Άρθρο 9 Γενικές ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά τα Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ) (Άρθρο 8α της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει προστεθεί με την παρ. 9 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)

1. Τα Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ) που θεσπίζονται σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 8 και το άρθρο 10, συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν θεσπιστεί δυνάμει του ν. 2939/2001 (Α’ 179) και του ν. 4736/2020 (A’ 200):
α) Καθορίζουν με σαφή τρόπο τους ρόλους και τις υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των παραγωγών προϊόντων που διαθέτουν αγαθά στην αγορά, των οργανώσεων που εκπληρώνουν υποχρεώσεις διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού εξ ονόματός τους, των δημόσιων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων διαχείρισης αποβλήτων, των τοπικών αρχών και, κατά περίπτωση, των φορέων επαναχρησιμοποίησης και προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας,
β) καθορίζουν στόχους διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον των ποσοτικών στόχων που σχετίζονται με ΠΔΕΠ, όπως ορίζονται στον παρόντα, στον ν. 2939/2001, στον ν. 4736/2020, στο π.δ. 116/2004 (Α’ 81), στην υπό στοιχεία 41624/2057/Ε103/28.09.2010 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β’ 1625), στο π.δ. 82/2004 (Α’ 64), στο π.δ. 109/2004 (Α’ 75) και στην υπό στοιχεία Η.Π. 23615/651/Ε.103/08.05.2014 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β’ 1184) και προβλέπουν άλλους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους που θεωρούνται σχετικοί με το ΠΔΕΠ,
γ) καθιερώνουν σύστημα υποβολής εκθέσεων για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τα προϊόντα που διατίθενται στην ελληνική αγορά από τους παραγωγούς προϊόντων στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, καθώς και στοιχεία σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία των αποβλήτων που προκύπτουν από τα εν λόγω προϊόντα, προσδιορίζοντας, κατά περίπτωση, τις ροές υλικών των αποβλήτων, όπως επίσης και άλλα στοιχεία σχετικά με τους σκοπούς της περ. β’,
δ) σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να αποφεύγονται εμπόδια στο εμπόριο ή στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, διασφαλίζουν τα δικαιώματα βιομηχανικού και εμπορικού απορρήτου, καθώς και την ίση μεταχείριση των παραγωγών προϊόντων, ανεξάρτητα από την προέλευση ή το μέγεθός τους, χωρίς να προκαλούν δυσανάλογη διοικητική επιβάρυνση στους παραγωγούς, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που παράγουν μικρές ποσότητες προϊόντων,
ε) διασφαλίζουν ότι οι κάτοχοι των αποβλήτων στους οποίους απευθύνονται τα ΠΔΕΠ ενημερώνονται σχετικά με τα μέτρα πρόληψης των αποβλήτων, τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης και προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, τα συστήματα επιστροφής και συλλογής αποβλήτων και την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων,
στ) περιλαμβάνουν μέτρα για την παροχή κινήτρων στους κατόχους αποβλήτων, ώστε να ανταποκρίνονται στην υποχρέωσή τους να μεταφέρουν τα απόβλητά τους σε συστήματα χωριστής συλλογής, ιδίως μέσω οικονομικών κινήτρων ή κανονιστικών διατάξεων,
ζ) περιλαμβάνουν μέτρα ή κατευθύνσεις για την οργάνωση των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων, όπως συστημάτων επιστροφής ή χωριστής συλλογής, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης σχεδιασμού, οργάνωσης και λειτουργίας Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ).
2. Κάθε ΣΕΔ:
α) Διαθέτει σαφώς καθορισμένη κάλυψη σε γεωγραφικό επίπεδο και σε επίπεδο προϊόντων και υλικών χωρίς να περιορίζεται σε περιοχές, σε προϊόντα και σε υλικά όπου η συλλογή και η διαχείριση των αποβλήτων είναι οι περισσότερο επικερδείς. Ειδική πρόβλεψη απαιτείται για τα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές,
β) προσφέρει κατάλληλη διαθεσιμότητα συστημάτων συλλογής αποβλήτων στις περιοχές, στα προϊόντα και τα υλικά που αναφέρονται στην περ. α’,
γ) διαθέτει τα αναγκαία οικονομικά μέσα ή τα οικονομικά και οργανωτικά μέσα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού,
δ) εφαρμόζει επαρκή μηχανισμό αυτοελέγχου που υποστηρίζεται, όπου είναι σκόπιμο, από τακτικούς ανεξάρτητους ελέγχους για την ετήσια αξιολόγηση:
δα) της οικονομικής του διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις που ορίζονται στις περ. α) και β) της παρ. 3,
δβ) της ποιότητας των στοιχείων που συλλέγονται και υποβάλλονται σύμφωνα με την περ. γ) της παρ. 1 και με τις απαιτήσεις του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1013/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2006 για τις μεταφορές αποβλήτων (L 190).
Οι ανεξάρτητοι έλεγχοι που υποστηρίζουν τους αυτοελέγχους διενεργούνται από εγγεγραμμένο ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή εγγεγραμμένη ελεγκτική εταιρεία στο δημόσιο μητρώο του άρθρου 14 του ν. 4449/2017 (Α’ 7).
ε) θέτει στη διάθεση του κοινού πληροφορίες στην ιστοσελίδα του σε ετήσια βάση σχετικά με την επίτευξη των στόχων διαχείρισης των αποβλήτων που αναφέρονται στην περ. β) της παρ. 1 και, σε περίπτωση συλλογικής εκπλήρωσης υποχρεώσεων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, πληροφορίες επίσης σχετικά με:
εα) το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τα μέλη του, συμπεριλαμβανομένων των νομικών προσώπων της περ. β) της παρ. 2 του άρθρου 12,
εβ) τις χρηματικές εισφορές που καταβάλλουν οι υπόχρεοι της παρ. 1 του άρθρου 11,
εγ) τη διαδικασία επιλογής για τους φορείς διαχείρισης αποβλήτων,
εδ) τα σημεία επιστροφής ή και χωριστής συλλογής των αποβλήτων,
εε) τις μεθόδους εναλλακτικής διαχείρισης που εφαρμόζει, πληροφορίες για τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις διαχείρισης αποβλήτων, όπως η επωνυμία, η γεωγραφική θέση, ο Αριθμός Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ), το είδος των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης που υλοποιεί,
εστ) τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) Α’ βαθμού με τους οποίους συνεργάζεται, όπου αυτό έχει εφαρμογή, και
εζ) τα στοιχεία της παρ. 11 του άρθρου 12,
στ) διασφαλίζει την εμπιστευτικότητα των δεδομένων που έχει στην κατοχή του όσον αφορά σε αποκλειστικές πληροφορίες ή πληροφορίες που αποδίδονται απευθείας σε μεμονωμένους υπόχρεους της παρ. 1 του άρθρου 11.
3. Οι χρηματικές εισφορές που καταβάλλονται από τον υπόχρεο της παρ. 1 του άρθρου 11 στο ΣΣΕΔ, για τη συμμόρφωσή του με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού:
α) καλύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία κόστους για τα προϊόντα ή τις συσκευασίες που ο υπόχρεος της παρ. 1 του άρθρου 11 διαθέτει στην αγορά:
αα) κόστος των εργασιών χωριστής συλλογής και συνακόλουθης μεταφοράς και επεξεργασίας των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας που απαιτείται για την επίτευξη των ενωσιακών στόχων διαχείρισης των αποβλήτων και κόστος της επίτευξης των άλλων στόχων που αναφέρονται στην περ. β) της παρ. 1, λαμβανομένων υπόψη των εσόδων από την επαναχρησιμοποίηση, τις πωλήσεις δευτερογενών πρώτων υλών και από μη απαιτηθέντα τέλη διάθεσης, καθώς και το ποσοστό επί της εισφοράς που αποδίδεται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.), σύμφωνα με το άρθρο 94,
αβ) κόστος παροχής επαρκούς πληροφόρησης στους κατόχους αποβλήτων σύμφωνα με την παρ. 2,
αγ) κόστος συγκέντρωσης στοιχείων και υποβολής εκθέσεων σύμφωνα με την περ. γ) της παρ. 1,
αδ) κόστος ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και τη χωριστή συλλογή. Για πλαστικά προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4736/2020 (Α’ 200), το κόστος ευαισθητοποίησης περιλαμβάνει τα προβλεπόμενα στο άρθρο 14 του ιδίου νόμου,
αε) το κόστος των αυτοελέγχων των ΣΣΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των τακτικών ανεξάρτητων ελέγχων που υποστηρίζουν τους αυτοελέγχους, και
αστ) το διοικητικό κόστος.
β) αποτελούν αντικείμενο ρύθμισης, όπου αυτό είναι δυνατόν, για επιμέρους είδη συσκευασίας, προϊόντα ή ομάδες παρόμοιων προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη την ανθεκτικότητα, την επισκευασιμότητα, τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και την ανακυκλωσιμότητα, καθώς και την παρουσία επικίνδυνων ουσιών, υιοθετώντας μια προσέγγιση κύκλου ζωής και σύμφωνα με τις απαιτήσεις που καθορίζονται από τη σχετική νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και, στις περιπτώσεις που έχουν ορισθεί, βάσει εναρμονισμένων κριτηρίων με στόχο τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, και
γ) δεν υπερβαίνουν το αναγκαίο κόστος για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων με τρόπο οικονομικά αποδοτικό. Το κόστος αυτό επιμερίζεται με διαφάνεια μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων.
4. Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων των παρ. 1 έως και 3 συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας των ΣΕΔ εποπτεύεται από τον Ε.Ο.ΑΝ.. Ο Ε.Ο.ΑΝ. εφαρμόζει κατάλληλο πλαίσιο παρακολούθησης, εποπτείας και επιβολής, με σκοπό να διασφαλισθεί ότι οι παραγωγοί προϊόντων και τα ΣΕΔ εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, μεταξύ άλλων στην περίπτωση πωλήσεων εξ αποστάσεως, ότι τα χρηματοδοτικά μέσα χρησιμοποιούνται με δέοντα τρόπο και ότι όλοι οι φορείς που μετέχουν στην εφαρμογή των ΠΔΕΠ υποβάλλουν αξιόπιστα στοιχεία.
5. Με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 4736/2020, επιτρέπεται στους παραγωγούς προϊόντων που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. και διαθέτουν προϊόντα στην ελληνική επικράτεια να ορίζουν νομικό ή φυσικό πρόσωπο εγκατεστημένο στην ελληνική επικράτεια ως εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο για τους σκοπούς της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του παραγωγού που απορρέουν από ΠΔΕΠ. Ο ορισμός του εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου γίνεται με γραπτή εντολή.
Για την παρακολούθηση και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις του παραγωγού του προϊόντος σε σχέση με ΠΔΕΠ, αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν απαιτήσεις, όπως απαιτήσεις καταχώρισης, ενημέρωσης και υποβολής εκθέσεων, που πρέπει να πληροί ένα νομικό ή φυσικό πρόσωπο, προκειμένου να οριστεί εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος στην ελληνική επικράτεια.
6. Α. Συνιστάται επιτροπή μη αμειβόμενη για τη διαβούλευση επί θεμάτων εναλλακτικής διαχείρισης με τους κοινωνικούς εταίρους και τους επαγγελματικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στην εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων (Επιτροπή Διαβούλευσης), η οποία αποτελείται από: α) τον Γενικό Γραμματέα Διαχείρισης και Συντονισμού Αποβλήτων, ως πρόεδρο, β) τον Πρόεδρο του Ε.Ο.ΑΝ., γ) τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ε.Ο.ΑΝ., δ) τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ε) έναν εκπρόσωπο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, στ) τέσσερεις εκπροσώπους ΣΕΔ, οι οποίοι εναλλάσσονται ανά διετία, ζ) δύο εκπροσώπους των επιχειρήσεων εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών και άλλων προϊόντων, η) έναν εκπρόσωπο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, θ) έναν εκπρόσωπο της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος, ι) έναν εκπρόσωπο της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, ια) δύο εκπροσώπους οικολογικών οργανώσεων, ιβ) δύο εκπροσώπους της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων, και ιγ) δύο εκπροσώπους των φορέων κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας.
Αν δεν υφίσταται επαγγελματική ένωση ή δευτεροβάθμια οργάνωση των φορέων, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας καλεί τους φορείς να υποδείξουν τους εκπροσώπους τους και, σε περίπτωση αδυναμίας ορισμού εκπροσώπου, οι φορείς συμμετέχουν εκ περιτροπής κατ’ έτος στις συνεδριάσεις της επιτροπής.
Β. Όταν συζητείται θέμα που αφορά σε συγκεκριμένο ρεύμα αποβλήτων που υπόκειται σε εναλλακτική διαχείριση, στις συνεδριάσεις καλείται και εκπρόσωπος των ΣΕΔ που δραστηριοποιούνται σε αυτό το ρεύμα αποβλήτων, εφόσον δεν υπάρχει ήδη εκπρόσωπός τους.
Γ. Ο Ε.Ο.ΑΝ. μπορεί να ζητά τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Διαβούλευσης, ύστερα από εισήγηση του Δ.Σ., για θέματα που αφορούν τη ρύθμιση, οργάνωση, λειτουργία και τα αποτελέσματα της εναλλακτικής διαχείρισης στο πλαίσιο του παρόντος.
Δ. Τα μέλη της επιτροπής προτείνονται από τους φορείς που εκπροσωπούν και η Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Με την ίδια διαδικασία αντικαθίστανται τα μέλη της επιτροπής. Με όμοια απόφαση μπορεί να καθορίζεται κάθε θέμα σχετικό με την εκτέλεση του έργου της επιτροπής. Η επιτροπή συγκαλείται κάθε τρεις (3) μήνες με μέριμνα του προέδρου της ή εκτάκτως εφόσον το ζητήσει ο πρόεδρος της επιτροπής ή το ένα τρίτο (1/3) των μελών.
7. Τα υφιστάμενα ΣΕΔ, για τον σκοπό του παρόντος τροποποιούν το επιχειρησιακό τους σχέδιο, εφόσον απαιτείται, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του παρόντος νόμου και ιδίως των άρθρων 9, 11, 12 και 13 έως την 1η Ιανουαρίου 2022.
8. Η παροχή πληροφοριών στο κοινό δυνάμει του παρόντος δεν θίγει το δικαίωμα προστασίας της εμπιστευτικότητας των εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών σύμφωνα με το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο.
9. Α. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών, κατ’ αναλογία με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 8, θεσπίζονται αντίστοιχα προγράμματα για τα ΑΕΚΚ, τα οποία:
α) καθορίζουν τους ρόλους και τις υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών ΑΕΚΚ, των δημόσιων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων διαχείρισης αποβλήτων και των αρμόδιων αρχών,
β) καθορίζουν στόχους διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον των ποσοτικών στόχων της περ. β) της παρ. 2 του άρθρου 25,
γ) καθιερώνουν σύστημα υποβολής εκθέσεων για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τα παραγόμενα ΑΕΚΚ, καθώς και στοιχεία σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία αυτών προσδιορίζοντας, κατά περίπτωση, τις ροές υλικών των αποβλήτων, όπως επίσης και άλλα στοιχεία σχετικά με τους σκοπούς της περ. β),
δ) διασφαλίζουν ότι οι κάτοχοι των αποβλήτων στους οποίους απευθύνονται τα ΠΔΕΠ ενημερώνονται σχετικά με τα μέτρα πρόληψης των αποβλήτων και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ΑΕΚΚ,
ε) περιλαμβάνουν μέτρα ή κατευθύνσεις για την οργάνωση των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης σχεδιασμού, οργάνωσης και λειτουργίας ΣΕΔ.
Β. Οι χρηματικές εισφορές που καταβάλλονται από τον υπόχρεο διαχειριστή ΑΕΚΚ καλύπτουν:
α) το κόστος επεξεργασίας των αποβλήτων, λαμβανομένων υπόψη των εσόδων από την επαναχρησιμοποίηση, τις πωλήσεις δευτερογενών πρώτων υλών, καθώς και το ποσοστό επί της εισφοράς που αποδίδεται στον Ε.Ο.ΑΝ., σύμφωνα με το άρθρο 93,
β) το κόστος παροχής επαρκούς πληροφόρησης στους κατόχους αποβλήτων,
γ) το κόστος συγκέντρωσης στοιχείων και υποβολής εκθέσεων σύμφωνα με την περ. γ) της υποπαρ. Α,
δ) το κόστος ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και τη χωριστή συλλογή,
ε) το κόστος των αυτοελέγχων των ΣΣΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των τακτικών ανεξάρτητων ελέγχων που υποστηρίζουν τους αυτοελέγχους,
στ) το διοικητικό κόστος.
Οι χρηματικές εισφορές της παρούσας δεν υπερβαίνουν το αναγκαίο κόστος για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων με τρόπο οικονομικά αποδοτικό. Το κόστος αυτό επιμερίζεται με διαφάνεια μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων.