Άρθρο 04 Απλοποίηση διαδικασίας τροποποίησης ΑΕΠΟ

Δεδομένης της έκτασης του νομοσχεδίου, της πληθώρας από διατάξεις που χρήζουν σοβαρής ανάλυσης, του εντοπισμού σειράς από πολύ προβληματικές διατάξεις, και των τομέων που αγγίζει το νομοσχέδιο, θεωρούμε απαραίτητη την παράταση της διαβούλευσης τουλάχιστον μέχρι το τέλος του Μαρτίου.

Μη ρεαλιστικές ημερομηνίες.
Πως μπορεί να κρίνει κάποιος ότι δεν χρειάζετε εκ νέου γνωμοδότηση συναρμοδίων; Γνωρίζουν οι συντάκτες των ΑΕΠΟ τη νομοθεσία όλων των εμπλεκόμενων;
Αστεία πράγματα.

Δεδομένης της έκτασης του νομοσχεδίου, της πληθώρας από διατάξεις που χρήζουν σοβαρής ανάλυσης, του εντοπισμού σειράς από πολύ προβληματικές διατάξεις, και των τομέων που αγγίζει το νομοσχέδιο, θεωρούμε απαραίτητη την παράταση της διαβούλευσης τουλάχιστον μέχρι το τέλος του Μαρτίου.

Γνωμοδοτήσεις δεν θα πρέπει να ζητούνται μόνο εφόσον απο τα γεωχωρικά δεδομένα της περιοχής δεν υπάρχουν μεταβολές. Οι μεταβολές θα ελέγχονται από τους μελετητές, τους πιστοποιημένους αξιολογητές, τις αδειοδοτικές υπηρεσίες και με ποια επίσημα στοιχεία του ΥΠΕΝ ή άλλων υπουργείων που δεν θα αμφισβητούνται; Θα πρέπει να καθοριστεί το ισχύον καθεστώς και το μελλοντικό με τις ανάλογες προσαρμογές που ούτως ή άλλως θα επέλθουν με την ολοκλήρωση των ψηφιακών γεωχωρικών δεδομένων της χώρας.

Το ιστολόγιο «Λιγνίτης, ο δικός μας μαύρος χρυσός» συμφωνεί καταρχήν με όλους όσους ζητούν παράταση της διαβούλευσης, ωστόσο, λόγω και των ειδικών συνθηκών που έχει διαμορφώσει η πανδημία κορονοϊού, προτείνει τη συνολική απόσυρση του εντελώς προβληματικού νομοσχέδιου.

Ειδικά για το Άρθρο 4:
Εάν και εφόσον υποβάλλεται νέα ΜΠΕ, θα πρέπει να υπάρχει απ’ την αρχή η διαδικασία εξέτασης από κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη ή φορέα. Επιπλέον και το πιο βασικό, το νομοσχέδιο δεν δίνει πουθενά την παραμικρή κατεύθυνση της βελτίωσης της απαράδεκτα χαμηλής ποιότητας των ΜΠΕ, που αποτελούν εκθέσεις ιδεών με παράθεση ευχολογίων, αναπαράγονται πανομοιότυπες με αντιγραφή+επικόλληση (copy+paste), τηρούν τον τύπο κι αποφεύγουν την ουσία.

Το γεγονός ότι κάποια Υπηρεσία ή φορέας γνωμοδότησε πριν την αρχική έκδοση της ΑΕΠΟ δε σημαίνει ότι συνηγορεί σε οποιαδήποτε αλλαγή/τροποποίηση/επέκταση του αντικειμένου του έργου/δραστηριότητας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αλλαγών στο ισχύον θεσμικό καθεστώς. Ακόμη, μια μεγάλη επέκταση είναι δυνατό να επιφέρει επιπτώσεις στο περιβάλλον που δεν είναι αντιμετωπίσιμες. Συνεπώς, θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να ζητηθούν οι απόψεις Υπηρεσιών/φορέων και κατά την τροποποίηση ΑΕΠΟ.

Στο άρθρο 04 «Απλοποίηση διαδικασίας τροποποίησης ΑΕΠΟ» να προστεθεί:

Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου (χρόνου ελέγχου πληρότητας) έχει ως συνέπεια να θεωρείται ο Φάκελος πλήρης.

Επίσης, απαιτείται άμεσα να εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση με την οποία θα «καθορίζονται γενικά ή ειδικότερα κριτήρια ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, βάσει των οποίων κρίνεται ο ουσιώδης ή μη χαρακτήρας μίας μεταβολής περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία έργου ή δραστηριότητας», ώστε να μην είναι υποκειμενικά τα κριτήρια.

Εάν και εφόσον υποβάλλεται νέα ΜΠΕ, θα πρέπει να υπάρχει απ’ την αρχή η διαδικασία εξέτασης από κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη ή φορέα. Επιπλέον και το πιο βασικό, το νομοσχέδιο δεν δίνει πουθενά την παραμικρή κατεύθυνση της βελτίωσης της απαράδεκτα χαμηλής ποιότητας των ΜΠΕ, που αποτελούν εκθέσεις ιδεών με παράθεση ευχολογίων, αναπαράγονται πανομοιότυπες με αντιγραφή+επικόλληση (copy+paste), τηρούν τον τύπο κι αποφεύγουν την ουσία.

«ββ) …. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να καθορίζονται γενικά ή ειδικότερα κριτήρια ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, βάσει των οποίων κρίνεται ο ουσιώδης ή μη χαρακτήρας μίας μεταβολής περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία έργου ή δραστηριότητας.»

Σχόλιο: Εάν δεν υπάρξουν ξεκάθαρα κριτήρια, τα οποία θα πρέπει να περιλαμβάνονται από τώρα στην τροποποίηση της νομοθεσίας, θα προκύψουν αποκλείσεις στην τήρηση της διαδικασίας για παρόμοιες περιπτώσεις (σημ.: όπως έχει παρατηρηθεί και με την υφιστάμενη διαδικασία αδειοδότησης).

Επειδή η τροποποίηση μπορεί να αφορά διαφοροποίηση των χαρακτηριστικών και επανεξέταση του έργου η αποκλειστική ημερομηνία δεν μπορεί να τηρηθεί ιδιαίτερα όταν παράλληλα έχουν υποβληθεί φάκελοι με την ίδια ημερομηνία διεκπεραίωσης

«τις αφορά κατά αρμοδιότητα η τροποποίηση» Πώς αξιολογείται αυτό; Τι σημαίνει; Γιατί δίνεται τόσο μεγάλη διακριτική ευχέρεια στη Διοίκηση; Ας προσδιοριστεί στο νόμο η έννοια της φράσης.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Καλλιστώ και η Ελληνική Εταιρία για την Προστασία της Φύσης παραπέμπουν στα σχόλια που έχουν αναρτήσει από κοινού στο άρθρο 1 του Σχεδίου νόμου και τα οποία αφορούν συνολικά το Σχέδιο νόμου.

Οι διατάξεις που περιέχονται στα άρθρα 1 έως 47 του Σχεδίου νόμου παραβιάζουν το άρθρο 24 του Συντάγματος, το γράμμα και το πνεύμα της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, όπως έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της ΕΕ, γενικές αρχές, όπως η αρχή της πρόληψης και θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το άρθρο 37 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Ακόμη, καταγγέλλεται η προσχηματικότητα της διαδικασίας διαβούλευσης, καθώς το ΥΠΕΝ δεν έκανε δεκτό το κοινό αίτημα των περιβαλλοντικών οργανώσεων για παράταση της διαδικασίας διαβούλευσης, παρά τις εξαιρετικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα – ελέω κοροναϊού – και παρά το ότι κατά την πρόσφατη διμηνιαία συνάντηση με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, τον Φεβρουάριο 2020, υπήρξε διαβεβαίωση προς όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις που ήταν παρούσες ότι θα υπήρχε επαρκής χρόνος για τη διαβούλευση.

Να ορίζεται και πάλι η διαφορά του ουσιώδη και επουσιώδη ( ως αρθρο 3)

Η χρονική προθεσμία για τον έλεγχο των φακέλων τροποποίησης ΑΕΠΟ από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, προτείνουμε να παραμείνει ως έχει, δηλ. τουλάχιστον 5 ημέρες (αντί για 3 ημέρες που προβλέπεται) για να μπορέσει να είναι εφικτή, για τον προβλεπόμενο από την κείμενη νομοθεσία έλεγχο στοιχείων, τεκμηριώσεων κλπ προβλέψεων σύμφωνα με τις ισχύουσες αναλυτικές προδιαγραφές των φακέλων τροποποίησης(ΚΥΑ 170225/2014 (ΦΕΚ 135Β)).
Προτείνουμε οι τεθείσες προθεσμίες να δεσμεύουν τους αξιολογητές των ΜΠΕ, είτε είναι δημόσιοι υπάλληλο, είτε ιδιώτες.
Η αξιολόγηση πλήρους φακέλου να γίνεται τουλάχιστον στον ίδιο χρόνο που προβλέπεται και για την διαδικασία ανανέωσης ΑΕΠΟ, δηλ. 15 ημέρες (άνω άρθρο 3) και όχι σε 10 ημέρες, όπως προβλέπεται. Η διαδικασία τροποποίησης ΑΕΠΟ είναι πιο σύνθετη από την διαδικασία ανανέωσης και είναι εύλογο να απαιτείται για την ολοκλήρωσή της ίση ή/και μεγαλύτερη χρονική διάρκεια.

Το άρθρο αφορά την τροποποίηση των ΑΕΠΟ. Βασικό πρόβλημα της προτεινόμενης διατύπωσης είναι ο περιορισμός των τυχόν πρόσθετων όρων μόνο στο “τροποποιούμενο φυσικό αντικείμενο”, η αδυναμία (;) τροποποίησης της ΑΕΠΟ για λόγους συμμόρφωσης σε νέο κανονιστικό πλαίσιο, και η ελλιπής ενσωμάτωση του ενωσιακού δικαίου για την τροποποίηση έργων και δραστηριοτήτων.
(α) Κατά την προτεινόμενη ρύθμιση, “η απόφαση … είτε εγκρίνει την τροποποίηση άνευ ετέρου είτε δύναται να προβλέπει τυχόν πρόσθετους όρους μόνο ως προς το τροποποιούμενο φυσικό αντικείμενο”. Ο περιορισμός ως προς το “τροποποιούμενο φυσικό αντικείμενο“ είναι ανεφάρμοστος και πρέπει να διαγραφεί. Το “τροποποιούμενο φυσικό αντικείμενο” είναι συνήθως δύσκολο να διαχωριστεί από το “μη τροποποιούμενο”, και σε κάθε περίπτωση έχει συνεργιστικές και σωρευτικές επιπτώσεις με αυτό. Παραγνωρίζεται ότι η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων εκτιμά τις επιπτώσεις από την κατασκευή και τη λειτουργία του “όλου έργου” [έτσι, αυτολεξεί, Παράρτημα IV, σημείο 1 β) οδηγίας 2011/92, όπως ισχύει]: η διάταξη, με την προτεινόμενη διατύπωση, ενθαρρύνει τη “σαλαμοποίηση” της εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της αδειοδότησης, και φυσικά την αποφυγή (ή τον περιορισμό του εύρους) της δημόσιας διαβούλευσης για τις τροποποιήσεις. Άλλωστε, μία μικρή τροποποίηση στο “φυσικό αντικείμενο” μπορεί να δημιουργεί αναπότρεπτες επιπτώσεις, λόγω υπέρβασης της αναγεννητικής ικανότητα των φυσικών πόρων της περιοχής: αυτές είναι στοιχειώδεις πτυχές της εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και δεν θα έπρεπε να αγνοούνται από τη βασική νομοθετική ρύθμιση για το θέμα.
(β) Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, η αρμόδια αρχή μπορεί μεν ζητήσει την υποβολή φακέλου τροποποίησης (με την ευκαιρία αιτήματος ανανέωσης) “για τη συμμόρφωση σε νεότερο κανονιστικό πλαίσιο”, αλλά η ίδια η τροποποίηση επιβάλλεται μόνο αν υπάρχουν επουσιώδεις (“χωρίς άλλες διαδικαστικές προϋποθέσεις”) ή ουσιώδεις (με υποβολή ΜΠΕ) επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη διαφοροποίηση. Με τη διατύπωση του νομοσχεδίου, δεν επιτάσσεται τροποποίηση μόνο για λόγους συμμόρφωσης με το νεότερο κανονιστικό πλαίσιο: αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι οι απαρχαιωμένες ΑΕΠΟ διάφορων έργων που χρειάζονται επειγόντως εκσυγχρονισμό και συμμόρφωση με νεότερες ρυθμίσεις (π.χ., λιγνιτικών σταθμών) δεν είναι απαραίτητο να “τροποποιούνται”, αλλά αρκεί η ανανέωσή τους.
(γ) Η προτεινόμενη ρύθμιση αγνοεί το γεγονός ότι “κάθε μεταβολή ή επέκταση” έργων ή δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στην οδηγία 2011/92 είναι, αυτή καθαυτή, έργο που εμπίπτει στην οδηγία αυτή (πρβλ. Παράρτημα Ι, σημείο 24 και Παράρτημα ΙΙ, σημείο 13 (α) οδηγίας 2011/92, όπως ισχύει). Συνεπώς, η τροποποίηση των έργων αυτών μπορεί να γίνει μόνο με την τήρηση των όρων και περιορισμών που αναφέρονται εκεί, και όχι με βάση την προτεινόμενη διάταξη (έτσι, ρητά, άρθ. 4 παρ. 3 εδ. α’ της παραπάνω οδηγίας). Ειδικότερα, η υπουργική απόφαση με την οποία “δύναται να καθορίζονται γενικά ή ειδικότερα κριτήρια ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, βάσει των οποίων κρίνεται ο ουσιώδης ή μη χαρακτήρας μίας μεταβολής περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία έργου ή δραστηριότητας” μπορεί να βασίζεται μόνο σε όλα τα κριτήρια που απαριθμούνται στην οδηγία (πρβλ. Παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας 2011/92, όπως ισχύει). Επειδή η περίοδος ενσωμάτωσης της οδηγίας (και όλων των τροποποιήσεών της) έχει προ πολλού παρέλθει, είναι απορίας άξιο για ποιο λόγο αναθεωρούνται, και μάλιστα με ελλιπή τρόπο, οι σχετικές διατάξεις.
(δ) Η τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου έργων που εμπίπτουν στην οδηγία 92/43 απαιτεί σε κάθε περίπτωση δέουσα εκτίμηση (σύμφωνα με το άρθ. 6 παρ. 3 της οδηγίας 92/43), στα πλαίσια κοινής ή συντονισμένης διαδικασίας με τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Άρθρο 4, παρ. 3 (νέα)

Θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη υποβολής Φακέλου Συμμόρφωσης και για τυχόν διαφοροποιήσεις από απρόβλεπτες καταστάσεις, που είναι πιθανό να προκύψουν κατά την κατασκευή και δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν από τις μελέτες στο στάδιο εκπόνησης της ΜΠΕ, καθώς και η δυνατότητα να ζητήσει η αδειοδοτούσα αρχή φάκελο τροποποίησης στο στάδιο αυτό, εφόσον πρόκειται για σημαντικές διαφοροποιήσεις.

Η δυνατότητα αυτή καλύπτει το κενό που υπάρχει για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων, που προκύπτουν μετά την έναρξη της κατασκευής και αντιμετωπίζει το θέμα, χωρίς να δημιουργεί το αδιέξοδο σταματήματος ή και ακύρωσης των έργων.

Είναι επομένως απαραίτητο να προστεθεί στο εν θέματι Άρθρο νέα παραγραφος ως εξής:

«Η παράγραφος 1 του άρθρου 7 του ν. 4014/2011 αντικαθίσταται ως εξής:

1α. Σε περίπτωση ανάγκης διαφοροποίησης του σχεδιασμού περιβαλλοντικά αδειοδοτημένου έργου ή δραστηριότητας, σε στάδια της τεχνικής μελέτης που έπονται της έκδοσης ΑΕΠΟ, ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας υποχρεούται, πριν από την έναρξη της κατασκευής, να υποβάλει Φάκελο Συμμόρφωσης Τελικού Σχεδιασμού, όπως αυτός καθορίζεται στην παράγραφο 7 του άρθρου 11 του ν. 4014/2011. Στο Φάκελο αυτό, ο οποίος αποτελεί στοιχείο για την ενημέρωση του φακέλου της ΜΠΕ, θα τεκμηριώνεται ότι δεν επέρχονται σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς την ισχύουσα ΑΕΠΟ. Η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή οφείλει, εντός 15 ημερών από την υποβολή του Φακέλου αυτού, να ενημερώσει το φορέα του έργου για την αποδοχή του και την ενσωμάτωσή του ως προσαρτήματος της ΜΠΕ. Εάν η ως άνω προθεσμία παρέλθει άπρακτη, τότε τεκμαίρεται ότι ο Φάκελος έχει γίνει αποδεκτός και δεν απαιτείται τροποποίηση της ισχύουσας ΑΕΠΟ. Σε αντίθετη περίπτωση, ακολουθείται η διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 6 του ν.4014/2011.

1.β Σε περίπτωση ανάγκης διαφοροποίησης, κατά τη φάση της κατασκευής, του σχεδιασμού περιβαλλοντικά αδειοδοτημένου έργου ή δραστηριότητας που διαθέτει άδεια εγκατάστασης, λόγω απρόβλεπτων γεωλογικών συνθηκών ή άλλων αστάθμητων παραγόντων, που δεν υπήρχε δυνατότητα να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη του φακέλου της ΜΠΕ και την έκδοση ΑΕΠΟ, ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας υποχρεούται να υποβάλει Φάκελο Συμμόρφωσης Τελικού Σχεδιασμού, όπως αυτός καθορίζεται στην παράγραφο 7 του άρθρου 11 ν.4014/2011. Στο Φάκελο αυτό, ο οποίος αποτελεί στοιχείο για την ενημέρωση του φακέλου της ΜΠΕ, θα τεκμηριώνεται ότι δεν επέρχονται σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς την ισχύουσα ΑΕΠΟ. Η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή οφείλει, εντός 10 ημερών από την υποβολή του Φακέλου αυτού, να ενημερώσει τον φορέα του έργου για την αποδοχή του και την ενσωμάτωσή του ως προσαρτήματος της ΜΠΕ. Εάν η ως άνω προθεσμία παρέλθει άπρακτη, τότε τεκμαίρεται ότι ο Φάκελος έχει γίνει αποδεκτός και δεν απαιτείται τροποποίηση της ισχύουσας ΑΕΠΟ. Σε αντίθετη περίπτωση, ακολουθείται η διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 6 του ν.4014/2011. Εάν απαιτηθεί τροποποίηση ΑΕΠΟ, η κατασκευή δεν διακόπτεται, αλλά εξελίσσεται κανονικά στα τμήματα εκείνα του έργου, για τα οποία δεν απαιτείται τροποποίηση».

Άρθρο 4, παρ. 7 (νέα)

Το γεγονός ότι η Έγκριση Επέμβασης αποτελεί ενσωματούμενη στην ΑΕΠΟ άδεια, δε σημαίνει ότι αυτή θα πρέπει να προσδιορίζεται με απόλυτη ακρίβεια, όσον αφορά στις επιφάνειες επέμβασης, στο βαθμό που υπάρχει η μεταγενέστερη της ΑΕΠΟ Πράξη Πληροφοριακού Χαρακτήρα, μέσω της οποίας οριστικοποιούνται οι επιφάνειες επέμβασης, προκειμένου να καθοριστεί το αντάλλαγμα χρήσης.

Δεδομένου ότι μικρές διαφοροποιήσεις στις επιφάνειες επέμβασης κατά την οριστικοποίηση των τεχνικών μελετών, σε στάδιο μεταγενέστερο της ΑΕΠΟ (π.χ. μελέτες δασικής οδοποιίας) είναι εύλογο να προκύπτουν, η απαίτηση για ακριβή ορισμό των επιφανειών επέμβασης στη φάση της ΜΠΕ, δημιουργεί ανάγκη για άσκοπη υποβολή φακέλων τροποποίησης, με συνέπεια μεγάλες καθυστερήσεις στη διαδικασία αδειοδότησης των έργων.

Είναι απαραίτητο επομένως να προστεθεί νέα παράγραφος 7, μετά τη νέα παράγραφο 6, στο τέλος του άρθρου 6 του ν. 4014/2011, ως εξής:

«7. Τυχόν μικρές, κατά την κρίση της αδειοδοτούσας υπηρεσίας, τροποποιήσεις που είναι δυνατόν να προκύψουν σε επιφάνειες της Έγκρισης Επέμβασης που έχει ενσωματωθεί στην ΑΕΠΟ, σε στάδια της τεχνικής μελέτης που έπονται της έκδοσης της ΑΕΠΟ, δεν συνιστούν λόγο τροποποίησής της, αλλά διευθετούνται μέσω της Πράξης Πληροφοριακού Χαρακτήρα και του Πρωτοκόλλου Εγκατάστασης και λαμβάνονται υπόψη κατά την εκπόνηση των μελετών αποκατάστασης, αναδάσωσης και οριστικής οδοποιίας που έπονται της ΑΕΠΟ».

Το αντικείμενο του προτεινομένου νομοσχεδίου κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό. Περιέχει όμως πολύπλοκες διατάξεις που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση του θεσμικού πλαισίου και συστηματική επιστημονική αντιμετώπιση, γιατί δεν επιδέχονται οποιεσδήποτε ερμηνείες καθώς σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται να αντιμετωπιστούν εποικοδομητικά οι διαχρονικά διαπιστωμένες δυσλειτουργίες του συστήματος προστασίας των ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών. Θεωρούμε επομένως απαραίτητη την παράταση της διαβούλευσης. Έναν επιπλέον λόγο συνιστά η διαμορφωθείσα κατάσταση λόγω της πανδημίας.

Η δημόσια διαβούλευση ενός τόσο σημαντικού νομοσχεδίου για τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας με τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας», εν μέσω καραντίνας στην οποία έχει μπει η χώρα μας και κατ’οίκον περιορισμού των πολιτών, δεν προάγει τις αρχές της διαβούλευσης και της απρόσκοπτης συμμετοχής σε αυτή σύμφωνα με τα οριζόμενα στη σύμβαση Aarhus, σχετικές οδηγίες ΕΕ και την εθνική νομοθεσία. Ενδεικτικά, υπάρχει αδυναμία σύγκλισης συλλόγων, κινημάτων πολιτών, περιβαλλοντικών ΜΚΟ κλπ, αλλά και οργάνων των οποίων οι απόψεις είναι καίριες για το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο όπως πχ Επιτροπή Φύση 2000. Η απομακρυσμένη επαφή μέσω διαδικτύου δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις διαδικασίες ζωντανού διαλόγου εντός των συλλογικοτήτων και οργάνων τα οποία αδυνατούν να συγκληθούν ώστε να λάβουν αποφάσεις.
Ζητάμε λοιπόν να πράξετε το αυτονόητο και να αποσύρετε το νομοσχέδιο με τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας» και τη σχετική διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης τουλάχιστον έως ότου επανέλθει η χώρα στην κανονικότητα.
Δεδομένου όμως ότι η δημόσια διαβούλευση κακώς μέχρι σήμερα δεν έχει αποσυρθεί, υποβάλλουμε τις παρακάτω σύντομες παρατηρήσεις και επιφυλασσόμαστε για πιο αναλυτικές παρατηρήσεις και προτάσεις, ύστερα από μια πιο εκ βάθους μελέτη και σύγκλιση των οργάνων μας προκειμένου να παρθούν συλλογικές αποφάσεις:
Οι χρόνοι είναι εξαιρετικά μικροί για να μπορέσει να ανταπεξέλθει μια υποστελεχωμένη Υπηρεσία επιφορτισμένη με μεγάλο όγκο φακέλων προς αδειοδότηση. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο απαξιώνεται η διαδικασία έκδοσης Απόφασης Εγκρίσεις Περιβαλλοντικών Όρων και υποβαθμίζεται η ποιότητα ελέγχου.

Σχετικά με την απλοποίηση διαδικασίας τροποποίησης της ΑΕΠΟ, σημαντικό στοιχείο προβάλλεται η σύντμηση των ημερών που απαιτούνται για τον έλεγχο της πληρότητας του Φακέλου.
Είναι σαφές πως η τακτική αυτή είναι στην ορθή κατεύθυνση, αλλά δεν επαρκεί για την «απλούστευση» μιας τεχνικά πολύπλοκης διαδικασίας. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στο περιεχόμενο του Φακέλου Τροποποίησης της ΑΕΠΟ, όπου προτείνεται να υποβάλλονται μόνο τα Τεχνικά Στοιχεία της ΜΠΕ τα οποία και κάθε φορά τροποποιούνται. Σε αυτή την κατεύθυνση η Υποβολή Τεχνική Μελέτης όταν επέρχεται επουσιώδης μεταβολή των Περιβαλλοντικών επιπτώσεων απο τη λειτουργία του έργου θα πρέπει να κρίνεται επαρκής.
Στην ίδια κατεύθυνση κρίσιμη είναι και απλούστευση της διαδικασίας επί δοκιμών νέων υλικών/τεχνικών εφαρμογών στις εγκαταστάσεις του Φορέα του έργου ή των δραστηριοτήτων.
Προτείνεται επίσης η θέσπιση δοκιμαστικής περιόδου 6 μηνών για την εισαγωγή νέων υλικών/ τεχνικών εφαρμογών χωρίς τροποποίηση των Περιβαλλοντικών Όρων. Μετά το πέρας του εξαμήνου, και εφόσον η δοκιμαστική περίοδος έχει ολοκληρωθεί, ο Φορέας του έργου ή της δραστηριότητας θα μπορεί να κινήσει τη διαδικασία τροποποίησης της ΑΕΠΟ με τα υπό δοκιμή νέα υλικά/τεχνικές εφαρμογές.

Το 60% των ΜΠΕ αφορά σε τροποποιήσεις/ανανεώσεις. Επομένως η βελτίωση της διαδικασίας στο σημείο αυτό είναι πολύ σημαντική.

Αν και η διάταξη είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, χάνεται η ευκαιρία να τεθούν τώρα κάποια κριτήρια για το πότε είναι «ουσιώδεις οι μεταβολές» και επομένως απαιτούν τη διεξαγωγή νέας ΜΠΕ. Η Οδηγία 2011/92 παρέχει στα παραρτήματα Ι (παρ. 24) και ΙΙ (παρ. 13) σαφή καθοδήγηση. Τα κριτήρια πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένα προκειμένου να περιορίζεται η αυθαιρεσία της διοίκησης όπως:
• όταν μειώνονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις (π.χ. με αύξηση της ανακύκλωσης, με αλλαγή σε καύσιμο που εκπέμπει λιγότερους ρύπους, με πρόσθετα μέτρα αντιρρύπανσης, με βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, με μείωση της χρήσης α’ υλών, κλπ.),
• όταν πρόκειται για εργασίες που ως αυτοτελές έργο δεν θα απαιτούσαν περιβαλλοντική αδειοδότηση ή θα κατατάσσονταν στην κατηγορία Β χωρίς ωστόσο να έχουν σαν αποτέλεσμα την αλλαγή της κατηγορίας ή υποκατηγορίας κατάταξης του συνολικού έργου κλπ.

Χάνεται επίσης η ευκαιρία να διορθωθεί η διάταξη σχετικά με την ενημέρωση του φακέλου που έχει μπει στο ν. 4635/2019 (άρθρο 15, παρ.4) έτσι ώστε να είναι πραγματική απλή ενημέρωση και όχι συγκαλυμμένη έγκριση όπως τώρα, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου. Προτείνω να αντικατασταθεί ως εξής:

«1α. Διαφοροποιήσεις μικρής κλίμακας που αφορούν σε τεχνικές ή λειτουργικές λεπτομέρειες περιβαλλοντικά αδειοδοτημένου έργου ή δραστηριότητας δεν συνιστούν τροποποίηση, εκσυγχρονισμό, επέκταση ή βελτίωση του έργου ή της δραστηριότητας. Οι διαφοροποιήσεις αυτές κοινοποιούνται στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή η οποία μπορεί αιτιολογημένα εντός δύο εβδομάδων να ζητήσει την εφαρμογή της παραγράφου 2 του παρόντος. Σε περίπτωση που έχουν προηγηθεί παρόμοιες διαδοχικές διαφοροποιήσεις, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή εξετάζει τη νέα διαφοροποίηση σωρευτικά με τις προηγούμενες. Διαφοροποιήσεις μικρής κλίμακας συνιστούν ιδίως οι εργασίες:
• κτιριακής ανακαίνισης (κύριων ή βοηθητικών χώρων) χωρίς αλλαγή χρήσης ή αύξηση δυναμικότητας και
• αλλαγές στη διαρρύθμιση των μηχανημάτων, του εργοταξίου, της πλατείας της εγκατάστασης εξόρυξης, της εσωτερικής διαρρύθμισης των χώρων κλπ.
• συντήρησης και επισκευής μηχανημάτων ή βοηθητικών εγκαταστάσεων,
• αντικατάστασης μηχανολογικού εξοπλισμού χωρίς αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος και αύξηση της δυναμικότητας
• εγκατάστασης βοηθητικού εξοπλισμού όπως γερανογέφυρες, γεφυροπλάστιγγες, υποσταθμοί ηλεκτρικού ρεύματος κλπ.

Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να καθορίζονται πρόσθετες εργασίες ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, οι οποίες δεν συνιστούν τροποποίηση, εκσυγχρονισμό, επέκταση ή βελτίωση του έργου ή της δραστηριότητας.»

Οι χρόνοι είναι εξαιρετικά μικροί για να μπορέσει να ανταπεξέλθει μια
υποστελεχωμένη Υπηρεσία επιφορτισμένη με μεγάλο όγκο φακέλων προς αδειοδότηση.
Κατ΄ αυτόν τον τρόπο απαξιώνεται η διαδικασία έκδοσης Απόφασης Εγκρίσεις
Περιβαλλοντικών Όρων και υποβαθμίζεται η ποιότητα ελέγχου.

Εάν διαπιστωθεί μη πληρότητα του φακέλου θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος να ενημερώνεται σχετικά και η Υπόθεση να τίθεται στο αρχείο. Ανοίγει ξανά μετά από νέα αίτηση του ενδιαφερομένου που συνοδεύεται από την νέα συμπληρωμένη μελέτη σύμφωνα με τις παρατηρήσεις. Ο λόγος είναι ότι σύμφωνα με την εμπειρία από τη γνωστοποίηση της μη πληρότητας του φακέλου μέχρι τη σχετική συμπλήρωση του μπορεί να μεσολαβούν από λίγες εβδομάδες μέχρι και κάποιοι μήνες. Σε αυτό το χρονικό διάστημα δεν είναι δυνατό να παραμένει σε εκκρεμότητα ο φάκελος, χωρίς να γνωρίζουμε την έκβαση της υπόθεσης και την πρόθεση του ενδιαφερομένου, δεσμεύονται πόρους του συστήματος (οι υπάλληλοι θα πρέπει να μεριμνούν για τη συνεχή υπενθύμιση όσων καθυστερούν να υποβάλλουν τα στοιχεία που ζητούνται)

θεωρώ απαράδεκτη την διαδικασία της τροποποίησης της ΑΕΠΟ και πρέπει να καταργηθεί. Όπως βλέπουμε μέχρι σήμερα από την μέχρι τώρα πρακτική και την σωρεία των «επουσιωδών» τροποποιήσεων ΑΕΠΟ που έχει κάθε έργο, ειδικά των ΑΠΕ, άλλο έργο ήταν στην αρχική ΜΠΕ και άλλο καταλήγει να κατασκευασθεί. Αυτό οφείλεται στην εικονικότητα των αρχικών μελετών που καμία σχέση δεν έχουν με το σχεδιαζόμενο έργο, αλλά εκπονούνται με σκοπό μόνο και μόνο να πάρουν την αρχική έγκριση (ΑΕΠΟ) και το τελικό έργο έρχεται στην συνέχεια να αδειοδοτηθέι με τις «επουσιώδεις» τροποποιήσεις της ΑΕΠΟ.

Οι διαφοροποιήσεις ή οι απρόβλεπτες καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν κατά την κατασκευή του έργου και δεν προβλέπονται στην ΜΠΕ, θα πρέπει να ρυθμίζονται μέσω υποβολής Φακέλου Συμμόρφωσης, ο οποίος θα γίνεται αποδεκτός εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος ή από την άπρακτης παρέλευσης του και θα ενσωματώνεται στην ΜΠΕ του έργου.

Θεωρούμε πως αποτελεί πρόβλημα η ενσωμάτωση της Έγκρισης Επέμβασης (ακριβής ανάλυση) στην ΑΕΠΟ η οποία θα πρέπει να είναι αδρομερής. Προτείνεται (α) είτε να καταργηθεί ως έννοια και να ενσωματωθεί στην ΠΠΧ (β) είτε να δίδεται σε ευρύτερη επιφάνεια με δυνατότητα παρεκκλίσεων χωρίς τροποποίηση ΑΕΠΟ. Μικροτροποποιήσεις στο ίχνος των οδών πρόσβασης, γραμμών μεταφοράς που δεν απαιτούν τροποποίηση ΑΕΠΟ να γίνονται μέσω Φακέλου Συμμόρφωσης και χωρίς τροποποιήσεις με εμπλοκή των Δασικών υπηρεσιών. Κάθε τροποποίηση να δύνανται να αντιλογιστεί μετά το πέρας των εργασιών. Αυτό να δύναται να εφαρμόζεται και κατά τη διάρκεια της κατασκευής σε περίπτωση απρόβλεπτων καταστάσεων.
Επίσης να υπάρχει σαφήνεια ότι στην περίπτωση ββ) κατά την οποία θα απαιτηθεί νέα ΜΠΕ αυτή θα είναι «τροποποιητική»:
ββ) είτε ότι λόγω των διαφοροποιήσεων επέρχεται ουσιώδης μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας, οπότε απαιτείται η υποβολή νέας τροποποιητικής ΜΠΕ και εκκινεί η διαδικασία των άρθρων 3 ή 4, κατά περίπτωση. Στην περίπτωση αυτή, δεν ζητούνται εκ νέου γνωμοδοτήσεις από τους δημόσιους φορείς και υπηρεσίες που γνωμοδότησαν στο πλαίσιο της έκδοσης της ΑΕΠΟ, παρά μόνον εάν τις αφορά κατά αρμοδιότητα η τροποποίηση. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να καθορίζονται γενικά ή ειδικότερα κριτήρια ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, βάσει των οποίων κρίνεται ο ουσιώδης ή μη χαρακτήρας μίας μεταβολής περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία έργου ή δραστηριότητας.»

Σχετικά με τις περιπτώσεις έργων που επιλέγουν να εφαρμόσουν repowering προτείνουμε:

1. N4014/A6/Π5: Για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της εμπρόθεσμης υποβολής Φακέλου Τροποποίησης ΑΕΠΟ και της ολοκλήρωσης της διαδικασίας νέας αδειοδότησης, η υφιστάμενη ΑΕΠΟ διατηρείται σε ισχύ. Ως εμπρόθεσμη υποβολή ορίζεται αυτή που διενεργείται τουλάχιστον δυο μήνες πριν τη λήξη της υφιστάμενης ΑΕΠΟ.
2. Να προστεθεί παράγραφος ότι για τις περιπτώσεις έργων που προχωράνε σε Repowering θα μπορεί να υπάρχουν και οι δύο ΑΕΠΟ ταυτόχρονα σε ισχύ μέχρι την πραγματική αποξήλωση του προηγούμενου εξοπλισμού και την θέση σε λειτουργία του νέου εξοπλισμού, οπότε και η παλιά ΑΕΠΟ θα ακυρώνεται αυτομάτως.
3. Επίσης θα πρέπει να εκδοθούν οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες θα καθορίζουν τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της αποξήλωσης.

Θα έπρεπε η διάταξη να είναι πιο συγκεκριμένη με βάση τις ρητές σχετικές πρόνοιες της Οδηγίας 2011/92 (στο τελευταίο σημείο καθενός από τα Παραρτήματα Ι και ΙΙ) που ουσιαστικά προβλέπουν ότι εργασίες που ως αυτοτελές έργο δεν θα απαιτούσαν περιβαλλοντική αδειοδότηση ή θα κατατάσσονταν στην κατηγορία Β (χωρίς να έχουν σαν αποτέλεσμα την αλλαγή της κατηγορίας ή υποκατηγορίας κατάταξης του συνολικού έργου) δεν χρειάζονται νέα ΜΠΕ, όπως επίσης και όταν οι αλλαγές οδηγούν σε μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Ο ΥΠΕΝ θα μπορούσε να εξειδικεύσει περαιτέρω τα σχετικά κριτήρια με ΥΑ.

Τέλος, θα έπρεπε να διορθωθεί η διάταξη της παρ. 1α που εισήχθη με το Νόμο Γεωργιάδη έτσι ώστε να είναι πραγματική ενημέρωση και όχι συγκαλυμμένη έγκριση όπως τώρα και να συμπεριλάβει συγκεκριμένες ενδεικτικές περιπτώσεις (π.χ. (συντήρηση/επισκευή μηχανημάτων, εργασίες ανακαίνισης κτιρίου, αντικατάσταση μηχανολογικού εξοπλισμού, εγκατάσταση βοηθητικού εξοπλισμού, αλλαγές στη διαρρύθμιση κλπ.).

1. Τροποποιούμενη ΑΕΠΟ μπορεί να περιλαμβάνει και όρους βάσει νεώτερου νομοθετικού πλαισίου που να αφορά μη τροποποιούμενα τμήματα του έργου ή της δραστηριότητας.
2. Δεν έχει νόημα η υποβολή ΜΠΕ για την ουσιώδη μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων επί τα βελτίω (ενδεικτικά: στα πλαίσια εφαρμογής ΣΠΔ, εγκατάσταση αντιρρυπαντικών μέτρων με αποδόσεις καλύτερες από τις απαιτούμενες από τη νομοθεσία).
3. Μια πολύ μεγάλη επέκταση-τροποποίηση μπορεί να επιφέρει σημαντική μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων επί τα χείρω, συνεπώς δεν νοείται η έγκριση ΑΕΠΟ χωρίς τη διατύπωση γνώμης από τους συναρμόδιους φορείς.

Η χρονική προθεσμία για τον έλεγχο των φακέλων τροποποίησης ΑΕΠΟ από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, δεν θα πρέπει να ορισθεί στις 3 ημέρες όπως προβλέπεται, προθεσμία ασφυκτική και ουσιαστικά μη ρεαλιστική, για τον προβλεπόμενο από την κείμενη νομοθεσία ουσιαστικό έλεγχο των στοιχείων, τεκμηριώσεων των φακέλων τροποποίησης ΑΕΠΟ (όπως η τεχνική περιγραφή της τροποποίησης, η συμβατότητα με θεσμοθετημένες δεσμεύσεις, με τροποποιήσεις σε όρια εκπομπών ρύπων και κανονιστικές διατάξεις, τα πορίσματα του προγράμματος παρακολούθησης, η εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της τροποποίησης, κλπ.), σύμφωνα με τις ισχύουσες αναλυτικές προδιαγραφές.
Ενδεικτικά παρατίθεται, όπως και στο προηγούμενο άρθρο, η πλέον σύντομη πορεία ενός φακέλου υπηρεσιακά, με βάση τις αρμοδιότητες/καθήκοντα που ισχύουν. Υποβολή φακέλου – πρωτοκόλληση (1η ημέρα). Χρέωση από τον Διευθυντή και τον αρμόδιο Τμηματάρχη, παραλαβή από τον αρμόδιο υπάλληλο (2η ημέρα). Έλεγχος φακέλου (3η ημέρα). Εάν η διαδικασία ελέγχου δεν έχει ολοκληρωθεί (αρκεί 1 ημέρα;; ), ή εάν ο φάκελος δεν είναι πλήρης και απαιτείται η σύνταξη εγγράφου συμπλήρωσής του (με τον απαιτούμενο έλεγχο-υπογραφή του από τον Τμηματάρχη και τον Διευθυντή και πρωτοκόλληση του) προκύπτει σαφώς η εκ των προτέρων μη τήρηση των προθεσμιών.
Για την αξιολόγηση του πλήρους φακέλου τροποποίησης ΑΕΠΟ θα πρέπει να προβλέπεται τουλάχιστον ο ίδιος χρόνος που προβλέπεται και για την ανανέωση ΑΕΠΟ, δηλαδή 15 ημέρες (άνω άρθρο 3) και όχι 10 ημέρες, όπως αναγράφεται στο παρόν άρθρο. Η διαδικασία τροποποίησης ΑΕΠΟ είναι πιο σύνθετη από την διαδικασία ανανέωσης και δεν είναι εύλογο να απαιτείται για την ολοκλήρωσή της μικρότερη χρονική διάρκεια.
Οι τεθείσες από την πολιτεία προθεσμίες που δεσμεύουν τους αξιολογητές φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης, θα πρέπει να είναι οι ίδιες, είτε είναι δημόσιοι υπάλληλοι, είτε ιδιώτες.

Παράγραφος 2β-ββ

Αναφέρεται ότι όταν επέρχεται ουσιώδης μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, υποβάλλεται νέα ΜΠΕ

Σχόλιο:

Ο όρος «ουσιώδης μεταβολή» δεν είναι εύκολο να ερμηνευτεί με αντικειμενικά κριτήρια με αποτέλεσμα η Διοίκηση να ζητά σχεδόν πάντα νέα ΜΠΕ

Προσθήκη α:

Ουσιώδης μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων θεωρείται όταν αλλάζουν βασικοί όροι της ΑΕΠΟ στα εξής θέματα: εκπομπές, θόρυβος, απόβλητα, διαχείριση υδάτων, κατάληψη μεγαλύτερης έκτασης στην επιφάνεια για επέκταση έργων ή αποθέσεων, αύξηση ισχύος εξοπλισμού μεγαλύτερη του 30%, αλλαγή μεθόδου εκμετάλλευσης, αλλαγή της ροής παραγωγής με εισαγωγή επιπρόσθετων παραγωγικών σταδίων

Προσθήκη β:

Για τις εργασίες επέκτασης ή εκσυγχρονισμού των υπόγειων έργων που δεν τροποποιούν τους όρους της ΑΕΠΟ και δεν επηρεάζουν το περιβάλλον, υποβάλλεται μόνο τεχνική περιγραφή στην αδειοδοτούσα αρχή.

Σχόλιο:

Η ακολουθούμενη πρακτική της αδειοδοτούσας αρχής, σε περίπτωση επέκτασης υπογείων έργων, ακόμη και αν δεν αλλάζουν όροι της ΑΕΠΟ και δεν επηρεάζουν το περιβάλλον, είναι να ζητούν υποβολή τροποποίησης ΜΠΕ.

Γενικό Σχόλιο:
Η διάρκεια της ΑΕΠΟ να παρατείνεται αυτοδίκαια για όσο χρόνο διαρκεί η αξιολόγηση της αίτησης για την ανανέωσή της και υπερβαίνει την αρχική διάρκεια.

Στο άρθρο 04 «Απλοποίηση διαδικασίας τροποποίησης ΑΕΠΟ» να προστεθεί: Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου (χρόνου ελέγχου πληρότητας) έχει ως συνέπεια να θεωρείται ο Φάκελος πλήρης.
Επίσης, απαιτείται άμεσα να εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση με την οποία θα «καθορίζονται γενικά ή ειδικότερα κριτήρια ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, βάσει των οποίων κρίνεται ο ουσιώδης ή μη χαρακτήρας μίας μεταβολής περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία έργου ή δραστηριότητας», ώστε να μην είναι υποκειμενικά τα κριτήρια.