας ώστε η Ελλάδα αλλά και οι χρήστες των κτιρίων να έχουμε το βέλτιστο οικονομικό αποτέλεσμα:
Στις οροφές: Δραστική μείωση του συντελεστή U (ή kd όπως αναφέρεται παραπάνω). Σημειώνεται ενδεικτικά η μέγιστη τιμή που προβλέπει ο γαλλικός κανονισμός του 2005: 0,34 (με μέγιστη τιμή πρότασης ΚΕΝΑΚ 0,50 και ελάχιστη τιμή 0,35)
Στους εξωτερικούς τοίχους: Δραστική μείωση του συντελεστή U (ή kw όπως αναφέρεται παραπάνω). Σημειώνεται ενδεικτικά η μέγιστη τιμή που προβλέπει ο γαλλικός κανονισμός του 2005: 0,45 (με μέγιστη τιμή πρότασης ΚΕΝΑΚ 0,60 και ελάχιστη τιμή 0,33)
Αντίστοιχα προτείνουμε δραστικές μειώσεις στους συντελεστές kdl (δάπεδα pilotis) και kwe (τοίχοι σε επαφή με μη θερμαινόμενους χώρους).
Στα δάπεδα σε επαφή με το έδαφος: Διατήρηση στα γενικά επίπεδα της πρότασης του ΚΕΝΑΚ για τον συντελεστή kG, δεδομένου ότι οι τιμές που υπολογίστηκαν από την μελέτης της ECOFYS (που παίρνει υπόψη και τις ανάγκες κλιματισμού) δείχνουν ότι οι συντελεστές είναι επαρκείς.
Σημειώνουμε σχετικά με τα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω:
Τιμές από τη μελέτη ECOFYS (U-Values for better energy performance of building – ECOFYS VII): Αφορούν τις τιμές U για το «Peak price scenario» που υπολογίστηκαν με τιμή βάσης για το πετρέλαιο τύπου Brent: 70 USD το βαρέλι.
Γαλλικός κανονισμός: Τιμές U από το Γαλλικό κανονισμό Θερμομόνωσης που αναφέρεται ως RT 2005 (Réglementation Thermique 2005) από το κείμενο του νόμου που δημοσιεύτηκε στις 24 Μαΐου 2006 «Arrêté du 24 mai 2006 relatif aux caractéristiques thermiques des bâtiments nouveaux et des parties nouvelles de bâtiments» ( http://www.rt-batiment.fr/fileadmin/documents/RT2005/pdf/Decret_24_mai_2006.pdf )