Άρθρο 01 – Σκοπός (άρθρο 1 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)

1) Μην προωθήσετε ενδιάμεσες λύσεις, όπως ανακύκλωση ή βιοδιασπώμενα πλαστικά. Πρέπει να στοχεύσετε στην απόλυτη μείωση της χρήσης των πλαστικών + υλικών γενικότερα. Άρα η πρώτη σας προτεραιότητα πρέπει να είναι μία στρατηγική zero waste, ακολουθούμενη από πολιτικές κυκλικής οικονομίας και τέλος πολιτικές ανακύκλωσης, μόνο όπου δεν μπορούν να εφαρμοσθούν τα πρώτα δύο.

2) Διευρύνετε το φάσμα των πλαστικών που στοχεύετε να περιορίσετε. Τα πλαστικά από π.χ. τις συσκευασίες στα super market είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, με συστημικές ρίζες.

Τα σούπερ μάρκερ από την μία »διαφημίζουν» την μείωση των πλαστικών μίας χρήσης και από την άλλη λανσάρουν ατομικές μερίδες έτοιμου φαγητού, εννοείται σε σκεύος πλαστικό μίας χρήσης !!

Βλέπω το Ν/Σ τιμωρεί την εστίαση ώστε τα σούπερ μάρκετ να μαζέψουν όλη την κατανάλωση, όπως έγινε στο lockdown

Τα πλαστικά καλαμάκια είναι απαραίτητα για την σωστή υγιεινή των δοντιών.
Θα αποφύγω να αναφέρω απίστευτες τοποθετήσεις παντοπωλών περι υπεραγορών.

Επανέρχομαι, οι χυμοί και τα αναψυκτικά με ανθρακικό καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών. Ενας σωστός οδοντίατρος σε ανθρώπους με χρόνια περιοδοντίτιδα συστήνει να χρησιμοποιούν καλαμάκι. Και ερωτώ, το καλαμάκι μίας χρήσης κάνει τέτοια ρύπανση?

Ερωτώ ειναι ένας ακόμα τρόπος να επιβάλλουμε φόρους και επιβαρύνσεις για το καλό του πλανήτη?

Το Ν/Σ μου φαίνεται καθαρά εισπρακτικού χαρακτήρα.
Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να πληρώνω χαράτσι ΚΑΙ για τον καφέ εγώ που πετάω το ποτήρι μου στον κάδο ανακύκλωσης επειδή το κράτος δεν μπορεί να βρει αυτούς που τα πετάνε στον δρόμο και τις θάλασσες και όντως δημιουργούν πρόβλημα.

Αν έχετε αγνό ενδιαφέρον για το περιβάλλον, κοιτάξτε να υποχρεώσετε τους πλαστικοβιομήχανους να χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα υλικά και τους πολίτες να διαχειρίζονται πολιτισμένα τα σκουπίδια τους

Απαγορεύστε και τις συσκευασίες των φρούτων. Είναι παράλογο φρούτα με φλούδα όπως μήλα να βρίσκονται μέσα σε πλαστική συσκευασία. Φυσικά για τα βιολογικά προϊόντα αυτή η παράλογη απαίτηση προέρχεται από το κράτος

Δεν μπορούμε έτσι απλά να αποδημήσουμε ελαφρά την καρδιά τα πλαστικά μιας χρήσης ισχυριζόμενοι, λανθασμένα, ότι είναι το υπέρτατο κακό σε ότι έχει να κάνει με το περιβάλλον.

Αν θα πρέπει να κάνουμε κάτι ώστε να βοηθήσουμε το περιβάλλον μας τότε θα πρέπει να εφαρμόσουμε σε μέγιστο βαθμό την κυκλική οικονομία. Σε αυτή την περίπτωση δεν είναι κακό να αντιγράψουμε χώρες οι οποίες εφαρμόζουν ήδη με πολύ μεγάλη επιτυχία τον Σκανδιναβικό τρόπο διαχείρισης των πλαστικών.

Με το μοντέλο αυτό αφενός εξασφαλίζονται στο έπακρο οι υφιστάμενες θέσεις εργασίας στον χώρο της βιομηχανίας των πλαστικών και αφετέρου δημιουργούνται πολλές νέες θέσεις εργασίας προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον.
Όταν το μοντέλο αυτό ξεκίνησε στην Νορβηγία το κάθε παιδί έβλεπε την ανακύκλωση σαν ένα εξτρά χαρτζιλίκι το οποίο λάμβανε από το κράτος. Το θέμα είναι πως η ανταποδοτικότητα που έδινε το Νορβηγικό κράτος δίνοντας κάποιες κορόνες για κάθε ανακύκλωση πλαστικού εκπαίδευσε γενιές νέων σωστά σκεπτόμενων ανθρώπων οι οποίοι πλέον έχουν την σωστή νοοτροπία και θα εφαρμόζουν διαρκώς την κυκλική οικονομία.

Δεν θα είναι εύκολο στην αρχή αλλά τα αποτελέσματα στο τέλος της ημέρας θα είναι για το σύνολο της κοινωνίας μας ευεργετικά.

Η λύση επομένως δεν είναι η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης PET,PP,PS αλλά ο σωστός τρόπος διαχείρισης αυτών των υλικών.

Η λύση δεν είναι η απώλεια θέσεων εργασίας αλλά ο τρόπος ώστε να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον μας.

Το πρόβλημα τελικά είναι άλλο και δεν πρόκειται να λυθεί με την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης.Αυτό που πρέπει να δούμε είναι η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων.Τα απορρίμματα, που προέρχονται από τη μη ορθή χρήση του προϊόντος, που έχει καταναλώσει ο πολίτης είναι το σύμπτωμα του προβλήματος. Οι αιτίες είναι πολλές. Οι ανεπαρκείς υποδομές, η κουλτούρα της απόρριψης των προϊόντων, η μη εκπαίδευση των πολιτών στο πως θα χειριστούν τα υλικά.
Aυτό που χρειάζεται να κάνουμε λοιπόν είναι καλύτερη ανακύκλωση. Αν το κάνουμε, θα λύσουμε σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης των θαλασσών, των δασών, των δρόμων και των πόλεών μας. Είναι όμως η ανακύκλωση ικανή να απορροφήσει όλα τα πλαστικά που θα της στείλουμε?
Το πλαστικό το οποίο είναι κατ’εξοχήν το πιο καλό και εύκολο για ανακύκλωση
είναι το PET το οποίο το συναντούμε σε πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης για κρύα ροφήματα καθώς και σε όλα σχεδόν τα μπουκάλια νερού και αναψυκτικών.Θα έπρεπε να υπάρχει και να λειτουργεί ένα ενιαίο σύστημα διαχείρισης πλαστικών για τα ποτήρια αυτά τα οποία παράγονται με το ίδιο υλικό με τα μπουκάλια.Με την σωστή ανακύκλωση του PET μπορεί να παραχθεί υψηλής ποιότητας rPET (recycled PET), το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων, ώστε να αποφευχθεί η διάθεση στην αγορά καινούργιου πλαστικού. Αυτός θα έπρεπε να είναι ο βασικός στόχος μίας πραγματικά κυκλικής οικονομίας.
Πιστεύω ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν κίνητρα για χρήση ανακυκλωμένου υλικού επομένως ο νόμος είναι εισπρακτικού χαρακτήρα

Προσωπικά εκτιμώ ότι η λύση βρίσκεται στο πλαφον υποχρεωτικής χρήσης σε ανακυκλώσιμα προιόντα, πχ ο παραγωγός να υποχρεούται σε 70% ανακυκλωσιμο υλικό και 30% νέο. Σίγουρα δε μπορεί να εφαρμοστεί παντού τέτοια οδηγία και κρατήστε το ειδικό τέλος για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν άλλες λύσεις.

Φοβάμαι ότι θα οδηγήσουμε μεγάλη μερίδα επαγγελματιών σε «μαυρη» αγορά συσκευασιών και θα κάνουμε μια τρυπα στο νερο.

Πιο φρόνιμο να ξεκινήσουμε απο τα λάθη που γίνονται σήμερα στην ανακύκλωση τα οποία είναι μεγάλα και σοβαρά και αφού εξασφαλίσουμε αυτό,τότε να μετακυλήσουμε ένα τόσο μεγάλο κόστος σε έναν ολόκληρο κλάδο και τελικά στον καταναλωτή. Για παράδειγμα, τόσοι Δήμοι καταγγέλονται για κακοδιαχείριση απορριμάτων αλλά ακόμα χειρότερα για αποκομιδή των μπλε κάδων με κοινά απορριματοφόρα.

Πιο φρόνιμο να ανταμείβεται ο καταναλωτής για συλλογή πλαστικού και να προωθείται η ιδέα της ανακύκλωσης με ανταποδοτικό τρόπο.

Τέλος νιώθω την ανάγκη να κανω μνεια στην «υγιεινή» των επαναχρησιμοποιούμενων σκευών στο take away εν μέσω επιδημίας και ίσως θα ήταν καλύτερα να εφαρμοστεί αφού εξασφαλίσουμε ότι γλιτώσαμε από τέτοιες απειλές.

όλοι θέλουμε ένα περιβάλλον με καθαρές θάλασσες, δάση και δρόμους πόλεων όμως αυτό σίγουρα δεν θα επιτευχθεί βάζοντας νόμους εισπρακτικού χαρακτήρα. θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για χρήση ανακυκλωμένου υλικού, πράγμα που δεν προβλέπει το νομοσχέδιο. θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να εντοπίζονται και να τιμωρούνται οι πολίτες που ρυπαίνουν το περιβάλλον και όχι λόγω αυτής της αδυναμίας να την πληρώνουν όλοι οι υπόλοιποι. και τέλος κάθε απλός πολίτης θα διερωτούνταν γιατί το νομοσχέδιο προβλέπει μόνο μέτρα και χαράτσια που επηρεάζουν την εστίαση και φυσικά όχι τα μεγάλα σούπερ μάρκετ που προωθούν καθημερινά τα συσκευασμένα τρόφιμα σε πλαστικά μιας χρήσης.

Θα έπρεπε η ανακύκλωση να είναι βασικός στόχος και να επιβραβεύονται οι επιχειρείς που επιλέγουν είδη που περιέχουν ανακυκλωμένο πλαστικό όπως το ΡΕΤ. Όλες οι συσκευασίες που είναι σε πλαστικό στα ράφια σουπερμάρκετ (ρύζι- μακαρόνια κλπ.) δεν ρυπαίνουν..?
Κίνητρα πρέπει να δώσετε για την ανακύκλωση που μπορεί ο καθένας μας να την κάνει αλλά και η κάθε επιχείρηση !

Αναρωτιέμαι γιατί θα πρέπει να πληρώνουν όλοι χαράτσια ειδικά στο χώρο της εστίασης , εφόσον χρησιμοποιούν ανακυκλωμένο πλαστικό όπως είναι το Ρετ( που εχει το μπουκαλι νερου). Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις θα πρέπει να εξαιρεθούν και να ενισχυθούν από το κράτος . Ήδη υπάρχει πρόβλημα στο κλάδο με αναστολές –απολύσεις κλπ .) από τον κορονοiο δεν είναι καιρός και για χαράτσια …
Ο κόσμος πρέπει να ενημερωθεί σωστά για την λέξη <> .. δεν μολύνουν το περιβάλλον μόνο τα ποτήρια και οι σακούλες… Καλό θα ήταν να μιλήσετε και με τους επιχειρηματίες του χώρου πριν την τελική σας απόφαση

Θέλω να απαντήσω στον κύριο Νικόλαο Δημητρίου ότι οι συσκευασίες πλαστικών στα φρούτα χρησιμεύουν για να μειωθεί η φθορά των φρούτων από το να τα πιάνει ο καθένας και να τα δοκιμάζει, όπως γίνεται, η οποία ανέρχεται στο 20%. Αυτό το 20% έχει περιβαλλοντολογικό κόστος, λόγω του μεθανίου και του αιθυλενίου, τα οποία αναδύονται από τα χαλασμένα φρούτα και είναι αέρια του θερμοκηπίου.

Ακόμα μία φορά που το Ελληνικό κράτος νομοθετεί χωρίς προηγουμένως να έχει υπολογίσει τις συνέπειες που θα επιφέρει στην οικονομία του και συνεπώς στην κοινωνία του ο νέος νόμος. Μας είπαν ότι θα ισχύσει μια νέα οδηγία της ευρωπαϊκής ένωσης για τα πλαστικά μίας χρήσης και ανακαλύψαμε ως κράτος και ως έθνος το πεδίο από το οποίο θα μπορέσουμε να λάβουμε πιστοποιητικό <>
Αποφασίσαμε εν μέσω της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης που πλήττει τον πλανήτη και την χώρα μας με χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας σε όλους τους κλάδους των επιχειρήσεων , να δώσουμε ένα επιπλέον χτύπημα στην Ελληνική βιομηχανία πλαστικών . Την εξαγωγική Ελληνική βιομηχανία πλαστικών !
Κανένας φυσιολογικός άνθρωπος δεν θέλει να ζεί μέσα σε ένα σπίτι γεμάτο σκουπίδια και κανείς φυσιολογικός άνθρωπος δεν θέλει να ζει σε έναν πλανήτη κατεστραμμένο από την ρύπανση. Να συμφωνήσουμε λοιπόν ότι είναι πρώτη προτεραιότητα για την χώρα μας η προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό όμως θα πρέπει να γίνει χωρίς να καταστρέψουμε τις ζωές χιλιάδων εργαζομένων . Η λύση υπάρχει και ονομάζεται ανάπτυξη μέσω της κυκλικής οικονομίας.
Να νομοθετήσουμε με σκοπό την παροχή κινήτρων για την δημιουργία επιχειρήσεων περισυλλογής και ανακύκλωσης όλων των πλαστικών ώστε να καταστήσουμε την χώρα μας πρωτοπόρα στην ευρωπαϊκή ένωση σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς ταυτόχρονα να καταστρέφουμε ζωές ανθρώπων.

To σχέδιο νόμου «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον» πιστεύουμε ότι μπορεί να συμβάλει τόσο στη μείωση της πλαστικής σπατάλης όσο και στη μετάβασή μας στην Κυκλική Οικονομία.
Βασικοί πυλώνες της Κυκλικής Οικονομίας είναι: 1) η Μείωση του πλαστικού 2) η Ανακύκλωση 3) η Επαναχρησιμοποίηση πλαστικών.

Θεωρούμε ότι μέσω του συγκεκριμένου σχεδίου νόμου επιβάλλεται να προωθηθεί ο βασικός πυλώνας της Ε.Ε για την Κυκλική Οικονομία, η Ανακύκλωση ώστε να έρθει και η Ελλάδα στα επίπεδα των υπόλοιπων χωρών της Ε.Ε.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε η εισφορά προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος των 0.4 λεπτών να ισχύσει για τα ανακυκλώσιμα πλαστικά μιας χρήσης, ενώ για τα μη ανακυκλώσιμα η εισφορά να είναι 2 ή 3 φορές μεγαλύτερη.

Προωθώντας σωστά την ανακύκλωση όχι μόνο μπορεί να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά η πλαστική ρύπανση, αλλά και να δημιουργηθούν σοβαρές ευκαιρίες για την οικονομία, να εξασφαλιστούν νέες θέσεις εργασίες και να ενισχυθεί η Πράσινη Ανάπτυξη.
Με αυτό τον τρόπο, θα μπορούσε να αντισταθμιστεί ως ένα βαθμό και ο αρνητικός αντίκτυπος που το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου επιφέρει στις βιομηχανίες πλαστικών.

Από την βιομηχανία και το εμπόριο των πλαστικών ειδών ζούνε χιλιάδες οικογένειες ανθρώπων . Η λύση του προβλήματος της ρύπανσης δεν είναι η κατάργηση των πλαστικών αλλά η ανακύκλωση τους. Οι αστυνομικού χαρακτήρα διατάξεις , αντί να στοχεύουν στην απαγόρευση της χρήσης των πλαστικών , θα έπρεπε να στοχεύουν στην επιβολή της ανακύκλωσης τους με δημιουργία νέων θέσεων εργασίας .

Ακόμα μία φορά που το Ελληνικό κράτος νομοθετεί χωρίς προηγουμένως να έχει υπολογίσει τις συνέπειες που θα επιφέρει στην οικονομία του και συνεπώς στην κοινωνία του ο νέος νόμος. Μας είπαν ότι θα ισχύσει μια νέα οδηγία της ευρωπαϊκής ένωσης για τα πλαστικά μίας χρήσης και ανακαλύψαμε ως κράτος και ως έθνος το πεδίο από το οποίο θα μπορέσουμε να λάβουμε πιστοποιητικό πράσινης προοδευτικότητας
Αποφασίσαμε εν μέσω της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης που πλήττει τον πλανήτη και την χώρα μας με χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας σε όλους τους κλάδους των επιχειρήσεων , να δώσουμε ένα επιπλέον χτύπημα στην Ελληνική βιομηχανία πλαστικών . Την εξαγωγική Ελληνική βιομηχανία πλαστικών !
Κανένας φυσιολογικός άνθρωπος δεν θέλει να ζεί μέσα σε ένα σπίτι γεμάτο σκουπίδια και κανείς φυσιολογικός άνθρωπος δεν θέλει να ζει σε έναν πλανήτη κατεστραμμένο από την ρύπανση. Να συμφωνήσουμε λοιπόν ότι είναι πρώτη προτεραιότητα για την χώρα μας η προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό όμως θα πρέπει να γίνει χωρίς να καταστρέψουμε τις ζωές χιλιάδων εργαζομένων . Η λύση υπάρχει και ονομάζεται ανάπτυξη μέσω της κυκλικής οικονομίας.
Να νομοθετήσουμε με σκοπό την παροχή κινήτρων για την δημιουργία επιχειρήσεων περισυλλογής και ανακύκλωσης όλων των πλαστικών ώστε να καταστήσουμε την χώρα μας πρωτοπόρα στην ευρωπαϊκή ένωση σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς ταυτόχρονα να καταστρέφουμε ζωές ανθρώπων.

Παρόλο που ο νόμος είναι σωστός στην βάση του, εταιρίες τον εκμεταλλεύονται προωθώντας τα ΜΗ οικολογικά προϊόντα τους με πρώτη ύλη το PLA και το CPLA ως βιοδιασπώμενα. Τα συγκεκριμένα διασπώνται μόνο υπό πολυ ακραίες συνθήκες,(60βαθμοι κελσίου και μεγάλες πιέσεις) τα οποία δεν υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, δημιουργώντας εξίσου οικολογικό προβλημα αν οχι μεγαλύτερο. Παράδειγμα η πόλη του Λονδίνου και άλλες πόλεις της Αμερικής έχουν ήδη απαγορεύσει και την χρήση του PLA για προϊόντα μιας χρήσης και πακετοποίησης.

Μπορεί να αποβεί μεγάλο λάθος η τυχόν εσπευσμένη υιοθέτηση της κοινοτικής Οδηγίας. Κι αυτό αποδεικνύεται από τις τελευταίες (Σεπτέμβριος 2020) εξελίξεις σε κοινοτικό επίπεδο.
Εκεί διαπιστώθηκε και ομολογήθηκε ότι οι implementing acts της Οδηγίας, οι οποίες έπρεπε να είναι έτοιμες το αργότερο μέχρι τον Ιούλιο του 2020 καθυστέρησαν πάρα πολύ σε αρκετά θέματα και ορισμένες από αυτές δεν είναι ακόμη πλήρως ολοκληρωμένες, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επαρκής χρόνος συμμόρφωσης των βιομηχανικών φορέων με προβλεπόμενες διατάξεις και υποχρεώσεις σήμανσης και συσκευασίας, η οποία (συμμόρφωση) θα πρέπει κατά την Οδηγία να γίνει μέχρι τον Ιούλιο του 2021.
Στην Κοινότητα αναγνώρισαν τις καθυστερήσεις και τις παραλείψεις τους, αλλά διστάζουν και μάλλον αρνούνται να διορθώσουν δεόντως τα πράγματα, ισχυριζόμενοι ότι δεν έχουν την δυνατότητα να αλλάξουν νομικά το κείμενο. Φαίνεται επί του παρόντος ότι προτιμούν την εύκολη λύση που είναι να ρίξουν το μπαλάκι σε εθνικό επίπεδο στις εθνικές κυβερνήσεις και στις αρμόδιες εθνικές αρχές και να προτείνουν-συστήσουν σε αυτές να δείξουν εκείνες μια «ευελιξία» στην εφαρμογή των διατάξεων και υποχρεώσεων της Οδηγίας ιδίως όσον αφορά την συμμόρφωση στις απαιτήσεις σήμανσης και συσκευασίας, για τις οποίες ο χρόνος που απομένει για την αναγκαία προσαρμογή είναι ουσιαστικά ελάχιστος και πολύ ανεπαρκής.
Τα ανωτέρω θα πρέπει να τα ξέρει, να τα παρακολουθεί και να ενεργήσει αναλόγως η κυβέρνηση (και δη το υπουργείο σας) σε συνεννόηση με τα αρμόδια κοινοτικά όργανα επί του πρακτέου.

Αυτο το σχεδιο νομου ειναι μια προχειρη ερμηνεια της Κοινοτικης οδηγιας 2019/904. Εαν το διαβασεται ολο θα δειτε οτι επικαλειται ολα τα αρθρα της οδηγιας εκτος του αρθρου δωδεκα το οποιο λεει:
ΑΡΘΡΟ 12
<>.
Αυτες οι κατευθυντηριες γραμμες δεν εχουν δημοσιευτει ακομα. Μετα απο ερωτηση μου στην commission ελαβα την εξης απαντηση, στης 31/08.
<>

Kind regards,
Kathryn Fleet

European Commission
DG Environment
Unit A2 – Communication
ΓΙΑΤΙ Ο ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΒΓΑΛΕ ΓΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΦΟΡΟ.ΠΩΣ ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΕΙ ΑΥΤΟ?ΜΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ? ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ? ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΑ(ΠΟΤΗΡΙΑ ΚΑΦΕ)ΘΑ ΒΑΛΕΙ ΦΟΡΟ ΚΑΙ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ,(ΚΥΠΕΛΛΑ ΓΙΑΟΥΡΤΙΟΥ)ΟΧΙ??

Εκ της επιτροπής για την βιώσιμη ανάπτυξη του ΣΥΒΙΠΥΣ (Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών και Συσκευασίας) καταθέτουμε τα ακόλουθα σχόλια για το άρθρο 1

Η χώρα μας καλείται να εναρμονιστεί με την ευρωπαϊκή οδηγία 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον. Η σχετική οδηγία παρουσιάζει τεχνικά κενά ως προς τον ορισμό των πλαστικών μιας χρήσης όπως αναφέρεται ρητά στο άρθρο 12: Η Επιτροπή, έως τις 3 Ιουλίου 2020, δημοσιεύει κατευθυντήριες γραμμές, κατόπιν διαβούλευσης με τα κράτη μέλη, οι οποίες περιλαμβάνουν παραδείγματα, ανάλογα με την περίπτωση, για το τι πρέπει να θεωρείται πλαστικό προϊόν μίας χρήσης για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας.

Οι κατευθυντήριες γραμμές (Ramboll study) από την Ευρωπαϊκή επιτροπή δεν έχουν μέχρι σήμερα οριστικοποιηθεί. Αυτό αναμένεται να πραγματοποιεί έως το τέλος του 2020, λίγους μήνες πριν την εφαρμογή της οδηγίας και λίγες εβδομάδες πριν την εφαρμογή του παρόντος σχεδίου νόμου στις Ελληνικές δημόσιες συμβάσεις. Η προσαρμογή της αγοράς σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα δεν αναμένεται να είναι ομαλή.

^[1]
[2]

Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece
Ανθέων 72, 12461, Χαϊδάρι | Τηλέφωνο: 690 7720897 – 215 5257408
^[3] | ^[4]
10.09.2020
Οι θέσεις των ΦτΦ για ν/σ «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον».
Α. ΓΕΝΙΚΑ – ΔΙΕΘΝΗ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece καλωσόρισε επί της αρχής από την πρώτη ημέρα που το ν/σ κατατέθηκε στη δημόσια διαβούλευση. ^[5]
Θεωρούμε ότι η ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2019/904/ΕΕ έρχεται ως συνέχεια της «Ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα πλαστικά και την κυκλική οικονομία στην τοπική και περιφερειακής αυτοδιοίκησης» (A European strategy for plastics in the circular economy local and regional dimension) 2018, και της «4ης Περιβαλλοντικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (UNEA 4) με την οποία δεσμεύτηκαν 170 χώρες, και η Ελλάδα, για την μείωση πλαστικών μιας χρήσης μέχρι το 2030. Τη χώρα μας είχε εκπροσωπήσει ο τότε Υπουργός κ. Σωκράτης Φάμελλος. ^[6]
Είναι ηλίου φαεινότερον ότι η πλαστική κρίση είναι εγγενώς διασυνοριακή και απαιτεί συντονισμένη παγκόσμια απάντηση για να αντιμετωπιστεί επαρκώς, όπως τεκμηριώνεται και από την έκθεση «Πλαστικά & Κλίμα -Το κρυφό κόστος ενός πλαστικού πλανήτη» [Plastic & Climate – The Hidden Costs of a Plastic Planet, Μάιος 2019 ^[7] ]
Παρ’ όλα αυτά, εκθέσεις, αποφάσεις διεθνών και Ευρωπαϊκών οργανισμών για την κατάργηση των πλαστικών, την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, η άποψη που αποκτάει συνεχώς όλο και περισσότερους υποστηρικτές είναι ότι «Η ανακύκλωση δεν είναι αρκετή» [Recycling is not enough].
Στο βιβλίο του με τίτλο «Recyclage : le grand enfumage», ο Flore Berlingen διευθυντής του οργανισμού Zero Waste France υπογραμμίζει τα «όρια της ανακύκλωσης» και «αποκρυπτογραφεί τις υποσχέσεις αυτής της ψεύτικης κυκλικής οικονομίας, η οποία διατηρεί τον μύθο των απείρως ανακυκλώσιμων προϊόντων», Ιούλιος 2020. ^[8]
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Οι ΦτΦ θεωρούν ότι η Περιβαλλοντική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, το ίδιο και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενέκριναν πολλά ψηφίσματα για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά τελικά είναι ανεπαρκή. Για να αποφευχθεί η πλαστική ρύπανση σε θαλάσσια και άλλα περιβάλλοντα, η παγκόσμια κοινότητα θα χρειαστεί ένα ειδικό εργαλείο – μια Σύμβαση για την Παραγωγή Πλαστικών – που θα αφορά τον πλήρη κύκλο ζωής του πλαστικού από την παραγωγή και το σχεδιασμό έως την πρόληψη και τη διαχείριση των αποβλήτων. «Η Σύμβαση για την Πλαστική Ρύπανση: Προς μια νέα παγκόσμια συμφωνία για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης» παρέχει ένα διαρθρωτικό και εννοιολογικό πλαίσιο για μια τέτοια σύμβαση. [Convention on Plastic Pollution Toward a new global agreement to address plastic pollution, Ιούνιος 2020. ^[9] ]
Β. ΤΟ Ν/Σ «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον».
Όπως προαναφέραμε οι ΦτΦ καλωσόρισαν το ν/σ. Ωστόσο καταθέτουμε ορισμένες παρατηρήσεις & προτάσεις:
1. Έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των επιχειρήσεων του κλάδου πλαστικών για τις νέες διαδικασίες.
2. Να προβλεφθούν μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων πλαστικών και των εργαζομένων κατά τη διαδικασία μετάβασης και της μείωσης ή και της διαφοροποίησης της παραγωγής.
3. Πρόβλεψη για ένα κωδικοποιημένο αξιόπιστο μοντέλο για την «Την Ενθάρρυνση των κοινωνικών πρωτοβουλιών για την αλλαγή συμπεριφοράς και αντίληψης» όλων των εμπλεκομένων μερών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Προτεινόμενο μοντέλο: Defra MODEL4E (Enable/ Καθιστώ ικανούς – Engage/ Προκαλώ τη συμμετοχή – Encourage/ Ενθαρρύνω –Exemplify/ Αναδεικνύω καλές πρακτικές).
4. Αξιοποίηση των Παγκόσμιων ή Ευρωπαϊκών Ημερών και Εβδομάδων για τη μείωση αποβλήτων και ειδικότερα των πλαστικών.
5. Σύνδεση του νόμου με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και ειδικότερα με τους στόχους 6,11,12.
6. H μείωση εισαγωγών πλαστικών για ανακύκλωση από την Κίνα, το Βιετνάμ, την Ινδία κ.ά.
7. Οι πυρκαγιές εργοστασίων ανακύκλωσης πλαστικών στη χώρα μας. Αξίζει να ληφθεί σοβαρά υπόψη το Δελτίο Τύπου της «Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης για το νέο ΕΣΔΑ και για τις 64 πυρκαγιές σε ΧΥΤΑ και ΚΔΑΥ από το 2014 – 2020» γιατί εκτός των άλλων αναφέρονται οι πυρκαγιές σε εργοστάσια πλαστικής ανακύκλωσης με πιο πρόσφατη εκείνης της Μεταμόρφωσης, Αύγουστος 2020. ^[10]
Γ. Ειδικές παρατηρήσεις για το άρθρο 4 παρ.10 «οι κοινόχρηστες βρύσες και η δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού.
Απόσπασμα:
«Για τον σκοπό της μείωσης της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης του
μέρους ΣΤ’ του παραρτήματος Ι, από την 1η Ιουλίου 2021, οι Ο.Τ.Α. Α’ βαθμού υποχρεούνται να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και σε δημοτικές παιδικές χαρές, παρέχοντας
κατάλληλη σήμανση στο κοινό που ενθαρρύνει τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων
δοχείων νερού, καθώς και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων της αρμοδιότητάς τους.»
Προφανώς «οι κοινόχρηστες βρύσες και η δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού» είναι μια θετική διάταξη του ν/σ. Όμως τόσο η Ευρωπαϊκή Οδηγία όσο και το αρ.4.10 στο ν/σ δεν εμφανίστηκαν ως «κεραυνός εν αιθρία». Είχαν προηγηθεί κινήσεις πολιτών και φορέων σε όλη την Ευρώπη. ^[11]
Προτάσεις:
1. Να ενημερωθούν άμεσα οι Δήμοι και οι Εταιρείες Ύδρευσης – Αποχέτευσης (ΕΥΔΑΠ, ΕΔΥΑΘ κ.ά.) ότι από την 1η Ιουλίου 2021, οι Ο.Τ.Α. Α’ βαθμού υποχρεούνται να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις, σε δημοτικές παιδικές χαρές κ.ά.
2. Να εξασφαλιστούν τα ανάλογα κονδύλια στους Δήμους για την κατασκευή, τη συντήρηση κοινόχρηστων βρυσών και την παροχή νερού.
3. Ειδικά για τους Δήμους ορισμένων νησιών, όπου για την ποιότητα του νερού θα πρέπει να ληφθεί επιπλέον μέριμνα.
4. Να σταλεί στους Δήμους υπόδειγμα δημιουργίας κοινόχρηστων βρυσών, λαμβάνοντας υπόψη τη δημόσια υγιεινή και ασφάλεια. Ένα πρότυπο θα μπορούσε να είναι η φωτογραφία στο εξώφυλλο του Υπομνήματος.
5. Να αξιοποιηθεί η Ευρωπαϊκή και η διεθνής εμπειρία Δήμων που ήδη διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες.
6. Να δημιουργηθεί εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα μέσω διαδραστικού χάρτη εντοπισμού κοινόχρηστων βρυσών αλλά και καταστημάτων που διαθέτων δωρεάν νερό βρύσης με ειδικό σήμα (διάβαζε και α/α 7)
7. Επιπλέον της δημιουργίας των κοινόχρηστων βρυσών να ενθαρρυνθούν τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος να παρέχουν δωρεάν νερό στους πολίτες για να γεμίζουν τα παγούρια τους. «Free tap water – Available here» ^[12]

Δ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Το ιστορικό Free tap water & οι ΦτΦ ^[13]
2. Διεθνές Συνέδριο «Επιστροφή στη Βρύση», Μάρτιος 2018 ^[14]
3. «Free tap water – Available here» ^[12]
4. Convention on Plastic Pollution Toward a new global agreement to address plastic pollution, Ιούνιος 2020. ^[9]
5. «Recyclage : le grand enfumage» ^[8]
6. Plastic & Climate – The Hidden Costs of a Plastic Planet, Μάιος 2019 ^[7]
7. 6 τρόποι να πείτε ΟΧΙ στο πλαστικό ^[15]
8. ΥΠΕΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ^[16]
9. Λιγότερα απόβλητα – Καλύτερη ζωή α) Drinking water ^[17] β) Refill free tap water ^[18]
10. ΦτΦ: ΥΠΟΜΝΗΜΑ προς ΥΠΕΝ – ΚΕΔΕ – ΕΝΠΕ – ΤΕΕ – ΠΟΕ ΟΤΑ για το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ^[19]

Και τι θα γίνει με όλους αυτούς που δουλεύουν στις βιομηχανίες, σε μαγαζιά delivery, εμπόριο κλπ ?
Θα κλείσουν και θα χάσουν την δουλειά τους πάρα πολλοί άνθρωποι !

Είστε σοβαροί ? όλα αυτά εν μέσω κορονοιού ????

Στα νοσοκομεία που τα πάντα είναι πλαστικά, είναι καλά για την υγεία μας και όταν πίνουμε νερό από πλαστικά μπουκάλια είναι επικίνδυνο; Αποφασίστε!!! Πολύ λαϊκίστικο το βλέπω…..

Το τέλος φαίνεται πολύ εισπρακτικό. Πώς θα διατεθεί; Ο νόμος, όπως διατυπώνεται, αφήνει πολλές υποψίες για κακοδιαχείριση.

Δηλαδή εγώ θα κυκλοφορώ με ένα ποτήρι πολλαπλών χρήσεων το οποίο μετά από λίγο καιρό θα θέλω σύρμα για να ξεπλύνω την βρώμα πριν το βάλω στο πλυντήριο και ξοδέψω ρεύμα, νερό και απορρυπαντικά και θα με πείσετε ότι όλο αυτό είναι οικολογικό, ενώ αν δεν το κάνω θα πρέπει να πληρώσω χαράτσι για να το φάνε κάτι γνωστές ΜΚΟ ????????

Δηλαδή αν τα »εναλλακτικά» προϊόντα ή τα πλαστικά που δεν είναι μίας χρήσης, τα πετάμε στον δρόμο και τις θάλασσες είμαστε εντάξει ????

Το γεγονός ότι το νομοσχέδιο βάζει χαράτσια μόνο σε έναν συγκεκριμένο κλάδο δίνει υποψίες συμφερόντων και διαπλοκής.

Κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει σχέδιο διαχείρισης όλων των απορριμάτων πλαστικών και μη, πολλαπλών και μίας χρήσης με έμφαση την ανακύκλωση ώστε τα απορρίματα να αποτελούν πρώτες ύλες πραγματικά made in Greece.

Άραγε όλα αυτά τα άλλα προϊόντα που παράγονται ?

Μήπως Τουρκία ???????

Η πλαστική ρύπανση έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Από το 2018 η ΕΕ προσπαθήσει να απαντήσει στο διττό πρόβλημα, αφενός της πλαστικής ρύπανσης και αφετέρου της περιορισμένης δυνατότητας των πλαστικών να ανακτηθούν όταν καταστούν απόβλητα και να ανακυκλωθούν. Με την Οδηγία (ΕΕ) 2019/904, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί να περιορίσει τις επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο από την αλόγιστη χρήση πλαστικών μιας χρήσης και κατ’ επέκταση την ολοένα αυξανόμενη δημιουργία πλαστικών απορριμμάτων. Εν ολίγοις, η οδηγία προβλέπει την ανάληψη μέτρων για την απόσυρση από την αγορά μιας σειράς πλαστικών μιας χρήσης, την πρόληψη δημιουργίας πλαστικών απορριμμάτων, την μείωση της κατανάλωσης, τη δημιουργία νέων σχημάτων και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Σε πρόσφατες μελέτες του, το WWF Ελλάς έδειξε πως η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω αναφορικά με τη διαχείριση των πλαστικών της απορριμμάτων και πρότεινε συγκεκριμένα μέτρα για την άμβλυνση της πλαστικής ρύπανσης. Η έγκαιρη ενσωμάτωση της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 είναι απαραίτητη για να αλλάξει το κλίμα αδράνειας των τελευταίων ετών. Υπό αυτό το πλαίσιο, η δημοσίευση του παρόντος νομοσχεδίου κρίνεται θετικά.
Εξίσου θετικά κρίνεται το γενικό περιεχόμενο του νομοσχεδίου μιας και ανταποκρίνεται στο γράμμα και στο ευρύτερο πνεύμα της οδηγίας. Οι πιο σημαντικές πρόνοιες που περιέχονται στο νομοσχέδιο αφορούν τη θέσπιση συστήματος εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες (DRS), την πρόκριση της επαναχρησιμοποίησης σε καταστήματα εστίασης, την έγκαιρη ημερομηνία έναρξης εφαρμογής ορισμένων μέτρων, τη θέσπιση ικανοποιητικού στόχου για την μείωση κατανάλωσης κάποιων πλαστικών μιας χρήσης.
Παρόλα αυτά, η ενσωμάτωση της οδηγίας θα μπορούσε να προχωρήσει σε ακόμα πιο ριζικές τομές που δίνουν έμφαση στην πρόληψη παραγωγής πλαστικών αποβλήτων και στην επαναχρησιμοποίηση αντί της αντικατάστασης με άλλα προϊόντα μιας χρήσης. Θα μπορούσε επιπλέον να προχωρήσει σε μια σειρά συμπληρωματικών μέτρων που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας αλλά είναι εξίσου απαραίτητα όπως για παράδειγμα η εξαίρεση των πλαστικών μιας χρήσης από τις δημόσιες προμήθειες (τόσο σε προϊόντα, όσο και σε υπηρεσίες), η δημιουργία πανελλαδικού δικτύου δημόσιων βρυσών για τον περιορισμό της κατανάλωσης εμφιαλωμένου νερού, η υλοποίηση μέτρων για την πρόληψη ρύπανσης από μικροπλαστικά, η επιβολή αυστηρότερων κανόνων στους υπόχρεους παραγωγούς, η υποχρέωση για επαναχρησιμοποιήσιμα είδη σε φεστιβάλ και μεγάλες εκδηλώσεις κοκ.
Πιο κάτω παραθέτουμε αναλυτικά τις προτάσεις μας.

Σχολιασμός του σχεδίου νόμου

Άρθρο 4- μείωση της κατανάλωσης (άρθρο 4 οδηγίας).
Η θέσπιση στόχου μείωσης κατά 30% το 2024 και κατά 60% το 2026 είναι μια επιβεβλημένη πράξη που ορθώς έχει συμπεριληφθεί (παρ. 2). Το ζητούμενο είναι η μείωση της κατανάλωσης σε απόλυτα μεγέθη. Ορθά επίσης, τίθεται ως έτος βάσης το 2022, μιας και το 2021 αναμένουμε κατευθυντήριες από την Κομισιόν για τη μεθοδολογία μέτρησης.
Θετικά κρίνεται η επιβολή εισφοράς σε κύπελα και φαγητοδοχεία (παρ. 3). Όμως, λαμβάνοντας υπόψη ότι το τέλος πλαστικής σακούλας κατά 7 και 9 λεπτά δεν στάθηκε ικανό να περιορίσει την υπερκατανάλωση, θα πρέπει η εισφορά στα κύπελα και φαγητοδοχεία να οριστεί σε τουλάχιστον 15 λεπτά πλέον ΦΠΑ για κάθε διακριτό προϊόν (κύπελο, φαγητοδοχείο και πλαστικά κάλυμμα ή καπάκι). Να σημειωθεί πως Ιρλανδία και Σκωτία προγραμματίζουν την επιβολή τέλους 25 λεπτά και 25 πένες αντίστοιχα για πλαστικά κύπελα καφέ. Η εισφορά δεν πρέπει να είναι ένας ακόμα φοροεισπρακτικός μηχανισμός αλλά να αποσκοπεί στην αλλαγή συμπεριφοράς. Ως εκ τούτου, δυο είναι τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να περιέχει: α) ένα υψηλό τέλος που θα αποθαρρύνει τη χρήση και θα ευνοεί την επαναχρησιμοποίηση, β) μια μόνιμη διαδικασία αξιολόγησης σχετικά με το αν πετυχαίνει τον στόχο της και το ποσοστό μείωσης των εν λόγων πλαστικών μιας χρήσης, ώστε ανάλογα να αναθεωρείται.
Αναφορικά με τα έσοδα που θα κατευθυνθούν στο πράσινο ταμείο από την είσπραξη της εισφοράς (παρ. 3), ορθά γίνεται η επισήμανση στο άρθρο 19 του σχεδίου νόμου ότι θα υπάρξει κ.υ.α. με την οποία θα ορίζεται ο τρόπος διάθεσης των εσόδων. Αποτελεί πάγια άποψή μας ότι τα έσοδα δεν πρέπει να κατευθυνθούν μόνο σε δράσεις καθαρισμού παραλιών, που ούτως ή άλλως θα έπρεπε να αναλαμβάνονται από τις οικίες δημοτικές αρχές, αλλά να οδηγούνται και σε οριζόντιες κρίσιμες παρεμβάσεις όπως για τη διαλογή στην πηγή, τη θέσπιση συστημάτων διαλογής πόρτα-πόρτα, στη δημιουργία δικτύου δημόσιων βρυσών, για εκτεταμένες καμπάνιες ευαισθητοποίησης, καθώς και για τη βελτίωση της κατάστασης των θαλάσσιων υδάτων στο πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (οδηγία 2008/56/ΕΚ).
Η δυνατότητα παροχής επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών στα σημεία πώλησης (παρ. 4) βρίσκεται επίσης στη σωστή κατεύθυνση, καθώς και τα μέτρα που προβλέπονται στις παραγράφους 5 και 6 για τη δυνατότητα του καταναλωτή να χρησιμοποιεί δικό του σκεύος και την απαγόρευση χρήσης ειδών μιας χρήσης από catering, καντίνες, σκηνές κοκ. Επιπλέον, η παρακολούθηση της προόδου από την εφαρμογή των μέτρων, ορθώς έχει αποδοθεί στον ΕΟΑΝ (παρ. 9).
Αναφορικά με την πρόβλεψη της παρ. 10 για την υποχρέωση των ΟΤΑ να διαθέτουν βρύσες σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές και να επεκτείνουν το δίκτυο με βρύσες σε χώρους συνάθροισης κοινού, θεωρούμε είναι ένα ευπρόσδεκτο μέτρο αν και θα μπορούσε να υπάρχει ρητή πρόβλεψη για ανάπτυξη δικτύου δημόσιων βρυσών σε μεγάλα αστικά κέντρα και τουριστικούς προορισμούς.
Πέραν αυτών, το άρθρο 4 μπορεί και πρέπει να προχωρήσει και στις εξής ρυθμίσεις:
Α. Να γίνει σαφές πως οι πρόνοιες του αρ.4 εφαρμόζονται και για χάρτινα ποτήρια με επίχρισμα πλαστικής μεμβράνης.
Β. Θέσπιση στόχου επαναχρησιμοποίησης. Μιας και στο προοίμιο 14 προτείνεται πως «τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη χρήση προϊόντων πολλαπλής χρήσεως τα οποία, αφού γίνουν απόβλητα, θα είναι κατάλληλα για προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση», κρίνεται σκόπιμο να τεθεί στόχος για την επαναχρησιμοποίηση σε κυπελάκια και περιέκτες τροφίμων. Με αυτόν τον τρόπο θα δοθεί το κατάλληλο στίγμα για το πού πρέπει να κινηθεί η αγορά. Ο στόχος θα πρέπει να αφορά ξενοδοχεία και επιχειρήσεις εστίασης, περιλαμβανομένων των ταχυφαγείων, εκδηλώσεις και φεστιβάλ, καθώς και όλες τις υπηρεσίες και εκδηλώσεις του δημόσιου τομέα. Παράδειγμα τέτοιου στόχου μπορεί να αναζητηθεί σε σχετική νομοθετική πρωτοβουλία στην Ισπανία (Βαλεαρίδες νήσοι, Ναβάρρα).
Γ. Δημόσιες προμήθειες. Ειδικά για τον δημόσιο τομέα, θα πρέπει στις δημόσιες προμήθειες να ενταχθεί όρος υποχρεωτικής προμήθειας επαναχρησιμοποιήσιμων υλικών για περιέκτες, κυπελάκια, αλλά και για πιάτα, μαχαιροπήρουνα. Εδώ πιθανά μπορεί να υπάρξει εξαίρεση για νοσοκομεία που περιθάλπουν ασθενείς με λοιμώδεις νόσους.
Δ. Σχολικά γεύματα. Επιπρόσθετα, για τον θεσμό των ‘σχολικών γευμάτων’ θα πρέπει να υπάρξει σαφής μνεία πως θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ανοξείδωτα φαγητοδοχεία πολλαπλών χρήσεων (tiffin boxes). Να σημειωθεί ότι στα σχολικά γεύματα εκτιμάται ότι υπό φυσιολογικές συνθήκες χρησιμοποιούνται τουλάχιστον 40 εκατομμύρια φαγητοδοχεία (γεύμα και σαλάτα), τα οποία σχεδόν όλα καταλήγουν στον κοινό κάδο και δεν ανακυκλώνονται. Το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε πρόσφατα μετά από ευγενική χορηγία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη στην παροχή παγουριών νερού στα παιδιά που φοιτούν στα δημοτικά σχολεία της χώρας. Ένας από τους λόγους που συνέβη αυτό είναι για τη βιωματική εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με την ανάγκη μείωσης των πλαστικών μιας χρήσης. Με την αλόγιστη χρήση πλαστικού στα σχολικά γεύματα, όμως, δίνεται το αντίθετο μήνυμα στα παιδιά κι ακυρώνεται η κατά τα άλλα θετική ενέργεια του Υπουργείου Παιδείας.
Ε. Φεστιβάλ και μεγάλες εκδηλώσεις (άνω των 500 ατόμων). Σε συνέχεια του παραπάνω, θα πρέπει να οριστεί ρητά ότι σε φεστιβάλ και δραστηριότητες σε χώρους μεγάλης προσέλευσης επισκεπτών και θεατών θα υπάρχει πρόβλεψη για επαναχρησιμοποιήσιμα δοχεία νερού ή αναψυκτικών ή αλκοόλ, και επαναχρησιμοποιήσιμα δοχεία φαγητού (tiffin boxes), τα οποία θα μπορούν να δίδονται με τιμή πώλησης on top (πχ. 1-2 ευρώ για κύπελο) και θα μπορούν να επιστρέφονται ώστε να δίδεται πίσω το αντίτιμο ή να τα κρατούν οι επισκέπτες μιας και τα έχουν ήδη προπληρώσει. Πρόκειται για μια πολύ ώριμη πράξη που ήδη εφαρμόζεται σε πολλά φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει σε αυτές τις εκδηλώσεις να απαγορευτεί η διάθεση νερού, αλκοόλ και αναψυκτικών και φαγητού σε πλαστικά δοχεία μιας χρήσης.
ΣΤ. Στο ίδιο πλαίσιο θα μπορούσε το σχέδιο νόμου να περιέχει πρόβλεψη για δυνατότητα επιχειρήσεων να αναπτύσσουν συστήματα εγγυοδοσίας για κυπελάκια και φαγητοδοχεία, για τα οποία θα δοθούν ευνοϊκά κίνητρα για την ανάπτυξή τους (πχ. υποχρεωτική σύναψη συμφωνίας με τέτοια σχήματα για εκδηλώσεις και δραστηριότητες του δημόσιου τομέα), έτσι ώστε να κινηθεί η αγορά προς αυτή την κατεύθυνση. Ήδη αρκετά τέτοια συστήματα αναπτύσσονται με επιτυχία σε άλλες χώρες της Ευρώπης (πχ. Loopstore, FreiburgCup, Recup, Recircle κτλ) και θα μπορούσαν παρόμοιες επιχειρηματικές δραστηριότητες να λειτουργήσουν και στη χώρα μας.

Άρθρο 5 – περιορισμοί της διάθεσης στην αγορά (άρθρο 5 της οδηγίας)
Για να αποφευχθεί η δυνατότητα σε παραγωγούς να διαθέσουν μεγάλες ποσότητες των προϊόντων που περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του αρ. 5 λίγες μέρες πριν την ημερομηνία απαγόρευσης της διάθεσης (παρ. 1), θα πρέπει το σχέδιο νόμου να περιλάβει πρόβλεψη βάσει της οποίας οι παραγωγοί θα μπορούν να διαθέσουν τέτοια προϊόντα στην αγορά το αργότερο έως 3/3/2021.
Θετικά κρίνεται η παρ. 2 με την οποία οι φορείς της γενικής κυβέρνησης από 15/1/2021 σταματούν να προμηθεύονται τέτοια προϊόντα. Όμως πουθενά δεν περιγράφεται ο μηχανισμός ελέγχου τήρησης του εν λόγω μέτρου και ο τρόπος που θα αποτραπεί η μη-εφαρμογή του μέτρου από φορείς της γενικής κυβέρνησης. Θεωρείται αναγκαία η συμπερίληψη τρόπων ελέγχου της ορθής εφαρμογής.
Πέραν αυτού προτείνουμε και το εξής:
Α) Αποφυγή κατακλυσμού της αγοράς με άλλα εναλλακτικά μιας χρήσης. Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την αποφυγή εναλλακτικών προϊόντων μιας χρήσης των οποίων η υπερβολική χρήση μπορεί να ενέχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις στον κύκλο ζωής των προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να υπάρξει υποχρέωση για ταχυφαγεία, εστιατόρια, ξενοδοχεία, υπεραγορές, εμπορικά κέντρα κλπ να έχουν μόνο επαναχρησιμοποιήσιμα πιάτα και μαχαιροπήρουνα για την επιτόπια κατανάλωση φαγητού από τους πελάτες. Για τις εν λόγω επιχειρήσεις που θα υπόκεινται στο μέτρο θα ήταν θετικό να δοθούν κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη διαδικασία που μπορούν να ακολουθήσουν και τις αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας.
Β) Η απαγόρευση διάθεσης στην αγορά να περιλαμβάνει και προϊόντα που αποκαλούνται βιοαποδομήσιμα, αλλά που στην πράξη αποδομούνται μόνο σε βιομηχανικές συνθήκες.

Άρθρο 6 – απαιτήσεις για τα προϊόντα (άρθρο 6 της οδηγίας)
Κρίνουμε σωστή και ασφαλή την πρόβλεψη θωράκισης του πλαισίου εφαρμογής του αρ.6, όπως αυτή αναφέρεται στην παρ. 2, βάσει της οποίας τα ποσοστά ανακυκλωμένου πλαστικού για τις φιάλες ποτών δεν αφορούν μόνο τον μέσο όρο της αγοράς αλλά εφαρμόζονται και για κάθε παραγωγό μεμονωμένα, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία μιας αγοράς δυο ταχυτήτων, όπου κάποιοι παραγωγοί θα προχωρήσουν μπροστά κι άλλοι θα αδιαφορήσουν.
Πέραν των όσων αναφέρονται στο αρ. 6 του σχεδίου νόμου, προτείνουμε και εξής:
Α) Επέκταση της πρόβλεψης για ενσωματωμένα καπάκια και καλύμματα. Η πρόβλεψη δεν θα πρέπει να αφορά μόνο τα πλαστικά που ορίζονται στο μέρος Γ του παραρτήματος της οδηγίας (περιέκτες ποτών), αλλά να συμπεριλάβει εν γένει τους πλαστικούς περιέκτες και δοχεία. Αυτή η πρόβλεψη θα πρέπει να υποστηριχθεί από την ελληνική κυβέρνηση στις συζητήσεις που θα λάβουν χώρα στο πλαίσιο της έγκρισης του εναρμονισμένου προτύπου.
Β) Πεδίο εφαρμογής για τις φιάλες. Να τονιστεί πως ο στόχος για το 2025 αφορά μόνο τις φιάλες PET ενώ ο στόχος για το 2030 αφορά όλες τις πλαστικές φιάλες ποτών. Μιας και οι επιχειρήσεις κινούνται πολύ έντονα σε αυτόν τον τομέα, δεν υπάρχει λόγος διάκρισης και θα πρέπει ο στόχος του 2025 να αφορά το σύνολο των φιαλών που αναφέρονται στο μέρος ΣΤ του παραρτήματος της οδηγίας.
Γ) Άλλες προβλέψεις. Για τις εν λόγω φιάλες θα πρέπει να γίνει σαφές πως δεν έχουν προσμίξεις που θα δυσκολεύει την ανάκτηση και ανακύκλωσή τους στο πλαίσιο ανάπτυξης συστήματος εγγυοδοσίας. Επίσης, για τις φιάλες με ανακυκλωμένο υλικό θα πρέπει να υπάρξει διαφοροποίηση των εισφορών (ecomodulation) στα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.
Δ) Δειγματοληψία και έλεγχος. Θα πρέπει να προβλεφθεί πως ο ΕΟΑΝ θα προβαίνει σε διαδικασία δειγματοληψίας και ελέγχου τήρησης των προτύπων για την εξασφάλιση του ποσοστού ανακυκλωμένου υλικού και της ποιότητας αυτών, και σε περίπτωση βεβαίωσης παρανομιών θα υπάρχουν σχετικές κυρώσεις. Για την εν λόγω διαδικασία θα πρέπει να υπάρξει σχετική μνεία που θα παραπέμπει σε περαιτέρω εξειδίκευση της διαδικασίας ελέγχου/τήρησης προδιαγραφών και στόχων εκ μέρους του ΕΟΑΝ.

Άρθρο 7 – απαιτήσεις σχετικά με τη σήμανση (άρθρο 7 της οδηγίας)
Οι παράγραφοι 1 και 2 του σχεδίου νόμου μεταφράζουν τις προβλέψεις του αρ. 7 της οδηγίας. Με την παρ. 3 επιχειρείται να επεκταθεί η υποχρέωση σήμανσης στα πλαστικά μιας χρήσης και τα εναλλακτικά αυτών που περιλαμβάνονται στα μέρη Α και Β του παραρτήματος ΙΙ. Παρότι είναι αναμφίβολα μια θετική κατεύθυνση, την θεωρούμε ημιτελή κι ως εκ τούτου χρήζει βελτίωσης.
Όπως έχει φανεί στην Ελλάδα αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη, η σήμανση των πλαστικών προϊόντων (κι όχι μόνο) αποτελεί μεγάλο εμπόδιο τόσο στην ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, όσο και στην επίτευξη καλύτερων ποσοστών ανάκτησης/ανακύκλωσης. Ειδικά η σήμανση των συσκευασιών με το σήμα που υποδηλώνει ότι έχουν καταβληθεί οι προβλεπόμενες εισφορές σε ΣΣΕΔ έχει αποδειχθεί πως δημιουργεί σύγχυση στους καταναλωτές σχετικά με την ανακυκλωσιμότητα ή όχι ενός προϊόντος.
Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε απαραίτητη την ενσωμάτωση πρόβλεψης για άμεση αλλαγή στη σήμανση των πλαστικών (αλλά και όλων των συσκευασιών) ώστε να είναι σαφές στους καταναλωτές τι ανακυκλώνεται και τι όχι. Η σήμανση θα πρέπει να είναι ευδιάκριτη και επεξηγηματική και θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου τα πλαστικά διαθέτουν σήμανση ανάλογα με το πόσο εύκολα ανακυκλώνονται (πχ. widely recycled, non recycled, etc) ή της Γαλλίας (το λεγόμενο Triman). Πρόσφατα, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία άλλαξαν τη σήμανση των προϊόντων αναφορικά με την ανακυκλωσιμότητά τους με θετικά όπως έχει φανεί αποτελέσματα. Το κόστος επικοινωνίας προς τους καταναλωτές για τη νέα σήμανση θα πρέπει να καλυφθεί μέσα από τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού. Για τις ανάγκες δημιουργίας της σήμανσης θα πρέπει να ανατεθεί στον ΕΟΑΝ η δημιουργία του νέου πλαισίου για τη σήμανση, το οποίο κατόπιν θα πρέπει να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς. Η νέα σήμανση βάσει ανακυκλωσιμότητας θα μπορεί να συνυπάρξει και να συνδυαστεί με τη διαφοροποίηση των εισφορών (ecomodulation). Παραδείγματα σήμανσης μπορούν να βρεθούν εδώ.

Άρθρο 8 – επέκταση προγράμματος διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τις συσκευασίες για τα προϊόντα μίας χρήσης του τμήματος Ι του μέρους E’ του παραρτήματος I (άρθρο 8 της οδηγίας)
Σύμφωνα την παρ. 2, οι παραγωγοί των προϊόντων της παρ. 1 που δεν αποτελούν συσκευασίες, πρέπει να συμμετέχουν σε υφιστάμενο ή να οργανώσουν δικό τους ΣΣΕΔ έως τις 5/1/2023. Γνωρίζοντας τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους κινούνται τα υφιστάμενα ΣΣΕΔ και γενικότερα γνωρίζοντας την αργή πορεία σύστασης νέων ΣΣΕΔ, προτείνουμε να οριστεί ως καταληκτική ημερομηνία για την παρ. 2 η 5/1/2022, ανεξάρτητα από το πότε θα ξεκινήσει η καταβολή εισφορών για τα εν λόγω προϊόντα.
Στις παρ. 3 και 4 περιγράφονται οι υποχρεώσεις των ΣΣΕΔ, όπως ορίζει η οδηγία. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η εμπειρία χρόνων από τη λειτουργία των ΣΣΕΔ συσκευασιών στην Ελλάδα, έχει δείξει πως αυτά πάσχουν από δομικές δυσλειτουργίες και φαίνονται απρόθυμα να προχωρήσουν δυναμικά, χωρίς την επιβολή μέτρων από τη δημόσια διοίκηση. Βάσει αυτής της πραγματικότητας και γενικότερα σε μια προσπάθεια να χυθεί φως στο ομιχλώδες τοπίο των συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού στην Ελλάδα, προτείνουμε τα εξής:
Α. Να αναληφθεί από τα ΣΣΕΔ το πραγματικό κόστος. Σύμφωνα με τις νέες συστάσεις της Επιτροπής, στην παρούσα οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης, τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού θα πρέπει να αναλάβουν το πλήρες κόστος για τη συλλογή των αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένης της υποδομής και της λειτουργίας της), για τη μεταφορά και την επεξεργασία τους, για το κόστος καθαρισμού και την επακόλουθη μεταφορά και επεξεργασία, για τα μέτρα ευαισθητοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται η ανάθεση έρευνας εκ μέρους του ΕΟΑΝ για την εκτίμηση του συνολικού κόστους διαχείρισης αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας και συντήρησης των υποδομών, καθαρισμού και ευαισθητοποίησης, ώστε στη συνέχεια να οριστούν οι χρηματοδοτικές υποχρεώσεις των ΣΣΕΔ που είτε υπάρχουν, είτε πρόκειται να συσταθούν. Επιπρόσθετα, επαναφέρουμε την πάγια πρότασή μας για αξιολόγηση από ανεξάρτητο φορέα της βιωσιμότητας και αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων ΣΣΕΔ κι αν χρειαστεί να ανακληθούν οι άδειες προβληματικών συστημάτων.
Η έρευνα για το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων και τον επιμερισμό αυτού στα συστήματα διευρυμένης ευθύνης θα πρέπει να αποτελέσει μέγιστη προτεραιότητα για την Πολιτεία και απαιτείται να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Β. Διαφοροποίηση εισφορών (ecomodulation). Η διαφοροποίηση των εισφορών περιγράφεται ακροθιγώς στην παρ. 4β, χωρίς όμως να επιβάλλεται. Θεωρούμε ότι για να κινηθεί η αγορά προς μια κυκλικότερη κατεύθυνση θα πρέπει οι εισφορές στα σχετικά ΣΣΕΔ να αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος ενός πλαστικού προϊόντος στο περιβάλλον και την οικονομία. Η υποχρεωτική θέσπιση διαφοροποιημένων εισφορών ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα και το ανακυκλωμένο περιεχόμενο, καθώς και με την αντοχή και την επαναδιορθωσιμότητα κρίνεται απαραίτητη. Αν μάλιστα τα ΣΣΕΔ καθυστερούν να εισηγηθούν στον ΕΟΑΝ τις διαφοροποιημένες εισφορές, αυτές θα πρέπει να επιβληθούν με απόφαση του ΕΟΑΝ, το αργότερο έως την 1/3/2021.

Άρθρα 9 και 10 – πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα προϊόντα των τμημάτων ΙΙ και ΙΙΙ του μέρους E’ του παραρτήματος I (άρθρο 8 της οδηγίας)
Τα εν λόγω άρθρα του σχεδίου νόμου αφορούν η θέσπιση ΣΣΕΔ για υγρά μαντηλάκια, μπαλόνια και προϊόντα καπνού. Η μόνη παρατήρηση εδώ αφορά τον ρόλο του ΕΟΑΝ. Ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας για τον έλεγχο των ΣΣΕΔ στην Ελλάδα, δεν θα πρέπει να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, αλλά οφείλει να κάνει την απαραίτητη προεργασία για τον σχεδιασμό των ΣΣΕΔ και το κόστος που θα πρέπει να επωμιστούν.

Άρθρο 11 – πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα αλιευτικά εργαλεία (άρθρο 8 της οδηγίας)
Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων είναι ένα από τα κύρια αίτια θανάτωσης θαλάσσιων ειδών, κρίνεται θετικά η πρόβλεψη για λειτουργία ΣΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας από τους παραγωγούς αλιευτικών εργαλείων (παρ. 3), ένα χρόνο νωρίτερα από ό,τι προβλέπει η οδηγία. Θετικά επίσης κρίνεται και η θέσπιση στόχου 50% ελάχιστου ποσοστού συλλογής απόβλητων αλιευτικών εργαλείων με σκοπό την ανακύκλωση από το 2025 (παρ. 2). Όμως ο στόχος αυτός θα έπρεπε να βαίνει αυξανόμενος ώστε έως το 2030 να συλλέγεται προς ανακύκλωση τουλάχιστον το 90%.
Θεωρούμε επίσης αναγκαίο να υπάρχει πρόβλεψη πως το νέο σύστημα διευρυμένης ευθύνης θα καλύπτει και το κόστος απορρύπανσης, προκειμένου να δοθεί κίνητρο στους παραγωγούς να διασφαλίσουν τον περιορισμό των εξ αμελείας ή εκ προθέσεων απορρίψεων των αλιευτικών εργαλείων στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Άρθρο 12 – γενικές ρυθμίσεις για τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού
Αναφορικά με τα προγράμματα καθαρισμού και την απόδοση πόρων σε ΟΤΑ μέσω ΕΟΑΝ (παρ. 1), θεωρούμε πως ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα γραφειοκρατικό μη-αποτελεσματικό σύστημα. Ο στόχος είναι το κάθε νέο ΣΣΕΔ να επωμίζεται το κόστος των καθαρισμών και να αποδίδει απευθείας στις δημοτικές αρχές τα απαιτούμενα ποσά, βάσει μιας διαφανούς και εγκεκριμένης από τον ΕΟΑΝ μεθοδολογίας υπολογισμού των εξόδων. Τα ΣΣΕΔ θα πρέπει να καλύπτουν το 100% του κόστους καθαρισμών.
Επιπρόσθετα, δεν θα πρέπει να αρκεί η υποβολή βεβαίωσης περαίωσης των καθαρισμών εκ μέρους των δήμων αλλά να υπάρχει αναλυτική αναφορά με ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα σχετικά με τις δράσεις καθαρισμού, η οποία θα αποστέλλεται στον ΕΟΑΝ. Προτείνουμε επίσης να υπάρξει πρόβλεψη ελέγχων από τον ΕΟΑΝ για την αρτιότητα και αξιοπιστία των προγραμμάτων καθαρισμού, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα ποσά δεν θα σπαταληθούν σε άλλες ενέργειες.
Θετικά κρίνεται η πρόβλεψη της παρ. 5 για διαβούλευση του ΕΟΑΝ σχετικά με τη ρύθμιση, οργάνωση, λειτουργία και τα αποτελέσματα της εναλλακτικής διαχείρισης. Αυτό βέβαια συνεπάγεται πως ο ΕΟΑΝ θα αναπτύξει μια δυναμική βάση πληροφόρησης για την αποτελεσματικότητα των ΣΣΕΔ και ότι τα αποτελέσματα της διαβούλευσης θα αξιοποιούνται για αλλαγές και βελτιώσεις.

Άρθρο 13 – χωριστή συλλογή (άρθρο 9 της οδηγίας)
Η θέσπιση και λειτουργία από τις 5/1/2023 ενιαίου ΣΣΕΔ με αποκλειστικό σκοπό την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις φιάλες (παρ. 3) είναι μια από τις πιο σημαντικές προβλέψεις του σχεδίου νόμου. Όπως ομολογούν όλοι οι φορείς της αγοράς, μόνο με σύστημα εγγυοδοσίας μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι χωριστής συλλογής που προβλέπει η οδηγία.
Θεωρούμε επίσης ορθή την πρόβλεψη να τεθεί στόχος επαναχρησιμοποίησης (παρ. 4), όμως κρίνουμε απαραίτητο να γίνει υποχρέωση του νέου ΣΣΕΔ η επίτευξη στόχων επαναχρησιμοποίησης. Στο ίδιο πλαίσιο θεωρούμε πως το ΣΣΕΔ δεν θα πρέπει να μείνει μόνο στη συλλογή φιαλών από πλαστικό, αλλά να περιλαμβάνει επίσης φιάλες από γυαλί και αλουμίνιο και να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να συλλέγει φιάλες πολλαπλών χρήσεων και έτοιμων προς επανάχρηση.
Η πρόβλεψη για την ανάπτυξη τέτοιου συστήματος θα πρέπει να ακολουθηθεί από ανάθεση μελέτης σκοπιμότητας για το πεδίο εφαρμογής, τον σχεδιασμό του συστήματος, το κόστος που θα προκύψει και πώς αυτό θα επιμεριστεί. Η μελέτη σκοπιμότητας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως την άνοιξη του 2021, ώστε να υπάρξει ο κατάλληλος χρόνος προετοιμασίας της αγοράς και διευθέτησης τυχόν διενέξεων με υφιστάμενα ΣΣΕΔ συσκευασιών.
Τέλος, χρειάζεται απαραίτητα να διαγραφεί από την παρ. 3 του άρ. 13 η αναφορά «μέσω φορέα ΣΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών» διότι προκαλεί πολλές παρερμηνείες και μοιάζει σαν να πρόκειται για μια χαριστική ρύθμιση. Με αυτή την αναφορά φαίνεται σαν η Πολιτεία να θεσπίζει τη δημιουργία ενός νέου ΣΣΕΔ για φιάλες το οποίο θα πρέπει να λειτουργεί υποχρεωτικά ως υποσύνολο ενός από τα δυο ΣΣΕΔ συσκευασιών που λειτουργούν σήμερα. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, θεωρούμε τη συγκεκριμένη πρόβλεψη λανθασμένη για πολλούς λόγους. Η εφαρμογή του συστήματος επιστροφής εγγύησης θα πρέπει να γίνει πράξη μέσα από ένα νέο ΣΣΕΔ που δεν θα έχει καμιά σχέση με τα υφιστάμενα συστήματα, καθώς σε διαφορετική περίπτωση το ΣΣΕΔ εγγυοδοσίας θα υπονομευτεί από τις προτεραιότητες των υφιστάμενων ΣΣΕΔ συσκευασίας. Ένα νέο ΣΣΕΔ για φιάλες θα μπορεί να οργανωθεί καλύτερα και δεν θα κουβαλά μαζί του τα λάθη των υφιστάμενων ΣΣΕΔ.

Άρθρο 14 – μέτρα ευαισθητοποίησης (άρθρο 10 της οδηγίας)
Κρίνεται θετικά η πρόβλεψη για έγκριση των προγραμμάτων ευαισθητοποίησης από τον ΕΟΑΝ (παρ. 2). Σημειώνουμε επιπρόσθετα πως οι εκστρατείες ενημέρωσης φαντάζουν εύκολες στην υλοποίηση, μα στις περισσότερες των περιπτώσεων καταλήγουν σε σπατάλη πόρων χωρίς αντίκρισμα. Θα πρέπει λοιπόν τα προγράμματα ευαισθητοποίησης να περιλαμβάνουν εκτίμηση του αντικτύπου και άμα τη ολοκλήρωσή τους να αποστέλλεται στον ΕΟΑΝ έκθεση με ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία σχετικά με το αποτέλεσμα που πέτυχαν.

Άρθρο 16 – συστήματα πληροφοριών και υποβολή εκθέσεων (άρθρο 13 της οδηγίας)
Το ΥΠΕΝ είναι υποχρεωμένο να καταθέτει ετήσια έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πληροφορίες που σχετίζονται με την πορεία των μέτρων προς εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904. Αυτό όμως σημαίνει πως η Ελλάδα θα πρέπει να θεσπίσει σύστημα παρακολούθησης και καταγραφής των ποσοτήτων πλαστικών προϊόντων που εμπορεύονται, διακινούνται στην αγορά, καταλήγουν ως απόβλητο, ανακτώνται και ανακυκλώνονται. Σήμερα η Ελλάδα δεν διαθέτει τέτοια αξιόπιστα δεδομένα.
Θα πρέπει λοιπόν να εστιάσει το ΥΠΕΝ και ο ΕΟΑΝ στη δημιουργία ενός συστήματος ανάκτησης αξιόπιστων δεδομένων. Επιπρόσθετα, βάσει αυτών των δεδομένων, θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για δημιουργία μηχανισμού αξιολόγησης πορείας και λήψης πρόσθετων μέτρων για την επίτευξη των στόχων.

Άρθρο 18 – κυρώσεις (άρθρο 14 της οδηγίας)
Οι κυρώσεις που προβλέπονται κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Όμως το πάγιο πρόβλημα δεν είναι τόσο η ύπαρξη κυρώσεων, αλλά η ουσιαστική επιβολή τους μιας και σήμερα γινόμαστε διαρκώς μάρτυρες αλγεινών καταστάσεων, όπου για παράδειγμα ΣΣΕΔ δεν επιτρέπουν έλεγχο από τον ΕΟΑΝ και απειλούν υπαλλήλους, υπόχρεοι παραγωγοί δηλώνουν ψευδείς ποσότητες και δεν τιμωρούνται, κοκ. Σε αυτό το πλαίσιο, χρειάζεται:
Α) να πολλαπλασιαστεί η κύρωση που προβλέπεται στην παρ. 9 του σχεδίου νόμου, με ποινές που κυμαίνονται από 10.000 έως 100.000 ευρώ.
Β) η δημόσια ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ΕΟΑΝ των διαπιστωμένων παραβάσεων, όχι μόνο στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας, αλλά γενικότερα για τις παραβάσεις που βεβαιώνει ο οργανισμός.

Άρθρο 19 – εξουσιοδοτικές διατάξεις
Στη ΚΥΑ που αναμένεται για τον καθορισμό του τι πρέπει να θεωρείται πλαστικά μιας χρήσης (παρ. 1), θεωρούμε σκόπιμο να υπάρχει πρόβλεψη για να κλείσει το κενό που υπάρχει σχετικά με τον ορισμό του τι θεωρείται πλαστικό μιας χρήσης για τους περιέκτες. Στο προοίμιο 12 της οδηγίας αναφέρεται ότι «οι περιέκτες που περιέχουν περισσότερες από μία μερίδες τροφίμων ή οι περιέκτες μεγέθους ατομικής μερίδας που πωλούνται σε περισσότερες από μία μονάδες» δεν πρέπει να θεωρούνται πλαστικά μιας χρήσης. Κάτι τέτοιο είναι λάθος και θα φέρει πολλές παρερμηνείες και καταχρήσεις. Στο νομοθέτημα θα πρέπει να γίνει σαφές πως ως περιέκτες τροφίμων που υπάγονται στις προβλέψεις του θεωρούνται όλοι οι «περιέκτες τροφίμων, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, τα οποία διατίθενται στην αγορά για τη χρήση/κατανάλωση τροφίμων», ανεξάρτητα από το αν περιέχουν ή πωλούνται σε μεγαλύτερο αριθμό μερίδων.
Στο ίδιο πλαίσιο, στον ορισμό των πλαστικών μιας χρήσης, θα πρέπει να εξαιρεθούν τα βιοπλαστικά, που σήμερα μπορούν να ανακυκλωθούν μόνο υπό βιομηχανικές συνθήκες. Με την επιφύλαξη της εύρεσης τρόπων καλύτερης διαχείρισης των βιοπλαστικών ή την παροχή κατευθύνσεων από την ΕΕ, τα βιοπλαστικά δεν θα πρέπει να εξαιρεθούν από την εφαρμογή της οδηγίας και θα πρέπει να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες με τα άλλα πολυμερή. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη ότι τα βιοπλαστικά θα μπορούν να διατίθενται στην αγορά εφόσον υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές επεξεργασίας. Σε διαφορετική περίπτωση, η διάθεση των βιοπλαστικών απορριμμάτων στο ρεύμα πλαστικών απορριμμάτων θα προκαλέσει σημαντικές βλάβες στη διαδικασία ανακύκλωσης.

Άλλα μέτρα για τον περιορισμό αχρείαστων πλαστικών και πλαστικής ρύπανσης:
Σε μια προσπάθεια ολιστικής ανταπόκρισης για τον περιορισμό των αχρείαστων πλαστικών και την ελαχιστοποίηση της πλαστικής ρύπανσης, προτείνουμε και τα ακόλουθα μέτρα, στο πλαίσιο ή εκτός πλαισίου εφαρμογής της οδηγίας για τα πλαστικά μιας χρήσης:
Α. Θεωρούμε πως το σχέδιο νόμου θα έπρεπε να περιέχει νέες προβλέψεις για την πλαστική σακούλα, καθώς οι υφιστάμενες ρυθμίσεις δεν είναι αποτελεσματικές για τον περιορισμό της κατανάλωσης σακουλών σε λογικά επίπεδα και σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές επιταγές. Σε αυτό το πλαίσιο, προτείνουμε τις εξής ρυθμίσεις για την πλαστική σακούλα:
1. Εξαιρέσεις: Να διευκρινισθεί στο νομοσχέδιο ότι θα επεκταθεί το ανταποδοτικό τέλος για την πλαστική σακούλα και στις λαϊκές και τα περίπτερα, που σήμερα εξαιρούνται βάσει της κ.υ.α.180036/952 (Β’ 2812 10.08.2017).
2. Ανταποδοτικό τέλος: Σε όλες τις πλαστικές σακούλες ανεξάρτητα από το πάχος να τεθεί τέλος ίσο με 9 λεπτά, που κάθε χρόνο θα αυξάνεται ώστε να περιοριστεί η χρήση. Σε τέλος θα πρέπει να υπόκεινται και οι «κομποστοποιήσιμες» σακούλες που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά, καθώς οι έως σήμερα ενδείξεις δείχνουν πως δεν βιοαποδομούνται εύκολα στο φυσικό περιβάλλον. Έως ότου υπάρξουν υποδομές κατάλληλης ανακύκλωσης/βιοαποδόμησης των κομποστοποιήσιμων σακουλών, θα πρέπει κι αυτές να υπόκεινται σε τέλος της τάξης των 9 λεπτών που προτείνουμε.
3. Διάθεση ανταποδοτικού τέλους: Θα πρέπει να οδηγείται όχι σε διάθεση τσαντών πολλαπλής χρήσης, αλλά σε διευρυμένες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών καθώς και σε δράσεις ανάπτυξης εθελοντικών συμφωνιών με επιχειρήσεις για την αποτροπή χρήσης πλαστικών στις λειτουργίες τους.
Πέραν αυτών κρίνεται σκόπιμο στο πλαίσιο ενσωμάτωσης της οδηγίας να τεθεί χρονοδιάγραμμα για την οριστική απόσυρση της πλαστικής σακούλας, με καταληκτική ημερομηνία απόσυρσης το αργότερο έως το 2023. Οι συνθήκες είναι ώριμες για να τεθεί το συγκεκριμένο πλαίσιο, εντός του οποίου θα οριστούν οι διαδικασίες της απόσυρσης από την αγορά.
Β. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα πρέπει να προχωρήσει στην ανάπτυξη σχήματος εθελοντικών συμφωνιών υπό την αιγίδα του, στο πρότυπο του European Plastics Pact, του οποίου μέλος είναι και η Ελλάδα. Μέσα από ένα τέτοιο σχήμα θα γίνει πιο ομαλά η μετάβαση στον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης και στην βελτίωση της ανακυκλωσιμότητας, ενώ θα προκύψουν δεσμεύσεις για σειρά θεμάτων (από τη μείωση των προσφορών και τον περιορισμό της συσκευασίας έως την αύξηση του ποσοστού ανακυκλωμένης ύλης και την ανάπτυξη σχημάτων επαναχρησιμοποίησης). Επιπρόσθετα, τέτοια σχήματα ενισχύουν την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, εμπειριών και καλών πρακτικών. Για τη σύσταση αυτού του εθελοντικού μηχανισμού να προβλεφθεί χρηματοδότηση από το πράσινο ταμείο και να περιλαμβάνει τη δυνατότητα ανάπτυξης παράλληλων πρωτοβουλιών σε επιμέρους κλάδους (όπως πχ. για τον τουριστικό κλάδο).
Γ. Θα πρέπει επίσης να προβλεφθεί η δημιουργία ομάδας παρακολούθησης και ανάπτυξης κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού αναφορικά με την ανακυκλωσιμότητα και τις προσμίξεις. Μια τέτοια ομάδα θα μπορέσει να καταρτίσει και να βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις στην ομαλή μετάβαση σε κυκλικότερα πλαστικά προϊόντα.
Δ. Είναι απαραίτητο να προχωρήσει άμεσα η ενσωμάτωση της οδηγίας (ΕΕ) 2019/883 για τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής για την παράδοση αποβλήτων από πλοία, μιας και συνδέεται άμεσα με τη συλλογή των αλλιευτικών εργαλείων και γενικότερα τον περιορισμό της θαλάσσιας ρύπανσης και από πλαστικά μιας χρήσης.
Ε. Μιας και ήδη εντείνονται οι συζητήσεις στην ΕΕ για επιβολή τέλους στα πλαστικά απορρίμματα, στο πλαίσιο εξισορρόπησης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού μετά το Brexit, θα πρέπει να τεθεί σοβαρά επί τάπητος το ζήτημα φορολόγησης του παρθένου πλαστικού που χρησιμοποιείται σε προϊόντα μιας χρήσης. Με αυτό το μέτρο αναμένεται να κινητοποιηθεί πολύ πιο γρήγορα η αγορά στην στροφή προς επαναχρησιμοποιήσιμες λύσεις.
ΣΤ. Η διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων πρέπει να καταλήγει στην μέγιστη ανάκτηση και ανακύκλωση του ρεύματος πλαστικών. Τα σημερινά ΣΣΕΔ για τη συσκευασία δεν μπορούν να επιτελέσουν αυτό το έργο, ενώ και οι νέες μονάδες διαχείρισης σύμμικτου που ετοιμάζονται ή προγραμματίζονται δεν είναι ικανές να πετύχουν υψηλό βαθμό καθαρότητας και ανάκτησης του πλαστικού. Η θέσπιση της διαλογής στην πηγή σε συνδυασμό με την αλλαγή τιμολογιακής πολιτικής βάσει του ‘πληρώνω όσο πετάω’ είναι απαραίτητες ενέργειες για την βελτίωση του σημερινού τελματωμένου συστήματος ανακύκλωσης. Το νέο ΕΣΔΑ κινείται φοβικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Ζ. Μικροπλαστικά. Επέκταση της κατάργησης πλαστικών αντικειμένων, ιδίως των μικροπλαστικών που περιέχονται σε είδη καθαρισμού και υγιεινής. Παράλληλα, να ανατεθεί έρευνα για να διαπιστωθούν οι πηγές έκλυσης μικροπλαστικών στην Ελλάδα, το μέγεθος του προβλήματος και να οριστούν τα ενδεικνυόμενα μέτρα περιορισμού της ρύπανσης από μικροπλαστικά.
Η. Δευτερογενής αγοράς. Ενίσχυση της δευτερογενούς αγοράς πλαστικών, με παροχή δημοσίων εργαλείων χρηματοδότησης (πχ ενδεχόμενη υπαγωγή στον αναπτυξιακό νόμο των επιχειρήσεων, ειδικό ταμείο Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας κ.α.), και κινήτρων για επιχειρηματικά πάρκα για δραστηριότητες ανακύκλωσης, αλλά και για ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών ενεργειών στη δευτερογενή αγορά με έμφαση στην καινοτομία. Θα πρέπει ταυτόχρονα να προβλεφθεί η στήριξη του κλάδου σε περιπτώσεις που η εθνική αγορά ανακυκλώσιμων υπολειτουργεί λόγω πχ. χαμηλών τιμών στην παγκόσμια αγορά.
Θ. Σύμβαση της Βαρκελώνης. Ανάληψη πρωτοβουλιών για την φιλόδοξη αναβάθμιση των σχεδίων δράσης για τη θαλάσσια ρύπανση και άμεση εφαρμογή φιλόδοξων μέτρων.
Ι. Διεθνής πρωτοβουλία. Δημόσια στήριξη μιας νομικά δεσμευτικής παγκόσμιας συμφωνίας για την πλαστική ρύπανση και υποστήριξη σχετικών θέσεων στα διεθνή όργανα που συμμετέχει η χώρα.

Οι παρατηρήσεις / σχόλια που ακολουθούν εκ μέρους της Ελληνικής Επιτροπής ECR, γίνονται προς την κατεύθυνση της καλύτερης κατανόησης και αποσαφήνισης του Σχεδίου Νόμου με στόχο την αποτελεσματική εφαρμογή από επιχειρήσεις και καταναλωτές.
Ακολουθούν γενικές παρατηρήσεις / σχόλια καθώς και παρατηρήσεις / σχόλια επί των άρθρων του Σχεδίου Νόμου:

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
• Απουσιάζει η ειδικότερη ρύθμιση και αποσαφήνιση του συνόλου σχεδόν των προβλεπόμενων κανόνων σε κομβικά ζητήματα για την εφαρμογή των νέων διατάξεων, όπως είναι ο προσδιορισμός των εμπορικών προϊόντων που θεωρούνται ΠΜΧ και των εναλλακτικών που θα τα υποκαταστήσουν, οι προϋποθέσεις επαναχρησιμοποίησης, οι προδιαγραφές σήμανσης, οι λεπτομέρειες εφαρμογής του συστήματος εγγυοδοσίας και των νέων συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.
• Προδιαγράφεται ένα σύστημα ελέγχου και κυρώσεων με προφανείς ατέλειες ως προς τη δυνατότητα ρητού καθορισμού της εκάστοτε παράβασης και κύρωσης με την οποία αντιστοιχίζεται, στο οποίο εμπλέκονται διαφορετικά όργανα με αλληλεπικαλυπτόμενες σε αρκετά
σημεία αρμοδιότητες.

Για άλλη μια φορά γινόμαστε δέκτες μιας συναισθηματικής σε ένα μεγάλο βαθμό ρητορικής εναντίον των πλαστικών προϊόντων αγνοώντας τα θετικά πλεονεκτήματα που έχουν αυτά τα προϊόντα στην καθημερινότητα του ανθρώπου . Ακούμε πολλούς να μιλούν για απαγορεύσεις , φόρους , εισφορές κτλ προβάλλοντας ως εναλλακτική λύση επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες άλλων υλικών τα οποία προφανώς σύμφωνα με την γνώμη τους προέρχονται από παρθενογένεση και έχουν μηδενικό αποτύπωμα ρύπων ….
Οι σύγχρονες απαιτήσεις των καιρών επιτάσσουν την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση προϊόντων στα πλαίσια μιας κυκλικής οικονομίας όπου τα πλαστικά θα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο , διότι εκ της φύσεώς τους είναι από τα πλέον καταλληλότερα για αυτό και με το μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα . Δυστυχώς στην χώρα μας υπάρχει μεγάλη παθογένεια και καθυστέρηση στο κομμάτι αυτό ( της ανακύκλωσης ) και κατά την γνώμη μας εκεί θα πρέπει να πέσει το μεγαλύτερο βάρος . Και δεν μιλάμε μόνο για το καθαρά τεχνικό μέρος . Θα πρέπει να γίνει μεγάλη κινητοποίηση και στον τομέα της εκπαίδευσης και μικρών και μεγάλων ως προς την χρησιμοποίηση και την αξία αυτών των προϊόντων τα οποία αντιμετωπίζονται ως σκουπίδια και όχι ως πόροι .
Ενώ λοιπόν άπαντες παγκοσμίως ασχολούνται με την κυκλική οικονομία και τα τεράστια οφέλη που μπορεί να έχει στο περιβάλλον την κοινωνία και την οικονομία εμείς προσπαθούμε να δαιμονοποιήσουμε υλικά και προϊόντα αγνοώντας τον παράγοντα άνθρωπο και τις ανάρμοστες συμπεριφορές προς το περιβάλλον . Στην εξίσωση εάν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι θα πρέπει να υπολογίσουμε και το γεγονός ότι η συντριπτικά μεγαλύτερη ρύπανση προέρχεται από τις χώρες της Ασίας , συνεπώς τα δικά μας μέτρα θα επηρεάσουν ελάχιστα έως καθόλου την μείωση αυτή . Στις θάλασσές μας τα περισσότερα <> προέρχονται από γειτονικές χώρες που μεταφέρονται σε εμάς με τα θαλάσσια ρεύματα και όχι από εμάς . Θέλουμε να πούμε ότι το πρόβλημα χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση και δεν θα λυθεί έτσι απλά με απαγορεύσεις και φόρους που θα δημιουργήσουν επιπρόσθετα προβλήματα με αύξηση της ανεργίας και καταστροφή υγειών επιχειρήσεων . Υπάρχει και άλλος δρόμος ….

ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ
Ο νέος νόμος προβλέπει υποχρεώσεις για τη μαζική εστίαση οι οποίες προστίθενται στην ήδη επιβαρυμένη λειτουργία της (ιδιαίτερα κατά την παρούσα, έκτακτη συγκυρία), αυξάνοντας λειτουργικά κόστη και δημιουργώντας επιπλέον σημεία τριβής με τους πελάτες.
Ειδικότερα το θέμα της εισφοράς, επηρεάζει σημαντικά όλο τον κλάδο και αναμένεται να πλήξει ιδιαίτερα τις επώνυμες αλυσίδες, οι οποίες θα ακολουθήσουν κατά γράμμα της οδηγίες, όπως πάντα.

Το πρόβλημα της πλαστικής σπατάλης και ρύπανσης έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα από τα πλέον φλέγοντα περιβαλλοντικά ζητήματα της εποχής μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης και τον καίριας σημασίας ρόλο που έχει να παίξει, προχώρησε το 2019 στη σύνταξη της Οδηγίας (904/ΕΕ) για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας (ΥΠΕΝ) προχωράει στην έγκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας, έχοντας καταθέσει προς διαβούλευση το σχετικό σχέδιο νόμου.

Η νέα αυτή νομοθετική ρύθμιση θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα της κοινωνίας να αντιμετωπίσει ένα τόσο κρίσιμο πρόβλημα και γι’ αυτόν τον λόγο χρειάζεται να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην αξιολόγησή της. Η Greenpeace, από την πρώτη στιγμή ενασχόλησής της με το ζήτημα της πλαστικής ρύπανσης, δίνει έμφαση στην απόλυτη ανάγκη να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα προληπτικά, μέσα από συντονισμένες προσπάθειες μείωσης και επαναχρησιμοποίησης, που δεν θα ρίχνουν το βάρος της αλλαγής αποκλειστικά στην κοινωνία, αλλά θα αναδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο των παραγωγών.

Η έγκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας από το ΥΠΕΝ συνιστά μία θετική εξέλιξη από μόνη της. Δημιουργεί τις συνθήκες για την ευρύτερη αποδοχή του προβλήματος της πλαστικής ρύπανσης και διαμορφώνει το πλαίσιο για μία συντονισμένη προσπάθεια αντιμετώπισής του με βάση το τρίπτυχο “μείωση-επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση”. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι για να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά το πρόβλημα χρειάζεται να κινηθούμε με μεγαλύτερη φιλοδοξία από ό,τι έχουμε κάνει στο παρελθόν. Για τον λόγο αυτό, τον Ιούνιο του 2020 η Greenpeace έστειλε επιστολή στο ΥΠΕΝ αναδεικνύοντας τα βασικότερα σημεία που θα κρίνουν την επιτυχία του νέου νομοσχεδίου, που είναι:

-Η πραγματική μείωση
-Η φιλόδοξη ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης
-Η ευθύνη των παραγωγών
-Η σωστή ενημέρωση και ο ρόλος των πολιτών

Με βάση αυτούς τους άξονες, η Greenpeace καταθέτει τα σχόλιά της στο σχέδιο νόμου για τα πλαστικά μίας χρήσης, με την ελπίδα ότι τα θετικά βήματα που έχουν ήδη γίνει θα οδηγήσουν σε ουσιαστικά αποτελέσματα και όχι στη διαιώνιση των προβλημάτων που μας έχουν φέρει μέχρι εδώ.

Πριν προχωρήσουμε περαιτέρω οφείλουμε να αναφέρουμε ότι πολλά επιμέρους ζητήματα που θα καθορίσουν βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, καθώς δεν έχουν εκδοθεί οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κάτι που αναμένεται να γίνει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Η πραγματική μείωση

Μέσω του άρθρου 4 προωθείται η μείωση της χρήσης ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Η θέσπιση μετρήσιμων και ιδιαίτερα φιλόδοξων στόχων, μεγαλύτερων μάλιστα από εκείνων που προτείνει η Οδηγία της ΕΕ είναι μία πολύ θετική εξέλιξη. Ωστόσο, παρότι τα εργαλεία που θεσμοθετούνται θα έχουν σίγουρα ορισμένες θετικές επιπτώσεις, δεν είναι επαρκή για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι του άρθρου. Συγκεκριμένα:

1. Επιβολή εισφοράς προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος στα πλαστικά κύπελλα μίας χρήσης και τους περιέκτες τροφίμων: όπως έχει δείξει η εμπειρία της εφαρμογής αντίστοιχου μέτρου στην περίπτωση της λεπτής σακούλας μεταφοράς, τέτοια εργαλεία έχουν γρήγορα θετικά αποτελέσματα, ωστόσο όχι στην κλίμακα που τα χρειαζόμαστε. Επιπλέον, η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων εναλλακτικών στην περίπτωση των κυπέλλων και των περιεκτών τροφίμων είναι πιο δύσκολη από τις σακούλες μεταφοράς, καθώς βασίζονται περισσότερο στη λογική της κατανάλωσης “στο χέρι”, που την καθιστά πολύ λιγότερο προβλέψιμη. Συνεπώς, κρίνουμε ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι που ορίζει το άρθρο, ιδιαίτερα στη δεύτερη περίοδο εφαρμογής του.

2. Εναλλακτικά προϊόντα σε επιχειρήσεις τροφοδοσίας (catering) και σε επιχειρήσεις παρασκευής τροφίμων και ποτών σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους: καθώς οι διατάξεις της σχετικής παραγράφου (6) καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο εύρος επιχειρήσεων που εξαρτώνται από πλαστικές συσκευασίες μίας χρήσης, είναι πολύ σημαντικό να οριστούν με μεγαλύτερη σαφήνεια τα εναλλακτικά προϊόντα που επιτρέπονται από αυτές τις επιχειρήσεις.

3. Κοινόχρηστες βρύσες σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές και χώρους συνάθροισης κοινού για τη μείωση χρήσης των πλαστικών φιαλών: πρόκειται για ένα μέτρο με ιδιαίτερα θετικό πρόσημο, καθώς με την εφαρμογή του αναμένεται να μειωθεί ένα σημαντικό κομμάτι της πλαστικής σπατάλης και η ενίσχυση της πεποίθησης πως η πρόσβαση στο πόσιμο νερό συνιστά δικαίωμα όλων των πολιτών. Εντούτοις, η επιτυχία του μέτρου θα κριθεί από τον βαθμό συνεργασίας των ΟΤΑ και των πολιτών, κάτι που δεν εξασφαλίζουν οι διατάξεις του προτεινόμενου νόμου.

Μέσω του άρθρου 5 προωθείται η απαγόρευση διάθεσης στην αγορά συγκεκριμένων προϊόντων. Στις περιπτώσεις των προϊόντων από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη και από διογκωμένο πολυστυρένιο, οι διατάξεις του άρθρου θα οδηγήσουν άμεσα στην απαγόρευση υλικών που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και επομένως σε θετικά αποτελέσματα. Όμως, επειδή η παράγραφος 1 του άρθρου 3 εξαιρεί από τον ορισμό της πλαστικής ύλης “τα φυσικά πολυμερή που δεν έχουν τροποποιηθεί χημικώς”, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τα προϊόντα των περιπτώσεων 1-6 του μέρους Β του παραρτήματος Ι (μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες ποτών και πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών), να αντικατασταθούν με άλλα προϊόντα μίας χρήσης που έχουν εξίσου σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και δεν θα οδηγήσουν σε πραγματική μείωση.

Αυτός ο κίνδυνος υφίσταται και στην περίπτωση των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 5. Εντούτοις, η εφαρμογή των απαγορεύσεων του άρθρου 5 για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης συνιστά ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς κατ’ ελάχιστον θα επιτρέψει να φανούν παραλείψεις και λάθη πριν την καθολική εφαρμογή των μέτρων, ενώ θα έχει θετικές επιπτώσεις καθώς θα μειώσει άμεσα το πλαστικό αποτύπωμα του δημοσίου.

Η παράγραφος 1 του άρθρου 3 ενδέχεται να επιτρέψει μία ακόμα αντικατάσταση των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης με άλλα προϊόντα μίας χρήσης και επομένως να υπονομεύσει τον στόχο προστασίας του περιβάλλοντος, αφού ορίζει την πλαστική ύλη ως “πολυμερές… το οποίο μπορεί να λειτουργήσει ως κύριο δομικό συστατικό των τελικών προϊόντων”. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι τα χάρτινα ποτήρια με επικάλυψη πλαστικής μεμβράνης, τα οποία πρέπει να εμπίπτουν στις διατάξεις του νομοσχεδίου. Εντούτοις, επειδή ο παραπάνω ορισμός δίνει το περιθώριο για διαφορετικές ερμηνείες, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να εξαιρεθούν και επομένως να κατακλύσουν την αγορά.

Η φιλόδοξη ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης

Παρότι η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων προϊόντων θεσμοθετείται ως η βασική εναλλακτική στα πλαστικά προϊόντα του άρθρου 4, η προσέγγισή της παραμένει σε μεγάλο βαθμό κοντόφθαλμη, καθώς συνεχίζει να ρίχνει το βάρος της επαναχρησιμοποίησης σχεδόν αποκλειστικά στους τελικούς καταναλωτές.

Η επιβολή εισφοράς στα προϊόντα του άρθρου 4 αναμένεται να ενδυναμώσει την επαναχρησιμοποίηση στους καταναλωτές που ήδη κάνουν αυτές τις επιλογές. Για να γίνει η επαναχρησιμοποίηση καθημερινή επιλογή της πλειονότητας των καταναλωτών και άρα να αποδώσει πραγματικά καρπούς, χρειάζεται να δοθούν κίνητρα για τη δημιουργία συστημάτων πραγματικής κυκλικής οικονομίας (πχ. δίκτυα επαναχρησιμοποιούμενων ποτηριών), κάτι που δυστυχώς δεν γίνεται με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Εντούτοις, οι διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 4 θα βοηθήσουν στην εδραίωση της επαναχρησιμοποίησης ως δικαίωμα των καταναλωτών, γεγονός που θα άρει πολλούς φραγμούς που υφίστανται μέχρι σήμερα και έχουν να κάνουν με την αντίληψη ότι η επαναχρησιμοποίηση συνιστά μία λιγότερο ασφαλή επιλογή από πλευράς υγιεινής. Για την αποφυγή επιπλέον δυσκολιών στην επαναχρησιμοποίηση, που έχουν αυξηθεί λόγω της πανδημίας, ο νέος νόμος χρειάζεται να καθορίσει πιο προσεκτικά τι αποτελεί ακατάλληλο προς χρήση επαναχρησιμοποιούμενο προϊόν, πέραν του χαρακτηρισμού “προδήλως ακατάλληλο”.

Με το άρθρο 13 για τη χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών, χάνεται επίσης μία τεράστια ευκαιρία για την ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1, η χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών γίνεται μόνο για την ενίσχυση της ανακύκλωσης και για τις δύο χρονικές περιόδους (2025 και 2029). Κατ’ αυτόν τον τρόπο αγνοείται παντελώς η δυνατότητα τα συστήματα επιστροφής εγγύησης, που θεσμοθετεί το συγκεκριμένο άρθρο, να αποτελέσουν σε βάθος χρόνου θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία συστημάτων επαναχρησιμοποίησης και για αυτά τα προϊόντα. Είναι σημαντικότατο λάθος του νομοσχεδίου τη στιγμή που θα επενδυθούν μεγάλα ποσά για τη δημιουργία των συστημάτων επιστροφής εγγύησης, να μην συνδεθούν με τον στόχο της επαναχρησιμοποίησης, που έχει σημαντικά μεγαλύτερα οφέλη από την ανακύκλωση.

Η ευθύνη των παραγωγών

Βασικό εργαλείο για τη μείωση της πλαστικής σπατάλης και ρύπανσης είναι ο επανασχεδιασμός των προϊόντων ώστε να υπηρετούν το δυνατόν περισσότερο τις επιταγές της μείωσης, της επαναχρησιμοποίησης και της αποδοτικής ανακύκλωσης. Το άρθρο 6 θεσμοθετεί κάποιες αλλαγές στις πλαστικές φιάλες που κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς θα μειώσουν τη ρύπανση από τα πλαστικά καπάκια και καλύμματα και θα ενισχύσουν την ανακύκλωση. Ωστόσο, η πιο σημαντική ρύθμιση εισάγεται με την παράγραφο 4(β) του άρθρου 8.

Σύμφωνα με αυτήν, οι χρηματικές εισφορές που καταβάλλονται από τους παραγωγούς στο πλαίσιο της επέκτασης της Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού “θα πρέπει….να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη, την παραγωγή και την εμπορία προϊόντων λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια οικολογικού σχεδιασμού όπως η ανθετικότητα, η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και η ανακυκλωσιμότητας, καθώς και η περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένη πρώτη ύλη.” Δεν υπάρχουν όμως περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο και επομένως είναι αδύνατον να αξιολογηθεί κατά πόσο αυτή η διάταξη θα οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές ή θα μετατραπεί σε ένα ακόμα χρηματικό ποσό που θα πρέπει να πληρώσει ο παραγωγός για να εξακολουθεί να έχει το δικαίωμα να παράγει το ίδιο προϊόν που παρήγαγε μέχρι τώρα.

Ενημέρωση και ρόλος των πολιτών

Η επιτυχία του νομοσχεδίου θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από τη σωστή, ολοκληρωμένη και συστηματική ενημέρωση των πολιτών, που θα κληθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα να εφαρμόσουν στην καθημερινότητά τους τα μέτρα που θεσμοθετούνται.

Το παρόν νομοσχέδιο, με το άρθρο 7, εισάγει κάποιες αλλαγές που θα ενισχύσουν την ποιότητα της πληροφορίας που λαμβάνουν οι πολίτες, θεσμοθετώντας νέα σήμανση σε ορισμένα προϊόντα. Η εμπειρία της εφαρμογής του σήματος “Green Dot” στη χώρα μας δείχνει ότι τέτοια σήματα πρέπει να συνοδεύονται από εκτεταμένες εκστρατείες ενημέρωσης, διαφορετικά παρερμηνεύονται. Η ανάγκη αυτή καλύπτεται με το άρθρο 14, μέσω του οποίου οι φορείς Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) θα κληθούν να υλοποιήσουν προγράμματα ευαισθητοποίησης, για ένα ιδιαίτερα μεγάλο φάσμα πληροφορίας.

Συνεπώς, το νομοσχέδιο προχωράει σε θετικές ρυθμίσεις ως προς την ενημέρωση των πολιτών. Εντούτοις, η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι όταν οι πολίτες δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος εφαρμόζοντας θεσμοθετημένα μέτρα ή με άλλα λόγια δεν γνωρίζουν το πραγματικό οικολογικό αποτύπωμα των νέων επιλογών που καλούνται να υποστηρίξουν, τέτοιες προσπάθειες βρίσκονται αντιμέτωπες με λογικές και παράλογες αντιδράσεις. Ως συνέπεια, καθυστερεί σημαντικά η πρακτική εφαρμογή των μέτρων από την πλειονότητα της κοινωνίας και συνήθως δημιουργούνται σημαντικά εμπόδια στην τελική τους επιτυχία.

Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, τα προγράμματα ευαισθητοποίησης που θα εφαρμόσουν τα ΣΕΔ πρέπει οπωσδήποτε να παρουσιάσουν το δυνατόν πιο αντικειμενικά τις αληθινές επιπτώσεις από την εφαρμογή των μέτρων που προβλέπουν τα άρθρα 4, 5 και 13. Σε διαφορετική περίπτωση, το μήνυμα που θα λάβει η κοινωνία δεν θα είναι ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος της πλαστικής ρύπανσης απαιτεί την ουσιαστική της συμμετοχή αλλά ότι η θεσμοθέτηση των προτεινόμενων μέτρων το αντιμετώπισε ήδη με επιτυχία. Κάτι τέτοιο δεν θα οδηγήσει στην αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών που προϋποθέτει η ανάσχεση της πλαστικής ρύπανσης, αλλά ενδεχομένως ακόμα και στην ενίσχυση της κουλτούρας μίας χρήσης, που αποτελεί την πηγή του προβλήματος.

Οι προτάσεις της Greenpeace

α. Η επαναχρησιμοποίηση δεν πρέπει να είναι αποκλειστικά ευθύνη των καταναλωτών. Επομένως, μαζί με τους στόχους μείωσης χρειάζεται να θεσμοθετηθούν και στόχοι επαναχρησιμοποίησης για τα προϊόντα του άρθρου 4. Φορείς που θα κληθούν να αναλάβουν την επίτευξη αυτών των στόχων δύναται να είναι οι ΟΤΑ ή/και οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, όπως ορίζονται στην παράγραφο 3 του άρθρου.
β. Για την αποφυγή αντικατάστασης των πλαστικών μίας χρήσης με προϊόντα μίας χρήσης που έχουν αντίστοιχες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, πρέπει να οριστούν με μεγαλύτερη σαφήνεια οι τυχόν εξαιρέσεις υλικών και προϊόντων από τις διατάξεις του νομοσχεδίου. Οι εξαιρέσεις οφείλουν να έχουν περιοριστικό χαρακτήρα και να αξιολογούνται με βάση το οικολογικό τους αποτύπωμα.
γ. Τα συστήματα επιστροφής εγγύησης πρέπει να αποκτήσουν και στόχους επαναχρησιμοποίησης, κατ’ ελάχιστον στη δεύτερη περίοδο εφαρμογής του μέτρου.
δ. Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν οι υφιστάμενοι φραγμοί στην επαναχρησιμοποίηση λόγω υγειονομικών διατάξεων. Στα σημεία που κρίνονται ότι είναι αβάσιμοι, να γίνουν οι απαιτούμενες βελτιώσεις που θα επιτρέψουν τη δυνατόν ευρύτερη εφαρμογή επιλογών επαναχρησιμοποίησης.
ε. Η νωρίτερη εφαρμογή των μέτρων απαγόρευσης (άρθρο 4) στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, πρέπει να συμπεριλάβει τις κοινόχρηστες βρύσες και την προώθηση των επαναχρησιμοποιούμενων εναλλακτικών.

1.Το πνεύμα του Νομοσχεδίου μας βρίσκει γενικότερα σύμφωνους ως προς την αναγκαιότητα μείωσης των επιπτώσεων των πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον. Υπάρχει άμεση ανάγκη για την γενικότερη προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα για τη μείωση των επιπτώσεων στο υδάτινο περιβάλλον και στην αν-θρώπινη υγεία. Για να γίνει αντιληπτή η προαναφερθείσα αναγκαιότητα αναφέρε-ται μόνο ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η παραγωγή πλαστικών παγκοσμίως το 1950 ανερχόταν σε 1,5 εκατομμύριο τόνους και το 2015 σε 322 εκατομμύρια τόνους! Η δε Ευρώπη παράγει πλέον ετησίως 58 εκατομμύρια τόνους πλαστικών. Είναι λοιπόν σαφές ότι η διαχείριση του ζητήματος με τα πλαστικά αποτελεί σημαντικό μέρος της επιτυχούς μετάβασης στην κυκλική οικονομία.
2.Βρίσκουμε γενικότερα θετικές τις διατυπώσεις του Νομοσχεδίου που αφορούν στους ποσοτικούς στόχους που τίθενται για την μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων, στην επιβολή εισφορών (με ανταποδοτικό χαρακτήρα) για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, στην τοποθέτηση σημάνσεων στα πλαστικά προϊόντα για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, στην λήψη μέτρων για τις επιχειρήσεις και ειδικότερα τους καταναλωτές. Τα μέτρα αυτά μπορεί να συμβάλλουν σε έναν zero waste τρόπο ζωής.

Το παρακάτω κείμενο παρουσιάζει τις απόψεις του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος επί όλων των άρθρων του προβλεπόμενου νομοσχεδίου σχετικά με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ.

Οι απόψεις μας είναι οι εξής:

 ΑΡΘΡΟ 1

A. Σχολιάζουμε την φράση «μείωση του αντικτύπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στην ανθρώπινη υγεία»: δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να συνδέει την ανθρώπινη υγεία με τα πλαστικά προϊόντα. Γνωρίζουμε ότι η ίδια η Οδηγία αναφέρει το ίδιο θέμα, το οποίο, κατά τη γνώμη μας, είναι τελείως άτοπο, διότι δεν υπάρχει καμία επιστημονική μελέτη η οποία να αποδεικνύει αρνητικό αντίκτυπο των πλαστικών στην ανθρώπινη υγεία. Παρακαλώ ενημερωθείτε επ’ αυτού, από τις απόψεις του FDA και της EFSA.

B. «Προώθηση της μετάβασης στην κυκλική οικονομία……………….». Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη σε αυτό το νομοσχέδιο, για οποιαδήποτε μετάβαση στην κυκλική οικονομία. Έτσι όπως είναι γραμμένο αυτό τουλάχιστον το νομοσχέδιο, η μετάβαση στην κυκλική οικονομία θα είναι μια τελείως αποτυχημένη υπόθεση. Δεν δίνεται κανένα ουσιαστικό κίνητρο για την ανακύκλωση των ΠΜΧ, παρά μόνο μέτρα εισπρακτικού και καταναγκαστικού χαρακτήρα.

 ΑΡΘΡΟ 2

Τα ΠΜΧ (κύπελλα, καπάκια και δοχεία) από PET τα οποία περιλαμβάνουν τουλάχιστον 30% ανακυκλωμένου προϊόντος, το οποίο προέρχεται από την εγχώρια αγορά, να έχουν μηδενικό περιβαλλοντικό τέλος. Η ανακύκλωση είναι η αρχή της Κυκλικής Οικονομίας.

 ΑΡΘΡΟ 3

Α. «Ορισμός πλαστικού προϊόντος μιας χρήσης». Ο ορισμός τον οποίο δίνετε, είναι πολύ ατελής και το ανησυχητικό είναι ότι πρέπει να περιμένουμε την Υπουργική Απόφαση που θα εκδοθεί σε αόριστο χρονικό διάστημα, για να καταλάβουμε ποιο θεωρείτε πλαστικό μιας χρήσης και ποιο όχι. Πιστεύουμε ότι ο ορισμός έχει αφεθεί ατελής, σκοπίμως.
Πιστεύουμε ότι η ελληνική γραφειοκρατία υποστηρίζει τα χάρτινα ποτήρια ροφημάτων τα οποία, σύμφωνα με τα μέχρι τούδε εκδοθέντα έγγραφα μετά την ψήφιση της Οδηγίας 904 και μετά την οριστικοποίηση της μελέτης της Ramboll, αποτελούν πλαστικά μιας χρήσης. Για παράδειγμα, έχουμε την τελευταία επικοινωνία της Κομισιόν (Guidelines) από 1/9/2020, part 1, paragraph 2.1.2, page 5.
Σε αυτήν την επικοινωνία, η Κομισιόν ξεκαθαρίζει το ζήτημα με τα χάρτινα ποτήρια. ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΑΣ, ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΧΕ ΓΙΝΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΜΝΕΙΑ, ΔΙΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΑΛΑΝΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΘΕΜΗΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ.

Β. Βιοαποδομήσιμη πλαστική ύλη

Στην Οδηγία αυτή η φράση είναι δευτερεύουσας σημασίας και κατά πολύ υπερέχει η φράση “natural polymers that have not been chemically modified”. Αυτή η ονομασία στην Οδηγία, έχει μεγάλη σημασία για την Ελλάδα, όπου έχουν υπερισχύσει ψευδείς περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί, κυρίως όσον αφορά το PLA και τα υδατοδιαλυτά πολυμερή.
Έπρεπε να δοθεί περισσότερη προσοχή σε αυτό το θέμα.

 ΑΡΘΡΟ 4 Μείωση κατανάλωσης

Το να υπάρχει ταυτόχρονα, επιβολή περιβαλλοντικής εισφοράς αλλά και μείωση της κατανάλωσης, είναι πολύ υπερβολικό και υπεράνω των σκοπών της ευρωπαϊκής Οδηγίας.

Η εισφορά προστασίας θαλασσίου περιβάλλοντος των 3 λεπτών, όπως το είχαμε προτείνει και όχι 4 λεπτών για τα ανακυκλώσιμα υλικά μιας χρήσης. Ετσι προωθείται σωστά η ανακύκλωση, αντιμετωπίζεται ουσιαστικά η πλαστική ρύπανση για τα ανακυκλώσιμα ΠΜΧ, ενώ για τα μη ανακυκλώσιμα η εισφορά να είναι 3 φορές μεγαλύτερη.

Παράγραφος 2γ
Στις περισσότερες περιπτώσεις, γι’ αυτά τα προϊόντα είναι τεχνικώς ανέφικτη η αναγραφή σειριακού αριθμού πάνω σε αυτό καθαυτό το προϊόν. Είναι εφικτή η σήμανση πάνω στην ελάχιστη συσκευασία του προϊόντος (συσκευασία πώλησης).

Παράγραφος 2ε
Η παράγραφος αυτή δείχνει αδιαφάνεια.

Παράγραφος 3 γ
Σήμανση επί του ποτηριού είναι τεχνικώς ανέφικτο στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις μας. Εφικτή είναι η σήμανση μόνο στην ελάχιστη συσκευασία πωλήσεων, δηλαδή στο πακέτο των 50 τεμαχίων. Να εφαρμοστεί μόνο το άρθρο 7 παράγραφος 1.

Παράγραφος 3 ε – Αδιαφάνεια στη διάθεση της εισφοράς
Πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να εξαιρούνται οι καθαρισμοί των παραλιών και του περιβάλλοντος χώρου. Πρέπει το πράσινο ταμείο να ελέγχεται σε μηνιαία βάση.
Τα έσοδα από την εισφορά να διατίθενται και για δράσεις ανακύκλωσης και βελτίωση των υποδομών και συστημάτων ανακύκλωσης. Επίσης, να διατίθενται στα στήριξη των επιχειρήσεων που θα υποστούν μείωση στον κύκλο εργασιών τους εξ αιτίας του Ν/Σ.

Παράγραφος 3ζ : Τα ΠΜΧ που επιστρέφονται στον κατασκευαστή από τα καταστήματα μαζικής εστίασης να εκπίπτουν από την συνολική εισφορά.

Μας δημιουργεί εντύπωση ότι δεν υπάρχει αναφορά για τα έτοιμα γεύματα που πωλούνται στα super market.

Παράγραφος 5
Η κυκλοφορία βρώμικων σκευών είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την δημόσια υγεία. Ποιος θα έχει την ευθύνη;

Παράγραφος 6
Η παράγραφος αυτή είναι τελείως εκτός πραγματικότητας και είναι υπερβολική. Κυρίως, επειδή ήδη, τα ΠΜΧ ήδη έχουν υποστεί μειώσεις, εισφορές, κλπ.

Η καθιέρωση του 2022 σαν έτος βάσης για την ελληνική πραγματικότητα, είναι τελείως λανθασμένη και απαράδεκτη, για τα αμιγώς πλαστικά ποτήρια (ΡΡ/ΡΕΤ/PS), διότι τα χάρτινα ποτήρια εμποτισμένα με πλαστικό, τα οποία, ενώ από την Οδηγία θεωρούνται σαν ΠΜΧ, με την ανοχή του Υπουργείου σας, και βάση ψευδών οικολογικών ισχυρισμών, έχουν αρχίσει από το 2018 να υπερτερούν και να αυξάνουν συνεχώς το μερίδιό τους στην αγορά.

Έτσι, ήδη σήμερα, το 2020 τα αμιγώς πλαστικά ποτήρια έχουν χάσει το 40% της κατανάλωσής τους, η οποία έχει αντικατασταθεί με τα πλαστικοποιημένα χάρτινα, ενώ το 2022, με αυτές τις τάσεις, τα αμιγώς πλαστικά ποτήρια θα έχουν ήδη μειωθεί κατά 50% σαν κατανάλωση.

Για τα αμιγώς πλαστικά ποτήρια, περαιτέρω μείωση, θα αναγκάσει τις εταιρίες να κλείσουν τις μονάδες παραγωγής, διότι αυτές θα λειτουργούν πολύ κάτω του νεκρού σημείου.

Έτσι, προτείνουμε έως το 2024, 15% μείωση για τα αμιγώς πλαστικά ποτήρια και το 2026 μείωση κατά 20% για τα αμιγώς πλαστικά προϊόντα. Είναι ανέφικτος ο στόχος του 60% μείωσης για τα αμιγώς πλαστικά προϊόντα που προτείνεται για το 2026.

Για τα πλαστικοποιημένα χάρτινα ποτήρια προτείνουμε μείωση 20% από το 2024, ώστε να εξομαλυνθούν οι στρεβλώσεις που έχουν προκληθεί στην αγορά λόγω ψευδών οικολογικών ισχυρισμών.

Θεωρούμε ότι θα μπορούσε να μπει η υποχρέωση για παροχή εργαλείων ανακύκλωσης στο τόπο που εκτελούνται οι εργασίες της επιχείρησης προς διευκόλυνση της συλλογής αντί της απαγόρευσης χρήσης.

 ΑΡΘΡΟ 5

Το άρθρο αυτό είναι καταστροφικό για την ελληνική παραγωγή που έχει σημαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας. Πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι πίσω από τις προτάσεις της Οδηγίας, κρύβονται τα συμφέροντα των διαφόρων κρατών. Τα προϊόντα που έχουν απαγορευτεί σε αυτό το άρθρο, παράγονται από ελάχιστες χώρες της ΕΕ. Μια από αυτές, αν όχι και η κυριότερη, είναι και η Ελλάδα που έχει και σημαντικές εξαγωγές σε όλο τον κόσμο των προϊόντων αυτών και έχει σημαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ των χώρας.

 ΑΡΘΡΟ 6

Παράγραφοι 2α και 2β:

Κατά την γνώμη μας είναι δύσκολο χρονικά να επιτευχθούν οι στόχοι που περιγράφονται στις παραγράφους 2 α και 2 β λόγω τού ότι το σύστημα συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης τού ανακυκλωμένου υλικού όπως περιγράφεται παρακάτω αφήνεται εξ ολοκλήρου στην Ιδιωτική πρωτοβουλία χωρίς να περιγράφονται συγκεκριμένοι κανόνες

Εφόσον έχουν ληφθεί συγκεκριμένα μέτρα για τις φιάλες ΡΕΤ, που είναι εξολοκλήρου κατασκευασμένες από το γνωστό υλικό ΡΕΤ, είναι παράλογο να μην συμπεριλάβουμε στα ίδια μέτρα και τα ποτήρια και σκεύη ΡΕΤ, τα οποία παράγονται από την ίδια πρώτη ύλη, η οποία, ως γνωστό, έχει το τεράστιο πλεονέκτημα να ανακυκλώνεται εύκολα.

Το ανακυκλωμένο προϊόν περιλαμβάνεται στο αρχικό προϊόν με καθαρά κυκλική παραγωγή. Επίσης, το ΡΕΤ είναι το μόνο προϊόν το οποίο έχει άδεια της EFSA για επαφή με τρόφιμα.

 ΑΡΘΡΟ 7

Έχουμε ήδη σχολιάσει ότι σήμανση επάνω στο προϊόν είναι σε πολλές περιπτώσεις, αδύνατο. Είναι δυνατό να γίνει πάντα στη minimum συσκευασία πώλησης προϊόντων.

 Άρθρο 7

Παράγραφος 2β : Προτείνουμε η σήμανση να υπάρχει μόνο επί της εξωτερικής συσκευασίας (δεσμίδας).

Επίσης, το μελάνι πάνω στα τελικά προϊόντα δυσκολεύει την ανακύκλωση, διότι υποβαθμίζει σημαντικά το προϊόν.

 ΑΡΘΡΟ 8

Τα συστήματα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να δοθούν κίνητρα για τη δημιουργία τέτοιων οργανισμών, κυρίως επειδή οι επιβαρύνσεις πάνω στα ΠΜΧ είναι ήδη υπερβολικές και υπέρμετρες.

Παράγραφος 4β

Θεωρούμε ότι τίποτε από αυτά δεν πρόκειται να υλοποιηθεί, εάν δεν δοθούν κατάλληλα κίνητρα. Απαιτούνται κίνητρα για την χρήση ανακυκλωμένου τόσο στα καταστήματα πώλησης (εστίαση) όσο και στον τελικό καταναλωτή (αντίστοιχο με τα μπουκάλια).

Παράγραφος 4δ

Δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί ίση μεταχείριση μεταξύ αυτών που παράγονται στην ΕΕ (και στην Ελλάδα) κι αυτών που εισάγονται από χώρες εκτός ΕΕ. Ο λόγος είναι ο εξής:
Αυτά που παράγονται εκτός Ελλάδας, χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα υλικά αγνώστου ποιότητας και προδιαγραφών από τον τόπο παραγωγής και φέρνουν στην Ελλάδα έτοιμα προϊόντα, τα οποία μετατρέπονται σε απόβλητα.
Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι (και οι Έλληνες) κατασκευαστές χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα προϊόντα μέσα από την Κοινότητα και μετά, καλούνται να ενταχθούν σε ΣΕΔ και να υποστούν όλη τη δυσκολία της συλλογής και ανακύκλωσης. Έτσι, δημιουργείται μια κατάσταση δυο μέτρων και δυο σταθμών.
Οι Έλληνες και Ευρωπαίοι κατασκευαστές, που συμμετέχουν στις δεσμεύσεις της κυκλικής οικονομίας, είναι υποχρεωμένοι να συλλέγουν, όχι μόνο τα δικά τους απόβλητα, που προέρχονται από δικιά τους παραγωγή, αλλά και τα απόβλητα που προέρχονται από τα εισαγόμενα, τα οποία δεν χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα προϊόντα από την ΕΕ.
Πιστεύουμε ότι αυτή είναι μια σοβαρή ανισορροπία και πρέπει να ληφθούν μέτρα, ώστε να υπάρξει ισορροπία.

 ΑΡΘΡΟ 10

Πρέπει να θεσπιστούν αυστηρά πρόστιμα για τους ρυπαίνοντες πεζούς, καθώς και τα ρυπαίνοντα αυτοκίνητα, αλλά και τα μικρά πλεούμενα. Υπάρχει ήδη νομικό πλαίσιο για αυτές τις ενέργειες, αλλά πρέπει τώρα να αναβιώσουν και να εφαρμοστούν.

Παράγραφος 4β
Κλιματική αλλαγή

Καμία πρόνοια δεν λαμβάνεται σχετικά με την επίπτωση αυτής της Οδηγίας πάνω στην κλιματική αλλαγή. Αντιθέτως, σε πολλά σημεία, και κυρίως στα δήθεν εναλλακτικά προϊόντα, επιβαρύνεται το περιβάλλον πολύ περισσότερο από ό, τι με τα ΠΜΧ, που πρόκειται να αντικατασταθούν. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στο ακόλουθο link ^[20]

 ΑΡΘΡΟ 11 – Αλιευτικά εργαλεία

Τα αλιευτικά εργαλεία που βρίσκονται στον πυθμένα της θάλασσας, αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την επιβίωση των ψαριών. Δεν λαμβάνεται καμία μέριμνα για την αποφυγή αυτής της ρύπανσης, παρόλο που είναι πολύ πιο σοβαρή από αυτή των ΠΜΧ.

Δεν έχει ληφθεί καμία μέριμνα για την προστασία των υδάτων από το συνεχές πλύσιμο των σκευών πολλαπλής χρήσης. Θα υπάρχουν χιλιάδες τόνοι απορρυπαντικά γενικώς, στα ύδατα, καθώς και τεράστιες ποσότητες ενέργειας για τη μεταφορά αλλά κυρίως και το πλύσιμο αυτών των σκευών.

 ΑΡΘΡΟ 12

Τέλος θεωρούμε ότι α προβλεπόμενα στο άρθρο 12 παράγραφοι 1 και 2 μπορούν να προέλθουν αν οι ίδιοι οι Δήμοι αναπτύξουν σύστημα διαλογής στην πηγή. Με αυτόν τον τρόπο και περισσότερα έσοδα είναι δυνατόν να έχουν και να γίνει η καταγραφή των συλλεγόμενων υλικών στην πηγή με αποτέλεσμα να έχουμε πληρέστερη και λεπτομερέστερη καταγραφή των υλικών.

Θεωρούμε ότι οι Δήμοι είναι καλύτεροι γνώστες του τί υλικά προς αποκομιδή συλλέγουν πόσο μάλλον αν αναπτύξουν και σύστημα διαλογής στην πηγή αφού είναι οι μόνοι που γνωρίζουν πρωτογενώς το σύνολο των δραστηριοτήτων και κατά συνέπεια ανάγκης για απόρριψη υλικών των κατοίκων και των επιχειρήσεων που βρίσκονται στην γεωγραφική τους αρμοδιότητα.

 ΑΡΘΡΟ 13

Παράγραφοι 1 και 2

Να μπορεί να ισχύει για όλα τα προϊόντα ΡΕΤ, εκτός μπουκαλιών, αντί του τέλους και της μείωσης. Με βάση την παρούσα κατάσταση και την δυσφήμιση των ΠΜΧ, η παραγωγή των προϊόντων από PET φθίνει συνεχώς. Επομένως απαιτούνται κίνητρα ώστε να παραμείνει ζωντανή ώστε να αξιοποιείται το πολύ μεγάλο ποσοστό μπουκαλιών PET που θα συλλέγονται. Χωρίς άλλες εφαρμογές προϊόντων PET, η συλλογή α’ ύλης από τα μπουκάλια, θα πρέπει να οδηγείται στην χωματερή ή στην καλύτερη περίπτωση να προσφέρεται σε χαμηλές τιμές στο εξωτερικό

 ΑΡΘΡΟ 14
Κατά τη γνώμη μας, τα μέτρα ευαισθητοποίησης πρέπει να επικεντρώνονται στα εξής:

1. Οι πολίτες να έχουν την ευαισθησία να μην πετάνε απορρίμματα στους εξωτερικούς χώρους, αλλά να τα πετάνε μόνο στους ειδικούς κάδους

2. Οι οδηγοί αυτοκινήτων να μην πετάνε απορρίμματα έξω από το παράθυρό τους, αλλά να τα κρατάνε μέχρις ότου μπορούνε να τα πετάξουν σε κάδους

3. Τα μικρά σκάφη αναψυχής να μην πετάνε τα απορρίμματα στη θάλασσα, αλλά να τα παίρνουν μαζί τους και να τα πετάνε στην ξηρά, στους ειδικούς κάδους και να υπάρχουν σημάνσεις με τίτλους όπως: «Συμμετέχετε στις δράσεις της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας».

Πρέπει να θεσπιστούν σημαντικά πρόστιμα σε πολίτες και οδηγούς που συλλαμβάνονται να απορρίπτουν απορρίμματα παντός τύπου στους δρόμους, στην εξοχή, στη θάλασσα, κλπ.

 ΑΡΘΡΟ 18

Τα πρόστιμα και οι κυρώσεις είναι εξοντωτικές για τις εταιρίες και θα δημιουργήσουν κοινωνική αναταραχή.

 ΑΡΘΡΟ 19

Παράγραφος 19 : ‘’Εναλλακτικό’’ να θεωρείται και ένα ΠΜΧ το οποίο επιστρέφεται στον παραγωγό για επεξεργασία/ανακύκλωση, μέσω ΣΕΔ.

Άρθρο 1 – Σκοπός

Επειδή δεν υπήρχε χώρος για παράθεση γενικότερων προτάσεων που θα συνέβαλλαν στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή της Οδηγίας 2019/ΕΕ/904 και του παρόντος νομοσχεδίου, υποβάλλουμε κάποιες γενικότερες προτάσεις στο άρθρο 1, που αναφέρεται στο σκοπό του νομοσχεδίου.
Προτείνονται προς συζήτηση, ώστε να συμπεριληφθούν σε αυτό ή σε άλλα σχετικά νομοσχέδια, τα εξής μέτρα:

• Μείωση ΦΠΑ: Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με Πρόληψη, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση, Κομποστοποίηση να τεθούν σε χαμηλότερες κατηγορίες ΦΠΑ με βάση περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια.
• ΠΟΠ: Αλλαγή της νομοθεσίας για να μπορεί να εφαρμόζει εάν θέλει κάποιος δήμος το Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ) και εφαρμογή του ΠΟΠ σε κάποιους πιλοτικούς δήμους.
• Χωριστή Συλλογή στα κτίρια: Να προβλεφθεί πολεοδομική ρύθμιση για χωριστή συλλογή υλικών και αντικειμένων μέσα στα όρια κάθε νέου κτιρίου σε ξεχωριστό στεγασμένο χώρο. Θα πρέπει να υπάρχει εσωτερική πρόσβαση για τους ενοίκους και εξωτερική πρόσβαση για τα συστήματα αποκομιδής. Ο στόχος είναι η σταδιακή μείωση της παρουσίας κάδων στους δρόμους, που θα συμβάλλει σε πολλά προβλήματα της χωριστής συλλογής και της ανακύκλωσης στη χώρα.
• Χρηματοδότηση ανώτερης βαθμίδας δράσεων: Σημαντικό ποσοστό των συνολικών χρηματοδοτήσεων που αφορούν την ΔΣΑ να πηγαίνει σε δράσεις και έργα της ανώτερης ιεραρχίας διαχείρισης αποβλήτων (Πρόληψη, Επαναχρησμοποίηση, Ανακύκλωση-κομποστοποίηση).
• Ανταποδοτικό τέλος επεξεργασίας – ταφής: Να θεσπιστεί ένα ανταποδοτικό τέλος επεξεργασίας – ταφής για κάθε τόνο αποβλήτων, που οδηγείται για τελική επεξεργασία ή ταφή. Το τέλος αυτό, είναι επιπλέον του όποιου κόστους διαχείρισης, και να κυμαίνεται από 10-50 ευρώ/τόνο και να είναι απολύτως ανταποδοτικό προς τον δήμο που το πλήρωσε. Έτσι, το ανταποδοτικό τέλος κάποιου δήμου θα επιστρέφει τον επόμενο χρόνο στον ίδιο τον δήμο για δράσεις και έργα που θα προτείνει και θα αφορούν την ανώτερη ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων (Πρόληψη, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση-κομποστοποίηση).
• Χύμα διάθεση προϊόντων: Να προβλεφθεί ώστε σε όλες τις επιχειρήσεις λιανικής τροφίμων ή άλλων καταναλωτικών ειδών διαθέτουν πολλές κατηγορίες καταναλωτικών προϊόντων σε χύμα μορφή. Ο καταναλωτής να μπορεί να αγοράζει προϊόντα σε χύμα μορφή φέρνοντας μαζί δικά του μέσα πρωτογενούς συσκευασίας. Πρώτο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι το εξής: Να εκπονηθεί ολοκληρωμένη μελέτη για να προσδιορισθούν ποιοι κλάδοι και ποια συγκεκριμένα προϊόντα θα μπορούσαν να διατίθενται και σε χύμα μορφή και σε υψηλή ποιότητα, εφόσον ο καταναλωτής φέρει δική του πρωτογενή συσκευασία. Επίσης, θα πρέπει να προσδιορισθεί στη μελέτη και ποιες είναι οι προδιαγραφές των καταστημάτων, οι χώροι τους και ο αναγκαίος εξοπλισμός για την χύμα διάθεση προϊόντων, που θα εξειδικεύονται ανάλογα το μέγεθος των καταστημάτων λιανικής πώλησης και των χωροταξικών τους δεδομένων.
• Προμήθειες: Σε όλες τις δημόσιες συμβάσεις (κεντρική κυβέρνηση, δήμοι, οργανισμοί κ.α.) να συμπεριληφθούν και κριτήρια μη επιλογής πλαστικών μιας χρήσης στις προμήθειές τους.
• Ο ρόλος της κοινωνίας: Ο ρόλος και οι δράσεις των Περιβαλλοντικών ΜΚΟ και των άλλων κοινωνικών φορέων να αναγνωρισθεί ότι συμβάλλουν στη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών για την επίτευξη των στόχων Πρόληψης, Ανακύκλωσης, Χωριστής Συλλογής και καθαρισμού των ακτών και του περιβάλλοντος.

ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕΕΔΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ

Τα πλαστικά αποτελούν ένα απαραίτητο υλικό πού είτε ως α ύλη για άλλα προϊόντα είτε ως τελικό προϊόν, έχει ένα πολύ μεγάλο εύρος εφαρμογών σε πολύ σημαντικούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και σε προϊόντα που συνδέονται με το γενικό καλό (υγεία, εφαρμογές περιβαλλοντικής προστασίας κλπ.).
Συνεπώς, είναι απαραίτητο να αποσυνδέσουμε το πλαστικό ως υλικό που έχει βιώσιμες εφαρμογές, από την βλάβη που προκαλούν ορισμένα μόνο πλαστικά και μάλιστα συνήθως από την κακή χρήση τους, στο περιβάλλον.
Ειδικότερα η αλόγιστη (υπερκατανάλωση έναντι της πρόληψης), μη βιώσιμη (μια χρήσης έναντι της επαναχρησιμοποίησης) και η μη ορθολογικά διαχειριζόμενη (πχ απόρριψη αντί της χωριστής συλλογής τους) χρήση, ορισμένων πλαστικών μιας χρήσης (όπως πχ καλαμάκια, κυπελάκια καφέ, πιατάκια-μαχαιροπήρουνα, μπατονέτες, φιάλες νερού-αναψυκτικών, φίλτρα τσιγάρων , αλιευτικά εργαλεία) είναι πολύ μεγάλη στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με στοιχεία έγκυρων περιβαλλοντικών οργανώσεων καταναλώνουμε ετήσια από 10άδες εκατομμύρια έως και μερικά δις τμχ. των ανωτέρω πλαστικών μιας χρήσης, ενώ το ποσοστό διαλογής στην πηγή η ανάκτησης για ανακύκλωση είναι πολύ μικρό.
Άλλωστε η χώρα μας έχει αυξημένο ενδιαφέρον σε επίπεδο ΕΕ γιατί έχουμε την μεγαλύτερη ακτογραμμή στην ΕΕ,
οι καθαρές ακτές και θάλασσες αποτελούν προϋπόθεση για ένα σημαντικό κομμάτι του Τουριστικού Εθνικού Προϊόντος και της βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας μας και τέλος έχουμε πολύ μεγάλο μερίδιο στην ΕΕ σε επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία.
Έχοντας τα παραπάνω υπ’ όψη τόσο η νομοθεσία της ΕΕ Οδηγία 2019/904 όσο και το προτεινόμενο Σχέδιο Νόμου με πολλά εθνικά μέτρα για τα ΠΜΧ είναι στην σωστή κατεύθυνση.
Η εκτεταμένη προ-διαβούλευση που έγινε το διάστημα Μαρτίου-Μαΐου 2020 από την αρμόδια ΓΓ Φυσικού Περιβάλλοντος με 44 φορείς αλλά και με την ενημέρωση του Εθνικού Συμβουλίου ΚΟ που μετέχει η ΕΕΔΣΑ, έδωσε πολυάριθμες ενδιαφέρουσες προτάσεις από ειδικότερους φορείς που έχουν ληφθεί υπ’ όψη.
Από την μεριά μας θα πρέπει να επισημάνουμε ότι σε Εθνικό επίπεδο απομένει να γίνει ένα επιχειρησιακό σχέδιο με πόρους ΕΣΠΑ για την ομαλή μετάβαση των επιχειρήσεων που συνδέονται σήμερα με το θέμα (πχ ελληνικές βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών μιας χρήσης) σταδιακά από το 2020 και έπειτα ώστε να προβούν σε εκσυγχρονισμό, αναβάθμιση, αλλαγή της παραγωγικής τους δομής σε νέα συναφή προϊόντα (πχ επαναχρησιμοποιήσιμα, η προϊόντα που να περιέχουν ανακυκλωμένο περιεχόμενο, ή να αλλάξουν οι σημάνσεις για τους καταναλωτές , κλπ)
Άλλωστε οι νέες απαιτήσεις για τα Πλαστικά μιας χρήσης, είναι σε συνέχεια των μέτρων συμμόρφωσης που έλαβε η Ελλάδα για την Οδηγία 2015/720/ΕΕ, σχετικά με τις πλαστικές σακούλες, οπότε υπάρχει επιβάρυνση στον παραγωγικό ιστό της χώρας, διότι η ελληνική βιομηχανία των πλαστικών είναι σε μεγάλο βαθμό προσανατολισμένη στη μορφοποίηση καταναλωτικών μικροαντικειμένων, που είναι ακριβώς αυτά στα οποία επικεντρώνονται οι απαγορεύσεις.
Ταυτόχρονα, πρέπει να δοθεί έμφαση στις διαδικασίες εναλλακτικής διαχείρισης και ευαισθητοποίησης του κοινού, ώστε να μετριασθούν οι επιπτώσεις, ακόμη και κατά τη μεταβατική περίοδο της σταδιακής εφαρμογής των μέτρων (μείωση, απαγόρευση, αύξηση χωριστής συλλογής) των πλαστικών μιας χρήσης.
Με βάση τα ανωτέρω, προτείνουμε τα ακόλουθα μέτρα το 2020 και το 20201 ώστε να αποτελέσουν προϋπόθεση για την σωστή εφαρμογή του Νόμου για τα ΠΜΧ.
Για τις επιχειρήσεις (βιομηχανία πλαστικού, εστίασης κλπ.)
1) Εκπόνηση και υλοποίηση Επιχειρησιακού Σχεδίου του ΥΠΕΝ με κίνητρα (επιδοτήσεων ΕΣΠΑ και άλλα) για τη μετάβαση των Ελληνικών Βιομηχανιών Πλαστικού που επηρεάζονται από προβλέψεις του Νόμου
2) Υλοποίηση μέτρων έγκαιρης και επίσημης ενημέρωσης της αγοράς (πχ επιχειρήσεις εστίασης) ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν στην νέα μορφή σχέσης τους με τον καταναλωτή.
3) Εκτεταμένοι κρατικοί έλεγχοι κατά την έναρξη εφαρμογής του νόμου για επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες ώστε και να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση των επιχειρήσεων καταναλωτών και να μην υπάρξει στρέβλωση του ανταγωνισμού
Για τον καταναλωτή
1) Υποχρεωτικές εναλλακτικές (κύπελλα πολλαπλών χρήσεων) διαθέσιμες στα σημεία πώλησης
2) Χαμηλότερη τιμή σε περίπτωση προσκόμισης τέτοιου κυπέλλου πολλαπλών χρήσεων από πελάτη.
3) Μείωση του κόστους και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των φιαλών νερού με υποχρεωτικές δημόσιες βρύσες δωρεάν πόσιμου νερού από δήμους σε αθλητικά κέντρα και παιδικές χαρές
Για την κυκλική οικονομία εντός της Ελλάδας
4) Εφαρμογή συστήματος εγγύησης-επιστροφής (Deposit – Refund System) κατόπιν τεχνοοικονομικής μελέτης εφαρμογής για τη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής χωριστής συλλογής για τις πλαστικές φιάλες έως τριών λίτρων και περαιτέρω διερεύνηση για μεταλλικές και γυάλινες συσκευασίες. Το σύστημα για να είναι βιώσιμο πρέπει να είναι ενιαίο, κεντρικό και υποχρεωτικό σύστημα (όχι πολλά διαφορετικά) με στόχο αύξηση της ανακύκλωσης φιαλών ΡΕΤ 77% το 2025 και 90% το 2030.
5) Ειδικό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021-2027 για εκσυγχρονισμό ΚΔΑΥ, για νέες μονάδες μετ-επεξεργασίας PET για παραγωγή α ύλης από ανακυκλωμένο πλαστικό
Για την συνολική εθνική στρατηγική ΚΟ και πλαστικών εν γένει.
6) Η στρατηγική για τα πλαστικά πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για τα μικροπλαστικά που αποτελούν σημαντικό ποσοστό των πλαστικών θαλάσσιων απορριμμάτων (περιορισμοί μέσω του Κανονισμού REACH για τα μικροπλαστικά που προστίθενται σκόπιμα σε προϊόντα και τα οξοπλαστικά )
7) Παρακολούθηση και αξιοποίηση των φακέλων περιορισμού σωματιδίων των μικροπλαστικών του Eυρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων
8) Η καινοτομία στο σχεδιασμό προϊόντων για την αποφυγή πλαστικών απορριμμάτων και μικροπλαστικών αλλά και οι επενδύσεις στην πρόληψη θαλάσσιων απορριμμάτων
9) Καταγραφή υφιστάμενης κατάστασης σε συνεργασία με τον αντίστοιχο κλάδο της βιομηχανίας, αξιολόγηση των θέσεων της Βιομηχανίας για την προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις που επιτάσσουν την παραγωγή προϊόντων με μεγαλύτερο κύκλο ζωής, καθώς και την διευρυμένη ευθύνη των παραγωγών τέτοιων προϊόντων.
10) Τόνωση του διαλόγου που έχει ξεκινήσει το ΥΠΕΝ, στον οποίο θα κληθούν να συμμετάσχουν και άλλοι φορείς (επιστημονικοί φορείς, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης) ώστε να διαμορφωθεί μια εθνική θέση συνολικά για τον κλάδο των πλαστικών και την περιβαλλοντική του διάσταση, η οποία και θα υποστηριχτεί στα όργανα της ΕΕ
11) Σύνδεση πρωτοβουλιών με διυπουργικές πολιτικές πχ στον τουρισμό, (παραλίες χωρίς πλαστικά ποτήρια ή καλαμάκια).
Για την ΕΕΔΣΑ,

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΤΣΙΑΜΠΟΥΛΑΣ
Πρόεδρος

Το πρόβλημα της πλαστικής σπατάλης και ρύπανσης έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα από τα πλέον φλέγοντα περιβαλλοντικά ζητήματα της εποχής μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης και τον καίριας σημασίας ρόλο που έχει να παίξει, προχώρησε το 2019 στη σύνταξη της Οδηγίας (904/ΕΕ) για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας (ΥΠΕΝ) προχωράει στην έγκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας, έχοντας καταθέσει προς διαβούλευση το σχετικό σχέδιο νόμου.

Η νέα αυτή νομοθετική ρύθμιση θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα της κοινωνίας να αντιμετωπίσει ένα τόσο κρίσιμο πρόβλημα και γι’ αυτόν τον λόγο χρειάζεται να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην αξιολόγησή της. Η Greenpeace, από την πρώτη στιγμή ενασχόλησής της με το ζήτημα της πλαστικής ρύπανσης, δίνει έμφαση στην απόλυτη ανάγκη να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα προληπτικά, μέσα από συντονισμένες προσπάθειες μείωσης και επαναχρησιμοποίησης, που δεν θα ρίχνουν το βάρος της αλλαγής αποκλειστικά στην κοινωνία, αλλά θα αναδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο των παραγωγών.

Η έγκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας από το ΥΠΕΝ συνιστά μία θετική εξέλιξη από μόνη της. Δημιουργεί τις συνθήκες για την ευρύτερη αποδοχή του προβλήματος της πλαστικής ρύπανσης και διαμορφώνει το πλαίσιο για μία συντονισμένη προσπάθεια αντιμετώπισής του με βάση το τρίπτυχο “μείωση-επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση”. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι για να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά το πρόβλημα χρειάζεται να κινηθούμε με μεγαλύτερη φιλοδοξία από ό,τι έχουμε κάνει στο παρελθόν. Για τον λόγο αυτό, τον Ιούνιο του 2020 η Greenpeace έστειλε επιστολή στο ΥΠΕΝ αναδεικνύοντας τα βασικότερα σημεία που θα κρίνουν την επιτυχία του νέου νομοσχεδίου, που είναι:

-Η πραγματική μείωση
-Η φιλόδοξη ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης
-Η ευθύνη των παραγωγών
-Η σωστή ενημέρωση και ο ρόλος των πολιτών

Με βάση αυτούς τους άξονες, η Greenpeace καταθέτει τα σχόλιά της στο σχέδιο νόμου για τα πλαστικά μίας χρήσης, με την ελπίδα ότι τα θετικά βήματα που έχουν ήδη γίνει θα οδηγήσουν σε ουσιαστικά αποτελέσματα και όχι στη διαιώνιση των προβλημάτων που μας έχουν φέρει μέχρι εδώ.

Πριν προχωρήσουμε περαιτέρω οφείλουμε να αναφέρουμε ότι πολλά επιμέρους ζητήματα που θα καθορίσουν βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, καθώς δεν έχουν εκδοθεί οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κάτι που αναμένεται να γίνει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Η πραγματική μείωση

Μέσω του άρθρου 4 προωθείται η μείωση της χρήσης ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Η θέσπιση μετρήσιμων και ιδιαίτερα φιλόδοξων στόχων, μεγαλύτερων μάλιστα από εκείνων που προτείνει η Οδηγία της ΕΕ είναι μία πολύ θετική εξέλιξη. Ωστόσο, παρότι τα εργαλεία που θεσμοθετούνται θα έχουν σίγουρα ορισμένες θετικές επιπτώσεις, δεν είναι επαρκή για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι του άρθρου. Συγκεκριμένα:

1.Επιβολή εισφοράς προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος στα πλαστικά κύπελλα μίας χρήσης και τους περιέκτες τροφίμων: οπως έχει δείξει η εμπειρία της εφαρμογής αντίστοιχου μέτρου στην περίπτωση της λεπτής σακούλας μεταφοράς, τέτοια εργαλεία έχουν γρήγορα θετικά αποτελέσματα, ωστόσο όχι στην κλίμακα που τα χρειαζόμαστε. Επιπλέον, η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων εναλλακτικών στην περίπτωση των κυπέλλων και των περιεκτών τροφίμων είναι πιο δύσκολη από τις σακούλες μεταφοράς, καθώς βασίζονται περισσότερο στη λογική της κατανάλωσης “στο χέρι”, που την καθιστά πολύ λιγότερο προβλέψιμη. Συνεπώς, κρίνουμε ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι που ορίζει το άρθρο, ιδιαίτερα στη δεύτερη περίοδο εφαρμογής του.

2.Εναλλακτικά προϊόντα σε επιχειρήσεις τροφοδοσίας (catering) και σε επιχειρήσεις παρασκευής τροφίμων και ποτών σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους: καθώς οι διατάξεις της σχετικής παραγράφου (6) καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο εύρος επιχειρήσεων που εξαρτώνται από πλαστικές συσκευασίες μίας χρήσης, είναι πολύ σημαντικό να οριστούν με μεγαλύτερη σαφήνεια τα εναλλακτικά προϊόντα που επιτρέπονται από αυτές τις επιχειρήσεις.

3.Κοινόχρηστες βρύσες σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές και χώρους συνάθροισης κοινού για τη μείωση χρήσης των πλαστικών φιαλών: πρόκειται για ένα μέτρο με ιδιαίτερα θετικό πρόσημο, καθώς με την εφαρμογή του αναμένεται να μειωθεί ένα σημαντικό κομμάτι της πλαστικής σπατάλης και η ενίσχυση της πεποίθησης πως η πρόσβαση στο πόσιμο νερό συνιστά δικαίωμα όλων των πολιτών. Εντούτοις, η επιτυχία του μέτρου θα κριθεί από τον βαθμό συνεργασίας των ΟΤΑ και των πολιτών, κάτι που δεν εξασφαλίζουν οι διατάξεις του προτεινόμενου νόμου.

Μέσω του άρθρου 5 προωθείται η απαγόρευση διάθεσης στην αγορά συγκεκριμένων προϊόντων. Στις περιπτώσεις των προϊόντων από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη και από διογκωμένο πολυστυρένιο, οι διατάξεις του άρθρου θα οδηγήσουν άμεσα στην απαγόρευση υλικών που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και επομένως σε θετικά αποτελέσματα. Όμως, επειδή η παράγραφος 1 του άρθρου 3 εξαιρεί από τον ορισμό της πλαστικής ύλης “τα φυσικά πολυμερή που δεν έχουν τροποποιηθεί χημικώς”, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τα προϊόντα των περιπτώσεων 1-6 του μέρους Β του παραρτήματος Ι (μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες ποτών και πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών), να αντικατασταθούν με άλλα προϊόντα μίας χρήσης που έχουν εξίσου σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και δεν θα οδηγήσουν σε πραγματική μείωση.

Αυτός ο κίνδυνος υφίσταται και στην περίπτωση των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 5. Εντούτοις, η εφαρμογή των απαγορεύσεων του άρθρου 5 για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης συνιστά ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς κατ’ ελάχιστον θα επιτρέψει να φανούν παραλείψεις και λάθη πριν την καθολική εφαρμογή των μέτρων, ενώ θα έχει θετικές επιπτώσεις καθώς θα μειώσει άμεσα το πλαστικό αποτύπωμα του δημοσίου.

Η παράγραφος 1 του άρθρου 3 ενδέχεται να επιτρέψει μία ακόμα αντικατάσταση των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης με άλλα προϊόντα μίας χρήσης και επομένως να υπονομεύσει τον στόχο προστασίας του περιβάλλοντος, αφού ορίζει την πλαστική ύλη ως “πολυμερές… το οποίο μπορεί να λειτουργήσει ως κύριο δομικό συστατικό των τελικών προϊόντων”. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι τα χάρτινα ποτήρια με επικάλυψη πλαστικής μεμβράνης, τα οποία πρέπει να εμπίπτουν στις διατάξεις του νομοσχεδίου. Εντούτοις, επειδή ο παραπάνω ορισμός δίνει το περιθώριο για διαφορετικές ερμηνείες, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να εξαιρεθούν και επομένως να κατακλύσουν την αγορά.

Η φιλόδοξη ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης

Παρότι η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων προϊόντων θεσμοθετείται ως η βασική εναλλακτική στα πλαστικά προϊόντα του άρθρου 4, η προσέγγισή της παραμένει σε μεγάλο βαθμό κοντόφθαλμη, καθώς συνεχίζει να ρίχνει το βάρος της επαναχρησιμοποίησης σχεδόν αποκλειστικά στους τελικούς καταναλωτές.

Η επιβολή εισφοράς στα προϊόντα του άρθρου 4 αναμένεται να ενδυναμώσει την επαναχρησιμοποίηση στους καταναλωτές που ήδη κάνουν αυτές τις επιλογές. Για να γίνει η επαναχρησιμοποίηση καθημερινή επιλογή της πλειονότητας των καταναλωτών και άρα να αποδώσει πραγματικά καρπούς, χρειάζεται να δοθούν κίνητρα για τη δημιουργία συστημάτων πραγματικής κυκλικής οικονομίας (πχ. δίκτυα επαναχρησιμοποιούμενων ποτηριών), κάτι που δυστυχώς δεν γίνεται με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Εντούτοις, οι διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 4 θα βοηθήσουν στην εδραίωση της επαναχρησιμοποίησης ως δικαίωμα των καταναλωτών, γεγονός που θα άρει πολλούς φραγμούς που υφίστανται μέχρι σήμερα και έχουν να κάνουν με την αντίληψη ότι η επαναχρησιμοποίηση συνιστά μία λιγότερο ασφαλή επιλογή από πλευράς υγιεινής. Για την αποφυγή επιπλέον δυσκολιών στην επαναχρησιμοποίηση, που έχουν αυξηθεί λόγω της πανδημίας, ο νέος νόμος χρειάζεται να καθορίσει πιο προσεκτικά τι αποτελεί ακατάλληλο προς χρήση επαναχρησιμοποιούμενο προϊόν, πέραν του χαρακτηρισμού “προδήλως ακατάλληλο”.

Με το άρθρο 13 για τη χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών, χάνεται επίσης μία τεράστια ευκαιρία για την ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1, η χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών γίνεται μόνο για την ενίσχυση της ανακύκλωσης και για τις δύο χρονικές περιόδους (2025 και 2029). Κατ’ αυτόν τον τρόπο αγνοείται παντελώς η δυνατότητα τα συστήματα επιστροφής εγγύησης, που θεσμοθετεί το συγκεκριμένο άρθρο, να αποτελέσουν σε βάθος χρόνου θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία συστημάτων επαναχρησιμοποίησης και για αυτά τα προϊόντα. Είναι σημαντικότατο λάθος του νομοσχεδίου τη στιγμή που θα επενδυθούν μεγάλα ποσά για τη δημιουργία των συστημάτων επιστροφής εγγύησης, να μην συνδεθούν με τον στόχο της επαναχρησιμοποίησης, που έχει σημαντικά μεγαλύτερα οφέλη από την ανακύκλωση.

Η ευθύνη των παραγωγών

Βασικό εργαλείο για τη μείωση της πλαστικής σπατάλης και ρύπανσης είναι ο επανασχεδιασμός των προϊόντων ώστε να υπηρετούν το δυνατόν περισσότερο τις επιταγές της μείωσης, της επαναχρησιμοποίησης και της αποδοτικής ανακύκλωσης. Το άρθρο 6 θεσμοθετεί κάποιες αλλαγές στις πλαστικές φιάλες που κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς θα μειώσουν τη ρύπανση από τα πλαστικά καπάκια και καλύμματα και θα ενισχύσουν την ανακύκλωση. Ωστόσο, η πιο σημαντική ρύθμιση εισάγεται με την παράγραφο 4(β) του άρθρου 8.

Σύμφωνα με αυτήν, οι χρηματικές εισφορές που καταβάλλονται από τους παραγωγούς στο πλαίσιο της επέκτασης της Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού “θα πρέπει….να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη, την παραγωγή και την εμπορία προϊόντων λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια οικολογικού σχεδιασμού όπως η ανθετικότητα, η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και η ανακυκλωσιμότητας, καθώς και η περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένη πρώτη ύλη.” Δεν υπάρχουν όμως περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο και επομένως είναι αδύνατον να αξιολογηθεί κατά πόσο αυτή η διάταξη θα οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές ή θα μετατραπεί σε ένα ακόμα χρηματικό ποσό που θα πρέπει να πληρώσει ο παραγωγός για να εξακολουθεί να έχει το δικαίωμα να παράγει το ίδιο προϊόν που παρήγαγε μέχρι τώρα.

Ενημέρωση και ρόλος των πολιτών

Η επιτυχία του νομοσχεδίου θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από τη σωστή, ολοκληρωμένη και συστηματική ενημέρωση των πολιτών, που θα κληθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα να εφαρμόσουν στην καθημερινότητά τους τα μέτρα που θεσμοθετούνται.

Το παρόν νομοσχέδιο, με το άρθρο 7, εισάγει κάποιες αλλαγές που θα ενισχύσουν την ποιότητα της πληροφορίας που λαμβάνουν οι πολίτες, θεσμοθετώντας νέα σήμανση σε ορισμένα προϊόντα. Η εμπειρία της εφαρμογής του σήματος “Green Dot” στη χώρα μας δείχνει ότι τέτοια σήματα πρέπει να συνοδεύονται από εκτεταμένες εκστρατείες ενημέρωσης, διαφορετικά παρερμηνεύονται. Η ανάγκη αυτή καλύπτεται με το άρθρο 14, μέσω του οποίου οι φορείς Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) θα κληθούν να υλοποιήσουν προγράμματα ευαισθητοποίησης, για ένα ιδιαίτερα μεγάλο φάσμα πληροφορίας.

Συνεπώς, το νομοσχέδιο προχωράει σε θετικές ρυθμίσεις ως προς την ενημέρωση των πολιτών. Εντούτοις, η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι όταν οι πολίτες δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος εφαρμόζοντας θεσμοθετημένα μέτρα ή με άλλα λόγια δεν γνωρίζουν το πραγματικό οικολογικό αποτύπωμα των νέων επιλογών που καλούνται να υποστηρίξουν, τέτοιες προσπάθειες βρίσκονται αντιμέτωπες με λογικές και παράλογες αντιδράσεις. Ως συνέπεια, καθυστερεί σημαντικά η πρακτική εφαρμογή των μέτρων από την πλειονότητα της κοινωνίας και συνήθως δημιουργούνται σημαντικά εμπόδια στην τελική τους επιτυχία.

Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, τα προγράμματα ευαισθητοποίησης που θα εφαρμόσουν τα ΣΕΔ πρέπει οπωσδήποτε να παρουσιάσουν το δυνατόν πιο αντικειμενικά τις αληθινές επιπτώσεις από την εφαρμογή των μέτρων που προβλέπουν τα άρθρα 4, 5 και 13. Σε διαφορετική περίπτωση, το μήνυμα που θα λάβει η κοινωνία δεν θα είναι ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος της πλαστικής ρύπανσης απαιτεί την ουσιαστική της συμμετοχή αλλά ότι η θεσμοθέτηση των προτεινόμενων μέτρων το αντιμετώπισε ήδη με επιτυχία. Κάτι τέτοιο δεν θα οδηγήσει στην αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών που προϋποθέτει η ανάσχεση της πλαστικής ρύπανσης, αλλά ενδεχομένως ακόμα και στην ενίσχυση της κουλτούρας μίας χρήσης, που αποτελεί την πηγή του προβλήματος.

Οι προτάσεις της Greenpeace

α.Η επαναχρησιμοποίηση δεν πρέπει να είναι αποκλειστικά ευθύνη των καταναλωτών. Επομένως, μαζί με τους στόχους μείωσης χρειάζεται να θεσμοθετηθούν και στόχοι επαναχρησιμοποίησης για τα προϊόντα του άρθρου 4. Φορείς που θα κληθούν να αναλάβουν την επίτευξη αυτών των στόχων δύναται να είναι οι ΟΤΑ ή/και οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, όπως ορίζονται στην παράγραφο 3 του άρθρου.
β.Για την αποφυγή αντικατάστασης των πλαστικών μίας χρήσης με προϊόντα μίας χρήσης που έχουν αντίστοιχες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, πρέπει να οριστούν με μεγαλύτερη σαφήνεια οι τυχόν εξαιρέσεις υλικών και προϊόντων από τις διατάξεις του νομοσχεδίου. Οι εξαιρέσεις οφείλουν να έχουν περιοριστικό χαρακτήρα και να αξιολογούνται με βάση το οικολογικό τους αποτύπωμα.
γ.Τα συστήματα επιστροφής εγγύησης πρέπει να αποκτήσουν και στόχους επαναχρησιμοποίησης, κατ’ ελάχιστον στη δεύτερη περίοδο εφαρμογής του μέτρου.
δ.Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν οι υφιστάμενοι φραγμοί στην επαναχρησιμοποίηση λόγω υγειονομικών διατάξεων. Στα σημεία που κρίνονται ότι είναι αβάσιμοι, να γίνουν οι απαιτούμενες βελτιώσεις που θα επιτρέψουν τη δυνατόν ευρύτερη εφαρμογή επιλογών επαναχρησιμοποίησης.
ε.Η νωρίτερη εφαρμογή των μέτρων απαγόρευσης (άρθρο 4) στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, πρέπει να συμπεριλάβει τις κοινόχρηστες βρύσες και την προώθηση των επαναχρησιμοποιούμενων εναλλακτικών.

Γενικά Σχόλια

Αξιολογούμε θετικά το περιεχόμενο του παρόντος νομοσχεδίου καθώς όπως φαίνεται έχει ενσωματώσει την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/904 σχεδόν εξ ’ολοκλήρου. Το ίδιο θετικά κρίνουμε πως το νομοσχέδιο θέτει υψηλότερους στόχους επίτευξης σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/904. Ίσως η χώρα μας είναι επιτέλους έτοιμη για μια ειλικρινή προσπάθεια προς την μείωση των σημαντικών επιπτώσεων των πλαστικών απορριμμάτων (έστω των ορισμένων πλαστικών που αφορά το παρόν νομοσχέδιο) στην υγεία του ανθρώπου, στο περιβάλλον και στην βιοποικιλότητα.

Ωστόσο, διαβάζοντας το νομοσχέδιο διακρίναμε κάποια σημεία που χρήζουν βελτίωσης όπως και ορισμένα κενά. Παραθέτουμε εδώ, κάποια σχόλια γενικά και ειδικά, τα οποία θεωρούμε ότι θα πρέπει να λάβετε υπόψη.
Γνωρίζουμε πως η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση είναι δύο κατευθύνσεις πολύ θετικές και σημαντικές για ένα πρώτο βήμα στην προσπάθεια που γίνεται παγκοσμίως για να αντιμετωπιστεί το τεράστιο πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης. Παρ’ όλα αυτά, θεωρούμε πως ένα πρόβλημα αντιμετωπίζεται ριζικά όταν αντιμετωπίζεται από την πηγή του και στην περίπτωση των απορριμμάτων συνολικά αλλά και των πλαστικών απορριμμάτων ειδικά, η πηγή του προβλήματος είναι η κατανάλωση / υπερκατανάλωση. Θα πρέπει λοιπόν να εξασφαλίσετε πως θα ενισχυθεί το νομοσχέδιο με το κομμάτι της πρόληψης, όχι πώς θα διαχειριστούμε καλύτερα τα απορρίμματα αλλά πώς θα μειώσουμε το πλαστικό που βγαίνει στην αγορά και άρα καταναλώνεται ευρέως. Η παραπάνω σύσταση αποτελεί μέρος των οδηγιών του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP-MAP) σύμφωνα με την Σύμβαση της Βαρκελώνης (θα παραθέσουμε ειδικούς υπερσυνδέσμους παρακάτω στον ειδικό σχολιασμό) όπως συμφωνήθηκε ομόφωνα κατά την τελευταία συνάντηση των συμβαλλόμενων μερών (cop21). Η προτεινόμενη σειρά δράσης για την ορθότερη αντιμετώπιση λοιπόν είναι η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και ως έσχατη λύση η ταφή ή η καύση όπως αναφέρεται στο πρόσφατο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων.
Σε συνέχεια του παραπάνω, αξίζει να αναφέρουμε, πως το νομοσχέδιο δεν φαίνεται να εναρμονίζεται ή/και να συσχετίζεται με αντίστοιχες τεχνικές οδηγίες του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών οι οποίες με βάση έρευνες και συστάσεις των συμβαλλόμενων μερών παραθέτουν πληθώρα πρακτικών προτάσεων / μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος των πλαστικών απορριμμάτων παρά μόνο με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα σημεία που αναφέρονται ρητά και στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/904. Επίσης, δεν φαίνεται πλην μερικών μόνο σημείων του νομοσχεδίου η εναρμόνιση του με την Οδηγία 2008/56/ΕΚ (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) και δεν φαίνεται να αναγνωρίζεται και να συνδέεται το τεράστιο πρόβλημα των πλαστικών απορριμμάτων με την ρύπανση της θάλασσας και των επιπτώσεων στην βιοποικιλότητα και στον άνθρωπο. Η Μεσόγειος θάλασσα είναι μια από τις πλουσιότερες σε βιοποικιλότητα και ταυτόχρονα μια από τις πιο ρυπασμένες του κόσμου. Τεράστια ποσοστά θαλάσσιων ειδών θανατώνονται κάθε έτος είτε λόγω κατάποσής είτε λόγω τραυματισμών από πλαστικά καθώς παράλληλα μέρος των πλαστικών σε μορφή πια μικροπλαστικών* καταλήγουν στο στομάχι και πεπτικό τους σύστημα και συνεπώς μέσω της τροφικής αλυσίδας και στον άνθρωπο. Τέλος να σημειωθεί πως όπως είναι γνωστό, το μεγαλύτερος μέρος των απορριμμάτων της θάλασσας προέρχεται από την ξηρά ενώ το 80% αυτών αποτελείται από πλαστικά.
Είδαμε πως τα προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης αναλαμβάνουν σχεδόν αποκλειστικά ο Ε.Ο.ΑΝ. σε συνεργασία με τα ΣΕΔ που θα δημιουργηθούν (υπάρχει χρονικό πλαίσιο/ σχέδιο για την έγκαιρη δημιουργία τους; Υπάρχει πλαίσιο για την εύρυθμη λειτουργία τους / εκπαίδευση για τα καινούρια καθήκοντα;). Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ωστόσο, τόσο των πολιτών όσο και των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων που καλούνται να εναρμονιστούν με τον νόμο (παραγωγοί, εταιρείες πλαστικών κλπ.) αποτελεί αν όχι το σημαντικότερο, ένα από τα σημαντικότερα από τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστεί, ειδάλλως, ελλοχεύει ο κίνδυνος της μη εναρμόνισης με τα καινούρια δεδομένα γεγονός που θα οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο μη αποτελεσματικών πρακτικών της χώρας και τελικά μη επίτευξης των υψηλών στόχων που τίθενται. Σε συνέχεια αυτού του σημείου, να σημειώσουμε, ότι εφόσον όπως φαίνεται ο Ε.Ο.ΑΝ. σε συνεργασία με τα ΣΕΔ θα αναλάβουν την σχεδόν καθολική εφαρμογή των μέτρων του νόμου, θα πρέπει να διατυπώνεται με ακρίβεια, πώς ο Ε.Ο.ΑΝ. και/ή τα ΣΕΔ θα πραγματοποιούν ελέγχους / παρεμβάσεις για την σωστή εφαρμογή των μέτρων και σε περίπτωση μη εφαρμογής, ποιος φορέας θα τις επιβάλλει (σε κάποιες περιπτώσεις ο Ε.Ο.ΑΝ. και σε άλλες το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων;).

Ειδικά Σχόλια
Άρθρο 4 Μείωση της κατανάλωσης (άρθρο 4 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)
2: Προτείνουμε οι υψηλοί στόχοι μείωσης που τίθενται και ορθά τίθενται, να μπορούν να αντικατοπτρίζουν απόλυτα μεγέθη. Στην περίπτωση που αναφερόμαστε μόνο σε ποσοστά δεν είναι σαφές αν σε σχέση με το προηγούμενο έτος σύγκρισης υπήρχε πραγματική μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών ή αν απλά επιτεύχθηκε μέρος του στόχου. Δεν είναι εφικτό με τη χρήση ποσοστών να παρακολουθείς την πορεία της πραγματικής κατανάλωσης (καταναλωτικότητας) και άρα την πραγματική μείωση ή μη.

3: Η επιβολή εισφοράς σε κύπελα και φαγητοδοχεία κρίνεται πολύ θετικά ωστόσο προτείνουμε την αύξηση του τέλους κατά τουλάχιστον 5 λεπτά πλέον ΦΠΑ λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό το μέτρο λειτουργεί οριζόντια ως αντί κίνητρο για τους καταναλωτές. Αυτό έχει αποδειχθεί εν μέρει και στην περίπτωση τέλους που είχε τεθεί στην πλαστική σακούλα, επίσης χαμηλότερο από όσο θα έπρεπε, αλλά φάνηκε μερικώς να λειτουργεί.
Προτείνουμε επίσης να επεκταθεί το ανταποδοτικό τέλος και στις λαϊκές και τα περίπτερα.
* Μικροπλαστικά. Επέκταση της κατάργησης πλαστικών αντικειμένων, ιδίως των μικροπλαστικών. Να χρηματοδοτηθεί έρευνα για να υπολογιστεί το μέγεθος του προβλήματος και να οριστούν τα ενδεικνυόμενα μέτρα περιορισμού της ρύπανσης από μικροπλαστικά.

Πολύ θετικά επίσης κρίνουμε την απόδοση των εσόδων από την είσπραξη εισφοράς στο Πράσινο Ταμείο αποκλειστικά για δράσεις προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε συνεργασία πάντα με τους εμπλεκόμενους φορείς (χρηματοδότηση απόδοσης εσόδων στη δημιουργία μέσων μεταφοράς πολλών χρήσεων (πάνινη τσάντα, διχτάκια, κ.α.) και δωρεάν διανομής τους μέσω πχ των supermarkets/ ΜΚΟ κ.λπ., στην προετοιμασία της αγοράς και των καταναλωτών (ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση) για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, σε έρευνα και πιλοτικά προγράμματα για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης).

Άρθρο 5 Περιορισμοί της διάθεσης στην αγορά (άρθρο 5 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)
Προτείνουμε στο πλαίσιο της ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης σε συνεργασία με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους τοπικούς φορείς δράσεις και εκστρατείες ενημέρωσης για τις επερχόμενες αλλαγές τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους πολίτες συνολικά. Σημειώνουμε εδώ πως θα πρέπει να οριστεί μηχανισμός ελέγχου και κυρώσεων για την τήρηση των ρυθμίσεων.

Άρθρο 6 Απαιτήσεις για τα προϊόντα (άρθρο 6 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)
Η σήμανση θα πρέπει να είναι κατανοητή για κάθε κατηγορία προϊόντος και προτείνουμε συστηματική ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τη σημασία της σήμανσης.

Άρθρο 8, 9, 10
Σε συμφωνία με την ΟΕΑ συμφωνούμε με το παρακάτω
Γενικότερα μέτρα και προτάσεις προετοιμασίας
• Κόστος καθαρισμών ακτών-περιβάλλοντος: Επειδή τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης των άρθρων 8, 9, 10 και 11 καταλήγουν σε κάποιο βαθμό και στην παράκτια ζώνη ή γενικότερα στο περιβάλλον, προτείνεται το κόστος καθαρισμού ακτών και περιβάλλοντος να επιμερίζεται αναλογικά σε όλα τα πλαστικά προϊόντα των ακτών, όπως δηλαδή περιλαμβάνονται στα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης που περιέχονται αναλυτικά στο Παράρτημα Ι, μέρος Α, μέρος Β, μέρος Γ, μέρος Ε και μέρος ΣΤ του νομοσχεδίου. Αυτό για να υλοποιηθεί σημαίνει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι (σχετικά ΣΕΔ ή άλλοι διαχειριστές) θα πρέπει να συνεργαστούν για να χρηματοδοτούν τους καθαρισμούς. Οι καθαρισμοί μπορούν να γίνονται με πολλούς τρόπους μεταξύ των οποίων και με συμμετοχή περιβαλλοντικών και κοινωνικών φορέων.
Άρθρο 11 Πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα αλιευτικά εργαλεία (άρθρο 8 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)
Κρίνουμε θετικά συνολικά το άρθρο δεδομένου ότι τα αλιευτικά απόβλητα που απορρίπτονται ή εγκαταλείπονται στις θάλασσες αποτελούν μία από τις σημαντικότερες απειλές για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Προτείνουμε στο πλαίσιο της εφαρμογής της σύμβασης της Βαρκελώνης και των πρωτοκόλλων της, όπου τα συμβαλλόμενα μέρη θεσπίζουν προγράμματα και μέτρα και χρησιμοποιούν τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές και βέλτιστες περιβαλλοντικές πρακτικές να λάβετε υπόψη σας τις συγκεκριμένες Τεχνικές Οδηγίες.

Άρθρο 12 Γενικές ρυθμίσεις για τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού
Σχετικά με τις δράσεις καθαρισμού: όπως αναφέραμε και στα γενικά σχόλια, το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπίζεται από την πηγή του. Κάθε χρόνο πραγματοποιείται πλήθος δράσεων καθαρισμού ακτών και κάθε επόμενο τα απορρίμματα στις ακτές αυξάνονται ολοένα και περισσότερο. Σίγουρα είναι ένα μέτρο το οποίο μεταξύ άλλων λειτουργεί ως μέσο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών και για αυτό κατανοούμε την πρόταση και εφαρμογή του. Προτείνουμε σε αυτό το πλαίσιο να συμβουλευτείτε τις Τεχνικές Οδηγίες του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών καθώς και να μεριμνήσετε ώστε τα δεδομένα που θα συλλεχθούν να συλλεχθούν με συγκεκριμένα πρωτόκολλα ώστε πρώτον να είναι δυνατή η συμβολή των δεδομένων στην έρευνα , δεύτερον να είναι στοιχεία εναρμονισμένα ώστε να είναι δυνατή η ποσοτικοποίηση και διαχείρισή τους και τελικά να λειτουργήσουν ως δεδομένα που θα χρησιμοποιηθούν για βελτιωτικές πρακτικές / οδηγίες στο μέλλον.

Σε συμφωνία με την ΟΕΑ συμφωνούμε με το παρακάτω
Το άρθρο 12 εισάγει μία τεράστια γραφειοκρατία και μία ασυμβατότητα ρόλων, χωρίς κανένα πρακτικό όφελος. Τα προβλήματα που προκύπτουν από την ενδεχόμενη εφαρμογή του άρθρου 12 ως έχει είναι τα εξής:
• Ο ρόλος του ΕΟΑΝ είναι να ελέγχει τα ΣΕΔ και όχι να τους παίρνει τις χρηματικές εισφορές και να τις μεταβιβάζει στους ΟΤΑ ή σε ιδιώτες για να γίνονται οι καθαρισμοί. Η διαδικασία εμφανίζεται σαν ο ΕΟΑΝ να παρέχει υπηρεσίες προς τα ΣΣΕΔ, υποχρέωση των οποίων είναι και οι καθαρισμοί.
• Επίσης, με το άρθρο 12 τίθεται ένα πολύ σοβαρό θέμα το ποιος έχει την ευθύνη επίτευξης των ποιοτικών και ποσοτικών στόχων των καθαρισμών. Εάν η γραφειοκρατία του δημοσίου γίνει η αιτία για να μην γίνουν πολλοί καθαρισμοί ή/και να έχουν μειωμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά θα φέρει την ευθύνη ο ΕΟΑΝ, οι ΟΤΑ ή τα εμπλεκόμενα ΣΕΔ, που απλώς θα πληρώνουν; Το παράδειγμα του ανταποδοτικού τέλους στην πλαστική σακούλα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο ΕΟΑΝ πήρε αυτό το ανταποδοτικό τέλος, κράτησε η πολιτεία πάνω από το 50% μέσω πολλών διαχειριστικών διαδικασιών και τελικά ακόμη ούτε το υπόλοιπο τέλος του 2018 δεν έχει επιστραφεί με οποιοδήποτε τρόπο στους καταναλωτές, όπως είχε προβλεφθεί στη σχετική νομοθεσία. Εννοείται ότι ούτε το ανταποδοτικό τέλος της πλαστικής σακούλας για τα έτη 2019-2020 δεν έχει αποδοθεί ακόμη στους καταναλωτές. Η διαχείριση του ανταποδοτικού τέλους της πλαστικής σακούλας είναι ένα παράδειγμα 100% μη επιτυχούς υλοποίησης της ανταποδοτικότητας και με το άρθρο 12 πάει να επαναληφθεί αυτή η μη επιτυχής πρακτική και στους καθαρισμούς.
• Η μεθοδολογία υπολογισμού και επιμερισμού του κόστους μεταξύ των ΣΕΔ είναι δύσκολο να γίνεται από τον ΕΟΑΝ. Είναι αποτελεσματικότερο να αφήσουμε τα εμπλεκόμενα ΣΕΔ να συμφωνήσουν μεταξύ τους πως θα γίνεται δικαιότερα και με διαφάνεια αυτός ο επιμερισμός και ο ΕΟΑΝ να επιβλέπει και να εγκρίνει.

Προτείνεται: Σε κάθε περίπτωση την ευθύνη των καθαρισμών θα πρέπει να την έχουν τα συνεργαζόμενα ΣΕΔ, που θα πρέπει να προτείνουν μεθοδολογία για την δίκαιη και διαφανή κατανομή του κόστους, την οποία θα καταθέσουν στον ΕΟΑΝ. Παράλληλα, ο ΕΟΑΝ πρέπει να ελέγχει εάν επιτυγχάνονται οι στόχοι των καθαρισμών. Προτείνεται η πλήρης αλλαγή του άρθρου 12.
Άρθρο 13 Χωριστή συλλογή (άρθρο 9 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)
Προτείνουμε στην παρ. 3 να διευκρινιστεί σε ποιον φορέα ΣΣΕΔ αναφέρεστε – Των 2 για τις συσκευασίες ή ενός από τους υπάρχοντες συνολικά στη χώρα; – Προς αποφυγή παρερμηνειών.
Άρθρο 14 Μέτρα ευαισθητοποίησης (άρθρο 10 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)
Προτείνουμε στην συνεργασία του Υπουργείου με τον Ε.Ο.ΑΝ να προστεθεί και αναγνωριστεί ο ρόλος και οι δράσεις των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και των άλλων κοινωνικών φορέων στην ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών για την επίτευξη των στόχων του παρόντος νομοσχεδίου.