Προστίθεται νέο άρθρο 23Α στο ν. 4042/2012 (Α’ 24) ως εξής:
«Άρθρο 23Α
Πρόληψη αποβλήτων τροφίμων
Για την ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού σε θέματα πρόληψης δημιουργίας των αποβλήτων τροφίμων, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας:
α) εκπονεί δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών σε θέματα σχετικά με την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων,
β) καταρτίζει, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, εκπαιδευτικό υλικό για τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναφορικά με την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων,
γ) συνάπτει εθελοντικές συμφωνίες για την προώθηση διαρκούς διαλόγου και συνεργασίας με τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς.».
Μιλώντας με περιβαλλοντικούς όρους ένα πρόγραμμα «πληρώνω όσο πετάω» μπορεί να επιφέρει ουσιαστικά περιβαλλοντικά οφέλη μείωσης παραγωγής, διαλογής στη πηγή ενώ παράλληλα θα βοηθήσει στην ανάπτυξη κουλτούρας σχετικά με τη διαχείριση»πληρώνω όσο πετάω» θα δημιουργήσει ουσιαστικά κίνητρα και αντικίνητρα στις επιχειρήσεις να αναπτύξουν βελτιωμένα προγράμματα ανακύκλωσης ενώ θα μπορούν να επενδύσουν σε εξοπλισμό. Πρακτικά με ένα ολοκληρωμένο, σωστά δομημένο πρόγραμμα «πληρώνω όσο πετάω» θα έχουμε τη δυνατότητα να υπολογίζουμε καλύτερα τα παραγόμενα απόβλητα ενώ μέσω των προγραμμάτων ανακύκλωσης και διαχείρισης αποβλήτων θα μπορούμε να μειώσουμε τα δημοτικά τέλη και να απελευθερωθούν πόροι ώστε οι επιχειρήσεις να επενδύσουν σε εξοπλισμό διαχείρισης αποβλήτων αλλά και δράσεις μείωσης αποβλήτων. Το πρόγραμμα θα πρέπει να έχει ξεκάθαρες χρεώσεις ανά είδος αποβλήτου ενώ η εφαρμογή του θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα. Παράλληλα τη νομοθεσία του πληρώνω όσο πετάω θα πρέπει να εφαρμοστεί καθολικά από όλους τους ΟΤΑ χωρίς να δίνει τη δυνατότητα επιλογής βάσει των δυνατοτήτων που διαθέτουν.
Η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση για την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων είναι καθοριστικής σημασίας για την αλλαγή στάσης και την υιοθέτηση –περιβαλλοντικά και κοινωνικά- υπεύθυνης συμπεριφοράς (μεταβολή κοινωνικών κανόνων), δεδομένου μάλιστα ότι εκτιμάται πως σε επίπεδο Ε.Ε. άνω του 50% της συνολικής σπατάλης τροφίμων προέρχεται από τα νοικοκυριά.
Αποτελεί «άξονα προτεραιότητας» της Συμμαχίας για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων στην Ελλάδα.
Οι εκστρατείες ενημέρωσης καταναλωτή θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχουν ως αντικείμενο και την εκπαίδευση σχετικά με τη διάκριση μεταξύ της σήμανσης «ανάλωση έως» και «ανάλωση κατά προτίμηση μέχρι» (όπως προβλέπει και η Οδηγία 2018/851 στην αιτιολογική σκέψη 32).
Επισημαίνεται σχετικά ότι σε πανευρωπαϊκή ποσοτική έρευνα καταναλωτή για την αξιολόγηση της στάσης των πολιτών έναντι του φαινομένου της σπατάλης τροφίμων, καθώς και του επιπέδου κατανόησης των ημερομηνιών ανάλωσης στα τρόφιμα η Ελλάδα καταλαμβάνει την τρίτη θέση από το τέλος μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. στην ορθή κατανόηση (σε ποσοστό μόλις 22%) της ένδειξης «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από».
Καλωσορίζεται η ρητή συμπερίληψη στο σχέδιο νόμου της προώθησης των εθελοντικών συμφωνιών με τα εμπλεκόμενα μέρη ως μέτρο πρόληψης των αποβλήτων τροφίμων από τη «Συμμαχία για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων», σκοπός της οποίας είναι η ανάπτυξη συνεργειών αναμέσα σε: αρμόδιες δημόσιες αρχές, επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς, επιχειρήσεις τροφίμων & εστίασης -και συναφών κλάδων, οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, ακαδημαϊκή & ερευνητική κοινότητα.
Η ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για τους μαθητές των πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναφορικά με την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων είναι στη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο δράσεις βιωματικού χαρακτήρα θα ήταν περισσότερο αποτελεσματικές. Το ΤΕΕ μπορεί να αναλάβει τον ρόλο της εκπαίδευσης των μαθητών.
Το βέλτιστο θα ήταν επιπρόσθετα να προσδιορισθούν στόχοι, χρονοδιαγράμματα, και χρηματοδοτικά εργαλεία.
Εκ μέρους της επιτροπής του ΣΥΒΙΠΥΣ για την βιώσιμη ανάπτυξη παραθέτουμε σχόλια επί του παρόντος άρθρου.
Ο ΣΥΒΙΠΥΣ ως τακτικό μέλος της διεθνούς πρωτοβουλίας SAVE FOOD,.που βρίσκεται από την αιγίδα των οργανισμών FAO και UNEP (FAO: Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας, UNEP: Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας), παρέθεσε τις υφιστάμενες απώλειες τροφίμων στην Ευρωπαϊκή αγορά, που επαρκούν για τη σίτιση επιπλέων 200 εκατομμυρίων ανθρώπων. Η οριζόντια κατάργηση ή και ο περιορισμός διάθεσης ορισμένων κατηγοριών συσκευασιών τροφίμων και ποτών θα πολλαπλασιάσει τις υφιστάμενες απώλειες, αυξάνοντας παράλληλα τις εκπομπές ρύπων. Είναι μη επιστημονικά τεκμηριωμένη η αποσύνδεση συσκευασίας και συσκευασμένων αγαθών μη λαμβάνοντας υπόψη τον πλήρη κύκλο ζωής στην εφοδιαστική αλυσίδα. Είναι επίσης ουσιαστικό η οποιαδήποτε εναλλακτική πρόταση, που συχνά επικοινωνείταi ως ‘φιλική προς το περιβάλλον’, να διασφαλίζει την λειτουργικότητα του προσφερόμενου προϊόντος στην αγορά.
Πριν την επιβολή περιορισμών σε οποιαδήποτε κατηγορία συσκευασίας τροφίμων και ποτών να παρατεθούν μελέτες περιβαλλοντικού αποτυπώματος για τα διαθέσιμα εναλλακτικά υλικά (case-by case approach). Σύμφωνα με το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, για μια πιο καθαρή και πιο ανταγωνιστική Ευρώπη (παράγραφος 2.2 Ενδυνάμωση των καταναλωτών και των αγοραστών του δημόσιου τομέα) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει επίσης στις εταιρείες να τεκμηριώνουν τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς τους με τη χρήση μεθόδων περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντων και οργανισμών. Η Επιτροπή θα υποβάλει σε δοκιμή την ενσωμάτωση των μεθόδων αυτών στο οικολογικό σήμα της ΕΕ και θα συμπεριλάβει πιο συστηματικά την ανθεκτικότητα, την ανακυκλωσιμότητα και το ανακυκλωμένο υλικό στα κριτήρια απονομής του οικολογικού σήματος της ΕΕ.
Νομοθετική πρόταση σχετικά με την τεκμηρίωση οικολογικών ισχυρισμών αναμένεται εντός του 2021. Η Ευρωπαϊκή επιτροπή θα προτείνει τις ελάχιστες απαιτήσεις για τις ετικέτες και λογότυπα βιωσιμότητας αλλά και την κατάργηση ορισμένων εκ των υπαρχόντων ετικετών / λογοτύπων ως παραπλανητικά, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των καταναλωτών.
Λογικά πρέπει να τροποποιούν οι κανονισμοί για τα χύμα προϊόντα. Δείτε τι συμβαίνει στα σουπερμάρκετ και στις λαϊκές αγορές.
1. Το εκπαιδευτικό υλικό για τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναφορικά με την πρόληψη της σπατάλης
τροφίμων, θα πρέπει να στοχεύει στην συμμετοχή των μαθητών, να ευνοεί
την διάδραση, έχει χαρακτήρα βιωματικό
2. θα μπορούσαν να διοργανώνονται πανελλήνιοι διαγωνισμοί της
πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συνοδευόμενοι από απονομή
βραβείων αριστείας σχετικά με την δράση μείωσης των αποβλήτων
3. Θα ήταν ιδανική η χρήση των μέσων νέας τεχνολογίας και πληροφορικής
για την ενημέρωση-εκπαίδευση-διαδραστική συμετοχή των μαθητών, με την
μορφή gamification που θα συνδυάζει μάθηση και
διασκέδαση (edutainment)
Για το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό γενικότερα, οι δράσεις ενημέρωσης ευαισθητοποίησης θα πρέπει να είναι μόνιμες και, με κατάλληλους τρόπους, να επιδιώκουν την συμμετοχή-κινητοποίηση των ατόμων
Η δημόσια τηλεόραση θα μπορούσε και πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή, με κατάλληλα προγράμματα ειδικά δημιουργημένα για τις διάφορες ηλικιακές ομόδες θεατών