Οι παρ. 1, 3 και 4 του άρθρου 3 του ν. 4447/2016 αντικαθίστανται και το άρθρο 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 3
Εθνική Χωρική Στρατηγική
- Για τη βιώσιμη ανάπτυξη και οργάνωση του εθνικού χώρου, το Υπουργικό Συμβούλιο διαμορφώνει Εθνική Χωρική Στρατηγική, που αναφέρεται στον χερσαίο και τον θαλάσσιο χώρο. Η Εθνική Χωρική Στρατηγική αποτελεί κείμενο βασικών αρχών πολιτικής για την ανάπτυξη και τον σχεδιασμό του χώρου, καθώς και για τον συντονισμό των διαφόρων πολιτικών με χωρικές επιπτώσεις. Περιλαμβάνει ενδεικτικές κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης, τους βασικούς άξονες, καθώς και τους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους χωρικής ανάπτυξης στο επίπεδο της Γενικής Κυβέρνησης και των επιμέρους φορέων της. Ενσωματώνει, επίσης, την εθνική θαλάσσια χωρική στρατηγική και προτείνει τις υποδιαιρέσεις του θαλάσσιου χώρου.
Η Εθνική Χωρική Στρατηγική δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Αποτελεί ενδεικτική βάση για τους μακροχρόνιους στόχους του χωρικού σχεδιασμού καθώς και άλλων πολιτικών με χωρικές επιπτώσεις, και για τον συντονισμό των χωροταξικών πλαισίων, των επιμέρους επενδυτικών σχεδίων και προγραμμάτων του Κράτους, των Ο.Τ.Α. Α’ και Β’ βαθμού και των δημόσιων νομικών προσώπων, καθώς και πλαισίων, σχεδίων και προγραμμάτων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και συνοχή του εθνικού χώρου.
- Η Εθνική Χωρική Στρατηγική καταρτίζεται υπό την ευθύνη και εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία και εγκρίνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο ύστερα από γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας. Η Εθνική Χωρική Στρατηγική μετά από την έγκρισή της ανακοινώνεται στη Βουλή.
- Για την κατάρτιση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής λαμβάνονται υπόψη τα προγράμματα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της παρ. 8 του άρθρου 79 του Συντάγματος, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, το πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής και το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, το Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος, οι διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και άλλα γενικά ή ειδικά προγράμματα εθνικής ή διαπεριφερειακής κλίμακας που επηρεάζουν σημαντικά τη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου.
- Οι αρχές της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των Ειδικών και Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων και των Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων.».
1. και 2. Η Εθνική Χωρική Στρατηγική έχει απωλέσει κάθε κατευθυντήριο χαρακτήρα, καθώς αποτελεί ένα κείμενο αρχών που δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα και αποτελεί ενδεικτική βάση για τους μακροχρόνιους στόχους του χωρικού σχεδιασμού. Ήδη από το ν.4269/2014 είχε απωλέσει το χαρακτήρα συγκεκριμένου Χωροταξικού Πλαισίου με συνεκτικό χαρακτήρα, καταργώντας ουσιαστικά το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του ν.2742/1999. Συνεχίζεται με αυτόν τον τρόπο μια πολιτική διαφορετικών Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων ανά διακριτά πεδία χωρίς συνοχή.
Επίσης η Εθνική Χωρική Στρατηγική δεν έχει χρονικά καθορισμένο ορίζοντα ούτε προσδιορισμένα κριτήρια αναθεώρησης. Ουσιαστικά ενώ αποτελεί μακροχρόνιο σχεδιασμό μπορεί να αλλάζει από το Υπουργικό Συμβούλιο χωρίς υποχρέωση συζήτησης και έγκρισης στην Ολομέλεια της Βουλής όπως συνέβαινε με το ΓΠΧΣΑΑ.
Η διαδικασία έγκρισης της «Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής» είναι αδύναμη σχετικά με το αντικείμενο (σύνολο χερσαίου και θαλάσσιου χώρου) και τους σκοπούς στους οποίους αποβλέπει. Η ανακοίνωσή της στη Βουλή, μετά την έγκριση, στερείται νοήματος, συνιστά απλή ενημέρωση. Θα ήταν ορθότερο να προβλεφθεί έγκριση από τη Βουλή κατά το άρθρο 79 του Συντάγματος. Ερωτηματικά εγείρει και ο βαθμός δεσμευτικότητας της Στρατηγικής. Πολύ σωστά ορίζεται στο σ/ν ότι το περιεχόμενό της παρέχει ενδεικτικές κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης. Ο προσδιορισμός όμως ως «ενδεικτική βάση», χωρίς καμία αναφορά ή δικλείδα ελέγχου στο εάν και κατά πόσον λήφθηκαν υπόψη οι κατευθύνσεις, σε πιο βαθμό τηρήθηκαν ή γιατί δεν τηρήθηκαν, είναι πιθανό να οδηγήσει τελικά την Εθνική Χωρική Στρατηγική σε πλήρη απαξίωση.
Η Εθνική Χωρική Στρατηγική όπως και κάθε νόμος του κράτους οφείλει να λαμβάνει υπόψη και ολόκληρο το Σύνταγμα και όχι μόνο την παράγραφο που αναφέρεται.
Παρά την ορθή διεύρυνση του πεδίου αναφοράς της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής (ΕΧΣ) με την ενσωμάτωση του θαλάσσιου χώρου, η ιδιαίτερα προβληματική φύση της εθνικής στρατηγικής δεν αλλάζει.
Συγκεκριμένα, διατηρείται ο προσδιορισμός της ως κειμένου αρχών, οι οποίες «λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των Ειδικών και Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων και των Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων», ενώ εισάγεται η περιττή διευκρίνιση ότι «[η] Εθνική Χωρική Στρατηγική δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα», καθώς αποτελεί «ενδεικτική βάση για τους μακροχρόνιους στόχους του χωρικού σχεδιασμού καθώς και άλλων πολιτικών με χωρικές επιπτώσεις». Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όπως επίσης έχουμε σχολιάσει στο παρελθόν και ειδικότερα κατά τη διαβούλευση των προγενέστερων χωροταξικών νόμων 4269/2014 και 4447/206, η ΕΧΣ είναι απογυμνωμένη από οποιοδήποτε κανονιστικό περιεχόμενο και η σημασία της στο ιεραρχικό σύστημα σχεδιασμού είναι παντελώς αποδυναμωμένη. (Αν χρησιμοποιήσουμε την ορολογία του νομοσχεδίου, δεν περιλαμβάνει ούτε καν «κατευθύνσεις»). Επιπρόσθετα, με τη νέα τροποποίηση απαλείφεται το περιεχόμενο της ΕΧΣ, όπως αυτό προσδιορίζεται στον ισχύοντα νόμο (άρθ. 3 παρ. 1 ν. 4447/2016). Επομένως, η ΕΧΣ μετατρέπεται σε ένα θεωρητικό κείμενο με ασαφές και ενδεικτικό περιεχόμενο, και όχι ένα ολοκληρωμένο, εφαρμόσιμο και αποτελεσματικό σύνολο αρχών, στόχων, ρυθμίσεων και κατευθύνσεων για τη χωρική ανάπτυξη της χώρας.
Ο προβληματικός χαρακτήρας της ΕΧΣ δεν αφορά μόνο το περιεχόμενο αλλά και τη διαδικασία κατάρτισης και έγκρισής της. Για την κατάρτιση διατηρείται η πρόβλεψη του ισχύοντος νόμου περί ευθύνης και εποπτείας του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία. Για δε την έγκριση, επίσης διατηρείται η προβληματική πρόβλεψη περί έγκρισης της ΕΧΣ από το Υπουργικό Συμβούλιο και «ανακοίνωσής» της στη Βουλή. Κατά συνέπεια, η διαδικασία έγκρισης της κομβικής αυτής στρατηγικής, η οποία θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται από διαφάνεια, ευρεία συμμετοχή και πολιτική συναίνεση, υποβαθμίζει πασιφανώς τη Βουλή. Σημειώνεται ότι κατά την αρχική διαμόρφωση του ιεραρχικού συστήματος σχεδιασμού, η ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε το τότε προβλεπόμενο «Γενικό Πλαίσιο χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης» κατά το άρθρο 79 παρ. 8 του Συντάγματος (βλ. το προϊσχύον 6 παρ. 3 ν. 2742/1999).
Προστίθεται «Άρθρο 3Α – Σχέδιο Δράσης»
1.Η υλοποίηση της ΕΧΣ επιδιώκεται με τη διαμόρφωση και εφαρμογή σχεδίου δράσης στη βάση των αναγκών, της γεωμορφίας και ιδιαιτεροτήτων της χώρας, των στόχων και κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εδαφική Συνοχή και την Βιώσιμη Ανάπτυξη και των αποφάσεων, οδηγιών, ανακοινώσεων, συστάσεων, πρωτοβουλιών και κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Σχέδιο Δράσης λαμβάνει υπόψη:
α) Το ενωσιακό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων και των δημοσίων συμβάσεων.
β) Τη διεθνή κατάταξη της χώρας, τις τρέχουσες και μελλοντικές κατευθύνσεις της ενωσιακής πολιτι-κής για την ΕΧΣ, τις ανάγκες, απλοποίησης των διαδικασιών και των κανόνων ανάθεσης και χρηματο-δότησης προγραμμάτων, εξάλειψης φραγμών και μείωσης του διοικητικού φόρτου, καθώς και της κινητοποίησης οργανισμών χρηματοδότησης και πραγματοποίησης ερευνών και μελετών.
γ) Τις σχετικές κατευθυντήριες αρχές διεθνών οργανισμών και τις βέλτιστες ακολουθούμενες πρα-κτικές, αποφυγής εδαφικών περιορισμών και εφαρμογής κινήτρων και μηχανισμών διαχείρισης, πι-στοποίησης και αξιολόγησης.
δ) Την αξιοποίηση της διεθνούς συνεργασίας.
ε) Τις εθνικές και περιφερειακές στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση.
στ) Τις δυνατότητες συνεργειών και συμπληρωματικότητας μεταξύ διαφόρων Ενωσιακών μέσων σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
η) την ανάγκη εναρμόνισης με το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, τον προγραμματισμό για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας και άλλα γενικά ή ειδικά αναπτυξιακά σχέδια και προγράμματα.
Εθνική Χωρική Στρατηγική υπάρχει. Η σχετική διάταξη της παραγράφου 3 του Άρθρου 12 πρέπει να μεταφερθεί εδώ, διαφορετικά υφίσταται κίνδυνος να θεωρηθεί, ότι δεν υπάρχει σήμερα αυτή Η Στρατηγική