Άρθρο 45 Προστατευόμενες περιοχές και σχέδια διαχείρισης αυτών

Δεδομένης της έκτασης του νομοσχεδίου, της πληθώρας από διατάξεις που χρήζουν σοβαρής ανάλυσης, του εντοπισμού σειράς από πολύ προβληματικές διατάξεις, και των τομέων που αγγίζει το νομοσχέδιο, θεωρούμε απαραίτητη την παράταση της διαβούλευσης τουλάχιστον μέχρι το τέλος του Μαρτίου.

Αν πρόκειται τα σχέδια διαχείρισης να τα εκπονήσουν Πολιτικοί Μηχανικοί, Αρχιτέκτονες και άλλοι άσχετοι (όπως ορίζεται στο κατάπτυστο ΠΔ του 2018) καλύτερα να μην γίνουν καθόλου σχέδια ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών.
Το ΠΔ θα πέσει βέβαια στο ΣτΕ αλλά είναι χαρακτηριστικό του κανιβαλισμού της Κοινωνίας μας.

Δρ Ελευθέριος Σταματόπουλος
Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος

1. Ο ν. 3937/2011 με την τροποποίηση του άρθ. 18 του ν. 1650/1986 επιχείρησε για πρώτη φορά να οργανώσει ένα συνεκτικό εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών. Στην παρ. 3, διευκολύνοντας τον πολίτη στην κατανόηση του εθνικού συστήματος, καθόρισε τις κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών. Ακόμα και αν τροποποιούνται οι κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών η αναφορά στις κατηγορίες στο άρθρο 18 των προστατευόμενων περιοχών πρέπει να διατηρηθεί, καθώς είναι πιο εύκολα κατανοητή από τον πολίτη σε αντίθεση με μία παραπομπή σε άλλο άρθρο.

2. Η τροποποίηση των κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών, μετά από μία δεκαετία εφαρμογής του ν. 3937/2011, αλλά τη σχεδόν μηδαμινή εξέλιξη ως προς τον χαρακτηρισμό προστατευόμενων περιοχών (με εξαίρεση την αύξηση του ποσοστού των περιοχών Natura 2000) δεν είναι επί της αρχής μία αρνητική εξέλιξη. Αντίθετα μπορεί να διευκρινίσει ζητήματα που κατέστησαν δύσκολη την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου. Ήδη το νομοσχέδιο προβλέπει αυτή την αλλαγή τροποποιώντας τα άρθρα 18 και 19 του ν. 1650/1986 με τα προτεινόμενα άρθρα 45 και 46. Ωστόσο, η προτεινόμενη τροποποίηση δεν κρίνεται ως ενδεδειγμένη. Το άρθρο 46 επιχειρεί να διαχωρίσει τις περιοχές Natura 2000 από το εθνικό σύστημα των προστατευόμενων περιοχών, αντίθετα με τη μεγάλη και αναγνωρισμένη και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπάθεια του ν. 3937/2011 ένταξής τους στο εθνικό σύστημα.

3. Συνεπώς, προτείνεται μία εναλλακτική προσέγγιση και συγκεκριμένα να οριστούν συγκεκριμένες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών, που να καλύπτουν κάθε περίπτωση προστατευόμενης περιοχές. Προτείνεται με διάταξη του νόμου (παρόμοια με αυτή της παρ. 1 και 3 αρθ. 46) να προβλεφθεί ο χαρακτηρισμός όλων των περιοχών Natura 2000 ως μία από αυτές τις κατηγορίες (στην προτεινόμενο Περιοχή Προστασίας και Διατήρησης της Βιοποικιλότητας). Με αυτόν τον τρόπο η πολιτεία θα αναγνωρίζει τις περιοχές Natura 2000, θα τις εντάσσει στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, χωρίς ωστόσο να περιορίζει το δικαίωμα της να ορίσει και άλλες περιοχές που είναι εθνικά σημαντικές αλλά όχι της εμβέλειας ενός εθνικού πάρκου (π.χ. μικροί υγρότοποι, σπήλαια, κοκ) σε αυτή την κατηγορία προστασίας. Επιπλέον, θα πρέπει να προβλέπεται ότι οι περιοχές Natura 2000 δύνανται να χαρακτηριστούν και να ενταχθούν σε άλλες κατηγορίες προστασίας.

4. Συγκεκριμένα, προτείνονται οι ακόλουθες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών:
1) Περιοχή Προστασίας και Διατήρησης της Βιοποικιλότητας αντί «Προστασίας οικοτόπων και ειδών» (που προτείνεται στην παρ. 1 του άρθ. 46) καθώς είναι πιθανό η κατηγορία αυτή να παρερμηνευτεί ότι αφορά μόνο τους τύπους οικοτόπων και τα είδη που προστατεύονται από τις ευρωπαϊκές οδηγίες, ενώ η χώρα έχει επιπλέον οικοτόπους και είδη που δύναται να απαιτούν τον χαρακτηρισμό περιοχής ως προστατευόμενης). Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα ενσωματώνει τις περιοχές Natura 2000 στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, χωρίς ωστόσο να περιορίζει

2) Εθνικό Πάρκο (δεν έχει θεσπιστεί μέχρι σήμερα κανένα περιφερειακό πάρκο, συνεπώς δεν έχει φανεί η σκοπιμότητα αυτής της υπο-κατηγορίας)
3) Καταφύγιο άγριας ζωής
4) Προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός

5. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα πρέπει να μεταφερθεί η πρόβλεψη (τώρα στην παρ. 1 του άρθ. 44) περί ζωνών προστασίας αντί του π.δ. 59/2018 και συγκεκριμένα προτείνουμε την ακόλουθη διατύπωση:
Στις προστατευόμενες περιοχές δύνανται να οριοθετούνται σαφώς οι εξής ζώνες στις οποίες κλιμακώνεται η προστασία, τα μέτρα διαχείρισης καθώς και οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες:
1) Ζώνες απολύτου προστασίας
2) Ζώνες προστασίας της φύσης
3) Ζώνες διαχείρισης οικοτόπων και ειδών
4) Ζώνες βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων

Η διαφορετική ονομασία ανάμεσα στις κατηγορίες και στις ζώνες προστατευόμενων περιοχών επιλύει το θέμα της σύγχυσης που έχει εντοπιστεί κατά την εφαρμογή του ν. 3937/2011.

Το νομοσχέδιο προτείνει σημαντικές τροποποιήσεις στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών καθώς και στη διαδικασία χαρακτηρισμού των περιοχών αυτών.
Η Επιτροπή Φύση 2000 έχει τα τελευταία 5 χρόνια γνωμοδοτήσει για πολλά π.δ. ωστόσο (πλην του Κυπαρισσιακού) κανένα δεν προχώρησε ως την ολοκλήρωσή του. Δεν έχει πραγματοποιηθεί αναλυτική αξιολόγηση γιατί παρουσιάζεται αυτή η σημαντική καθυστέρηση στην θεσμική κατοχύρωση των προστατευόμενων περιοχών.
Όμως η θεσμική κατοχύρωση των σημαντικών στοιχείων της ελληνικής φύσης πρέπει να προχωρήσει όπως και ο ορισμός στόχων προστασίας και μέτρων διαχείρισης για τις περιοχές Natura 2000 δεδομένης της καθυστέρησης εκπλήρωσης της σχετικής υποχρέωσης που έχει οδηγήσει την χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Συνεπώς, όποια τροποποίηση στο ισχύον νομικό πλαίσιο πρέπει να διασφαλίσει ότι θα είναι αμέσως εφαρμόσιμη χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. Εφόσον υπάρξουν τροποποιήσεις θα πρέπει να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια, διαφοροποιώντας τις κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών από τις ζώνες προστασίας (οι οποίες τώρα προτείνεται να προβλεφθούν στο π.δ. 59/2018) εντός αυτών και δίνοντας στην πολιτεία τη δυνατότητα να παρέχει ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο προστασίας στα στοιχεία της φύσης που αποτελούν μέρος της εθνικής ή/και ευρωπαϊκή φυσικής κληρονομιάς.
Επιπλέον, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος της Επιτροπής Φύση 2000 στη διαδικασία χαρακτηρισμού των προστατευόμενων περιοχών (ειδικά στις κατηγορίες Εθνικών Πάρκων), ο οποίος τώρα παραβλέπεται από τις διατάξεις του νομοσχεδίου.

Υπάρχουν αντιφάσεις και δεν έχει γίνει η συσχέτιση με το Κεφάλαιο Γ. Επίσης δεν είναι κατανοητές οι παραπομπές στον 1650/ 86 και όχι στον 3937/ 2011 που επίσης τροποποιεί τον 1650. Παραμένουν σε ισχύ άρθρα του 3937/ 2011 που ενδεχομένως δημιουργούν σύγχυση και μάλλον αδυναμίες ερμηνείας ή και συγκρουόμενων ρυθμίσεων.

– Ο ν. 3937/2011 με την τροποποίηση του άρθ. 18 του ν. 1650/1986 επιχείρησε για πρώτη φορά να οργανώσει ένα συνεκτικό εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών. Στην παρ. 3, διευκολύνοντας τον πολίτη στην κατανόηση του εθνικού συστήματος, καθόρισε τις κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών. Ακόμα και αν τροποποιούνται οι κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών η αναφορά στις κατηγορίες αυτές στο άρθρο 18 πρέπει να διατηρηθεί, καθώς είναι πιο εύκολα κατανοητή από τον πολίτη σε αντίθεση με μία παραπομπή σε άλλο άρθρο.
– Η τροποποίηση των κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών, μετά από μία δεκαετία εφαρμογής του ν. 3937/2011, αλλά και τη σχεδόν μηδαμινή εξέλιξη ως προς τον χαρακτηρισμό προστατευόμενων περιοχών (με εξαίρεση την αύξηση του ποσοστού των περιοχών Natura 2000), δεν είναι επί της αρχής μία αρνητική εξέλιξη. Αντίθετα μπορεί να διευκρινίσει ζητήματα που κατέστησαν δύσκολη την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου. Ήδη το νομοσχέδιο προβλέπει αυτή την αλλαγή τροποποιώντας τα άρθρα 18 και 19 του ν. 1650/1986 με τα προτεινόμενα άρθρα 45 και 46. Ωστόσο, η προτεινόμενη τροποποίηση δεν κρίνεται ως ενδεδειγμένη. Το άρθρο 46 επιχειρεί να διαχωρίσει τις περιοχές NATURA 2000 από το εθνικό σύστημα των προστατευόμενων περιοχών, αντίθετα με τη μεγάλη και αναγνωρισμένη και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπάθεια του ν. 3937/2011 ένταξής τους στο εθνικό σύστημα.
– Συνεπώς προτείνεται μία εναλλακτική προσέγγιση και συγκεκριμένα να οριστούν συγκεκριμένες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών που να καλύπτουν κάθε περίπτωση. Προτείνεται με διάταξη του νόμου (παρόμοια με αυτή της παρ. 1 και 3 αρθ. 46) να προβλεφθεί ο χαρακτηρισμός όλων των περιοχών NATURA 2000 ως μία από αυτές τις κατηγορίες (στην προτεινόμενη Περιοχή Προστασίας και Διατήρησης της Βιοποικιλότητας). Με αυτόν τον τρόπο η Πολιτεία θα αναγνωρίζει τις περιοχές NATURA 2000, θα τις εντάσσει στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, χωρίς ωστόσο να περιορίζει το δικαίωμα της να ορίσει και άλλες περιοχές που είναι εθνικά σημαντικές αλλά όχι της εμβέλειας ενός εθνικού πάρκου (π.χ. μικροί υγρότοποι, σπήλαια, κοκ) σε αυτή την κατηγορία προστασίας. Επιπλέον θα πρέπει να προβλέπεται ότι οι περιοχές NATURA 2000 δύνανται να χαρακτηριστούν και να ενταχθούν σε άλλες κατηγορίες προστασίας.
– Συγκεκριμένα προτείνονται οι ακόλουθες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών:
1) Εθνικό Πάρκο (δεν έχει θεσπιστεί μέχρι σήμερα κανένα περιφερειακό πάρκο, συνεπώς δεν έχει φανεί η σκοπιμότητα αυτής της υπο-κατηγορίας)
2) Περιοχή Προστασίας και Διατήρησης της Βιοποικιλότητας αντί «Προστασίας οικοτόπων και ειδών» (που προτείνεται στην παρ. 1 του άρθ. 46) καθώς είναι πιθανό η κατηγορία αυτή να παρερμηνευτεί ότι αφορά μόνο τους τύπους οικοτόπων και τα είδη που προστατεύονται από τις ευρωπαϊκές οδηγίες, ενώ η χώρα έχει επιπλέον οικοτόπους και είδη που δύναται να απαιτούν τον χαρακτηρισμό περιοχής ως προστατευόμενης). Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα ενσωματώνει τις περιοχές NATURA 2000 στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών
3) Καταφύγιο άγριας ζωής
4) Προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός
– Στο συγκεκριμένο άρθρο θα πρέπει να μεταφερθεί η πρόβλεψη (τώρα στην παρ. 1 του άρθ. 44) περί ζωνών προστασίας αντί του π.δ. 59/2018 και συγκεκριμένα προτείνουμε την ακόλουθη διατύπωση:
Στις προστατευόμενες περιοχές δύνανται να οριοθετούνται σαφώς οι εξής ζώνες στις οποίες κλιμακώνεται η προστασία, τα μέτρα διαχείρισης καθώς και οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες:
1) Ζώνες απόλυτης προστασίας της φύσης
2) Ζώνες προστασίας της φύσης
3) Ζώνες διαχείρισης οικοτόπων και ειδών
4) Ζώνες βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων
Η διαφορετική ονομασία ανάμεσα στις κατηγορίες και στις ζώνες προστατευόμενων περιοχών επιλύει το θέμα της σύγχυσης που έχει εντοπιστεί κατά την εφαρμογή του ν. 3937/2011.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Καλλιστώ και η Ελληνική Εταιρία για την Προστασία της Φύσης παραπέμπουν στα σχόλια που έχουν αναρτήσει από κοινού στο άρθρο 1 του Σχεδίου νόμου και τα οποία αφορούν συνολικά το Σχέδιο νόμου.

Οι διατάξεις που περιέχονται στα άρθρα 1 έως 47 του Σχεδίου νόμου παραβιάζουν το άρθρο 24 του Συντάγματος, το γράμμα και το πνεύμα της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, όπως έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της ΕΕ, γενικές αρχές, όπως η αρχή της πρόληψης και θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το άρθρο 37 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Ακόμη, καταγγέλλεται η προσχηματικότητα της διαδικασίας διαβούλευσης, καθώς το ΥΠΕΝ δεν έκανε δεκτό το κοινό αίτημα των περιβαλλοντικών οργανώσεων για παράταση της διαδικασίας διαβούλευσης, παρά τις εξαιρετικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα – ελέω κοροναϊού – και παρά το ότι κατά την πρόσφατη διμηνιαία συνάντηση με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, τον Φεβρουάριο 2020, υπήρξε διαβεβαίωση προς όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις που ήταν παρούσες ότι θα υπήρχε επαρκής χρόνος για τη διαβούλευση.

Το αντικείμενο του προτεινομένου νομοσχεδίου κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό. Περιέχει όμως πολύπλοκες διατάξεις που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση του θεσμικού πλαισίου και συστηματική επιστημονική αντιμετώπιση, γιατί δεν επιδέχονται οποιεσδήποτε ερμηνείες καθώς σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται να αντιμετωπιστούν εποικοδομητικά οι διαχρονικά διαπιστωμένες δυσλειτουργίες του συστήματος προστασίας των ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών. Θεωρούμε επομένως απαραίτητη την παράταση της διαβούλευσης. Έναν επιπλέον λόγο συνιστά η διαμορφωθείσα κατάσταση λόγω της πανδημίας.

Η δημόσια διαβούλευση ενός τόσο σημαντικού νομοσχεδίου για τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας με τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας», εν μέσω καραντίνας στην οποία έχει μπει η χώρα μας και κατ’οίκον περιορισμού των πολιτών, δεν προάγει τις αρχές της διαβούλευσης και της απρόσκοπτης συμμετοχής σε αυτή σύμφωνα με τα οριζόμενα στη σύμβαση Aarhus, σχετικές οδηγίες ΕΕ και την εθνική νομοθεσία. Ενδεικτικά, υπάρχει αδυναμία σύγκλισης συλλόγων, κινημάτων πολιτών, περιβαλλοντικών ΜΚΟ κλπ, αλλά και οργάνων των οποίων οι απόψεις είναι καίριες για το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο όπως πχ Επιτροπή Φύση 2000. Η απομακρυσμένη επαφή μέσω διαδικτύου δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις διαδικασίες ζωντανού διαλόγου εντός των συλλογικοτήτων και οργάνων τα οποία αδυνατούν να συγκληθούν ώστε να λάβουν αποφάσεις.
Ζητάμε λοιπόν να πράξετε το αυτονόητο και να αποσύρετε το νομοσχέδιο με τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας» και τη σχετική διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης τουλάχιστον έως ότου επανέλθει η χώρα στην κανονικότητα.
Δεδομένου όμως ότι η δημόσια διαβούλευση κακώς μέχρι σήμερα δεν έχει αποσυρθεί, υποβάλλουμε τις παρακάτω σύντομες παρατηρήσεις και επιφυλασσόμαστε για πιο αναλυτικές παρατηρήσεις και προτάσεις, ύστερα από μια πιο εκ βάθους μελέτη και σύγκλιση των οργάνων μας προκειμένου να παρθούν συλλογικές αποφάσεις:
Τα άρθρα 44, 45, 46 και 47 απαιτούν εκτενέστατη μελέτη την οποία λόγω των εκτάκτων συνθηκών που προαναφέραμε δεν έχουμε μπορέσει να πραγματοποιήσουμε, αλλά ως γενική παρατήρηση βλέπουμε χαλάρωση αντί για αυστηροποίηση των μέτρων προστασίας στις προστατευόμενες περιοχές. Ενδεικτικά, δίνεται η δυνατότητα κατασκευής υποδομών κοινής ωφέλειας , κτιρίων, δρόμων μέσα στον πυρήνα των περιοχών Natura, η δυνατότητα μεταλλευτικών και εξορυκτικών δραστηριοτήτων σε όλες τις ζώνες προστασίας εκτός του πυρήνα των περιοχών Natura, η φύλαξη αντί να ανατεθεί σε ένα ειδικά επανδρωμένο σώμα ανατίθεται στις ήδη υποστελεχωμένες δασικές υπηρεσίες κλπ.

Το Ν/Σ χρήζει σοβαρών βελτιώσεων στα άρθρα που αφορούν στις Προστατευόμενες Περιοχές.
Ειδικότερα:
1. Υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ άρθρου 45 (πρώην 18) και άρθρου 46 (πρώην 19).
Συγκεκριμένα το άρθρο 45 αναφέρει ότι χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες περιοχές ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 19. Ομως, στο άρθρο 46 απαριθμούνται ΜΟΝΟ οι Περιοχές του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000, τα Εθνικά Πάρκα, τα Καταφύγια Αγριας Ζωής και τα Προστατευόμενα Τοπία και Φυσικοί Σχηματισμοί.
2. Δηλαδή απουσιάζουν από την απαρίθμηση του άρθρου 46 οι Προστατευόμενες Περιοχές με διαβαθμισμένη προστασία (απόλυτη, απλή, διαχείριση κλπ), οι οποίες εμφανίζονται πλέον μόνο ως χρήσεις γης στο ΠΔ 59/2018. Οι Προστατευόμενες Περιοχές όλων των κατηγοριών εμφανίζονταν και στο ν. 165/19860 και στο ν. 3637/2011. Θα πρέπει να διατηρηθούν και στον παρόντα νόμο όχι μόνο για λόγους νομικής σαφήνειας αλλά και για λόγους δεοντολογικούς: Οι Προστατευόμενες Περιοχές δεν είναι σκόπιμο να εξομοιώνονται με ζώνες χρήσεων γης της πολεοδομικής νομοθεσίας.
3. Δεν είναι κατανοητή η έμφαση στις Περιοχές του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000, οι οποίες προτάσσονται όλων των άλλων περιοχών προστασίας, ενώ αποτελούσαν μια από τις κατηγορίες των Προστατευόμενων Περιοχών στον προηγούμενο περιβαλλοντικό νόμο. Σύμφωνα με το άρθρο 46 (πρώην 19) εμφανίζονται να απολαμβάνουν κατά υποπεριοχές υψηλότερο βαθμό προστασίας ακόμα και από τα Εθνικά Πάρκα, με βάση τις προβλέψεις της παρ. 3 του Ν/Σ.
4. Επίσης δεν είναι κατανοητή η νέα ονομασία τους (ΠΠΟΕ) η οποία δεν χρησιμοποιείται πουθενά αλλού στο Ν/Σ, διότι κατά τα φαινόμενα οι Ζώνες διαχείρισης οικοτόπων και ειδών του άρθρου 44 παρ 1β έχουν άλλο περιεχόμενο, εφόσον αποτελούν υποκατηγορία των Ζωνών προστασίας.
5. Απομειώνεται ουσιαστικά η προστασία των Εθνικών Πάρκων -στα οποία περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι Εθνικοί Δρυμοί – των Καταφυγίων Αγριας Ζωής και των Προστατευόμενων Τοπίων και Φυσικών Σχηματισμών με βάση τα προβλεπόμενα στην παρ. 3 του άρθρου 46. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, στις περιπτώσεις που οι προαναφερόμενες περιοχές προστασίας δεν περιλαμβάνονται σε περιοχές του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 και «σε περιοχές της παρ 3 του άρθρου 18 του παρόντος» -που δεν είναι σαφές για ποιές – επιτρέπονται χρήσεις και από τις ΛΟΙΠΕΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΧΡΗΣΕΩΝ του ΠΔ 59/2018. Ποιές είναι οι ΛΟΙΠΕΣ χρήσεις? Το σημείο αυτό χρήζει διευκρίνισης, διαφορετικά αφήνεια μεγάλα περιθώρια παρερμηνείας.
6. Επίσης, στον ορισμό για τα Εθνικά Πάρκα αναφέρεται ότι επιτρέπονται «δραστηριότητες βιώσιμης ανάπτυξης» που δεν είναι σαφές τι τύπου δραστηριότητες μπορεί να είναι, δεδομένων των περιθωρίων ερμηνείας του όρου.
7. Με βάση τα προαναφερόμενα εντοπίζονται δύο ειδών προβλήματα:
Α) Εκτός του ότι επιτρέπονται μια πληθώρα χρήσεις από τις ΛΟΙΠΕΣ γενικές κατηγορίες του ΠΔ 59, δεν υπάρχει πρόβλεψη για μη δυνατότητα υπαγωγής έκτασης του Καταφυγίου σε πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχεδιασμό, που υπήρχε στο ν.3937/2011.
Β) Δεν είναι σαφές ότι δεν εφαρμόζονται σε όλες τις Περιοχές και Ζώνες οι ίδιες χρήσεις που αναφέρονται στο άρθρο 44, αλλά γίνεται επιλογή ανά περίπτωση, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ζωνών και τις ανάγκες προστασίας.

ΨΗΦΙΣΜΑ
ΤΜΗΜΑ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜIΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Τα Μέλη του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, της ΣΧΟΛΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟ ΑΙΓΑΙΟΥ που άμεσα ή έμμεσα συμβάλλουμε ενεργητικά στην Προστασία και Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών και του Φυσικού Περιβάλλοντος και την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη χώρα μας κρίνουμε ότι ο Εκσυγχρονισμός της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας θα πρέπει να περιλαμβάνει τη διατήρηση των Φορέων Διαχείρισης (Φ.Δ.) των Προστατευόμενων Περιοχών (Π.Π.) στο υφιστάμενο Σύστημα Διοίκησης και Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών, που θα πρέπει να ενδυναμωθεί μέσα από συνεχή έλεγχο και αξιολόγηση του έργου τους. Οι Φ.Δ. των Π.Π. είναι οι μοναδικοί Φορείς της Πολιτείας που ακολουθούν Ολοκληρωμένη Οικοσυστημική προσέγγιση Διαχείρισης σε θέματα Προστασίας του Φυσικού περιβάλλοντος και της Βιοποικιλότητας, αλλά και της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η συνεχής και πολυεπίπεδη διαβούλευση καθώς και η ισχυρή συμμετοχικότητα σε Τοπικό (ιδιαίτερα), Περιφερειακό και Εθνικό επίπεδο καθιστά το σημερινό σχήμα των Φ.Δ. των Π.Π. υπόδειγμα συμμετοχικής διαχείρισης. Η ετερογένεια των προβλημάτων που καλείται να διαχειριστεί κάθε Φ.Δ., καθιστά επιτακτική την ανάγκη ανάδειξης διαχειριστικών προτεραιοτήτων από την τοπική κλίμακα. Οι Φ.Δ. αποτελούν το μέσο για την ικανοποίηση των Εθνικών Υποχρεώσεων για τη προστασία Ειδών και Τύπων Οικοτόπων Κοινοτικού ενδιαφέροντος, με τα προστατευτέα αντικείμενα να χαρακτηρίζονται από μια έντονη δυναμική στο χώρο και τον χρόνο. Ως εκ τούτου το υπάρχον ‘αποκεντροποιημένο’ σχήμα των Φ.Δ. δύναται να εξασφαλίσει μια ευέλικτη επιλογή στόχων προστασίας, και μια προσαρμοστική επιλογή των βέλτιστων διαχειριστικών πρακτικών.

Τα μέλη του Τμήματος εκφράζουμε τον έντονο προβληματισμό για την προβλεπόμενη μείωση της αυτοτέλειας των Φ.Δ. των Π.Π., την κατάργηση των Διοικητικών Συμβουλίων τους, και την υποκατάστασή τους από άλλες ασαφείς και με περιορισμένες αρμοδιότητες Οργανωτικές Δομές, όπως προβλέπεται στο υπό Διαβούλευση Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ‘Εκσυγχρονισμός της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας’.

Τα μέλη του Τμήματος θεωρούμε ότι η προβλεπόμενη στο Σχέδιο Νόμου κατάργηση των υφιστάμενων Φ.Δ. των Π.Π. θα έχει ως αποτέλεσμα την εξάλειψη των οργανωμένων και λειτουργικών Σχημάτων Διαχείρισης στις Προστατευόμενες Περιοχές, που, σε συνδυασμό με ορισμένες (π.χ. Εξορυκτικές δραστηριότητες – Ορυχεία, Λατομεία, Μεταλλεία, Αμμοληψία) από τις επιτρεπόμενες Χρήσεις Γης που είναι ασύμβατες με τον χαρακτήρα των Προστατευόμενων Περιοχών, θα έχει ως αποτέλεσμα την ανεπανόρθωτη έκθεση και αδυναμία της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις Εθνικές, Ευρωπαϊκές και Διεθνείς υποχρεώσεις της (π.χ. Διεθνής Σύμβαση Ραμσάρ για τους Υγροτόπους, Συνθήκη της Βαρκελώνης για την Προστασία της Μεσογείου, Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την Προστασία Οικοτόπων και Ειδών 92/43/ΕΟΚ και για την προστασία των άγριων Πτηνών 2009/147/ΕΚ, Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Νερά 2000/60, Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Θαλάσσια Στρατηγική στη Μεσόγειο 2008/59), για την ουσιαστική προστασία της σπάνιας Βιοποικιλότητας της χώρας μας.
Τα μέλη του Τμήματος κρίνουμε ως άκρως δυσλειτουργική την προοπτική μεταφοράς της διαδικασίας περιφερειακής περιβαλλοντικής αδειοδότησης σε έναν ‘Αθηνοκεντρικό’ Κεντρικό Οργανισμό του ΥΠΕΝ. Η απόφαση αυτή ουσιαστικά στερεί από έναν εξειδικευμένο σε θέματα περιβάλλοντος Φορέα (που δρα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, και αποτελεί το πεδίο συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ της επιστημονικής περιβαλλοντικής κοινότητας και της τοπικής κοινωνίας) τη δυνατότητα λήψεως κρίσιμων αποφάσεων για την Βιοποικιλότητα με γνώμονα αποκλειστικά τις οικολογικές, τοπικές ιδιαιτερότητες των ειδών και πληθυσμών τους και τη βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη.
Ως εκ τούτου, τα μέλη του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, της ΣΧΟΛΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟ ΑΙΓΑΙΟΥ διαφωνούμε ‘επί της αρχής’ με την πρόταση του ΥΠΕΝ για την κατάργηση του υφισταμένου σχήματος των Φορέων Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας μας.
Το Κείμενο αυτό αποτελεί Ομόφωνη Απόφαση των μελών του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ.

Εκπροσωπώντας τη Συνέλευση Τμήματος
Ο Πρόεδρος
ΒασίληςΖερβάκης