Άρθρο 36 – Σκοπός

Η επιχειρούμενη ανατροπή του ‘συστήματος χρήσεων γης’ που θεσμοθετήθηκε μόλις πριν δυο χρόνια (μετά από εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση) και δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, εγείρει πολλαπλά ερωτήματα και σοβαρό προβληματισμό ως προς τη σκοπιμότητα της.

Ο ΣΕΠΟΧ θεωρεί ότι η παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας στη ρύθμιση των χρήσεων γης, μπορεί να γίνει και με βάση το ισχύον πρόσφατο ΠΔ κατηγοριοποίησης των χρήσεων (ΠΔ 59/2018) ορίζοντας σχετικές προϋποθέσεις. Η επανεξέταση του όλου πλαισίου θα προκαλέσει σύγχυση και μεγάλη καθυστέρηση τόσο στις τρέχουσες μελέτες ,όσο και στο νέο πακέτο μελετών ΤΠΣ, που έχει εξαγγελθεί.

Ο ΣΕΠΟΧ θεωρεί κατ αρχήν εύλογη την πρόταση ενιαίας κωδικοποίησης και ονοματολογίας των χρήσεων γης για λόγους συστηματοποίησης της κατηγοριοποίησης των χρήσεων γης, της καταγραφής, απογραφής και χαρτογράφησης τους, ακόμη και της διευκόλυνσης της αδειοδοτικής διαδικασίας. Σημειώνεται όμως ότι οι χρήσεις γης δεν μπορεί να ταυτίζονται με τους φορολογικούς κώδικες οικονομικών δραστηριοτήτων (ΚΑΔ), πολύ περισσότερο με τις κατηγορίες δραστηριοτήτων «της κείμενης νομοθεσίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση». Η θεώρηση του ΣΝ συνιστά δυστυχώς μια απλουστευτική προσέγγιση για τη δημιουργία μιας αναγκαίας εθνικής ονοματολογίας χρήσεων γης, επιλέγοντας να αγνοεί τις πολλαπλές παραμέτρους των χρήσεων γης.

Επισημαίνεται ακόμη η ασάφεια των διατάξεων του Σ/Ν σχετικά με την προωθούμενη πολιτική ρύθμισης των χρήσεων γης όπως αυτή διαμορφώνεται δια μέσου της προβλεπόμενης «ευέλικτης» εφαρμογής των κατηγοριών χρήσεων γης (άρθρα 38 & 39). Όμως, η διαφαινόμενη προσπάθεια εργαλειοποίησης του προτεινόμενου συστήματος χρήσεων γης στη βάση μιας στρεβλής θεώρησης φαίνεται να απελευθερώνει τους όρους χωροθέτησης δραστηριοτήτων με ολέθριες, δυνητικά, επιπτώσεις για την εύρυθμη λειτουργία και ποιότητα ζωής των ελληνικών πόλεων, αλλά και της υπαίθρου.

Ο ΣΕΠΟΧ εισηγείται την απόσυρση του Κεφ. Δ’, προκειμένου να μελετηθεί εκ νέου προσεκτικά η πολιτική για τη ρύθμιση των χρήσεων γης και η ονοματολογία . Απαιτείται, επιπλέον, εξουσιοδοτική διάταξη ώστε η κωδικοποίηση να γίνει με συστηματική επιστημονική μελέτη και να καταλήγει σε ένα σταθερό κώδικα χρήσεων γης, όπως άλλωστε επιτάσσει η ασφάλεια δικαίου.

Το Σ/Ν αναρτήθηκε για τη Δημόσια διαβούλευση την 4η Αυγούστου 2020. Η πολύ σύντομη διάρκεια διαβούλευσης, παρά τη μικρή παράταση της μιας εβδομάδος που δόθηκε και ο ακατάλληλος χρόνος λογω της θερινής περιόδου δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση της μελέτης και διατύπωσης των προτάσεων του ΣΕΠΟΧ. Ο ΣΕΠΟΧ επιφυλάσσεται να ολοκληρώσει την επεξεργασία του και να υποβάλλει στο αμέσως επόμενο διάστημα τις επιπλέον προτάσεις.

Σε αυτά τα άρθρα καταγράφεται μια θετικότατη προσπάθεια σύνδεσης δραστηριοτήτων με τις διάφορες κατηγορίες χρήσεων γης. Πρόκειται για μια προσέγγιση που έπρεπε κάποια στιγμή να ακολουθήσει και η χώρα μας (αντίστοιχες πρακτικές εφαρμόζονται σε πολλές χώρες). Σημεία που χρήζουν διευκρίνησης ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχία του εγχειρήματος είναι τα ακόλουθα
• Γίνεται αναφορά μόνο στον Πολεοδομικό Σχεδιασμό, ως εάν ο Χωροταξικός Σχεδιασμός να απέχει κάθε έννοιας χρήσης γης. Ωστόσο κατά το άρθρο 8 τα «Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια» παρέχουν κατευθύνσεις «Χωρικής οργάνωσης παραγωγικών δραστηριοτήτων ή άλλων χρήσεων γης», στα δε «Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια» ρητά ορίζεται η παροχή κατευθύνσεων για «χρήσεις γης και όρους δόμησης». Δεν προκύπτει κάποια σύνδεση των παραπάνω χρήσεων γης με την «Εθνική Ονοματολογία».
• Ορθώς περιλαμβάνονται τα Π.Δ/τα του άρθρου 21 του ν. 1650/1986 (έχει αντικατασταθεί από το άρθρο 6 του ν.3937/2011). Όμως η παρ. 4 περιορίζεται στην έκδοση Π.Δ/γτων «όταν πρόκειται για γενικούς όρους και περιορισμούς» αναγκαίους «για να τεθούν σε εφαρμογή οι πολιτικές τοπίων…». Ειδική αναφορά στα Π.Δ/τα της παρ. 1.α του άρθρου 21 (βλ. Ε.Π.Μ.), δεν πραγματοποιείται συνεπώς υπάρχει κενό που χρήζει ρύθμισης.
• Από τη στιγμή που επιχειρείται αντιστοίχιση με τους Κωδικούς της εκάστοτε Εθνικής Ονοματολογίας Οικονομικών Δραστηριοτήτων, η δυνατότητα πρόβλεψης στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια χρήσεων που δεν περιλαμβάνονται στην Εθνική Ονοματολογία χρήσεων γης- άρθρο 39- πλεονάζει. Παράλληλα η δυνατότητα των διατάξεων του άρθρου 39 να «δημιουργούνται» νέες χρήσεις με κάθε Τοπικό ή Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (και όχι απλώς να εξειδικεύονται ή να συμπληρώνονται οι ισχύουσες από το γενικό Π.Δ των χρήσεων γης), «εγκυμονεί» τον κίνδυνο πολυδιάσπασης και δημιουργίας συγχύσεων ή και αντιθέσεων κατά συγκεκριμένη περίπτωση εφαρμογής σε διαφορετικές μεμονωμένες περιοχές. Δεν θα είναι απίθανο, η ίδια γενική κατηγορία χρήσης γης να περιλαμβάνει εντελώς άλλες ειδικές χρήσεις σε μια περιοχή απ΄ότι σε άλλη με συνέπεια το περιεχόμενο των ειδικών χρήσεων κάθε Γενικής Κατηγορίας Χρήσης να μην είναι «σταθερό» αλλά να ποικίλει κατά περιοχή, χωρίς μάλιστα να υπάρχουν κριτήρια του επιτρεπόμενου βαθμού των διαφοροποιήσεων στο νόμο. Πρέπει να τεθούν όρια και κριτήρια για το βαθμό/μέγεθος των προσθηκών που μπορούν να γίνονται με τα Τ.Π.Σ και μάλλον όχι με τα Ε.Π.Σ, (τα οποία ως ειδικά σχέδια είναι εύλογο να επιτρέπεται μόνο να εξειδικεύσουν τις χρήσεις γης), αλλιώς κάθε «σταθερή» γενική έννοια του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου μπορεί να γίνεται ασαφής και αόριστη.

Η έκδοση δύο διακριτών αποφάσεων του Υπουργού Περιβάλλοντος- άρθρο 40- για την αντιστοίχιση της Εθνικής ονοματολογίας χρήσεων γης με τους ΚΑΔ (η πρώτη) και με τις κατηγορίες δραστηριοτήτων για την περιβαλλοντική αδειοδότηση (η δεύτερη) μάλλον αποτελεί πλεονασμό. Αντίθετα θα ήταν σκόπιμο Κωδικοί Οικονομικών Δραστηριοτήτων που δεν συνάδουν με χρήσεις γης να παραληφθούν. Στην εποχή μας οι χρήσεις ακολουθούν οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές και η Ονοματολογία Οικονομικών Δραστηριοτήτων είναι ιδιαίτερα αναλυτική, εκτενής, αναπροσαρμοζόμενη κατά διαστήματα. Υπάρχει ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σταδιακά στη συνύπαρξη δύο καταλόγων Εθνικής Ονοματολογίας, γεγονός που θα δημιουργήσει σύγχυση και ασάφεια ως προς το ποιοί Κωδικοί ισχύουν, πού, και γιατί.
Τα άρθρα 39 και 40 πρέπει να επανεξεταστούν ως προς την επίτευξη του στόχου και την αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων ώστε να επιτύχει η προσπάθεια η οποία εισάγει μια νέα ασφαλή και καινοτόμο αντίληψη στην κωδικοποίηση των χρήσεων γης, συμβάλλοντας στη σύνδεση χωρικού σχεδιασμού και οικονομίας.