ΜΕΡΟΣ Α’ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Άρθρο 1 Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής (Άρθρο 1 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί με την παρ. 1 του άρθρου 1 της Οδηγίας (EΕ) 2018/851)

Άρθρο 1, Σκοπός – Αντικείμενο – Πεδίο εφαρμογής

H συνολική αποτίμηση του σχεδίου νόμου που παρουσιάζεται στην δημόσια διαβούλευση κρίνεται ως θετική και ικανοποιεί τις πάγιες θέσεις του ΣΥΒΙΠΥΣ για την άμεση εναρμόνιση της Ελληνικής νομοθεσίας με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες 2018/851, 2018/852 αλλά και την εφαρμογή των κανονισμών 2019/665 (θέσπιση κανόνων με σκοπό τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τα απόβλητα σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ) και 2019/1004 (σχετικά με τη θέσπιση κανόνων με σκοπό τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τα απόβλητα σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ).
Παραθέτονται σε ορισμένα άρθρα προτάσεις βελτίωσης του σχεδίου νόμου, ώστε να διαφοροποιήσουμε τον θεωρητικό όρο ‘technical recycling’έναντι του επιθυμητού στόχου που αναφέρεται ως ‘practicalrecycling’.

Επίσης αναμένουμε με ενδιαφέρον και τις νέες Ευρωπαϊκές οδηγίες, που θα ανακοινωθούν σύντομα στα κράτη μέλη σχετικά με τις ουσιώδες απαιτήσεις των συσκευασιών και τους πράσινους ισχυρισμούς. Οι νέες οδηγίες θα δώσουν το έναυσμα της ολιστικής αξιολόγησης του ζεύγους προϊόντος και συσκευασίας που περιλαμβάνει την πλήρη ανάλυση του κύκλου ζωής του διακινούμενου αγαθού στην Ευρωπαϊκή αγορά. Με τις νέες νομοθετικές πράξεις θεωρούμε ότι όρος ‘βιώσιμη συσκευασία’ θα δώσει τη θέση του στον πλέον δόκιμο όρο ‘υπεύθυνη συσκευασία’.
Τονίζουμε ότι η συσκευασία αποτελεί μέρος της λύσης της περιβαλλοντικής μόλυνσης και της υπερθέρμανσης του πλανήτη μας.

Σχολιασμός νομοσχεδίου από το WWF Ελλάς

Γενικά σχόλια
Οι οδηγίες (ΕΕ) 2018/851 και (ΕΕ) 2018/852 έπρεπε ήδη να έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο από τον Ιούλιο του 2020. Βρισκόμαστε ένα έτος μετά και εξακολουθούμε να συζητάμε για την ενσωμάτωση των εν λόγω οδηγιών, μη λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη το πόσο χαμηλά βρίσκεται η Ελλάδα στις επιδόσεις της γύρω από τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων και την ανακύκλωση. Δεν λαμβάνεται επίσης σοβαρά υπόψη η σαφής στροφή της ΕΕ προς κυκλικές λύσεις στον τομέα των αποβλήτων. Η Ελλάδα εξακολουθεί να επιμένει, πράγμα που εμφανίζεται και στο παρόν νομοσχέδιο, σε μεσοβέζικες λύσεις, οι οποίες στο τέλος απλά θα διαιωνίσουν το σημερινό αδιαφανές και σαθρό καθεστώς, θα παγιδεύσουν τη χώρα σε ένα ξεπερασμένο και ακριβό μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων και θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια στην επιβολή προστίμων εκ μέρους της ΕΕ εντός των επόμενων δέκα ετών.
Σε γενικές γραμμές το νομοσχέδιο που τίθεται εκ νέου σε διαβούλευση προβαίνει σε κάποιες διορθώσεις σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση που δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2020, αλλά υποχωρεί σε πολλά σημεία σε σχέση με τις εξαγγελίες του πρώην Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Χατζηδάκη, αναφορικά πχ. με τον χρονικό ορίζοντα εφαρμογής του πληρώνω-όσο-πετάω και τη δημιουργία ενός συστήματος επιστροφής εγγύησης για φιάλες πλαστικού και αλουμινίου. Το παρόν νομοσχέδιο επίσης επιχειρεί να αποδυναμώσει το νόμο 4736/2020 για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης, που θεσπίστηκε μόλις πριν από 9 μήνες, καταφέρνοντας να διαψεύσει τη φιλοδοξία με την οποία το υπουργείο περιβάλλοντος είχε δεσμευτεί πως θα αντιμετωπίσει την πλαστική ρύπανση.
Στο νομοσχέδιο υπάρχουν θετικά στοιχεία. Αλλά λαμβάνοντας υπόψη το σημείο εκκίνησης της Ελλάδας, η ενσωμάτωση των οδηγιών είναι μάλλον αμήχανη και δεν περιέχει τις ρηξικέλευθες τομές που απαιτούνται. Στα λίγα θετικά στοιχεία του νομοσχεδίου περιλαμβάνουμε τη θέσπιση νέων προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για σειρά προϊόντων, τη θέσπιση των ΚΔΕΥ, την υποχρέωση κατηγοριών επιχειρήσεων να μετρούν τα επίπεδα σπατάλης τροφίμων, τον επιμερισμό των προστίμων για ΧΑΔΑ στους δήμους.
Στα πολλά αρνητικά, τα πιο κύρια περιλαμβάνουν:
1) Την εμμονή στην καύση σκουπιδιών, παρότι έχει γίνει σαφές από την ΕΕ ότι τέτοια έργα δεν θα τύχουν ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και θα πρέπει να αποφεύγονται από χώρες που δεν έχουν πρότερη εμπειρία. Η επιμονή να καταστεί η καύση η βασική μέθοδος διαχείρισης των αστικών αποβλήτων στη χώρα μας, σε συνδυασμό με την κατασκευή δεκάδων ΜΕΑ σε όλη τη χώρα, είναι δεδομένο πως θα καθηλώσει τη διαχείριση των αποβλήτων στα κατώτερα στάδια ιεράρχησης. Με την έννοια αυτή σύντομα θα διαπιστωθεί η παραβίαση της ιεράρχησης των αποβλήτων όπως ορίζεται στην ενωσιακή νομοθεσία (άρθ.4, παρ.1 Οδηγίας 2008/98).
2) Την αδιαφορία για θέσπιση ενός άρτιου συστήματος διαφοροποίησης εισφορών των υπόχρεων παραγωγών ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα, το ανακυκλωμένο περιεχόμενο και τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης,
3) Την απαλλαγή των υπόχρεων παραγωγών από οποιαδήποτε νομική ευθύνη,
4) Τη θέσπιση ιδιαίτερα χαμηλού στόχου για τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων, μόλις 30% έως το 2030, όταν ο παγκόσμιος στόχος SDG 12.3 κάνει λόγο για μείωση κατά 50% έως το 2030.
5) Το πληρώνω-όσο-πετάω θεσπίζεται αμήχανα και η εφαρμογή του καθιερώνεται μόλις μετά το 2028 στις περισσότερες περιπτώσεις,
6) Το τέλος ταφής παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα και ο διαμοιρασμός των πόρων που θα προκύψουν από την είσπραξη του τέλους παραμένει διαβλητός,
7) Οι ρυθμίσεις που εισάγει το νομοσχέδιο για τα ΚΔΑΥ συντελούν στην απαξίωση και όχι στην ενδυνάμωση του ρόλου τους,
8) Καταργείται ο στόχος επαναχρησιμοποίησης για φιάλες, ο οποίος περιλαμβάνονταν στο προηγούμενο προσχέδιο του νόμου,
9) Καταργείται το ενιαίο σύστημα επιστροφής-εγγύησης για φιάλες πλαστικού και αλουμινίου και βαδίζουμε σε πολλά αναποτελεσματικά και αδιαφανή συστήματα, με μεγάλο προβληματισμό αναφορικά με τα κρούσματα διαφθοράς και εξαπάτησης που σύντομα θα αναπτυχθούν σε αυτό το αντικείμενο,
10) Παραμένουν σε τελείως λάθος βάση οι εισφορές που επιβάλλονται στους υπόχρεους παραγωγούς πλαστικών συσκευασιών, χωρίς καμιά σοβαρή αιτιολόγηση αυτής της πράξης, που ουσιαστικά θα διαιωνίσει την παραγωγή και εμπορία μη-ανακυκλώσιμων πλαστικών μιας χρήσης,
11) Σβήνονται από το νόμο 4736/2020 σημαντικές εξουσιοδοτικές διατάξεις και ιδίως αυτή που αφορά την αλλαγή σήμανσης των πλαστικών, πράγμα που αυτοακυρώνει την ίδια την κυβερνητική πολιτική που από τη μία υλοποιεί εκστρατείες κατά των πλαστικών μιας χρήσης και από την άλλη στηρίζει την διαιώνιση της κακής πληροφόρησης των πολιτών,
12) Δεν λαμβάνονται καθαρές αποφάσεις για την ανάκληση λειτουργίας αναποτελεσματικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης, παρά μόνο επιβάλλεται ένα ομιχλώδες καθεστώς επιβολής προστίμων, τα οποία το πιο πιθανό είναι να μην εισπραχθούν ποτέ,
13) Τα περιφερειακά και τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων παραμένουν -βάσει του νομοσχεδίου- απλά ευχολόγια, καθώς δεν περιλαμβάνουν τεχνικοοικονομική ανάλυση και εκτίμηση επενδύσεων και κόστους αυτών, ούτε επίσης περιλαμβάνουν περιγραφή πηγών χρηματοδότησης και δείκτες προόδου,
14) Ο ΕΟΑΝ παραμένει αναποτελεσματικός, υποστελεχωμένος και πολιτικά ανεπαρκής,
Πέρα από τα όσα λάθη περιλαμβάνει το νομοσχέδιο, υπάρχουν πολλά ακόμα κρίσιμα ζητήματα που αγνοούνται στο παρόν νομοσχέδιο και θα έπρεπε να περιληφθούν στις διατάξεις του. Τα σημαντικότερα είναι:
Α) Η υποχρεωτική σήμανση των συσκευασιών βάσει της ανακυκλώσιμότητας στο υφιστάμενο σύστημα ανακύκλωσης και του τρόπου διάθεσης, ακολουθώντας το παράδειγμα της Γαλλίας (με το σχήμα Τρίμαν),
Β) Η θέσπιση στόχων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και επαναχρησιμοποίησης, ειδικά σήμερα που θα πρέπει γρήγορα να προχωρήσουμε στην κυκλικότητα της οικονομίας της χώρας,
Γ) Η θέσπιση στόχων πρόληψης και στα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού,
Δ) Η θέσπιση προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για το έντυπο χαρτί,
Ε) Η στοχοθεσία και έλεγχος των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης, ιδίως αυτών των υλικών συσκευασίας, να γίνεται βάσει της βασικής μεθόδου (δηλαδή, της μεθόδου για την οποία έχουν υποβάλλει σχέδιο τα συστήματα και για την οποία συλλέγουν εισφορές και κάνουν επενδύσεις).
ΣΤ) Η δημιουργία ενός παρατηρητήριου διαχείρισης αστικών αποβλήτων, όπου θα αναρτώνται δημόσια οι επιδόσεις δήμων, ΦΟΔΣΑ και συστημάτων ΣΣΕΔ και θα παρουσιάζεται η πρόοδος του ΕΣΔΑ, των ΠΕΣΔΑ και των τοπικών σχεδίων.
Συνοψίζοντας, αναφέρουμε ό,τι είχαμε δηλώσει συμμετέχοντας στη διαβούλευση για την προηγούμενη έκδοση του νομοσχεδίου: αυτό που σήμερα λείπει από την Ελλάδα και δεν καταφέρνει να αλλάξει το παρόν νομοσχέδιο είναι η δημιουργία ενός διαφορετικού αφηγήματος για τη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων και την ανακύκλωση, όπου η διαφάνεια αποτελεί τον κανόνα κι όχι την εξαίρεση, όπου η εμπιστοσύνη των πολιτών αποκαθίσταται, όπου οι έλεγχοι είναι συνεχείς, άρτιοι και αποτελεσματικοί, όπου καταργούνται οι χαριστικές διατάξεις, όπου τα μέτρα προτείνονται βάσει συνεκτικού σχεδιασμού για την επίτευξη των στόχων, ακολουθώντας πλήρως την ιεραρχία διαχείρισης.

Σχολιασμός επιμέρους άρθρων του σχεδίου νόμου
ΜΕΡΟΣ Β’ / ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2018/851 ΤΗΣ 30ΗΣ ΜΑΪΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/98/ΕΚ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (L 150/109)

Σχολιασμός άρθρου 5:
Το άρθρο 5 αφορά τους όρους και τις διαδικασίες, βάσει των οποίων ένα απόβλητο μπορεί να θεωρηθεί υποπροϊόν. Κατά το νομοσχέδιο, αν δεν έχουν εκδοθεί οι σχετικές εκτελεστικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή κοινή υπουργική απόφαση (παρ. 2), ο καθορισμός των απαραίτητων όρων και προϋποθέσεων γίνεται με ΑΕΠΟ αποκλειστικά για την «τη συγκεκριμένη ουσία ή αντικείμενο που προκύπτει αποκλειστικά από την εξεταζόμενη στη ΜΠΕ διαδικασία παραγωγής» (ή, αν το έργο δεν υπάγεται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, με απόφαση του Περιφερειάρχη). Η ρύθμιση παραβιάζει το άρθ. 5 παρ. 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851, και πρέπει να αποσυρθεί. Πρώτα από όλα, το άρθ. 5 παρ. 3 απαιτεί τον καθορισμό αναλυτικών κριτηρίων (ενν., γενικής εφαρμογής) και όχι όρων και προϋποθέσεων για «συγκεκριμένες» ουσίες ή διαδικασίες. Δεύτερον, μία ατομική ρύθμιση, όπως η ΑΕΠΟ, δεν είναι δυνατόν να επιβάλλει όρους και προϋποθέσεις σε «προοριζόμενες χρήσεις» που αφορούν άλλους φορείς, εκτός του πεδίου αναφοράς της συγκεκριμένης ΑΕΠΟ. Τρίτο, και σημαντικότερο, μία κανονιστική ρύθμιση διασφαλίζει τον ανταγωνισμό και την ισότιμη μεταχείριση όλων των περιπτώσεων.

Σχολιασμός άρθρων 6 και 7:
Όπως σημειώνεται στην Οδηγία (ΕΕ) 2008/98, «τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι η ανάπτυξη της νομοθεσίας και της πολιτικής για τα απόβλητα είναι μια απολύτως διαφανής διαδικασία, τηρώντας τους υφιστάμενους εθνικούς κανόνες όσον αφορά τη διαβούλευση με τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους παράγοντες και τη συμμετοχή τους στη διαδικασία» (άρθ. 4 παρ. 2 εδ. γ΄). Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει να οριστεί ότι οι αποφάσεις του άρθ. 5 και άρθ. 6 του νομοσχεδίου υπάγονται σε μία διαδικασία δημοσίευσης και διαβούλευσης: με την σημερινή της μορφή, η διάταξη προβλέπει τον αποχαρακτηρισμό, και κατά συνέπεια, την διάθεση στο περιβάλλον αποβλήτων μέσα από μία διαδικασία που εμπλέκει μόνο τον παραγωγό των αποβλήτων και την διοίκηση. Παράλληλα, θα πρέπει να οριστεί με ακρίβεια ο τρόπος δημοσίευσης της απόφασης της παρ. 3 του άρθ. 6, η οποία λαμβάνεται από τον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων κατόπιν αιτήματος συγκεκριμένου φορέα (επιχείρησης), και αφορά τα απόβλητα του τελευταίου. Η απόφαση αυτή πρέπει να τεκμηριώνει ότι δεν επηρεάζεται δυσμενώς το περιβάλλον και την δημόσια υγεία: κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και δημοσιότητα, όχι μόνο της ίδιας της απόφασης, αλλά και των στοιχείων που την τεκμηριώνουν.
Θα έπρεπε να διευκρινιστεί, επίσης, η έννοια της ύπαρξης «ζήτησης» ή «αγοράς» [άρθ. 6 παρ. 1 περίπτ. (β) του νομοσχεδίου και της Οδηγίας]. Ο αποχαρακτηρισμός είναι συνέπεια της ύπαρξης «ζήτησης» ή «αγοράς» που μπορεί να απορροφήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τις παραγόμενες ποσότητες. Σε αντίθετη περίπτωση (δηλαδή ανεπαρκούς «ζήτησης» ή περιορισμένης «αγοράς»), δεν δικαιολογείται ο αποχαρακτηρισμός.
Η διαδικασία χαρακτηρισμού επικίνδυνων αποβλήτων ως μη επικίνδυνων και αντιστρόφως χαρακτηρίζεται από ασάφεια και αδιαφάνεια. Αυτό είναι ιδιαίτερα ατυχές, αν ληφθούν υπόψη οι πιθανές επιπτώσεις για την δημόσια υγεία, το περιβάλλον και την εργασία, και αντίθετο στο πνεύμα διαφάνειας και δημόσιας συμμετοχής που διέπει την Οδηγία (πρβλ. άρθ. 7 παρ. 2 και 7 παρ. 4 του νομοσχεδίου). Για παράδειγμα, δεν είναι καθόλου σαφές ποιος αποφασίζει, και με βάση ποια αποδεικτικά στοιχεία. Η προσθήκη εκπροσώπου του ΕΑΓΜΕ σε θέματα επαναχαρακτηρισμού των αποβλήτων προφανώς έχει νόημα μόνο στην περίπτωση εξορυκτικών αποβλήτων, και μόνο στον βαθμό που τα απόβλητα αυτά υπάγονται στον παρόν νομοσχέδιο (βλ. άρθ. 2 παρ. 2 δ) νομοσχεδίου).

Σχολιασμός άρθρου 8:
Η λήψη μέτρων με υπουργική απόφαση για την ενίσχυση την πρόληψης, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης δεν θα πρέπει να έχει προαιρετικό χαρακτήρα αλλά να οριστεί με σαφήνεια. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να διαγραφεί το διστακτικό «μπορούν» στις παρ. 1 και 2.
Ο νομοθέτης θα έπρεπε στο παρόν άρθρο να παραθέσει συγκεκριμένα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν με υπουργική απόφαση (περιλαμβάνοντας και καταληκτική ημερομηνία δημοσίευσης) για:
α) την υποχρεωτική σήμανση προϊόντων που υπόκεινται σε σύστημα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των προϊόντων συσκευασίας για τη δυνατότητα ανακύκλωσης και τον τρόπο διάθεσης (στο παράδειγμα του Triman της Γαλλίας που πρόσφατα κατέστη υποχρεωτικό),
β) τη δημιουργία προτύπων για τον σχεδιασμό προϊόντων με τρόπο που διευκολύνουν την επαναχρησιμοποίησης, επιδιορθωσιμότητα, ανακύκλωση,
γ) τη δημιουργία προτύπων για προϊόντα με ανακυκλωμένο περιεχόμενο.

Σχολιασμός άρθρου 9:
Βρισκόμαστε εμπρός σε μια μεγάλη πρόκληση για την ορθή διαχείριση των αποβλήτων και τη μετάβαση σε ένα κυκλικό μοντέλο. Υπό αυτό το πρίσμα, τα ΠΔΕΠ πρέπει να καθορίζουν όχι μόνο στόχους διαχείρισης αποβλήτων (παρ. 1β), αλλά και στόχους πρόληψης, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η αλόγιστη παραγωγή αποβλήτων.
Όσον αφορά τις διατάξεις για την γεωγραφική κάλυψη των ΣΕΔ (στοιχεία α) και β) της παρ. 2) επαναλαμβάνεται verbatim (αυτολεξεί) η διατύπωση της Οδηγίας, χωρίς ουσιαστικές εγγυήσεις και διασφαλίσεις ότι δεν θα υπάρξουν ανισότητες στην γεωγραφική κάλυψη. Δυστυχώς, η γενικόλογη αυτή διατύπωση είναι απίθανο να οδηγήσει σε αποτελεσματική εφαρμογή, και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για άνιση πρόσβαση στις υπηρεσίες των ΣΕΔ για παραγωγούς και τελικούς χρήστες. Το νομοσχέδιο θα πρέπει να εναρμονιστεί με το πνεύμα (και όχι μόνο με το γράμμα) της ενωσιακής διάταξης, και να υποχρεώσει τους φορείς ΣΣΕΔ να διασφαλίσουν την ομοιόμορφη κάλυψη εντός της τοπικής αρμοδιότητας, και την ελάχιστη προσιτότητα των υπηρεσιών τους για όλους .
Όσον αφορά τον αυτοέλεγχο (στοιχείο δ) της παρ. 2), δεν είναι σαφές πώς ο έλεγχος των χρηματοοικονομικών καταστάσεων από τους ορκωτούς ελεγκτές ή τις ελεγκτικές εταιρείες του άρθρου 14 ν. 4449/2017 θα διασφαλίζει την τήρηση της ποιότητας των στοιχείων «που υποβάλλονται σύμφωνα… με τις απαιτήσεις του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1013/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2006 για τις μεταφορές αποβλήτων (L 190)…». Με τον ίδιο τρόπο, δεν είναι σαφές πώς οι ορκωτοί ελεγκτές και οι ελεγκτικές εταιρείες θα ελέγξουν την διαφοροποίηση (modulation) εισφορών με βάση προσεγγίσεις κύκλου ζωής, και ανάλογα με χαρακτηριστικά όπως η ανθεκτικότητα, η επισκευασιμότητα, η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και η ανακυκλωσιμότητα [βλ. αμεσως παρακάτω, παρ. 3(β) και άρθρο 8α παρ. 3(δ)(i) της Οδηγίας]. Τα στοιχεία αυτά δεν είναι αυστηρά χρηματοοικονομικά – αλλά τεχνικά, τεχνολογικά, χημικά και περιβαλλοντικά. Κατά την Οδηγία, ο μηχανισμός αυτοελέγχου πρέπει να είναι «επαρκής» [άρθ. 8α παρ. 3 δ)].
Η διάταξη της παρ. 2στ θεωρείται πλεονασμός και θα πρέπει να αφαιρεθεί (δείτε πιο κάτω και σχετικό σχολιασμό για την παρ. 8 του παρόντος άρθρου).
Αναφορικά με τις χρηματικές εισφορές (παρ. 3β) θα πρέπει να γίνει σαφές και να αναφερθεί ρητά πως αυτές θα υπόκεινται σε διαφοροποίηση (eco-modulation) ανάλογα με την ανθεκτικότητα, επισκευασιμότητα, δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, ανακυκλωσιμότητα στο υφιστάμενο συστήματα ανακύκλωσης (και όχι σε κάποιο ιδεατό όπου όλα ανακυκλώνονται) και την παρουσία επικίνδυνων ουσιών. Σε διαφορετική περίπτωση αγνοείται ένα βασικό εργαλείο οικολογικού σχεδιασμού και παρατείνεται το business as usual.
Η σύσταση επιτροπής για διαβούλευση επί θεμάτων εναλλακτικής διαχείρισης (παρ. 6), παρότι θεωρητικά θα ήταν χρήσιμη, στην πράξη αναμένουμε να αποτελέσει άλλον έναν ανενεργό θεσμό, χωρίς αρμοδιότητες και δυνατότητες παρέμβασης στις εξελίξεις. Ελπίζουμε να διαψευστούμε.
Θετική βρίσκουμε την απαίτηση για αναθεώρηση των επιχειρησιακών των υφιστάμενων ΣΕΔ έως 1/1/2022 (παρ. 7).
Όσον αφορά την επιφύλαξη υπέρ της προστασίας της εμπιστευτικότητας των εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών (παρ. 8), και σύμφωνα με (α) την Οδηγία 2003/4 (άρθρο 2 παρ. 2) , και την Σύμβαση του Άαρχους [άρθ. 4 παρ. 4 (δ)], η επίκληση του εμπιστευτικού χαρακτήρα εμπορικών ή βιομηχανικών πληροφοριών δεν μπορεί να αντιταχθεί στην παροχή στο κοινό πληροφοριών σχετικών με εκπομπές στο περιβάλλον. Οι πληροφορίες για την διαχείριση, και σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό για την διάθεση των αποβλήτων συνιστούν, σε μεγάλο βαθμό, πληροφορίες για εκπομπές στο περιβάλλον. Οι εργασίες διάθεσης (Παράρτημα Ι Οδηγίας 2008/98) αποτελούν, σχεδόν στο σύνολό τους, εργασίες εναπόθεσης των αποβλήτων σε διάφορα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ οι εργασίες ανάκτησης (Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 2008/98) οδηγούν σε «δευτερογενείς» εκπομπές στο περιβάλλον. Συνεπώς, οι πληροφορίες αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν, στο σύνολό τους, εμπιστευτικές ή εμπορικώς ευαίσθητες. Σε κάθε περίπτωση, η δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο και της αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των αποβλήτων από τα ΠΔΕΠ αποτελεί αντικείμενο έντονου δημόσιου συμφέροντος.
Θεωρούμε ότι στο άρθ. 9 (παρ. 1) θα πρέπει επίσης να υπάρξει ρητή αναφορά στην υποχρέωση των ΣΕΔ να παρακολουθούν την πορεία των αποβλήτων, όχι μόνο στην είσοδο των ΚΔΑΥ, άλλα έως την τελική επεξεργασία τους και να παραθέτουν σχετική ενημέρωση στον ΕΟΑΝ σε ετήσια βάση. Προτείνεται να γίνει ρητή μνεία στην πλήρη ιχνηλασιμότητα των αποβλήτων που εντάσσονται σε ΠΔΕΠ, με τη δημιουργία κατάλληλης βάσης δεδομένων, βασισμένης ή διασυνδεδεμένης με το ΗΜΑ, όπως εξάλλου προβλέπει και το άρθ. 35 της Οδηγίας και ειδικά οι παρ. 1 και 4. Σε περίπτωση που τα απόβλητα εξάγονται τα ΣΣΕΔ είναι υποχρεωμένα να αναφέρουν στον ΕΟΑΝ τις ποσότητες, το είδος και τον προορισμό των εξαγόμενων αποβλήτων.
Τέλος, ούτε το νομοσχέδιο, ούτε η προϊσχύουσα νομοθεσία, καθορίζει με επαρκή σαφήνεια την νομική φύση των ΠΔΕΠ. Πράγματι, αυτό δεν συμβαίνει ούτε στην Οδηγία, η οποία αναφέρεται σε «δέσμη κανόνων» (3 περ. 21 Οδηγίας 2008/98), «νομοθετικά και μη νομοθετικά μέτρα» (8 παρ. 1 εδ. α’ Οδηγίας 2008/98), «οικονομική ευθύνη για…δραστηριότητες» (8 παρ. 1 εδ. β’) , «υποχρέωση για την παροχή… πληροφοριών» (8 παρ. 1 γ’), καθορισμό «υποχρεώσεων» [8α παρ. 1 περ. (α)], οικονομικά μέσα και οικονομική διαχείριση [8α παρ. 3 γ) και δ) i)], «οργανισμό» (8α παρ. 3] ή οργανώσεις που εκπληρώνουν υποχρεώσεις διευρυμένης ευθύνης [8α παρ. 5], κλπ. Το νομοσχέδιο, σε άλλο σημείο, κάνει λόγο για «σύμβαση» (ή μάλλον συμβάσεις) με φορέα ΣΣΕΔ (άρθ. 11 παρ. 4 νσχ.). Οι αόριστες αυτές αναφορές της Οδηγίας και του νομοσχεδίου έχουν την έννοια ότι τα ΠΔΕΠ θα πρέπει να έχουν μία συγκεκριμένη νομική φύση -πιθανώς, καθορισμένη με μη περιοριστικό τρόπο-, αλλά αυτή δεν μπορεί να καθοριστεί με αυστηρό τρόπο από την Οδηγία, που απευθύνεται σε κράτη μέλη με διαφορετικά νομικά συστήματα. Ο καθορισμός αυτός, όμως, μπορεί και πρέπει να γίνει από το νομοσχέδιο. Ο καθορισμός αυτός θα επέτρεπε να διευκρινιστούν και άλλα ζητήματα -π.χ., αν η έγκριση των ΠΔΕΠ υπόκειται σε πρόσθετους όρους και προϋποθέσεις (πέρα από όσους ορίζει η νομοθεσία περί αποβλήτων και το παρόν νομοσχέδιο), ή οι παραγωγοί (ή η οργάνωση του ΠΔΕΠ) φέρουν ευθύνη (και ποιας μορφής) για την μη επίτευξη των στόχων του ΠΔΕΠ.

Σχολιασμός άρθρου 10:
Θετικά κρίνονται οι προβλέψεις για δημιουργία νέων ΠΔΕΠ. Βρισκόμαστε πολύ πίσω στην διαχείριση των αποβλήτων για τα οποία θα συσταθούν νέα ΠΔΕΠ, επομένως η σύσταση και λειτουργία των νέων ΠΔΕΠ θα πρέπει να γίνει πολύ νωρίτερα, το αργότερο έως 31/12/2022.
Το έντυπο χαρτί και το χαρτί γραφικής ύλης θα πρέπει επίσης να γίνουν αντικείμενο ενός νέου ΠΔΕΠ.

Σχολιασμός άρθρου 11:
Στην προηγούμενη έκδοση του νομοσχεδίου επικροτήσαμε τη θέσπιση της πρόβλεψης για μη-απαλλαγή των υπόχρεων παραγωγών από την ευθύνη εναλλακτικής διαχείρισης στην περίπτωση που η απόκλιση του ΣΣΕΔ με τον οποίο συμβάλλονται είναι μεγαλύτερη του 50%. Σήμερα διαπιστώνεται μια τάση εφησυχασμού στους υπόχρεους παραγωγούς που συμβάλλονται με καταφανώς αναποτελεσματικά ΣΣΕΔ χωρίς να ενδιαφέρονται για το έργο που επιτελούν τα εν λόγω ΣΣΕΔ και την αδιαφάνεια με την οποία λειτουργούν. Διαπιστώνεται επίσης η παντελής αδιαφορία των παραγωγών να προχωρήσουν σε οικολογικό σχεδιασμό με αποτέλεσμα να επιμένουν να παράγουν και να διακινούν μη-ανακυκλώσιμα και μη-επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα και συσκευασίες. Αυτή η πρόβλεψη δυστυχώς απαλείφθηκε από το παρόν νομοσχέδιο, δίνοντας χώρο στο business-as-usual. Είναι λάθος και πρέπει να επιστρέψει η συγκεκριμένη διάταξη.
Σε τελική ανάλυση, δεν μπορεί να υπάρξει κενό στην ευθύνη διαχείρισης των αποβλήτων (πρβλ. άρθ. 15 Οδηγίας). Αν δεν υφίσταται ΠΔΕΠ, ή αν το ΠΔΕΠ δεν επιτυγχάνει τους στόχους του, υπεύθυνοι παραμένουν αναλογικά οι αρχικοί παραγωγοί ή «άλλοι κάτοχοι» των αποβλήτων (πρβλ. 15 παρ. 1 και παρ. 2 της Οδηγίας 2008/89). Η θέσπιση ΠΔΕΠ δεν είναι παρά ένα νομοθετικό μέτρο αναδιανομής της ευθύνης αυτής στην αλυσίδα επεξεργασίας, έτσι ώστε το κύριο μέρος της ευθύνης να μεταφερθεί (μαζί με τα αντίστοιχα κίνητρα) σε ένα μέρος που έχει την κατάλληλη τεχνογνωσία για την πρόληψη και την ανάκτηση των αποβλήτων, και να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη, η παραγωγή και η εμπορία προϊόντων με όσο το δυνατόν μικρότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον (πρβλ. άρθ. 8 παρ. 1 και παρ. 2 της Οδηγίας). Κατά συνέπεια, η απαλλαγή των συμβεβλημένων παραγωγών από την ευθύνη σε περίπτωση αστοχίας του ΣΣΕΔ απλώς μεταφέρει την ευθύνη στον εκάστοτε κάτοχο, συνήθως τον τελικό χρήστη. Πρόκειται για επιλογή που ενισχύει την αδιαφάνεια και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους στην διαχείριση των αποβλήτων, και υπονομεύει την ανάκτηση, την ανακύκλωση και τον οικολογικό σχεδιασμό. Επίσης είναι κοινωνικά άδικη, ειδικά στις περιπτώσεις ζωτικών και διαδεδομένων προϊόντων, για τα οποία δεν υπάρχουν προσιτές οικολογικότερες εκδοχές, διότι μεταφέρει την ευθύνη (σε γενικές γραμμές) από αυτούς που έχουν το οικονομικό όφελος από την εμπορία σε αυτούς που έχουν ζωτική ανάγκη χρήσης του προϊόντος.

Σχολιασμός άρθρου 12:
Θετικά κρίνεται η απαίτηση υποβολής οικονομικών στοιχείων, όπως περιγράφονται στην παρ. 11θ, ενσωματώνοντας μεταξύ άλλων πληροφορίες για το επενδυτικό και λειτουργικό κόστος ανά μέθοδο διαχείρισης καθώς και το κόστος ανά τόνο ανακυκλούμενων αποβλήτων και τις δανειακές υποχρεώσεις.
Η παρ. 14 που αφορά την επιβολή ποινών για την μη-επίτευξη στόχων από ΣΣΕΔ, θεωρούμε ότι τελικά θα λειτουργήσει αποπροσανατολιστικά και δεν θα καταφέρει να φέρει την πολυπόθητη εκκαθάριση του χώρου της ανακύκλωσης από πασιφανώς αναποτελεσματικά και αδιαφανή ΣΣΕΔ. Όλη η διαδικασία επιβολής προστίμων, που είναι αμφίβολο ότι θα εισπραχθούν, οδηγεί σε μια πενταετία αδράνειας. Μόνο στο 5ο έτος προβλέπεται η ανάκληση λειτουργίας ενός συστήματος αν δεν πιάνει τουλάχιστον το 80% του στόχου του. Θεωρούμε ότι η έγκριση των συστημάτων θα πρέπει να ανακαλείται αν έως το τρίτο έτος της εφαρμογής του επιχειρησιακού τους σχεδίου δεν επιτυγχάνουν τουλάχιστον το 80% του στόχου.
H παρ. 14 συνεπάγεται μία περίοδο τουλάχιστον πενταετίας (πολύ μεγαλύτερη στην πραγματικότητα, αν συνυπολογιστεί η άσκηση του δικαιώματος ακρόασης, διοικητικών προσφυγών και ένδικων βοηθημάτων και κάθε είδους καθυστερήσεις στην συγκρότηση οργάνων, λήψη αποφάσεων, κοκ.), κατά την διάρκεια οι ρόλοι και οι υποχρεώσεις που σχετίζονται με την διευρυμένη ευθύνη παραγωγού παραμένουν εκκρεμείς και απροσδιόριστες (ιδίως αν ληφθεί υπόψη η απαλλαγή των συμβεβλημένων παραγωγών από κάθε ευθύνη σύμφωνα με την νέα εκδοχή του άρθρου 11). Η κατάσταση αυτή εγγυάται κινδύνους για το περιβάλλον, και περαιτέρω διενέξεις. Θα πρέπει, κατ’ ελάχιστον, να οριστεί ότι η επιβολή σχεδίου συμμόρφωσης δεν θίγει την ισχύ των στόχων , και η τελική ευθύνη παραμένει και στους συμβεβλημένους στο ΣΕΔ παραγωγούς. Σε κάθε περίπτωση, κάθε κύρωση που ορίζεται από το νσχ. πρέπει να είναι «αποτελεσματική, αποτρεπτική και αναλογική» (36 παρ. 2 Οδηγίας), και αυτό δεν συμβαίνει με μία τόσο σημαντική καθυστέρηση.
Κρίνουμε επίσης απαραίτητο να οριστεί πως η αξιολόγηση των στόχων όπως αναφέρεται τις παρ. 12 και 18 αφορά τη βασική μέθοδο, δηλαδή τη μέθοδο για την οποία έχουν υποβάλλει σχέδιο τα συστήματα και για την οποία συλλέγουν εισφορές και κάνουν επενδύσεις. Σε διαφορετική περίπτωση, τα συστήματα θα εξακολουθήσουν να συλλέγουν πόρους για δράσεις και επενδύσεις στο πλαίσιο της βασικής μεθόδου, αλλά αυτοί οι πόροι θα κατασπαταλώνται χωρίς να επιτυγχάνονται αποτελέσματα.
Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε πως είναι κάπως παράδοξο (i) αφενός ο ΕΟΑΝ να εγκρίνει το ΣΕΔ (13 παρ. 1 νσχ.), να εποπτεύει τα ΣΕΔ μέσω κατάλληλου πλαισίου «παρακολούθησης, εποπτείας και επιβολής» (9 παρ. 4 νσχ.), να αξιολογεί εκθέσεις προγραμματισμού και απολογιστικές εκθέσεις του ΣΕΔ (12 παρ. 10 και παρ. 11 νσχ.), να ελέγχει το διοικητικό κόστος (12 παρ. 13 νσχ.) και (ii) αφετέρου, να πρέπει να επιβάλλει, ενδεχομένως μόνο μετά από 2 χρόνια λειτουργίας του ΣΕΔ, σχέδιο συμμόρφωσης. Γιατί μία τόσο σημαντική απόκλιση από τους στόχους δεν διαπιστώθηκε νωρίτερα; Θα ήταν καλύτερα το ενδιάμεσο στάδιο του σχεδίου συμμόρφωσης να είναι προαιρετικό, και να είναι δυνατή, διαδοχικά ή παράλληλα και ανάλογα με την περίπτωση, η επιβολή κυρώσεων σύμφωνα με τα άρθρα 66-68 νσχ., ή η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής σύμφωνα με το άρθ. 12 παρ. 18.

Σχολιασμός άρθρου 13:
Θεωρούμε σωστή την πρόβλεψη της παρ. 1Α, βάσει της οποίας ορίζεται ένα όριο στη διαδικασία εξέτασης του φακέλου έγκρισης ενός ΣΣΕΔ.
Όμως, η σιωπηρή έγκριση του ΣΕΔ (μέσω της άπρακτης παρόδου της προθεσμίας, βλ. άρθ. 13 παρ. 1Α νσχ.) δεν διασφαλίζει διαφάνεια και νομική ασφάλεια, και είναι αμφίβολο αν ικανοποιεί της απαιτήσεις της Οδηγίας, η οποία αναφέρεται σε «άδεια» (23 παρ. 1 Οδηγίας) και σε καθορισμό «με σαφή τρόπο» πλαισίου ρόλων και αρμοδιοτήτων και στόχων [άρθ. 8α παρ. 1 α) και β) Οδηγίας], οι οποίοι είναι αντικείμενο διοικητικών ελέγχων (άρθ. 65 νσχ.) και πιθανώς κυρώσεων (άρθ. 66 επ. νσχ.). Είναι απορίας άξιο πώς είναι δυνατόν να «θεωρούνται εγκεκριμένα» τα κρίσιμα στοιχεία του Παραρτήματος Ι (μεταξύ πολλών άλλων, η γεωγραφική εμβέλεια, οι στόχοι, τα αναμενόμενα αποτελέσματα, το πλαίσιο των ελέγχων, το ύψος της εγγυητικής ευθύνης) χωρίς ρητή πράξη, και μόνο με βάση τα υποβληθέντα στοιχεία από τον φορέα ΣΕΔ (τα οποία, σε περίπτωση σιωπηρής έγκρισης, είναι άγνωστο αν και σε ποιο βαθμό έχουν αξιολογηθεί).

Σχολιασμός άρθρου 16:
Η προσθήκη της διάταξης είναι θετική. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι βασικά μέσα εφαρμογής της είναι το Εθνικό Σχέδιο Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων [ άρθ. 18 ν. 3855/2010 (Α’ 95), και ΦΕΚ Β’ 466/2021] και η Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία (απόφαση ΚΥΣΟΙΠ 81/17.04.2018). Κανένα από τα δύο δεν έχει κανονιστικό χαρακτήρα, και ειδικότερα κανένα από τα δύο δεν περιλαμβάνει δεσμευτικούς στόχους. (Μολονότι το Εθνικό Σχέδιο Πράσινων Συμβάσεων χαρακτηρίζει καταχρηστικά ορισμένους στόχους «δεσμευτικούς», από το περιεχόμενό του προκύπτει ότι έχουν κατευθυντήριο και ενδεικτικό χαρακτήρα). Ακόμα χειρότερα, η εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δημόσιων Συμβάσεων σε ορισμένα προϊόντα και υπηρεσίες είναι «μη δεσμευτική», μολονότι υπάρχει σχετικό νομικό πλαίσιο και τεχνικές λύσεις. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ο «σχεδιασμός κτηρίων γραφείων (κατασκευή και διαχείριση)»(πρβλ. άρθ. 6 Οδηγίας 2012/27) και οι «υποδομές διαχείρισης λυμάτων» [πρβλ. ΚΥΑ 145116/2011 «Καθορισμός μέτρων, όρων και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» (Β΄ 354/08.03.2011)].

Σχολιασμός άρθρου 17:
Θετικές επί της αρχής οι προβλέψεις του άρθ. 17. Ήταν μια απαίτηση της οδηγίας που έλειπε από την προηγούμενη έκδοση του νομοσχεδίου. Όμως δεν είναι σαφές γιατί οι προβλέψεις του νομοσχεδίου περιορίζονται στα έπιπλα, και τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, ενώ η Οδηγία, πέρα από την γενική της διατύπωση, αναφέρει ρητά και τα προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας, τις συσκευασίες και τα υλικά και προϊόντα δομικών κατασκευών [πρβλ. άρθ. 9 παρ. 1 περ. β’ και δ’]. Θα ήταν επίσης καλύτερο να οριστεί ρητά ο τρόπος ενημέρωσης του καταναλωτή, διότι η προτεινόμενη διατύπωση, στην πράξη, μεταφέρει στον καταναλωτή το βάρος ανεύρεσης των απαραίτητων πληροφοριών.

Σχολιασμός άρθρου 18:
Τα ΚΔΕΥ είναι μια ευπρόσδεκτη ρύθμιση αλλά θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική η κατασκευή και λειτουργία τους σε όλους τους ΟΤΑ Α’ βαθμού ή έστω σε ΟΤΑ με πληθυσμό άνω των 1.000 κατοίκων. Σήμερα 163 ΟΤΑ Β’ βαθμού έχουν πληθυσμό κάτω των 20.000 και 161 ΟΤΑ πληθυσμό άνω των 20.000 (βλ. σχετικά υ.α. 15150/2014, ΦΕΚ Β 955, 16.04.2014 «Πρωτοβάθμιοι και Δευτεροβάθμιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Χώρας με το Ν. 3852/2010». Αν παραμείνει η πρόβλεψη της παρ. 3 τότε περισσότεροι από τους μισούς δήμους της χώρας και το μεγαλύτερο μέρος των Ελληνικών τουριστικών προορισμών θα μείνουν εκτός της ρύθμισης.

Σχολιασμός άρθρου 19:
Ορθές οι προβλέψεις του παρόντος άρθρου. Θα πρέπει απαραίτητα να επεκταθούν και σε άλλα είδη, όπως συσσωρευτές και μπαταρίες και βρεφικά προϊόντα.
Η παρ. 3 είναι καταρχήν θετική, διότι στην ουσία καθιστά την σχετική διαδικασία υποχρεωτική. Ωστόσο, δεν θα πρέπει ο νομοθέτης να αρκείται σε μία υποβολή «υπεύθυνης δήλωσης» εκ μέρους των παραγωγών/ εισαγωγέων/ διανομέων, αλλά να ζητά ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία. Δεν πρέπει η εφαρμογή της διάταξης να βασίζεται σε απλές «δηλώσεις» των υπόχρεων φορέων.

Σχολιασμός άρθρου 20:
Θεωρούμε απολύτως λανθασμένο τον ορισμό στόχου μείωσης των κατά κεφαλήν παραγόμενων αποβλήτων τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή κατά 30% σε σχέση με το έτος βάσης 2022. Ο στόχος δεν συμβαδίζει με τον παγκόσμιο στόχο SDG 12.3 που καλεί σε μείωση κατά 50% έως το 2030. Το λιγότερο που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση είναι να ευθυγραμμίσει τον εγχώριο στόχο με τον παγκόσμιο στόχο.
Σωστή θεωρούμε την πρόβλεψη για καταχώρηση ανά τρίμηνο των παραγόμενων αποβλήτων τροφίμων από σύνθετα τουριστικά καταλύματα και κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα άνω των 100 κλινών (παρ. 4δ), όπως επίσης και από επιχειρήσεις μαζικής εστίασης (παρ. 4η)
Αναφορικά με τα όσα προβλέπονται στην παρ. 8, είναι αναντίρρητη η ανάγκη για εκπαίδευση και ενημέρωση κι άρα κρίνεται θετικά το περιεχόμενό της. Επιπρόσθετα, όμως θα πρέπει να προβλεφθεί η αξιοποίηση υλικού όχι μόνο για την πρόληψη τροφίμων, αλλά γενικότερα για την πρόληψη αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση και την ορθή ανακύκλωση. Αν απλά παραχθεί και διανεμηθεί κάποιο υλικό, σίγουρα δεν πρόκειται να δούμε αλλαγές. Θα πρέπει επιπρόσθετα με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων να οριστεί ως υποχρέωση σε ετήσια βάση να ενημερώνονται οι μαθητές για τα εν λόγω θέματα, ενδεχομένως στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης. Επιπρόσθετα, τα «σχολικά γεύματα» είναι ένας μηχανισμός που μπορεί να αξιοποιηθεί για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση μαθητών και γονιών για τον περιορισμό της σπατάλης. Ιδίως όταν γνωρίζουμε σήμερα ότι ένα μεγάλο μέρος των σχολικών γευμάτων καταλήγει στα σκουπίδια.
Στο παρόν άρθρο θεωρούμε πως θα πρέπει επιπλέον να τεθούν και οι εξής προβλέψεις:
Α) Με υπουργική απόφαση έως 30.6.2022 να οριστούν οι όροι και οι προϋποθέσεις για αλλαγή στη σήμανση τροφίμων και να επιβληθούν κοινοί κανόνες αναφορικά με την ημερομηνία λήξης και γενικά τη διατηρησιμότητα των προϊόντων. Πρόκειται για μια ενέργεια που ούτως ή άλλως αναμένεται στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ «από το αγρόκτημα στο πιάτο» (EU Farm to fork).
Β) Θέσπιση προγράμματος κατάρτισης φορέων του ευρύτερου δημοσίου τομέα (πανεπιστήμια, νοσοκομεία, στρατός), προκειμένου να ενσωματώσουν υποχρεωτικά συστήματα εκτίμησης και περιορισμού της σπατάλης. Συνδυαστικά θα απαιτηθούν προγράμματα κατάρτισης εργαζομένων και παρακολούθησης της προόδου με τη δημιουργία σχετικών πρωτοκόλλων και διαδικασιών.
Γ) Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη ώστε στο εθνικό σχέδιο πράσινων προμηθειών να ενταχθούν και τα τρόφιμα, όπως επίσης και η ανάπτυξη ελάχιστων προτύπων (standards) για την πρόληψη της σπατάλης (διαδικασίες κατάρτισης προσωπικού, διαδικασίες προετοιμασίας μενού και συντήρησης τροφίμων, μέγεθος μερίδων κοκ).

Σχολιασμός άρθρου 24:
Το άρθρο δεν προσθέτει κάτι σε όσα ήδη ισχύουν, βάσει της Οδηγίας 2010/75, της Εκτελεστικής Απόφασης 2017/302 και των εθνικών διατάξεων μεταφοράς. Η συμφωνία της παραγράφου 2 με το ενωσιακό δίκαιο είναι αμφίβολη: οι δυνατότητα εξαιρέσεων από ορισμένες απαιτήσεις της Οδηγίας 2010/75 ρυθμίζεται από τους όρους και προϋποθέσεις που θέτει η τελευταία.

Σχολιασμός άρθρου 25:
Η χωριστή συλλογή για χαρτί, μέταλλα, πλαστικά, γυαλί προβλέπονταν στην πρότερη νομοθεσία για τα απόβλητα αλλά ουδέποτε επιβλήθηκε. Δυστυχώς, η προτεινόμενη διάταξη του νομοσχεδίου δεν προβλέπει μέτρα εφαρμογής και παρακολούθησης της πορείας επίτευξης των στόχων επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης.
Για να μην παρατηρηθεί κι αυτή τη φορά το ίδιο φαινόμενο θα πρέπει να προστεθούν προβλέψεις που θα δημιουργήσουν το κατάλληλο κίνητρο για δημοτικές αρχές και ΦΟΣΔΑ να προχωρήσουν στη χωριστή συλλογή. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει η υποχρεωτική χωριστή συλλογή και τα χωριστά ρεύματα να καταστούν υποχρεωτικά από 1/1/2023 στο σύνολο της χώρας και σε επίπεδο ΟΤΑ, και μόνο με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας να δύναται να προβλέπονται εξαιρέσεις βάσει της παρ. 3 του άρθ. 23 και μόνο σε περιπτώσεις που συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, καθώς και σε περιπτώσεις γεωγραφικών, πληθυσμιακών, κοινωνικών και οικονομικών ιδιαιτεροτήτων Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, όπως οι πολύ ορεινοί. Η χωριστή συλλογή θα πρέπει υποχρεωτικά να προβλέπεται και να σχεδιαστεί στην αναθεώρηση των ΤΣΔΑ. Σε περίπτωση που ΟΤΑ δεν συμμορφώνονται με την απαίτηση, δεν σχεδιάζουν και δεν εφαρμόζουν τη χωριστή συλλογή, να οριστεί στο άρθ. 66 του παρόντος σχετική κύρωση. Για την επίτευξη της χωριστής συλλογής, ο κάθε ΟΤΑ συνεργάζεται με τα ΣΣΕΔ που σχετίζονται με το θέμα και καταστρώνουν από κοινού σχέδιο χρηματοδότησης και εφαρμογής της χωριστής συλλογής. Τα σχετιζόμενα ΣΣΕΔ αναλαμβάνουν το κόστος που τους αναλογεί και το οποίο θα προκύψει από μαθηματικό τύπο με σχετική μελέτη και απόφαση του ΕΟΑΝ έως 31/12/2021.

Σχολιασμός άρθρου 27:
Το άρθ. 27 αναδεικνύει κενά και λάθη της θεσμικής δομής για τη διαχείριση αστικών αποβλήτων και την ανακύκλωση. Τα σχολεία και οι φορείς της γενικής κυβέρνησης θα πρέπει να διαθέτουν χωριστή συλλογή έντυπου χαρτιού, όμως για το εν λόγω απόβλητο δεν υπάρχει ΠΔΕΠ και ουσιαστικά σήμερα οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν και εμπορεύονται αυτό το προϊόν μετέχουν δωρεάν στα συστήματα ανακύκλωσης.
Επιπρόσθετα, για τα σχολεία επιβάλλεται χωριστή συλλογή για χαρτί-απόβλητα συσκευασιών και βιοαπόβλητα, όμως στους φορείς της γενικής κυβέρνησης επιβάλλεται μόνο η χωριστή συλλογή χαρτιού, πράγμα που δείχνει πως οι δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι σε θέση να κάνουν ό,τι ζητούν από τα παιδιά να πράξουν!

Σχολιασμός άρθρου 28:
Ορθή η πρόβλεψη για υποχρεωτική εξασφάλιση χώρου σε νέες οικοδομές για συλλογή αποβλήτων, σε τουλάχιστον τέσσερα ρεύματα.
Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει καμία μέριμνα για το τι πρόκειται να συμβεί στο υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα. Μια ημιτελής πρόβλεψη που υπήρχε στην προηγούμενη έκδοση του νομοσχεδίου για εξασφάλιση κοινόχρηστου χώρου εντός ή εκτός του κτιρίου για τη συλλογή και αποθήκευση τουλάχιστον δύο (2) ρευμάτων αποβλήτων, για την τοποθέτηση κατάλληλων περιεκτών αποβλήτων, διαγράφηκε με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καμία ρύθμιση για αλλαγή του σημερινού αναποτελεσματικού συστήματος συλλογής αστικών αποβλήτων. Η πρόβλεψη για εξασφάλιση χώρου σε υφιστάμενα κτίρια θα πρέπει να επανέλθει και μαζί να προβλεφθεί χρονικός ορίζοντας για εφαρμογή της. Η υποχρεωτική εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω» από το 2023 (όπως προτείνουμε στο άρθ. 37), σε συνδυασμό με την υποχρέωση για χωριστή συλλογή και την ύπαρξη χώρου χωριστής συλλογής σε κτίρια (η συλλογή πόρτα-πόρτα έχει δείξει βάσει της ευρωπαϊκής εμπειρίας πως φέρνει τα καλύτερα αποτελέσματα στην ανακύκλωση και την εκτροπή από την ταφή), θα βοηθήσουν στην αλλαγή του μοντέλου συλλογής των αποβλήτων και θα καταφέρουν να μειώσουν τον όγκο των αποβλήτων, μεγιστοποιώντας παράλληλα την ανακύκλωση.
Σε αυτό το πλαίσιο, επίσης προτείνεται επιπρόσθετα η λήψη των εξής μέτρων:
Α) Προσθήκη πρόβλεψης για παροχή κινήτρων σε όσους δήμους εφαρμόζουν μεθόδους συλλογής «πόρτα-πόρτα», όπως πχ. η προτεραιότητα στην πρόσβαση στα χρηματοδοτικά προγράμματα του Πράσινου Ταμείου για την ανταποδοτική διάθεση των εσόδων από το τέλος ταφής.
Β) Η δημιουργία μηχανισμού κατάρτισης και παροχής στήριξης στις δημοτικές αρχές και ΦΟΣΔΑ για την υλοποίηση σχεδίων πρόληψης και διαχείρισης αποβλήτων.
Να διερευνηθεί επίσης η δυνατότητα οι χώροι σε νέες και υφιστάμενες οικοδομές για συλλογή αποβλήτων να τυγχάνουν κάποιας έκπτωσης ή κινήτρων πχ. μέσω δημοτικών τελών, μείωσης φόρων ακίνητης περιουσίας, κοκ.
Τέλος να σημειωθεί πως από νομοτεχνική άποψη, οι ρυθμίσεις των παρ. 1 και παρ. 2 θα ήταν αποτελεσματικότερες αν είχαν ενταχθεί στον ΝΟΚ (πρβλ. άρθ. 10α ΝΟΚ) ή στην πολεοδομική νομοθεσία.

Σχολιασμός άρθρου 29:
Λαμβάνοντας υπόψη ότι στον τομέα διαχείρισης των ΑΕΚΚ υπάρχει υπερπληθώρα αιτήσεων για δημιουργία νέων ΣΣΕΔ, σχεδόν προσωποπαγούς χαρακτήρα, και δεδομένου πως έχει αυξηθεί υπέρμετρα ο φόρτος εργασίας για την αξιολόγηση τέτοιων ΣΣΕΔ που πετυχαίνουν μικρά σχετικά νούμερα διαχείρισης, προτείνεται να προβλεφθεί η εξής πρόνοια: Με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να δημιουργηθεί συντονιστικός φορέας ή συνομοσπονδία ΣΣΕΔ στον τομέα των ΑΕΚΚ. Στον συντονιστικό φορέα θα μετέχουν υποχρεωτικά όλα τα ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ και μέσω αυτού θα διενεργούνται οι επαφές και συνεργασίας με τα αρμόδια εποπτικά όργανα (ΕΟΑΝ και ΥΠΕΝ). Οι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας του συντονιστικού φορέα, που θα καταστεί επιπλέον αρμόδιος για την διαδικασία κατάθεσης αιτήσεων έγκρισης επιμέρους ΣΣΕΔ, θα οριστούν με την ίδια απόφαση.
Αναφορικά με τα ΑΕΚΚ θα πρέπει επίσης να επισημανθεί το πάγιο πρόβλημα που είναι η ανεξέλεγκτη απόρριψη ΑΕΚΚ στο φυσικό περιβάλλον. Οι διατάξεις των παρ. 9 και 10 μπορεί να περιορίσουν το πρόβλημα, αλλά θα πρέπει να συνδυαστούν με βαρύτατες ποινές στους παραβάτες, όπως θα περιγραφεί πιο αναλυτικά στο άρθ. 66, όπως επίσης με ένα σύστημα αντιπαραβολής δεδομένων μεταξύ των όγκων ΑΕΚΚ που προκύπτουν στην πηγή και των ποσοτήτων που καταλήγουν σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας ΑΕΚΚ.
Συνήθως, οι ΑΕΠΟ περιέχουν γενικόλογους και στερεότυπους όρους για την διαχείριση των ΑΕΚΚ: για παράδειγμα, ότι «η διαχείριση των προερχόμενων από το έργο πλεοναζόντων χωματουργικών υλικών και αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις θα πραγματοποιείται σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 36259/1757/Ε103/2011 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β΄ 1312), και το άρθρο 40 του Ν. 4030/2011 (ΦΕΚ Α΄ 249), όπως εκάστοτε ισχύουν», ή κάτι ανάλογο. Θα ήταν πιο εύστοχο η σύμβαση συνεργασίας με ΣΣΕΔ να αποτελεί προϋπόθεση έγκρισης της ΑΕΠΟ, ή έστω της έναρξης κατασκευής του έργου, και να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των όρων αδειοδότησης.

Σχολιασμός άρθρου 31:
Θεωρούμε λανθασμένες τις ελάχιστες απαιτήσεις για εξοπλισμό όπως ορίζονται στο παράρτημα VII μιας και δεν δίνουν έναυσμα για τη δημιουργία σύγχρονων ΚΔΑΥ, αλλά διαιωνίζουν μια κατάσταση ΚΔΑΥ που προσιδιάζουν με ρακοσυλλέκτες. Πιο κάτω παραθέτουμε, στο σχολιασμό του άρθ. 72, τις προτάσεις μας για τις απαιτήσεις σε εξοπλισμό.
Η πρόβλεψη της παρ. 3 για τον υπολογισμό της ποσότητας αποβλήτων συσκευασιών και λοιπών ανακτώμενων υλικών, όπως και των προσμίξεων, ανά ΟΤΑ α’ βαθμού, επί της ουσίας προκαλεί δυσκολίες στο έργο των ΚΔΑΥ και δεν προσφέρει λύσεις. Ειδικά σε ΚΔΑΥ που δέχονται υλικά από πολλούς ΟΤΑ, η διαδικασία δειγματοληψίας για τον ορισμό των ποσοτήτων θα προκαλέσει μεγάλες καθυστερήσεις και θα επιβαρύνει οικονομικά όλα τα ΚΔΑΥ που ούτως ή άλλως σήμερα λειτουργούν υπό δύσκολες οικονομικές συνθήκες λόγω των χαμηλών τιμών ανακυκλώσιμων υλικών και της χαμηλής οικονομικής ενίσχυσης που λαμβάνουν (όταν τη λαμβάνουν). Επιπρόσθετα, θα προκαλέσει τριβές με τους ΟΤΑ που θα αμφισβητούν τα αποτελέσματα και μπορεί να οδηγηθούμε σε μακροχρόνιες διενέξεις νομικού χαρακτήρα. Η μόνη βιώσιμη και ρεαλιστική επιλογή, που όμως θα απαιτήσει σοβαρή και επείγουσα δουλειά εκ μέρους των ΦΟΣΔΑ και της Πολιτείας, είναι η ανάθεση των δειγματοληπτικών αναλύσεων στον εκάστοτε ΦΟΣΔΑ, που θα πρέπει να δημιουργήσει εγκατάσταση για τη διενέργεια της διαδικασίας βάσει πρωτοκόλλου που θα οριστεί με αυστηρότητα από την Πολιτεία. Οι εγκαταστάσεις μπορεί να γειτνιάζουν με το οικείο ΚΔΑΥ ή να εντάσσονται σε ΜΕΑ ή να δημιουργηθούν σε χώρο που θα εξασφαλίσει ο εκάστοτε ΦΟΣΔΑ. Με αυτή τη διαδικασία δεν θα παρακωλύεται το έργο των ΚΔΑΥ και θα προκύψουν ασφαλέστερες αναλύσεις. Σε κάθε περίπτωση, η Πολιτεία θα πρέπει να ελέγχει την εν λόγω διαδικασία με απροειδοποίητους ελέγχους του ΕΟΑΝ αλλά και με διασταύρωση στοιχείων από τα ΚΔΑΥ.
Αναφορικά με τις προβλέψεις της παρ. 4 θα πρέπει να γίνει σαφές πως είναι αδύνατο σε ένα ΚΔΑΥ να ορίσει αν δέχεται σύμμεικτα σε ποσοστό άνω του 40%. Μια τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να γίνει «με το μάτι», παρά μόνο μετά την απόθεση των απορριμμάτων και την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάκτησης. Επομένως η πρόβλεψη της παρ. 4 παρότι θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά, επί του πρακτέου θα αυτοακυρωθεί. Αν όμως προβλεφθεί αυτό που προτείνουμε πιο πάνω, δηλαδή να δημιουργηθεί εγκατάσταση δειγματοληψιών του ΦΟΣΔΑ, τότε η παρ. 4 μπορεί να παραμείνει και να φέρει θετικές αλλαγές.
Αν δημιουργηθεί ένας τέτοιος μηχανισμός, προτείνουμε επίσης στην παρ. 4 να υπάρχει πρόβλεψη άμεσης ενημέρωσης του ΕΟΑΝ σχετικά με το επίπεδο επιμόλυνσης που παρατηρείται ώστε να κινούνται οι σχετικές διαδικασίες επιβολής διοικητικού προστίμου, το οποίο θα πρέπει να περιγραφεί στο άρθ. 66. Να οριστεί επίσης ότι για το υπόλειμμα ισχύει η τιμολογιακή πολιτική των σύμμεικτων απορριμμάτων, ήτοι η επιβολή τέλους ταφής αλλά και η σχετική τιμολόγηση εισόδου σε ΧΥΤΑ.
Θεωρούμε σωστή πάντως την κατάργηση προηγούμενης διάταξης σε παλιότερο προσχέδιο του νομοσχεδίου βάσει της οποίας τα ΚΔΑΥ μετατρέπονταν σε μονάδες παραγωγής srf/rdf. Δεν είναι αυτή η αποστολή των ΚΔΑΥ.
Σε κάθε περίπτωση για να πετύχουμε νούμερα ανακύκλωσης και καλή καθαρότητα ρευμάτων ανακυκλώσιμων υλικών, θα πρέπει να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή η χωριστή διαλογή, αλλά και το ΠΟΠ, το συντομότερο δυνατό. Όσο καθυστερούμε, τόσο ευνοούμε τη δημιουργία ενός καθεστώτος που οι δήμοι δεν θα κάνουν καμιά προσπάθεια για ανακύκλωση και θα «ξεφορτώνονται» όλα τους τα απορρίμματα σε αναποτελεσματικές ΜΕΑ.

Σχολιασμός άρθρου 33:
Προτείνεται να προστεθεί παρ. 9, στην οποία θα προβλέπεται και θα θεσπίζεται ο υπολογισμός της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ και των επιμέρους ρευμάτων με ανάθεση σε ανεξάρτητο τρίτο φορέα. Όπως εξάλλου προβλέπεται και στο ΕΣΔΑ για τη «διενέργεια στατιστικά αντιπροσωπευτικής ανάλυσης της σύνθεσης των αστικών αποβλήτων και επακόλουθος συγκερασμός μεταξύ των συνόλων δεδομένων για τα αστικά απόβλητα και τα απορρίμματα συσκευασιών», ο υπολογισμός θα βοηθήσει στην αξιολόγηση της πορείας της χώρας όπως και στον έλεγχο των δεδομένων που παρέχονται από τους σχετιζόμενους φορείς (ΦΟΔΣΑ, ΟΤΑ, ΣΣΕΔ κλπ). Ο υπολογισμός θα πρέπει να διενεργείται ανά τριετία, αρχής γενομένης από το 2021, ενώ οι όροι και προϋποθέσεις υλοποίησης του υπολογισμού μπορούν να οριστούν με απόφαση της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Σχολιασμός άρθρου 37:
Η θέσπιση του ΠΟΠ παρότι απαραίτητη και μια εκ των βασικών συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην έγκαιρη ειδοποίηση του 2018 , γίνεται με αδύναμο και αμήχανο τρόπο. Από τη στιγμή που το ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας σήμερα γίνεται βάσει τετραγωνικών και αδυνατεί να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές θα πρέπει να αντικατασταθεί στο σύνολο της χώρας το συντομότερο δυνατό. Η μετάθεση της εφαρμογής του ΠΟΠ για πολύ αργά στο μέλλον (από το 2028) ακυρώνει την όποια ελπίδα για σοβαρές αλλαγές στη διαχείριση οικιακών αποβλήτων σε επίπεδο ΟΤΑ. Επίσης, η διάκριση σε δήμους άνω ή κάτω των 20.000 είναι παραπλανητική, καθώς δημιουργεί μια Ελλάδα δυο ταχυτήτων, τουλάχιστον σε γεωγραφικούς όρους. Η μισή Ελλάδα (οι 163 ΟΤΑ με πληθυσμό κάτω των 20.000) δεν θα έχει ΠΟΠ, ενώ η άλλη μισή (161 ΟΤΑ με πληθυσμό άνω των 20.000) θα έχει ΠΟΠ από το 2028.
Προτείνεται η υποχρεωτική θέσπιση του ΠΟΠ από 1.1.2023 για όλους τους ΟΤΑ Α’ βαθμού άνω των 20.000 κατοίκων και από 1.1.2025 για το σύνολο των ΟΤΑ Α’ βαθμού ανεξαρτήτως πληθυσμού, ώστε να προλάβουν ακόμα και οι λιγότερο καταρτισμένοι δήμοι να προετοιμαστούν. Η θέσπιση του ΠΟΠ δεν πρέπει να συσχετιστεί με την λειτουργία ή μη ΜΕΒΑ, διότι η εμπειρία δείχνει πως πολλοί δήμοι θα προτιμήσουν να καθυστερήσουν τη δημιουργία ΜΕΒΑ.
Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να θεσπιστεί διαδικασία κατάρτισης δημοτικών αρχών και ΦΟΔΣΑ σε μεθόδους και οικονομικά εργαλεία διαχείρισης αστικών αποβλήτων και ανακύκλωσης (όπως έχει προταθεί και πιο πάνω, στο άρθ. 28).

Σχολιασμός άρθρου 38:
Για μια ακόμη φορά το τέλος ταφής (παρ. 2) παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα μη δημιουργώντας τις προϋποθέσεις που θα βοηθήσουν την τοπική αυτοδιοίκηση να στραφεί σε βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης των αποβλήτων με έμφαση στην ανώτερη ιεραρχία. Ο παλιότερος νόμος του 2012 προέβλεπε έναρξη στα 35 ευρώ/τόνο με σταδιακή αύξηση έως τα 60 ευρώ/τόνο. Με την παρούσα ρύθμιση το τέλος ξεκινά από τα 20 ευρώ και καταλήγει στα 35 ευρώ έως το 2025, ενώ ανέρχεται σε 45 ευρώ το 2026 και καταλήγει στα 55 ευρώ από το 2027.
Κι αυτή η πρόβλεψη είναι μικρή και δεν πρόκειται να αντιστρέψει το κλίμα. Αν η βασική αιτία επιβολής του τέλους ταφής είναι να μειωθούν τα παραγόμενα απόβλητα και να μεγιστοποιηθεί η ανακύκλωση, τότε το τέλος πρέπει τουλάχιστον να επανέλθει στην αρχική ρύθμιση των 35 ευρώ/τόνο, με ετήσια αύξηση 10 ευρώ/τόνο έως το ποσό των 115 ευρώ/τόνο έως το 2030 (να σημειωθεί πως αρκετές χώρες της ΕΕ έχουν εδώ και χρόνια τέλος ταφής που προσεγγίζει ή ξεπερνά τα 70 ευρώ/τόνο, πχ. Βέλγιο, Αυστρία, Ιρλανδία, Δανία, κοκ).
Αναφορικά με τη διάθεση των εσόδων από το τέλος ταφής (50% οριζόντια σε ΟΤΑ, 40% σε ΟΤΑ με καλές επιδόσεις, 10% σε έρευνα και τεχνολογία), δημιουργείται μεγάλος προβληματισμός αναφορικά με τη διαφάνεια και την αναλογικότητα στη διάθεση των εν λόγω πόρων. Ιδίως μάλιστα όταν δεν ορίζεται μέσα από το νομοσχέδιο τι ορίζεται ως καλή επίδοση βάσει των οποίων θα κατανεμηθούν πόροι. Η ανταποδοτική επιστροφή των πόρων στους ΟΤΑ πρέπει να προέλθει βάσει συγκεκριμένου μαθηματικού τύπου, ώστε να προάγει την ισοτιμία και ισονομία. Ο μαθηματικός τύπος θα πρέπει να εξειδικευτεί με απόφαση του ΥΠΕΝ έως 31/12/2022.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να γίνει σαφές στο παρόν άρθρο πως η χρηματοδότηση των ΟΤΑ δεν θα καλύπτει έξοδα και επενδύσεις οι οποίες εντάσσονται σε ΠΔΕΠ κι άρα πρέπει να καλυφθούν από τα σχετιζόμενα ΣΣΕΔ.

Σχολιασμός άρθρου 40:
Το δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και ενημέρωσης είναι μια θετική ενέργεια, αλλά όχι αρκετή. Σήμερα, απαιτείται πολύ μεγαλύτερη στήριξη των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης που δεν έχουν τεχνογνωσία και μέσα για την πρόληψη, την ανακύκλωση και τη βέλτιστη διαχείριση των ΑΣΑ. Προτείνεται η δημιουργία μίας –«υπηρεσίας μίας στάσης» (one stop shop), κέντρου κατάρτισης και παροχής τεχνογνωσίας σε δήμους και ΦΟΣΔΑ, που θα περιλαμβάνει διάθεση εργαλείων, βοήθεια στη σωστή παρακολούθηση, βοήθεια στην εξασφάλιση χρηματοδότησης. Το κέντρο θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί πώς κατανέμονται οι πόροι μεταξύ των δήμων πχ. από ΣΣΕΔ και πώς εξελίσσονται οι στόχοι κάθε δήμου, ώστε να εξασφαλίζεται η αναλογική στήριξη κάθε δημοτικής αρχής στο έργο της.
Το κέντρο θα πρέπει επίσης να συντελέσει στη «θέσπιση εθνικών ελάχιστων προτύπων υπηρεσιών για τη συλλογή των αποβλήτων (π.χ. συχνότητα συλλογής, είδος και χωρητικότητα των κάδων, λαμβανομένων υπόψη παραγόντων όπως το είδος του αποθέματος κατοικιών, το πόσο αγροτική είναι η περιοχή, το κλίμα της περιοχής κ.λπ.) που πρέπει να πληρούν οι δήμοι», όπως προτείνει και η ΕΕ στην έγκαιρη ειδοποίησή της προς την Ελλάδα. Το πλαίσιο και αντικείμενο λειτουργίας, όπως και η ονοματοδοσία της «υπηρεσίας μίας στάσης» (one stop shop), μπορεί να οριστούν με υπουργική απόφαση.
Προτείνεται επίσης η θέσπιση παρατηρητηρίου διαχείρισης αποβλήτων, όπου θα αναρτώνται δημόσια οι επιδόσεις δήμων, ΦΟΔΣΑ και συστημάτων ΣΣΕΔ βάσει των δεδομένων που καταχωρούνται στο ΗΜΑ και των δεδομένων που προκύπτουν από ΚΔΑΥ, ΦΟΣΔΑ. Στο παρατηρητήριο θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνεται η παράθεση της προόδου εφαρμογής των ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ και τοπικών σχεδίων. Το παρατηρητήριο επίσης θα μπορεί να προβαίνει στο σχεδιασμό, σε συνεργασία με τον ΕΟΑΝ, συστηματικής ενημέρωσης πολιτών. Το παρατηρητήριο θα πρέπει επίσης να είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη ομάδας εργασίας για τον οικολογικό σχεδιασμό και την επαναχρησιμοποίηση. Το περιεχόμενο λειτουργίας του παρατηρητηρίου μπορεί να οριστεί με υπουργική απόφαση.

Σχολιασμός άρθρου 46:
Στο άρθρο 46 πρέπει να οριστούν περισσότεροι τρόποι συλλογής των αποβλήτων της παρ. 3. Η ΕΕ προτείνει την συλλογή με τρεις βασικούς τρόπους: περιοδική συλλογή, παράδοση σε καταστήματα και παράδοση σε ειδικά σημεία. Στο παρόν άρθρο επιλέγεται μόνο η τελευταία επιλογή (παράδοση σε ειδικά σημεία) που είναι πιθανά και η λιγότερο αποτελεσματική, μιας και δεν δημιουργείται κανένα κίνητρο στους πολίτες να επισκεφθούν τα πράσινα σημεία ή άλλον αδειοδοτημένο χώρο για αυτόν τον σκοπό. Προτείνεται να υπάρξει ρητή πρόβλεψη για διάθεση σε καταστήματα και με περιοδική συλλογή από τους ΟΤΑ. Για τα καταστήματα και τη μεθοδολογία περιοδικής συλλογής να οριστεί εξειδίκευση με υπουργική απόφαση έως 31/12/2021.
Για τα φαρμακευτικά προϊόντα να δοθεί επίσης η δυνατότητα συλλογής όχι μόνο σε φαρμακεία, αλλά και σε κοινωνικά ιατρεία.

Σχολιασμός άρθρου 50:
Στην παρ. 1 να γίνει σαφής μνεία ότι οι ΟΤΑ Α’ βαθμού υποχρεώνονται να οργανώσουν συστήματα χωριστής συλλογής βιολογικών αποβλήτων έως 31/12/2022.

Σχολιασμός άρθρου 52:
Η 1η παράγραφος τροποποιεί το ισχύον καθεστώς, με τρόπο που παραβιάζει την αντίστοιχη διάταξη της Οδηγίας 2008/89 (άρθ. 23 παρ. 1). Συγκεκριμένα, η Οδηγία απαιτεί «άδεια» (με καθορισμένο ελάχιστο περιεχόμενο) «από κάθε οργανισμό ή επιχείρηση που προτίθεται να εκτελέσει εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων». (Κάθε εξαίρεση από την υποχρέωση αδειοδότησης πρέπει να αφορά τις εργασίες που ορίζονται στο άρθ. 24 της Οδηγίας 2008/89, και να γίνεται υπό τους όρους του άρθ. 25 της ίδιας Οδηγίας). Αντιθέτως, η προτεινόμενη διάταξη προβλέπει την έκδοση ΑΕΠΟ, ή την υπαγωγή σε ΠΠΔ κάθε οργανισμού ή επιχείρησης «που προτίθεται να προβεί σε εκτέλεση εργασιών επεξεργασίας αποβλήτων που ανήκουν στην κατηγορία Α ή Β του ν. 4014/2011 (Α’ 209)» : κατά συνέπεια, το νομοσχέδιο δεν απαιτεί άδεια για εργασίες επεξεργασίας που δεν υπάγονται στις κατηγορίες Α ή Β του ν. 4014/2011, και αυτό δεν είναι σύμφωνο με την Οδηγία.
Η παρ. 8 πρέπει επίσης να αποσυρθεί ή να αναδιατυπωθεί. Το πρόβλημα είναι ότι εγκαταστάσεις επεξεργασίας δεν είναι δυνατόν να υπάγονται σε καθεστώς γνωστοποίησης. Οι εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων ικανοποιούν τα κριτήρια που θέτει ο ν. 4442/2016 για υπαγωγή σε καθεστώς έγκρισης, και ιδίως διότι προκαλούν «αυξημένο κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον, …για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, των περιοίκων, του κοινού και για το φυσικό ή πολιτιστικό περιβάλλον…» (πρβλ. άρθ. 7 παρ. 2 ν. 4442/2016). Ανεξάρτητα από τυχόν νομικά προβλήματα, η υπαγωγή σε καθεστώς γνωστοποίησης οποιασδήποτε εργασίας επεξεργασίας αποβλήτων δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις διαφάνειας, πληροφόρησης, ακρίβειας και δυνατότητας δικαστικού ελέγχου που επιβάλλει η φύση τους.
H προτεινόμενη διάταξη εμπεριέχει μία εξαίρεση από την απαίτηση ασφαλιστήριου συμβολαίου: για όλα τα επικίνδυνα απόβλητα εξαιρούνται «οι οργανισμοί ή επιχειρήσεις που ανακτούν τα δικά τους απόβλητα στον τόπο παραγωγής τους» . Επίσης, σε περίπτωση αδυναμίας ασφαλιστικής κάλυψης ορισμένου τύπου επικίνδυνου αποβλήτου κατά την συλλογή ή μεταφορά του, η υποχρέωση ασφαλιστικής κάλυψης αντικαθίσταται από εγγυητική επιστολή υπέρ του δημοσίου, αλλά μόνο για το 1/5 των αντίστοιχων ασφαλιστικών απαιτήσεων. Οι αποκλίσεις αυτές είναι αναιτιολόγητες. Καταρχάς, θα πρέπει να ειπωθεί ότι, ανεξάρτητα της απαίτησης ασφάλισης ή εγγύησης, οι υπόχρεοι φορείς βαρύνονται από την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και φέρουν στο ακέραιο την υποχρέωση αποκατάστασης κάθε περιβαλλοντικής ζημιάς που προκαλείται από την λειτουργία τους (πρβλ. άρθ. 14 παρ. 1 οδηγίας 2008/89 και 3 παρ. 1 Οδηγίας 2004/35) . Στις περιπτώσεις αυτές, το κράτος οφείλει καταρχήν να ενθαρρύνει την χρηματοοικονομική ασφάλεια (άρθ. 14 Οδηγίας 2004/35). Οι αποκλίσεις υπονομεύουν την ανάγκη θέσπισης κινήτρων υποδειγματικής διαχείρισης αποβλήτων, και «εσωτερίκευσης» της περιβαλλοντικής ζημιάς από αυτούς που είναι υπεύθυνοι για αυτή. Όσον αφορά την πρώτη περίπτωση (ανάκτηση αποβλήτων στον τόπο παραγωγής), το γεγονός ότι μία επιχείρηση «ανακτά» επικίνδυνα απόβλητα στον τόπο παραγωγής δεν εξαλείφει τον κίνδυνο περιβαλλοντικής ζημίας εκτός (ή εντός) του τόπου παραγωγής. Όσον αφορά την δεύτερη περίπτωση, η αδυναμία ασφάλισης μάλλον επιβεβαιώνει την επικινδυνότητα (ή την έλλειψη τεκμηρίωσης για τις επιπτώσεις) του αποβλήτου, και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την μείωση της εγγυητικής επιστολής.
Η παραπομπή της παρ. 5 στο «Παράρτημα ΙΙ» φαίνεται να είναι εσφαλμένη. Το Παράρτημα ΙΙ αναφέρεται σε άλλο θέμα, ενώ παρόμοια παραπομπή δεν υπάρχει στην Οδηγία 2008/89 (πρβλ. άρθ. 23 παρ. 4).

Σχολιασμός άρθρων 54, 55, 56:
Τα σχέδια διαχείρισης πρέπει να φύγουν από τη στεγνή και πλέον ξεπερασμένη έννοια της συμβατικής διαχείρισης αποβλήτων και να καταστούν σχέδια διαχείρισης αποβλήτων στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Στην παρ. 4 του άρθ. 54 θα πρέπει να περιλαμβάνεται η συμβατότητα με τον οδικό χάρτη για την κυκλική οικονομία και τα νομοθετήματα που πρόκειται να έρθουν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πορείας προς την κυκλικότητα στη διαχείριση αποβλήτων. Οι ίδιες αναφορές πρέπει να τεθούν και στο άρθ. 55.
Είναι απαραίτητο επίσης τα σχέδια διαχείρισης που προβλέπονται στα άρθ. 54, 55 και 56 να περιλαμβάνουν τεχνικοοικονομική ανάλυση, εκτίμηση κόστους και επενδύσεων, εκτενή περιγραφή πηγών χρηματοδότησης, αλλά και δείκτες προόδου, όπως επίσης και στόχους πρόληψης. Προτείνεται επίσης να αναφερθεί πως θα εκδίδονται ετήσιες αναφορές προόδου για τα σχέδια διαχείρισης, που θα είναι δημόσια διαθέσιμες, ώστε να είναι σαφές πως ο εθνικός, περιφερειακός και τοπικός σχεδιασμός κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, εντός χρονοδιαγράμματος.
Στα σχέδια διαχείρισης του άρθ. 54 θα πρέπει να υπάρξει ρητή μνεία και για τα τοπικά σχέδια διαχείρισης, που εξάλλου αναφέρονται και στο άρθ. 56.

Σχολιασμός άρθρου 57:
Η δημιουργία εθνικού προγράμματος πρόληψης δεν σημαίνει τίποτα από μόνη της, αν δεν συνδυαστεί με θέσπιση στόχου πρόληψης ώστε βάσει αυτού να προκύπτουν και να εξελίσσονται τα εθνικά προγράμματα και εθνικά σχέδια. Η πρότασή μας είναι για ορισμό δεσμευτικού στόχου μείωσης των αστικών αποβλήτων κατά 20% ανά κάτοικο έως το 2030 με έτος βάσης το 2018.
Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με α) με την μείωση της σπατάλης τροφίμων, β) με την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και συσκευασιών, γ) με την περιβαλλοντική συμπεριφορά των καταναλωτών στις αγορές τους, δ) με εκτεταμένα προγράμματα ανταλλαγών προϊόντων και αγοράς προϊόντων δεύτερο χέρι, ε) με τον οικολογικό σχεδιασμό προϊόντων.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να προβλεφθεί έκδοση ετήσιας αναφοράς προόδου για το εθνικό πρόγραμμα πρόληψης και δυνατότητα αναθεώρησης όχι ανά πενταετία, αλλά ανά τριετία.

Σχολιασμός άρθρου 58:
Δεν είναι σαφές σε ποιον διαδικτυακό τόπο πρόκειται να αναρτηθούν τα εν λόγω σχέδια και προγράμματα, αλλά ούτε επίσης ορίζονται στάδια διαβούλευσης από την έναρξη εκπόνησης των σχεδίων.
Προτείνεται να προβλεφθεί επίσης ότι στον ίδιο διαδικτυακό τόπο (που θα οριστεί συγκεκριμένα) θα δημιουργηθεί παρατηρητήριο παρακολούθησης και θα περιέχονται ετήσιες αναφορές προόδου όλων των εθνικών σχεδίων (ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ, τοπικά σχέδια, εθνικό σχέδιο πρόληψης αποβλήτων, κλπ), όπως επίσης και δείκτες επιδόσεων των δημοτικών αρχών (ανακύκλωση ανά κάτοικο, εκτροπή σε ΧΥΤΑ, κλπ).

Σχολιασμός άρθρου 61:
Δεν υπάρχει λόγος να γίνεται διάκριση στην παρ. 4 αναφορικά με το ποια ελεγκτικά όργανα μπορούν να διεξάγουν ελέγχους στις διαφορετικές κατηγορίες ελεγχόμενων. Άρα οι 3 υποκατηγορίες της παρ. 4 να μπορούν να υπόκεινται σε έλεγχο και από αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, και από μικτά κλιμάκια της αστυνομίας με τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.ΠΕ.) ή/και από Κ.Ε.Π.ΠΕ.

Σχολιασμός άρθρου 63:
Έχει γίνει σαφές σε όλους πως η ΕΕ δεν πρόκειται να χρηματοδοτήσει μονάδες καύσης, ούτε καν ΜΕΑ που έχουν ως κύρια αποστολή την παραγωγή απορριμματογενούς καυσίμου (βλ. σχετικά EU taxonomy, αλλά και τη διανομή των πόρων στο πλαίσιο του ταμείου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας). Πλέον, η χρηματοδότηση και λειτουργία μονάδων καύσης μπορεί να συμβεί μόνο μέσα από την επιβολή ασφυκτικών ρητρών που θα δεσμεύσουν την Ελλάδα σε πανάκριβες επενδύσεις, οι οποίες θα κοστίσουν εκατομμύρια ευρώ στους φορολογούμενους χωρίς ανάλογο αντίκρισμα.
Επιπρόσθετα, η δημιουργία και λειτουργία των μονάδων καύσης που προβλέπονται στον ΕΣΔΑ θα παγιδεύσουν και την πορεία απανθρακοποίησης της χώρας στο πλαίσιο της δέσμευσης της ΕΕ για μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Ταυτόχρονα, η εμμονή σε επενδύσεις στα κατώτερα στάδια της ιεραρχίας (καύση και ΜΕΑ) δεν συμβαδίζει με τις συστάσεις της Κομισιόν στην έγκαιρη ειδοποίηση του 2018, βάσει των οποίων η χώρα μας θα πρέπει να δώσει έμφαση κι άρα την απαραίτητη χρηματοδότηση στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.
Το πράσινο φως για κατασκευή μονάδων καύσης και γενικότερα για στροφή στην καύση απορριμμάτων μέσα από την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων srf/rdf δίνει το λάθος στίγμα προς τους ΟΤΑ οι οποίοι θα εστιάσουν μόνο στη διοχέτευση των απορριμμάτων σε ΜΕΑ αγνοώντας κάθε προσπάθεια πρόληψης και ανακύκλωσης.
Υπό αυτό το πρίσμα, ζητάμε ξανά από το ΥΠΕΝ να αποσύρει το συγκεκριμένο άρθρο. Ζητάμε επίσης τον ορισμό στόχο για σταδιακή απόσυρση από την ταφή και καύση απορριμμάτων, ώστε το αργότερο έως το 2040 οι ποσότητες απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή ή καύση να μην ξεπερνούν το 10%. Καλούμε τέλος, το Υπουργείο να αναθεωρήσει τη στρατηγική του για δημιουργία δεκάδων ΜΕΑ σε όλη την Ελλάδα, αλλά να προβεί σε ορθή επιλογή του αριθμού και του μεγέθους των ΜΕΑ στη βάση τήρησης της ιεραρχίας αποβλήτων.

Σχολιασμός άρθρου 67:
Ο έλεγχος είναι το βασικό εργαλείο της δημόσιας διοίκησης προκειμένου να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση των υπόχρεων με τους νόμους του κράτους. Ο έλεγχος στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων είναι όμως από ελάχιστος έως μηδαμινός. Η υποστελέχωση του ΕΟΑΝ και του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, όπως επίσης και οι τεράστιες πιέσεις που δέχονται, εμποδίζουν τον έλεγχο και ακυρώνουν την όποια προσπάθεια επιβολής της τάξης στο διεφθαρμένο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων της χώρας. Επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι ελεγκτές απειλήθηκαν και εμποδίστηκαν με άσκηση βίας όταν προσπάθησαν να ελέγξουν επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων. Η λύση δεν είναι η υποβοήθηση του ΕΟΑΝ από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα (παρ. 3), αλλά η ουσιαστική στελέχωση των πιο πάνω σωμάτων του ελεγκτικού μηχανισμού στον χώρο των αποβλήτων και η πολιτική τους στήριξη για να κάνουν με ακεραιότητα και άφοβα τη δουλειά τους.
Επαναφέρουμε εδώ την πρόταση που έχουμε πολλάκις καταθέσει στο ΥΠΕΝ για θέσπιση νέου σώματος καταπολέμησης παρανομιών στα απόβλητα. Το σώμα θα πρέπει να στελεχωθεί από εισαγγελείς, επιθεωρητές περιβάλλοντος και στελέχη των σωμάτων ασφαλείας και να του ανατεθούν οι κατάλληλες αρμοδιότητες για την απρόσκοπτη υλοποίηση του έργου του. Μόνο έτσι θα περιοριστεί η γενικευμένη διαφθορά στον κλάδο.

Σχολιασμός άρθρου 69:
Στα τόσα χρόνια λειτουργίας του ΕΟΑΝ έχουν επιβληθεί ελάχιστα πρόστιμα σε σχέση με τις διάχυτες παρανομίες στον χώρο. Ακόμα λιγότερα είναι τα πρόστιμα που τελικά έχουν εισπραχθεί.
Στο άρθ. 69 πρέπει να προβλεφθεί διάταξη βάσει της οποίας τα πρόστιμα που επιβάλλονται αναρτώνται σε ειδική ιστοθέση στην ιστοσελίδα του ΕΟΑΝ, όπου και παρατηρείται η διοικητική του εξέλιξη, αλλά και αναρτώνται έγγραφα για την πορεία της υπόθεσης. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ενισχυθεί η διαφάνεια και θα αναγκαστούν τα ΣΣΕΔ αλλά και οι υπόχρεοι παραγωγοί να περιορίσουν τις παράνομες ενέργειες προκειμένου να μην δυσφημιστούν.

Σχολιασμός άρθρου 71:
Οι ετήσιες εκθέσεις του ΥΠΕΝ και του ΕΟΑΝ θα πρέπει να είναι δημόσια διαθέσιμες και να αναρτώνται στο διαδίκτυο. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία παρατηρητηρίου διαφάνειας, όπου θα συγκεντρώνονται όλες οι εκθέσεις του άρθ. 69, όπως επίσης και εκθέσεις προόδου των σχεδίων διαχείρισης, οι επιδόσεις των ΟΤΑ σε ανακύκλωση και εκτροπή από ταφή, οι επιδόσεις των ΣΣΕΔ, οι επιδόσεις των ΜΕΑ και ΜΕΒΑ.

Σχολιασμός άρθρου 72, Παράρτημα VII:
Παρατηρείται πως σε σχέση με την παλιότερη έκδοση του νομοσχεδίου έχουν γίνει πιο ελαστικές οι απαιτήσεις για τα ΚΔΑΥ. Όμως το μέλημα της Πολιτείας είναι να προκρίνει αποτελεσματικά, σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης (state-of-the-art), ΚΔΑΥ κι όχι ΚΔΑΥ ρακοσυλλέκτες.
Προτείνουμε τα ΚΔΑΥ με εισερχόμενα 20 τόνους/ημέρα να καταστούν μονάδες μηχανικής διαλογής υλικών με σύγχρονες λύσεις τεχνολογίας (καμπίνα και ταινίες χειροδιαλογής, πρέσα, μαγνήτης, κόσκινα διαλογής ή άλλη ισοδύναμη διάταξη διαχωρισμού, οπτικός διαχωριστής, σχίστης σάκων).

Σχολιασμός άρθρου 72, Παράρτημα ΙΧ:
Οι διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται από τους ΟΤΑ θα μπορούσε να συμβάλλουν στην άμβλυνση της αστικής ρύπανσης, αλλά είναι εξαιρετικά αμφίβολη η εφαρμογή τους. Και πάλι προτείνουμε ως λύση την πρόκριση της διαφάνειας, όπου οι ΟΤΑ θα πρέπει να υποβάλλουν στοιχεία στο ΥΠΕΝ κάθε χρόνο αναφορικά με τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν και τα πρόστιμα που εισπράχθηκαν. Αυτές οι αναφορές θα πρέπει να αναρτώνται στο παρατηρητήριο που έχουμε προτείνει να θεσπιστεί.

ΜΕΡΟΣ Γ’ / ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2018/852 ΤΗΣ 30ΗΣ ΜΑΪΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 94/62/ΕΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ (EE L 150/141)

Σχολιασμός άρθρου 75:
Θεωρούμε ιδιαίτερα λανθασμένη την ενέργεια της κυβέρνησης να σβήσει από το υφιστάμενο σχέδιο νόμου τη διάταξη που εμπεριέχονταν στην προηγούμενη έκδοση (πρώην άρθ. 60), βάσει της οποίας θεσπίζονταν διαφοροποίηση (eco-modulation) για τη χρηματική εισφορά των υπόχρεων παραγωγών συσκευασίας. Αυτή η διάταξη πρέπει να θεσπιστεί απαραίτητα, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η κυβέρνηση παραδέχεται πως αδυνατεί να επιβάλλει κανόνες στον πολύπαθο κλάδο της ανακύκλωσης συσκευασιών. Η χρηματική εισφορά όπως ορίζεται στην παρ. 2 θα πρέπει να διαμορφώνεται βάσει των εξής κριτηρίων: α) επαναχρησιμοποίηση, β) ανακυκλωσιμότητα στο υφιστάμενο σύστημα ανακύκλωσης (διότι ορισμένα υλικά συσκευασίας θεωρούνται ανακυκλώσιμα, όμως στην πράξη δεν ανακυκλώνονται ή ανακυκλώνονται αρκετά δύσκολα κι έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά σε σχέση με τα πλήρως ανακυκλώσιμα και αξιοποιήσιμα υλικά), γ) περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένη πρώτη ύλη, δ) παρουσία επικίνδυνων ουσιών.
Η παρ. 4 θα πρέπει να διαγραφεί, καθώς όπως εξηγούμε πιο κάτω τα ελάχιστα ποσοστά διαφοροποίησης που καθορίζονται στο παράρτημα ΙΙ κινούνται σε λάθος κατεύθυνση.
Στην παρ. 6 να υπάρξει πρόβλεψη πως σε περίπτωση που τα ΣΣΕΔ δεν υποβάλλουν εντός έξι μηνών στον ΕΟΑΝ τον προσδιορισμό χρηματικών εισφορών βάσει eco-modulation, να δύναται ο ΕΟΑΝ να ορίσει με απόφαση τις χρηματικές εισφορές για το ΣΣΕΔ. Οι νέες εισφορές θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή και να καταβάλλονται στο ΣΣΕΔ εντός τριών μηνών από την έκδοση της απόφασης.

Σχολιασμός άρθρου 76:
Η αμηχανία με την οποία διαχειρίζεται η κυβέρνηση το θέμα των πλαστικών σακουλών είναι δείγμα αδυναμίας. Αν δεν μπορεί να περιορίσει την κατανάλωση σακουλών στρέφοντας τον πολίτη σε τσάντες πολλαπλών χρήσεων, πώς θα μπορέσει να αλλάξει εκ βάθρων το πολύ πιο ομιχλώδες και δύσβατο τοπίο της διαχείρισης αστικών αποβλήτων;
Η τιμή που προτείνεται (7 λεπτά του ευρώ) είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Σε άλλες χώρες, που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπερκατανάλωσης όπως η Ελλάδα, το τέλος είναι πολύ μεγαλύτερο (Ιρλανδία 22 λεπτά, Δανία 27-47 λεπτά, Εσθονία 15 λεπτά, Ολλανδία 25 λεπτά, κοκ).
Προτείνουμε να επιβληθεί τέλος πλαστικής σακούλας ανεξαρτήτως πάχους, περιλαμβανομένων και των βιοαποδομήσιμων και λιπασματοποιήσων σακουλών, ύψους 12 λεπτών ανά τεμάχιο προ ΦΠΑ. Δεν βλέπουμε γιατί θα πρέπει να υπάρξει εξαίρεση των βιοαποδομήσιμων ειδικά σήμερα που α) γνωρίζουμε πως πολλές βιοαποδομήσιμες σακούλες δεν αποδομούνται εύκολα στο φυσικό περιβάλλον, β) δεν υπάρχει σύστημα συλλογής και βέλτιστης διάθεσης αυτών των απορριμμάτων. Προτείνουμε επίσης να οριστεί πως σταματούν οι όποιες εξαιρέσεις στην επιβολή του τέλους κι άρα να συμπεριληφθούν στις απαιτήσεις περίπτερα και λαϊκές αγορές.
Τα έσοδα που θα προκύψουν δεν θα πρέπει να διατεθούν σε πυροτεχνηματικές δράσεις, όπως συμβαίνει ως σήμερα, αλλά να δοθούν σε δράσεις και προγράμματα με εκτιμώμενο αντίκτυπο προς όφελος της ευαισθητοποίησης των πολιτών και της στροφής στα ανώτερα στάδια της ιεραρχίας διαχείρισης αποβλήτων.

Σχολιασμός άρθρου 78:
Άλλο ένα μεγάλο σφάλμα στο παρόν νομοσχέδιο είναι η κατάργηση του στόχου που είχε τεθεί στην προηγούμενη έκδοση για τη θέσπιση ελάχιστου ποσοστού επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών ποτών κατά 30% έως 2030 (άρθ.60, παρ. 3). Αυτό φανερώνει πως η κυβέρνηση ρίχνει πολύ χαμηλά τον πήχη στον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης και γενικότερα στον περιορισμό των μιας χρήσης φιαλών. Θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη να συμπεριληφθεί ξανά ο στόχος ελάχιστου ποσοστού επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών ποτών κατά 30% έως 2030 και να τεθεί πρόβλεψη για αναθεώρηση του εν λόγω στόχου εντός τριών ετών με δυνατότητα θέσπισης νέων στόχων επαναχρησιμοποίησης σε άλλα υλικά συσκευασίας.

Σχολιασμός άρθρου 81:
Στην παρ. 4 θα πρέπει να γίνει μνεία στη διαφοροποίηση (eco-modulation) των εισφορών.
Στην παρ. 6 θα πρέπει να αναφερθεί πως ο στόχος που χρησιμοποιείται αφορά τη βασική μέθοδο που έχει ορίσει το ΣΣΕΔ. Όπως αναφέραμε και στον σχολιασμό του άρθρ. 12 η αξιολόγηση των στόχων των ΣΣΕΔ συσκευασίας πρέπει να αφορά τη βασική μέθοδο, δηλαδή τη μέθοδο για την οποία έχουν υποβάλλει σχέδιο τα συστήματα και για την οποία συλλέγουν εισφορές και κάνουν επενδύσεις. Σε διαφορετική περίπτωση, τα ΣΣΕΔ θα καρπώνονται πόρους χωρίς έργο και θα μετατραπούν απλά σε συστήματα ‘πιστοποίησης’ ΒΕΑΣ.

Σχολιασμός άρθρου 82:
Η διάθεση στην αγορά πλαστικής σακούλας με ανακυκλωμένο υλικό κατά 30% από το 2025 δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης από σακούλες, ειδικά όταν βάσει των τελευταίων στοιχείων που έρχονται από τον ΕΟΑΝ δείχνουν ότι η πλαστική σακούλα δεν έχει μειωθεί στο αναμενόμενο με αποτέλεσμα να μην πετύχουμε τον στόχο των 90 τεμαχίων ανά άτομο που είχε οριστεί από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το 2019. Όταν χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Ρουμανία έχουν ήδη προχωρήσει σε απαγόρευση της πλαστικής σακούλας, δεν μπορούμε να δεχτούμε πως δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες στην Ελλάδα για τον ορισμό ημερομηνίας κατάργησης της λεπτής και πολύ λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς. Προτείνουμε να προβλεφθεί οριστική κατάργηση της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς έως 1/1/2023, με όρους και προϋποθέσεις που θα εξειδικευτούν με υπουργική απόφαση εντός του 2022.

Σχολιασμός άρθρου 83:
Ο ν. 4736/2020 προέβλεπε ένα ενιαίο ΣΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών για το σύστημα επιστροφής εγγύησης που αφορά πλαστικές φιάλες. Στο παρόν νομοσχέδιο αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο παράλληλης λειτουργίας και άλλων τέτοιων συστημάτων. Πρόκειται αναμφίβολα για μεγάλο λάθος που η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να πράξει. Η λειτουργία πολλών παράλληλων συστημάτων θα προκαλέσει αθέμιτο ανταγωνισμό και σωρεία παρενεργειών, όπως η βεβαίωση πλασματικών ποσοτήτων φιαλών, η φοροαποφυγή, η ελλιπής ανακύκλωση, κοκ.
Απαιτείται να γίνει σαφές πως θα λειτουργήσει μόνο ένα ενιαίο σύστημα, βάσει των όσων προβλέπονται στο άρθ. 13 του ν. 4736/2020.
Απαιτείται επίσης να τεθεί στόχος για επαναχρησιμοποιήσιμες φιάλες (βλ. σχετική πρόβλεψη άρθ. 78), ώστε σταδιακά να οδηγηθούμε σε κυκλικές λύσεις και όχι απλά στη διαιώνιση της παραγωγής και κατανάλωσης πλαστικών και αλουμινένιων φιαλών μιας χρήσης.
Αναφορικά με την απαίτηση της παρ. 2γ, θεωρούμε πως αυτή μπορεί να προκαλέσει αρρυθμίες αλλά και κατασπατάληση πόρων. Τα ΣΣΕΔ συσκευασίας πρέπει να είναι υπόχρεα για τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας κι άρα θα πρέπει να σχεδιάσουν προγράμματα, σε συνεργασία με τους ΟΤΑ, που περιλαμβάνουν διακριτά ρεύματα σε επίπεδο νοικοκυριών, αλλά και σε επίπεδο δημοτικών εγκαταστάσεων, χώρων συνάθροισης κοινού, κοκ. Επομένως αυτό που πρέπει να περιληφθεί στο νομοσχέδιο είναι η υποχρέωση των ΟΤΑ να οργανώσουν χωριστή συλλογή αποβλήτων συσκευασίας σε όλους τους χώρους ευθύνης τους, σε συνεργασία με τα ΣΣΕΔ συσκευασίας. Τα ΣΣΕΔ θα πρέπει να επωμιστούν το πλήρες κόστος της διαχείρισης αποβλήτων συσκευασίας και να καταβάλλουν σε κάθε ΟΤΑ το σχετικό τίμημα (τοποθέτηση κάδων, αποκομιδή, κοκ). Σε διαφορετική περίπτωση, οι ΟΤΑ ουσιαστικά πληρώνουν κομμάτι του ποσού που θα έπρεπε να καταβάλουν οι παραγωγοί στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης.
Όσον αφορά την πρόβλεψη της παρ. 3, θεωρούμε ότι όπως έχει δείξει η εμπειρία η ανάκτηση αποβλήτων συσκευασίας που επιτυγχάνεται σε ΜΕΑ είναι χαμηλής ποιότητας. Είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί πως η μέτρηση των ανακτώμενων ανακυκλώσιμων υλικών γίνεται στο σημείο διάθεσης των υλικών στην αγορά ανακύκλωσης, όπως ισχύει σήμερα και με την μέτρηση των ανακτώμενων υλικών από τα ΚΔΑΥ. Θα πρέπει επομένως να περιληφθεί σχετική ρύθμιση στην παρ. 3 και να γίνει ρητή μνεία στην πλήρη ιχνηλασιμότητα των ανακτώμενων αποβλήτων των ΜΕΑ, με τη δημιουργία κατάλληλης βάσης δεδομένων, βασισμένης ή διασυνδεδεμένης με το ΗΜΑ.
Θα πρέπει να σημειώσουμε τέλος πως όλο το νομοσχέδιο διαπνέεται από μια ξεκάθαρη (λανθασμένη) στρατηγική κατεύθυνση να δημιουργηθούν πολλές ΜΕΑ και να παράγονται μεγάλες ποσότητες rdf/srf. Σε αυτή την περίπτωση -λαμβάνοντας υπόψη την ανετοιμότητα των δήμων, αλλά και την τάση τους να καταφεύγουν σε «βολικές» λύσεις- σύντομα θα διαπιστώσουμε πως το ΠΟΠ, η χωριστή διαλογή, η ανακύκλωση θα οδηγηθούν σε τέλμα και πως το μοναδικό μέλημα των ΟΤΑ θα είναι να «ξεφορτωθούν» όσες περισσότερες ποσότητες αποβλήτων μπορούν σε ΜΕΑ. Θα αρκούσε κανείς να αναζητήσει πρωτογενή δεδομένα για τις επιδόσεις των ΜΕΑ που βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία για να διαπιστώσει πως έχοντας ως βασικό όχημα για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων τις ΜΕΑ και την παραγωγή απορριμματογενούς καυσίμου, όχι απλά δεν πρόκειται να επιτύχουμε στόχους ανακύκλωσης, αλλά και πώς θα προκληθούν σοβαρά εμπόδια ακόμα και σε δήμους που επιθυμούν να κάνουν ουσιαστικές ενέργειες στη μείωση και ανακύκλωση αποβλήτων. Η απογοήτευση και αγανάκτηση των πολιτών θα πρέπει να θεωρηθεί φυσικό επακόλουθο.

Σχολιασμός άρθρου 84:
Στους όρους και προϋποθέσεις για τη διαχείριση των συσκευασιών θα πρέπει να θεσπιστεί η υποχρεωτική σήμανση προϊόντων συσκευασίας για τη δυνατότητα ανακύκλωσης και τον τρόπο διάθεσης στο υφιστάμενο σύστημα ανακύκλωσης (στο παράδειγμα του Triman της Γαλλίας που πρόσφατα κατέστη υποχρεωτικό) . Μας θλίβει που κάτι τέτοιο δεν απασχολεί τον Έλληνα νομοθέτη. Είναι η μοναδική δυνατότητα που υπάρχει για τον πολίτη να συμμετέχει ενεργά στον περιορισμό των αποβλήτων και την ενίσχυση της ανακύκλωσης, αλλά και μια μοναδική ευκαιρία να στραφούν οι υπόχρεοι παραγωγοί σε πιο κυκλικές λύσεις. Σήμερα που οι πολίτες δεν γνωρίζουν τι ανακυκλώνεται και πώς, σήμερα που οι επιχειρήσεις δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ανακυκλωσιμότητα ή μη των προϊόντων τους, η αδιαφορία για θέσπιση σήμανσης, ουσιαστικά πριμοδοτεί την αδράνεια και το business as usual.
Αναφορικά με τις βιοαποδομήσιμες συσκευασίας (παρ. 1γε) θα πρέπει να προστεθεί στον ορισμό ότι θα πρέπει να μπορούν να αποσυντίθεται με φυσικό τρόπο σε εύλογο χρονικό διάστημα αν βρεθούν στο φυσικό περιβάλλον ώστε το μεγαλύτερο μέρος του λιπάσματος που προκύπτει να αποσυντίθεται τελικώς σε διοξείδιο του άνθρακα, βιομάζα και νερό. Σήμερα το μεγάλο πρόβλημα είναι οι βιοαποδομήσιμες συσκευασίες που στην πράξη δεν βιοαποδομούνται αλλά παραμένουν για χρόνια στο φυσικό περιβάλλον.

Σχολιασμός άρθρου 85:
Τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθ. 85 θα πρέπει να είναι και δημόσια διαθέσιμα στο παρατηρητήριο που ζητάμε να συσταθεί.

Σχολιασμός άρθρου 86:
Οι συμβάσεις συνεργασίας μεταξύ ΣΣΕΔ και ΟΤΑ θα πρέπει να υπακούουν σε βασικές αρχές διαφάνειας και να μην αποτελούν αντικείμενο διμερούς συνεργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο και να αποφευχθούν οι δημιουργίες παλινωδιών αναφορικά με το πλαίσιο συνεργασίας και το χρηματικό αντάλλαγμα που πρέπει να λάβει κάθε δημοτική αρχή, θα πρέπει να θεσπιστεί πρόνοια για τη δημιουργία συμφωνημένου μαθηματικού τύπου υπολογισμού της χρηματοδότησης των ΣΣΕΔ προς ΟΤΑ. Αυτό εξάλλου, περιλαμβάνεται και στην έγκαιρη ειδοποίηση της Κομισιόν προς την Ελλάδα. Ο μαθηματικός τύπος θα πρέπει να οριστεί από το ΥΠΕΝ ή τον ΕΟΑΝ έως 31.12.2021.

Σχολιασμός άρθρου 87:
Επαναλαμβάνουμε ότι έχουμε αναφέρει στον σχολιασμό του άρθ. 82, ότι θα πρέπει να θεσπιστεί η υποχρεωτική σήμανση προϊόντων συσκευασίας για τη δυνατότητα ανακύκλωσης και τον τρόπο διάθεσης στο υφιστάμενο σύστημα ανακύκλωσης (στο παράδειγμα του Triman της Γαλλίας που πρόσφατα κατέστη υποχρεωτικό). Μας θλίβει που κάτι τέτοιο δεν απασχολεί τον νομοθέτη. Είναι η μοναδική δυνατότητα που υπάρχει για τον πολίτη να συμμετέχει ενεργά στον περιορισμό των αποβλήτων και την ενίσχυση της ανακύκλωσης, αλλά και μια μοναδική ευκαιρία για να στραφούν οι υπόχρεοι παραγωγοί σε πιο κυκλικές λύσεις. Όπως τονίσαμε πιο πάνω, σήμερα που οι πολίτες δεν γνωρίζουν τι ανακυκλώνεται και πώς, σήμερα που οι επιχειρήσεις δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ανακυκλωσιμότητα ή μη των προϊόντων τους, η αδιαφορία για θέσπιση σήμανσης, ουσιαστικά πριμοδοτεί την αδράνεια και το business as usual.

Σχολιασμός άρθρου 89, παράρτημα Ι:
Στην περ. η της παρ. 2Α του κεφ. Α, θα πρέπει να προστεθεί πρόβλεψη για εκτίμηση του κόστους της ανακύκλωσης ανά βασική μέθοδο σε σχέση με τα αποτελέσματα που έφερε, εκφρασμένο σε ευρώ / τόνο. Το ίδιο να ισχύει και για το κεφ. Β, παρ. 2Β, περ ι.
Στις παρ. 3.3 και 3.4 του κεφ. Α και τις παρ. 3.3 και 3.4 του κεφ. Β θα πρέπει να προστεθεί ότι θα γίνεται σαφής αναφορά στους στόχους και τις μεθόδους εναλλακτικής διαχείρισης με τη βασική μέθοδο του συστήματος.
Στην παρ. 3.8.2 του κεφ. Β θα πρέπει να γίνει ρητή αναφορά πως ο προσδιορισμός των χρηματικών εισφορών θα γίνεται υποχρεωτικά βάσει eco-modulation, με κριτήρια τα α) επαναχρησιμοποίηση, β) ανακυκλωσιμότητα στο υφιστάμενο σύστημα ανακύκλωσης (διότι ορισμένα υλικά συσκευασίας θεωρούνται ανακυκλώσιμα, όμως στην πράξη δεν ανακυκλώνονται ή ανακυκλώνονται αρκετά δύσκολα κι έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά σε σχέση με τα πλήρως ανακυκλώσιμα και αξιοποιήσιμα υλικά), γ) περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένη πρώτη ύλη, δ) παρουσία επικίνδυνων ουσιών.

Σχολιασμός άρθρου 89, παράρτημα ΙΙ:
Αναφορικά με το παράρτημα ΙΙ, θεωρούμε ότι αυτό δεν θα έπρεπε να περιορίζεται μόνο στις πλαστικές συσκευασίες, αλλά να επεκτείνεται στο σύνολο των διαφορετικών κατηγοριών συσκευασίας που κυκλοφορούν στην αγορά. Εκτός αυτού, θεωρούμε περιοριστική κι άρα μη αποτελεσματική τη διαφοροποίηση των εισφορών που προβλέπονται για τις πλαστικές συσκευασίες.
Δεν μπορεί για παράδειγμα να προβλέπεται ίση προσφορά για PE, PP και PET, όταν είναι σαφές σε όλους όσοι ασχολούνται με την ανακύκλωση πως τα προϊόντα PP και PE δεν ανακυκλώνονται το ίδιο εύκολα με τα προϊόντα από διαυγές PET (για αυτό εξάλλου και οι τιμές αυτών των υλικών στη δευτερογενή αγορά είναι διαφορετικές). Επομένως, η ανακυκλωσιμότητα και το ποσοστό ανακύκλωσης είναι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνουμε για τη διαφοροποίηση των εισφορών να ακολουθηθεί η προσέγγιση που προβλέπεται στο «Eunomia (27.4.2020). Study to Support Preparation of the Commission’s Guidance for Extended Producer Responsibility Schemes, Final report». Το μοντέλο που προβλέπεται στη Γαλλία είναι ενδεικτικό για τον τρόπο που πρέπει να γίνει η διαφοροποίηση (CITEO, The 2021 rate for recycling household packaging, 2020). Εκεί υπάρχει διαφορά όχι μόνο μεταξύ των PP, PE και PET, αλλά ακόμα και για τα διάφορα είδη PET, πράγμα που θα πρέπει να συμβεί και στην Ελλάδα μιας και η εγχώρια αγορά ανακύκλωσης προτιμά φιάλες PET αντί των φαγητοδοχείων. Σχεδόν το ίδιο μοντέλο, με 5 κατηγορίες ανακυκλωσιμότητας και ανάλογες εισφορές, θα εφαρμοστεί και στη Γερμανία.
Επιπρόσθετα, ο ορισμός των εισφορών δεν αρκεί, αν δεν συνδυαστεί με ένα μηχανισμό εκπτώσεων ή πρόσθετων εισφορών, όπως για παράδειγμα πρόσθετη εισφορά 20-30% για άκαμπτη συσκευασία PET ή PP ή PE μαύρου χρώματος που δεν αναγνωρίζεται από τους οπτικούς διαχωριστές. Στις εκπτώσεις θα πρέπει να συμπεριληφθούν το κοινό μονοστρωματικό υλικό συσκευασίας σε μια μονάδα προϊόντος (πχ. συσκευασία γαλακτοκομικών όπου το δοχείο και το καπάκι είναι από το ίδιο μονοστρωματικό υλικό), καθώς και οι συσκευασίες χωρίς ετικέτα από διαφορετικό υλικό. Βάσει των ανωτέρω, θεωρούμε πως η διαβάθμιση των εισφορών πλαστικών συσκευασιών στο παρόν παράρτημα πρέπει απαραίτητα να αλλάξει, ειδάλλως απλά θα συντελέσει στη διαιώνιση μιας προβληματικής κατάστασης.
Να σημειωθεί τέλος, πως σήμερα οι εισφορές των υπόχρεων παραγωγών είναι ιδιαίτερα χαμηλές με αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται κατάλληλες ροές πόρων για επενδύσεις στα ανώτερα στάδια της ιεραρχίας. Σήμερα για παράδειγμα, η βασική εισφορά για την πλαστική συσκευασία είναι μόλις 70,5 ευρώ ανά τόνο, όταν στη Γαλλία οι τιμές για τα πλαστικά εκκινούν από 330 ευρώ ο τόνος για τη φιάλη PET και φτάνουν στα 410 ευρώ ανά τόνο για εύκαμπτη συσκευασία PE και στα 553 ευρώ ανά τόνο για συσκευασία που περιέχει PVC.

ΜΕΡΟΣ Δ’ / ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ

Στο WWF Ελλάς έχουμε διαπιστώσει πως ο ΕΟΑΝ λειτουργεί με βαθύτατα προβληματικό τρόπο και οι προβλέψεις του παρόντος νομοσχεδίου δεν πρόκειται να ανατρέψουν τη δυσμενή κατάσταση. Ούτε η θέσπιση γενικού διευθυντή, ούτε η παραχώρηση μέρους του έργου του ΕΟΑΝ σε τρίτους, όπως επιχειρούνται στο παρόν νομοσχέδιο, θα αποτελέσουν σημείο καμπής για τη βελτίωση της κατάστασης.
Κατά την άποψή μας, ο ΕΟΑΝ μπορεί να επιτελέσει το έργο του μόνο αν σταματήσει να είναι πολιτικό υποχείριο της εκάστοτε κυβέρνησης και καταφέρει να έχει ανεξάρτητη διοίκηση.
Θα κάνει επίσης σωστά τη δουλειά του, μόνο αν λειτουργήσει υπό συνθήκες απόλυτης διαφάνειας, όπου:
Α) Θα αναρτά δημόσια α) τους ελέγχους που έχει κάνει και τα αποτελέσματα αυτών, β) τα πρόστιμα που έχει επιβάλλει και την πορεία είσπραξης αυτών.
Β) Θα θεσπίσει μηχανισμό αυτόματης επιβολής ποινών σε ΣΣΕΔ που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους που έχουν τεθεί με την έγκριση του επιχειρησιακού τους σχεδίου ή/και αν παραβαίνουν επιμέρους όρους της έγκρισής τους. Ο μηχανισμός θα πρέπει αυτόματα να καταλογίζει ποινές και να έχει μαθηματικό τύπο, ώστε να εφαρμόζεται άμεσα και κάθε χρόνο (βάσει των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνουν τα ΣΣΕΔ, όπως αυτά επικυρώνονται από τον ΕΟΑΝ). Ο μηχανισμός και οι σχετικές ποινές θα πρέπει να είναι δημόσια διαθέσιμη πληροφορία στην ιστοσελίδα του ΕΟΑΝ.
Επιπρόσθετα, ο ΕΟΑΝ χρειάζεται:
Α) καλύτερη στελέχωση, για να ασκήσει τα ελεγκτικά καθήκοντα και να μπορέσει να σχεδιάσει πολιτικές (σήμερα δεν καταφέρνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο),
Β) καλύτερο προσανατολισμό, με αλλαγή ρόλων και ανάπτυξη νέων τομέων, ώστε να μπορεί να καταστεί ένας φορέας που παράγει πρωτογενή πληροφορία και γνώση για τα όσα διαδραματίζονται στον χώρο της ανακύκλωσης,
Γ) δυνατή φωνή, επιδεικνύοντας την απαραίτητη εξωστρέφεια,
Δ) αποτελεσματικότητα, με τη θέσπιση στόχων στο επιχειρησιακό σχέδιο του ΕΟΑΝ,
Ε) πυγμή, όπου οι εργαζόμενοι και η διοίκηση του ΕΟΑΝ ασκούν τα καθήκοντά τους όπως επιβάλλει ο νόμος, χωρίς παρεκκλίσεις και κυρίως χωρίς αφόρητες πιέσεις.
Τα όσα περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου δεν δείχνουν διάθεση για αλλαγή, παρά μόνο τη διάθεση για διατήρηση του σημερινού status quo.

ΜΕΡΟΣ Ε’ / ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ

Σχολιασμός άρθρου 100:
Ο ν. 4736/2020 έγινε νόμος του κράτους μόλις στα τέλη Οκτωβρίου 2020. Πριν περάσουν λίγοι μήνες και πριν καν εφαρμοστεί, επιχειρείται η αποδυνάμωσή του με τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στο παρόν νομοσχέδιο. Πρόκειται για μια λανθασμένη ενέργεια που εύλογα δημιουργεί την εντύπωση στους πολίτες πως οι καμπάνιες της Πολιτείας για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης έχουν μόνο επικοινωνιακό χαρακτήρα.
Αναφορικά με την κατάργηση διατάξεων του άρθ.19 του ν. 4736/2020, θεωρούμε πως δίνουν το λάθος στίγμα. Πολύ σοβαρή θεωρούμε την κατάργηση της παρ. 5 με την οποία προβλέπονταν η ανάπτυξη προδιαγραφών για σήμανση των πλαστικών με τρόπο που θα είναι δυνατή η αναγνώριση από τους καταναλωτές της δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης ή λιπασματοποίησης των εν λόγω προϊόντων. Ουσιαστικά, η κατάργηση αυτής της πρόβλεψης δείχνει πως το Υπουργείο δεν επιθυμεί πραγματικά να ενημερώσει τους πολίτες για το προφίλ των πλαστικών μιας χρήσης που κυκλοφορούν στην αγορά και επιλέγει να διατηρήσει την αδιαφάνεια προς όφελος της συνέχισης χρήσης προβληματικών πλαστικών μιας χρήσης.
Στο ίδιο πλαίσιο, ιδιαίτερα προβληματική είναι η τροποποίηση της παρ. 8, με την οποία ορίζονταν επιμέρους θέματα σχετικά με το σύστημα επιστροφής εγγύησης. Ουσιαστικά, η τροποποίηση της παρ. 8 οδηγεί σε δημιουργική ασάφεια γύρω από το πλαίσιο και το περιεχόμενο του νέου συστήματος. Έχοντας διαγραφεί από την παρ. 8 η θέσπιση καταληκτικής ημερομηνίας έκδοσης της σχετικής κ.υ.α. και οι απαιτήσεις για καθορισμό α) ελάχιστων προδιαγραφών συλλογής, μεταφοράς, αποθήκευσης και επεξεργασίας των αποβλήτων από πλαστικά μίας χρήσης που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής, β) εγγυοδοτικού αντίτιμου, καθώς και λοιπού κόστους ανάπτυξης, λειτουργίας και διαχείρισης του συστήματος, γ) ειδικών στόχων επαναχρησιμοποίησης των επιστρεφόμενων φιαλών, δ) ειδικής σήμανσης των προϊόντων, ε) συστήματος παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία των αποβλήτων, στ) ελάχιστων προδιαγραφών και μεθόδων επιστροφής (χειρωνακτικοί ή και αυτοματοποιημένοι), ζ) ειδικών απαιτήσεων για την κάλυψη των αναγκών σε απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές, δημιουργείται επί της ουσίας ένα θεσμικό κενό που μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης. Το σύστημα επιστροφής εγγύησης είτε θα είναι ένα και καθαρό, είτε θα καταστεί εστία κακοδιαχείρισης και διαφθοράς.
Το ελάχιστο που ζητάμε είναι να επανέλθουν άμεσα οι ρυθμίσεις που προβλέπονταν στο άρθ.19 του ν.4736/2020, χωρίς εκπτώσεις.

Σχολιασμός άρθρου 101:
Όπως τονίσαμε και πιο πάνω, θα πρέπει να μη διαγραφεί η παρ. 3 του άρθ.13 του ν. 4736/2020. Το σύστημα επιστροφής εγγύησης θα πρέπει να είναι ένα, αδιαίρετο και απαλλαγμένο από κάθε υποψία έλλειψης αξιοπιστίας, ακόμα κι αν αυτό δυσαρεστήσει διάφορους υπόχρεους παραγωγούς και άλλους τυχοδιώκτες που συστηματικά υπονομεύουν την όποια προσπάθεια ανακύκλωσης με όρους διαφάνειας και πλήρους εφαρμογής της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Πρόσθετα μέτρα που θεωρούμε ότι πρέπει να περιληφθούν στο σχέδιο νόμου, αυτοτελή ή εντασσόμενα σε άλλα άρθρα:
Πιο πάνω επιχειρήθηκε να σχολιαστεί το σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση, το οποίο θεωρούμε πως δεν κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και πως φανερώνει μια διάθεση εκ μέρους της κυβέρνησης να διατηρήσει το σημερινό status quo. Πιο πάνω προτείναμε επιπλέον μέτρα που θεωρούμε ότι θα ωφελήσουν την υπόθεση της ανακύκλωσης και γενικότερα τη στροφή προς την κυκλική οικονομία και τη μείωση των παραγόμενων αστικών αποβλήτων.
Πέρα λοιπόν των όσων προτείνουμε, θεωρούμε ότι πρέπει να περιληφθούν στο νομοσχέδιο και τα εξής:
Α) Όπως αναφέραμε και στο άρθ.39, να προβλεφθεί ένας θεσμός κατάρτισης και κινητοποίησης των ΟΤΑ και των ΦΟΔΣΑ. Προτείνεται η δημιουργία μίας «υπηρεσίας μίας στάσης» (one stop shop) – κέντρου κατάρτισης και παροχής τεχνογνωσίας σε δήμους και ΦΟΣΔΑ, που θα περιλαμβάνει διάθεση εργαλείων, βοήθεια στη σωστή παρακολούθηση, βοήθεια στην εξασφάλιση χρηματοδότησης. Το κέντρο θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί πως κατανέμονται οι πόροι μεταξύ των δήμων πχ. από ΣΣΕΔ και πώς εξελίσσονται οι στόχοι κάθε δήμου, ώστε να εξασφαλίζεται η αναλογική στήριξη κάθε δημοτικής αρχής στο έργο της. Το κέντρο θα πρέπει επίσης να συντελέσει στη «θέσπιση εθνικών ελάχιστων προτύπων υπηρεσιών για τη συλλογή των αποβλήτων (π.χ. συχνότητα συλλογής, είδος και χωρητικότητα των κάδων, λαμβανομένων υπόψη παραγόντων όπως το είδος του αποθέματος κατοικιών, το πόσο αγροτική είναι η περιοχή, το κλίμα της περιοχής κ.λπ.) που πρέπει να πληρούν οι δήμοι», όπως προτείνει και η ΕΕ στην έγκαιρη ειδοποίησή της προς την Ελλάδα. Το πλαίσιο και αντικείμενο λειτουργίας, όπως και η ονοματοδοσία της «υπηρεσίας μίας στάσης» (one stop shop), μπορεί να οριστούν με υπουργική απόφαση.
Β) Απαιτείται επίσης η θέσπιση παρατηρητηρίου διαχείρισης αποβλήτων, όπου θα αναρτώνται δημόσια οι επιδόσεις δήμων, ΦΟΔΣΑ και συστημάτων ΣΣΕΔ βάσει των δεδομένων που καταχωρούνται στο ΗΜΑ και των δεδομένων που προκύπτουν από ΚΔΑΥ, ΦΟΣΔΑ. Θα περιλαμβάνεται επίσης παρακολούθηση της προόδου των ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ και τοπικών σχεδίων. Το παρατηρητήριο επίσης θα μπορεί να προβαίνει στο σχεδιασμό, σε συνεργασία με τον ΕΟΑΝ, συστηματικής ενημέρωσης πολιτών. Το παρατηρητήριο θα πρέπει επίσης να είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη ομάδας εργασίας για τον οικολογικό σχεδιασμό και την επαναχρησιμοποίηση. Το περιεχόμενο λειτουργίας του παρατηρητηρίου μπορεί να οριστεί με υπουργική απόφαση.
Γ) Θεωρούμε τέλος πως, λαμβάνοντας υπόψη τη διάχυτη ανομία και διαφθορά που επικρατεί στη διαχείριση των αποβλήτων, θα πρέπει να συσταθεί το συντομότερο δυνατό σώμα καταπολέμησης παρανομιών στη διαχείριση απορριμμάτων, που θα αναλάβει το δύσκολο έργο αντιμετώπισης των εκατοντάδων περιπτώσεων καταπάτησης των υφιστάμενων νόμων στη διαχείριση αποβλήτων, που στοιχίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στην Πολιτεία και τους Έλληνες πολίτες. Το σώμα θα πρέπει να στελεχωθεί από εισαγγελείς, επιθεωρητές περιβάλλοντος και στελέχη των σωμάτων ασφαλείας και να του ανατεθούν οι κατάλληλες αρμοδιότητες για την απρόσκοπτη υλοποίηση του έργου του.

Το άρθρο 63 πρέπει να αποσυρθεί για πολλούς λόγους:
Αναφέρεται με ασάφεια και γενικολογία για τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης και έτσι όλες ταυτίζονται με την καύση απορριμμάτων από κάθε ερμηνεία και ανάγνωση. Πρέπει να αναφέρονται με σαφήνεια τα είδη των τεχνολογιών ενεργειακής αξιοποίησης (καύση,αεριοποίηση ,πυρόλυση ,αεριοποίηση πλάσματος,αναερόβια χώνευση, παραγωγή βιομεθανίου ,παραγωγή υδρογόνου κλπ). Πρέπει να καθορίζεται ρητά ποια θα είναι η σύνθεση του υπολείμματος μετα τις διαδικασίες της πρόληψης ,ανακύκλωσης ,κομποστοποίσης ,επαναξιοποίησης που μπορεί να αξιοποιηθεί για ενεργειακή αξιοποίηση. Επειδή δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τον καθορισμό τιμής ανά μεγαβατώρα για την διάθεση της ηλεκτρικής η θερμικής μεγαβατώρας οι μονάδες καύσης θα είναι ασύμφορες για όποια επένδυση
με αποτέλεσμα υψηλότατα υπέρογκα gate-fee που θα επιβαρύνουν τους πολίτες σε τελευταία ανάλυση.Τέλος είναι απαράδεκτο να έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα το ΥΠΕΝ για τη μελέτη και τη δημοπράτηση τέτοιων έργων πράγμα που αποκαλύπτει οτι υπάρχει σχεδιασμός μεγάλων μονάδων καύσης που θα προωθήσει το ΥΠΕΝ αφαιρώντας κάθε πρωτοβουλία από ΦΟΔΣΑ ,οτα ,Ενεργειακές κοινότητες,ιδιωτικές επιχειρήσεις που μπορούν μετά από κοινωνική αποδοχή να προχωρήσουν σε αποδεκτού μεγέθους μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης ΑΣΑ παραγωγής πράσινης ενέργειας.Να αποσυρθεί το αρθ.63 και να έρθει με διαβούλευση νέο Ν/Σ αποκλειστικά για την ενεργειακή αξιοποίηση που να να αντιμετωπίζει τα ανωτέρω κενά.

Γενικά σχόλια
Δεν θα σχολιάσουμε ολόκληρο το νομοσχέδιο, αλλά μόνο κάποια από τα άρθρα που σχετίζονται με απόβλητα τροφίμων

Είναι γνωστό ότι οι οδηγίες (ΕΕ) 2018/851 και (ΕΕ) 2018/852 έπρεπε να έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο από τον Ιούλιο του 2020. Ανεξάρτητα από τους λόγους καθυστέρησης, θα πρέπει το παρόν ν/σχέδιο θα πρέπει να λάβει υπόψη του και να ενσωματώσει τις νεότερες σχετικές εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να είναι κατά το δυνατόν επίκαιρο, αποφεύγοντας παράλληλα χρονοβόρες διαδικασίες άμεσων τροποποιήσεων και επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση δυνάμεων του κρατικού μηχανισμού.

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Το ΤΕΕ/ΤΚΜ, με απόφαση της Δ.Ε. μετά από εισήγηση της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος, απέστειλε στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας τις θέσεις του Τμήματος για το Σχέδιο Νόμου που είχε κατατεθεί σε δημόσια διαβούλευση τον Νοέμβριο 2020.
Η Μ.Ε. Περιβάλλοντος του ΤΕΕ/ΤΚΜ εκτιμά ότι τα περισσότερα σημεία που είχε επισημάνει έχουν προβλεφθεί στο παρόν σχέδιο νόμου και ότι εισάγονται θετικά μέτρα για την εφαρμογή της στρατηγικής της κυκλικής οικονομίας και την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων της χώρας μας στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, όπως η εφαρμογή της χωριστής συλλογής αποβλήτων, η υιοθέτηση πολιτικών περιορισμού της σπατάλης τροφίμων, η υλοποίηση Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ), η θέσπιση Προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (ΠΔΕΠ) για σημαντικά ρεύματα αποβλήτων, και η εφαρμογή προδιαγραφών λειτουργίας των ΣΣΕΔ. Επίσης, θεωρεί πολύ σημαντική την βελτίωση των διατάξεων που αφορούν στη θέσπιση του συστήματος «πληρώνω όσο πετάω».
Όμως, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι παραμένουν οι διατάξεις που εκτιμούμε ότι θα επιφέρουν οπισθοδρόμηση όσον αφορά στην εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ, που αποτελούν πλέον την κύρια αιτία δημιουργίας νέων χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων.
Επίσης, διαπιστώνουμε ότι θεσμοθετείται με βιασύνη η θερμική επεξεργασία – καύση- των αποβλήτων, ελάχιστο χρόνο μετά την δημοσίευση του ΕΣΔΑ, συγκεντρώνοντας όλες τις σχετικές αρμοδιότητες στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η διάταξη προβλέπει αρμοδιότητα των ΦΟΔΣΑ στην φάση της λειτουργίας των μονάδων επεξεργασίας, ενώ αποκλείονται οι ΦΟΔΣΑ και η Αυτοδιοίκηση γενικότερα από τις διαδικασίες προγραμματισμού και έγκρισης.
Το Σ/Ν είναι υπερφιλόδοξο, όπως και οφείλει να είναι στο πλαίσιο της πράσινης συμφωνίας, είναι όμως σημαντικό να γίνονται έγκαιρα κανονιστικές βελτιώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο και να εκδίδονται επίσης έγκαιρα οι κανονιστικές αποφάσεις για την εφαρμογή και την παρακολούθηση των θεσμοθετημένων διατάξεων. Επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα κατάλληλος υποστηρικτικός μηχανισμός προς τους ΟΤΑ, για να εφαρμοστεί το Σ/Ν από τη διαλογή στην πηγή και μέχρι την τελική διαχείριση των αποβλήτων.

Στη συνέχεια παραθέτουμε τις παρατηρήσεις και προτάσεις μας επί συγκεκριμένων άρθρων που θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικά:

Άρθρο 6:
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ προτείνει να υπάρχει η προϋπόθεση εισήγησης θεσμοθετημένης επιτροπής, με τη συμμετοχή εκπροσώπου του ΤΕΕ, για κάθε απόφαση του ΓΓ ΣΔΑ ΥΠΕΝ σχετικά με τον αποχαρακτηρισμό Αποβλήτων. Ο αποχαρακτηρισμός προϋποθέτει ευρεία διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης με δημοσιοποίηση όλων των στοιχείων που την τεκμηριώνουν.

Άρθρο 14:
Είναι σημαντικό να προβλεφθούν συγκεκριμένα μέτρα σχετικά με την υποχρεωτική σήμανση των προϊόντων που υπόκεινται σε ΠΔΕΠ.

Άρθρα 23:
Επιτρέπονται παρεκκλίσεις από την χωριστή συλλογή, λόγω δυσανάλογου οικονομικού κόστους. Δεν είναι αποδεκτό να υπολογίζονται στο οικονομικό κόστος τυχόν ρήτρες εγγυημένης απόδοσης καυσίμου στις σχεδιαζόμενες μονάδες.

Άρθρο 28:
Πρέπει να επανέλθει η διάταξη για τη δημιουργία χώρου για τη συλλογή και αποθήκευση των αποβλήτων και για τα υφιστάμενα κτίρια. Οι δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν σε αστικές περιοχές δύναται να αντιμετωπιστούν με πρόβλεψη Υπουργικής Απόφασης που θα ορίζει προδιαγραφές και παρεκκλίσεις.

Άρθρο 30:
Το άρθρο, παρόλο που φαίνεται να προωθεί την κυκλική οικονομία και να μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός έργου, εγείρει πολλά ερωτηματικά, επιφέρει ανώφελες ανατροπές στην ισχύουσα νομοθεσία και τις, έστω και ατελείς έως τώρα, δικλείδες ασφαλείας και αφήνει χωρίς κανένα ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο την διαδικασία της ανακύκλωσης των ΑΕΚΚ. Ο συνδυασμός του παρόντος άρθρου με το άρθρο 59 αποδεικνύει την παντελή έλλειψη ελέγχου, γεγονός που θα μας επιστρέψει στις παλιές πρακτικές της ανεξέλεγκτης απόθεσης. Η διάταξη επίσης εγείρει θέματα σχετικά με την σαφήνεια των όρων διακήρυξης των δημοσίων έργων, καθώς και θέματα ισονομίας ως προς τις προϋποθέσεις έγκρισης των δραστηριοτήτων της επεξεργασίας αποβλήτων.
Επίσης, οι νέες προτεινόμενες διατάξεις επιβάλλουν έναν ατεκμηρίωτο και χωρίς επιστημονική βάση διαχωρισμό των έργων ως προς την υποχρέωση σύμβασης με εγκεκριμένο ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ, ανάλογα με την περιβαλλοντική τους κατάταξη και την ομάδα έργων ή δραστηριοτήτων στην οποία ανήκουν.
Η διάταξη σχετικά με την ευθύνη υλοποίησης των προβλέψεων της ΑΕΠΟ αναφορικά με τη διαχείριση των παραγόμενων ΑΕΚΚ του υπεύθυνου μηχανικού για την κατασκευή του έργου είναι προβληματική. Πρέπει να προβλεφθεί, τουλάχιστον, ότι ο μηχανικός που φέρει την ευθύνη για την διαχείριση των ΑΕΚΚ έχει ειδικότητα μηχανικού περιβάλλοντος ή ειδίκευση στην διαχείριση περιβάλλοντος.
Η Μ.Ε. Περιβάλλοντος θεωρεί θετικές τις διατάξεις για την επιλεκτική κατεδάφιση και για τον έλεγχο της συλλογής και μεταφοράς των ΑΕΚΚ, αλλά ζητά την απόσυρση των παρ. 2, 3 και 4. Αντ΄ αυτών θεωρεί επιβεβλημένη την πρόβλεψη κινήτρων για την επί τόπου διαχείριση των ΑΕΚΚ στα έργα, με βάση σαφή και καθολικά περιβαλλοντικά κριτήρια.
Επίσης, θεωρεί ότι όλες οι δραστηριότητες διαχείρισης ΑΕΚΚ πρέπει να εκτελούνται με την καταγραφή και την εποπτεία των εγκεκριμένων ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ, τα οποία οφείλουν να λειτουργούν με αυστηρές προδιαγραφές και να αξιολογούνται τακτικά από τον ΕΟΑΝ.

Άρθρο 37:
Είναι σημαντικό να καθιερωθούν και συστήματα “reward as you recycle”, για τη μεγιστοποίηση των κινήτρων στους πολίτες.

Άρθρο 38:
Στις παρ. 1 και 7 δεν αναφέρονται οι ιδιώτες που παραδίδουν στους ΧΥΤΑ απόβλητα με τους αντίστοιχους κωδικούς ΕΚΑ και η υποχρέωση τους στο τέλος ταφής.

Άρθρο 48:
Με τις διατάξεις του άρθρου δεν αντιμετωπίζεται μια ανοιχτή πληγή των υφιστάμενων «ιστορικών» επικίνδυνων αποβλήτων που έχουν προκληθεί στο παρελθόν από πτωχευμένες επιχειρήσεις ή από υπαίτιους που δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν. Θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη πρόβλεψη για να αποφευχθούν περαιτέρω συνέπειες στον υδροφόρο ορίζοντα, στο έδαφος και στον αέρα.
Άρθρο 61:
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ εκφράζει την αντίθεση του στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργού για την έγκριση μονάδων θερμικής επεξεργασίας.

Άρθρο 90:
Επισημαίνουμε ότι η αναβάθμιση του ΕΟΑΝ αποτελεί αναγκαιότητα, όμως αμφισβητούμε την δυνατότητα του να ανταποκριθεί στον νέο ρόλο με τους προβλεπόμενους μηχανισμούς στελέχωσης του. Επιπλέον, διατηρούμε έντονες επιφυλάξεις για τις αρμοδιότητες εποπτείας επί των ΦΟΔΣΑ, που ήδη εποπτεύονται από το ΥΠΕΣ, την ΓΓ Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων ΥΠΕΝ, ενώ εμπλέκονται οι Περιφέρειες στην έγκριση των ΠΕΣΔΑ.

Παράρτημα VI:
Για τα ΚΔΑΥ, προκειμένου αυτά να είναι βιώσιμα και αποδοτικά βάσει των απαιτήσεων της νομοθεσίας, προτείνεται τροποποίηση για τις ποσότητες δυναμικότητας και την κατηγοριοποίηση, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 98% καθαρότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες της χειροδιαλογής, της μηχανικής διαλογής και της εφαρμογής αυτοματισμών.

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
10/06/2021

Άρθρο 2
Η παράγραφος 4 δεν προβλέπεται από την Οδηγία και δεν είναι κατανοητό τι σκοπούς εξυπηρετεί.

Άρθρο 3
Το 2δ δεν υπάρχει στην Οδηγία, υπάρχει μόνο το 2γ.
19. Σχετικά με τα μη επικίνδυνα απόβλητα: : Εφόσον έχουν περάσει την διαδικασία αποχαρακτηρισμού αποβλήτων του άρθρου 6.

28. : Τα «πλεονάσματα τροφίμων» είναι το 30 στην αρίθμηση και όχι το 28.

Άρθρο 5
Η παρ. 3 του Σχ. Νόμου δεν συνάδει με την παρ. 3, Άρθρο 5, της Οδηγίας σύμφωνα με την οποία τα κριτήρια πρέπει να είναι αναλυτικά για την εφαρμογή της παραγράφου 1 και προφανώς ενιαία για το κράτος μέλος και όχι να επαφίεται στο τι θα αποφασίσει η κάθε αδειοδοτούσα υπηρεσία. Τα αναλυτικά κριτήρια για τον χαρακτηρισμό υποπροιόντων θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Ευρωπαική Επιτροπή, και άρα αυτό θα πρέπει να ακολουθηθεί από μια ενιαία αντιμετώπιση, και όχι άλλοτε από ΑΕΠΟ, άλλοτε από Περιφέρεια και άλλοτε από την επιτροπή της παρ. 4.
Η πρόταση είναι να διαγραφεί η παράγραφος 3.
Με βάσει τα αναφερόμενα, διαφορετικές αδειοδοτούσες αρχές ή και διαφορετικοί εισηγητές των ίδιων υπηρεσιών, θα εισηγούνται με διαφορετικά κριτήρια και γνώσεις για τον χαρακτηρισμό αποβλήτων ως υποπροϊόντα.

χαρακτηρισμός των αποβλήτων ως υποπροϊόντα υποβαθμίζεται πλήρως με την εφαρμογή της συγκεκριμένης παραγράφου 3. Θα δίνεται η δυνατότητα σε όλες τις βαθμίδες της διοίκησης (Κεντρική διοίκηση, Αποκεντρωμένη διοίκηση και Περιφέρειες) να χαρακτηρίζουν απόβλητα ως υποπροϊόντα χωρίς να υπάρχουν καθολικής εφαρμογής κριτήρια για
συγκεκριμένα απόβλητα, και χωρίς να είναι ενιαία και κεντρική η αξιολόγηση.
Παράγραφος 4: Μια και το ΓΧΚ είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο, λόγω αντικειμένου, μήπως θα πρέπει να έχει 2 μέλη? επίσης μήπως να έχει και ένα μέλος από ΤΕΕ?
Παράγραφος 4. Α. : Προτείνεται να σβηστεί το «κατά περίπτωση». Θα πρέπει τόσο τα υποπροϊόντα όσο και οι αποχαρακτηρισμοί να έχουν προκύψει μετά από αξιολόγηση και γνωμοδότηση της επιτροπής, μια και είναι αμιγώς τεχνικά ζητήματα, και αφού προτείνεται και η διαγραφή της παραγράφου 3. Εξάλλου, όπως διαφαίνεται και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, αναλυτικά κριτήρια υποπροϊόντων αλλά και οι πράξεις αποχαρακτηρισμού δεν προκύπτουν σε συχνή βάση.

Άρθρο 6
Παράγραφος 3: Ομοίως, όπως αναφέρθηκε και στο άρθρο 5, η διαδικασία αποχαρακτηρισμού και κατηγοριοποίησης αποβλήτων θα πρέπει να πραγματοποιείται μέσω μιας ενιαίας διαδικασίας, και θα πρέπει να τηρούνται τα αναφερόμενα στην παρ. 2.
Άρα η πρόταση είναι να διαγραφεί η παράγραφος 3.

Άρθρο 8
Παράγραφος 2: «Με κοινή απόφαση»- Αποτελεί εξουσιοδοτική διάταξη για έκδοση ΚΥΑ, που θα μπορούσε να εμπεριέχεται σε ένα γενικό άρθρο εξουσιοδοτήσεων του Νόμου.

Άρθρο 10
Παράγραφος 1: Προτείνεται και η προσθήκη των μικρών σκαφών, πλοιαρίων βαρκών μέχρι 12 μέτρα, ώστε να δοθεί η λύση της περαιτέρω διαχείρισης τους.

Άρθρο 12
Η χρηματική εγγύηση θα πρέπει να καταβάλετε από τα ΣΕΔ εφόσον έχουν ολοκληρώσει τα 2 έτη λειτουργίας. Επίσης τα ΣΕΔ των ΑΕΚΚ θα πρέπει να εξαιρεθούν από το καθεστώς της χρηματικής εγγύησης καθώς υπάρχουν διαφορές από τα υπόλοιπα ΣΕΔ στον τρόπο υπολογισμού των χρηματικών εισφορών και το ύψος των 30.000 ευρώ κατ’ελάχιστον είναι ένα πολύ υψηλό ποσό σε σχέση με το διοικητικό κόστος και την εισφορά για διοικητικό κόστος των ΣΕΔ ΑΕΚΚ

Άρθρο 19
Παράγραφος 2: : Ένα θέμα εδώ είναι ποιος θα κρίνει αν είναι τεχνικά ή οικονομικά εφικτό, και κατ’ επέκταση ποιος θα αποφασίζει. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις πρακτικές ανακύκλωσης και ανάκτησης και όχι σε οικονομικά κριτήρια.

Παράγραφος 3: Θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι δεν θα μεταπωλούνται/ εμπορεύονται στην αγορά τα προϊόντα που αναφέρονται. Αυτός είναι ο μεγάλος κίνδυνος/φόβος για τους παραγωγούς/εισαγωγείς/διανομείς αυτών των προϊόντων, για την ακεραιότητα της εμπορικής τους ταυτότητας.
Είναι σίγουρο ότι δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται το εν λόγω άρθρο για τα προϊόντα απομίμησης, τα οποία αποτελούν προϊόντα κατάσχεσης.
Άρθρο 29
Παράγραφος 8: Στις ελάχιστες απαιτήσεις σε εξοπλισμό αναφέρονται και αυτές που αφορούν θέματα ασφάλειας και κυρίως πυρασφάλειας, και θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον:
-Μόνιμο πυροσβεστικό δίκτυο, το οποίο να περιλαμβάνει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης – χειροκίνητο σύστημα αναγγελίας πυρκαγιάς.
-Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης.
Άρθρο 30
Το εδάφιο της παρ. 2
«Για τα ανωτέρω υλικά εκσκαφών, καθώς και για τα ΑΕΚΚ που διαχειρίζονται εντός του εργοταξίου, δεν απαιτείται σύμβαση με ΣΣΕΔ ή δημιουργία ΑΣΕΔ εκτός εάν αυτό προβλέπεται στη σχετική ΑΕΠΟ και με την επιφύλαξη της παρ. 3.»
να τροποποιηθεί ως
«Για τα ανωτέρω υλικά εκσκαφών, καθώς και για τα ΑΕΚΚ που διαχειρίζονται εντός του εργοταξίου, δεν απαιτείται σύμβαση με ΣΣΕΔ ή δημιουργία ΑΣΕΔ και με την επιφύλαξη της παρ. 3»
Παρ. 3
Αναφορικά με τα έργα της Α2 υποκατηγορίας η υποχρέωση του φορέα για σύναψη σύμβασης με εγκεκριμένο ΣΣΕΔ ως διαχειριστής ΑΕΚΚ να περιορίζεται μόνο στην περίπτωση που τα ΑΕΚΚ υφίστανται διαχείριση εκτός εργοταξίου, δεδομένου του ότι η διαχείριση εντός εργοταξίου δεν καθιστά τα εν λόγω υλικά «απόβλητα» και δεν μεσολαβεί κανενός είδους παροχή υπηρεσιών από τα ΣΣΕΔ.
Επιπλέον, αυτού του είδους η διαχείριση συμβαδίζει απόλυτα με το πνεύμα του νόμου για τον περιορισμό του όγκου των αποβλήτων, μέσω της επαναξιοποίησής τους στο ίδιο το έργο και εντός του χώρου του έργου.

Άρθρο 31
Παράγραφος 1: : Στις ελάχιστες απαιτήσεις σε εξοπλισμό αναφέρονται και αυτές που αφορούν θέματα ασφάλειας και κυρίως πυρασφάλειας, και πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον:
-Μόνιμο πυροσβεστικό δίκτυο, το οποίο να περιλαμβάνει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης καθώς και χειροκίνητο ή αυτόματο σύστημα αναγγελίας πυρκαγιάς.
-Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης, αντίστοιχο με το μέγεθος της εκάστοτε εγκατάστασης.
Άρθρο 38
Παράγραφος 1: Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει πρωτίστως να εξετάζεται κατά προτεραιότητα η ιεράρχηση της διαχείρισης των αποβλήτων αυτών (εργασίες ανάκτησης), προκειμένου στην συνέχεια να εξετασθεί η περίπτωση της διάθεσης τους. Επίσης προκειμένου για την διάθεση αυτών των αποβλήτων, θα πρέπει να πληρούνται τα όρια της Οδηγίας 2003/33 . Από το τέλος ταφής εξαιρούνται σαφως τα απόβλητα που σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1&2, δεν είναι τεχνικώς εφικτό να διαχειριστούν με άλλον τρόπο πέραν της διάθεσης.
Άρθρο 38
Να μην ισχύει η ευθύνη καταβολής του τέλους ταφής των λειτουργών του ΧΥΤΑ, στην περίπτωση που τα νομικά πρόσωπα είναι ιδιώτες στους οποίους έχει ανατεθεί η λειτουργία ΧΥΤΑ/Y ως δημόσια σύμβαση ή σύμβαση ΣΔΙΤ.
Στις περιπτώσεις αυτές να διατηρηθεί η υποχρέωση συνεργασίας των ιδιωτικών φορέων με τους ΦΟΔΣΑ και παροχής στοιχείων προς αυτούς ή άλλη υπηρεσία (π.χ. Περιφέρεια) προκειμένου να βεβαιώνονται τα σχετικά ποσά.
Ειδάλλως προκύπτει αναγκαιότητα απευθείας συναλλαγής των ιδιωτικών φορέων με τους ΟΤΑ Α΄ Βαθμού για την είσπραξη των σχετικών ποσών.
Η καταβολή του τέλους ταφής (παρ. 8) δεν πρέπει να ισχύει για τα νομικά πρόσωπα που είναι ιδιώτες στους οποίους έχει ανατεθεί η λειτουργία ΧΥΤΑ ως δημόσια σύμβαση ή ΣΔΙΤ. Η ευθύνη πρέπει να είναι εξ’ ολοκλήρου των ΟΤΑ Α΄ Βαθμού και των ΦΟΔΣΑ. Ειδικά για τους τελευταίους μόνο στην περίπτωση που τα σχετικά ποσά έχουν εισπραχθεί.

Άρθρο 41
Παράγραφος 2: Προτείνεται να προστεθεί παρ. 3, ώστε να γίνει πιο συγκεκριμένο. 3. «Κάθε παραγωγός ή κάτοχος του αποβλήτου είναι υπεύθυνος για τη διαχείρισή του μέχρι την τελική ανάκτηση/διάθεση, ανεξάρτητα από τους ενδιάμεσους φορείς που εμπλέκονται στην αλυσίδα διαχείρισης.
Οι παραγωγοί των αποβλήτων, εκτός από τα μέτρα πρόληψης των αποβλήτων που λαμβάνουν, οφείλουν όπως και οι κάτοχοι να οργανώνουν τη διαχείρισή τους σύμφωνα με την ιεράρχηση των μεθόδων επεξεργασίας και να διασφαλίζουν την ιχνηλασιμότητα και την σύννομη διαχείρισή τους. Ειδικότερα θα πρέπει να επαληθεύουν ότι ο επόμενος κάτοχος είναι νόμιμα αδειοδοτημένος για την περαιτέρω διαχείριση των αποβλήτων ζητώντας πληροφορίες και τεκμηρίωση για τη μέθοδο διαχείρισης και τον τελικό προορισμό τους.
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης στην αλυσίδα διαχείρισης αποβλήτων (εγκατάλειψη, ανεξέλεγκτη διάθεση), η αρμόδια αρχή θα καταλογίσει σχετική ευθύνη και στον παραγωγό των εν λόγω αποβλήτων, υποχρεώνοντας τον να αναλάβει σχετικά μέτρα αποκατάστασης.»

Άρθρο 46
Παράγραφος 3: Προτείνεται να προστεθεί: Η χωριστή συλλογή για τα επικίνδυνα κλάσματα των αποβλήτων που παράγονται από τα νοικοκυριά, τόσο προς τα Πράσινα Σημεία ή/και τους δανειοδοτημένους χώρους των ΦΟΣΔΑ, όσο και στην συνέχεια προς δανειοδοτημένες εγκαταστάσεις διαχείρισης τους, δύναται να πραγματοποιείται και από ιδιωτικούς φορείς, κατάλληλα δανειοδοτημένους.
Παράγραφος 4: Μια τέτοια λύση θα δημιουργήσει μη κατάλληλη συγκέντρωση αυτών των αποβλήτων εντός των καταστημάτων, μια και οι πτητικές τους ενώσεις χρήζουν κατάλληλης συσκευασίας. Προτείνεται να μην εφαρμοστεί για αυτό το είδος των αποβλήτων.
Παράγραφος 5: : Η αναφορά σε συναφές υγειονομικό υλικό, εμπεριέχει τον κίνδυνο να συγκεντρώνονται διάφορα είδη αποβλήτων , όπως μολυσματικά, απόβλητα υδραργύρου κ.λπ τα οποία χρήζουν συγκεκριμένων προδιαγραφών διαχείρισης. Άρα προτείνεται η απάλειψη της εν λόγω αναφοράς.
Άρθρο 48
Παράγραφος 8: : Προτείνεται η παράγραφος να ξεκινάει ως εξής: Οι εργασίες επισκευής, αφαίρεσης ή αντικατάστασης τμημάτων σωληνώσεων θα πραγματοποιούνται από εταιρίες που έχουν άδεια ίδρυσης και λειτουργίας επιχείρησης που δραστηριοποιείται στην εκτέλεση εργασιών διαχείρισης αμιάντου (ΕΑΚ) εκτός αν τεκμηριώνεται από την σχετική εκτίμηση του κινδύνου του άρθρου 3 του ΠΔ 212/2006, ότι….
Άρθρο 51
Προτείνεται να ισχύουν τα κάτωθι για όλες τις εγκαταστάσεις της Ομάδας 4 της ΚΥΑ 37674/2016. Αξιοσημείωτο είναι οτι έχουν παραληφθεί, από το άρθρο, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης επικινδύνων αποβλήτων (α/α 3). Οι δραστηριότητες της 9ης ομάδας της ΚΥΑ 92108/2020 να παραμείνουν. Επίσης για όλες τις αναφερόμενες δραστηριότητες θα πρέπει να μπει ο α/α, ώστε να μην προκληθεί σύγχυση.
Άρθρο 52
Παράγραφος 3.α.: Προτείνεται η πρσοθηκη των κατωτέρω: Προυπόθεση για την έκδοση και την ισχύ της άδειας συλλογής και μεταφοράς επικινδύνων αποβλήτων είναι ο οργανισμός ή επιχείρηση που προτίθεται να προβεί σε εκτέλεση αυτών των εργασιών, εκτός των άλλων βάσει της ΚΥΑ 13588, να διαθέτει:
-μόνιμο εκπαιδευμένο προσωπικό για συναφείς εργασίες.
-ιδιόκτητα οχήματα μεταφοράς επικινδύνων αποβλήτων.
-ιδιόκτητο εξοπλισμό έκτακτης ανάγκης, κατάλληλο για επέμβαση σε περίπτωση ατυχήματος κατά τις εργασίες συλλογής μεταφοράς των αποβλήτων που διαχειρίζεται.
-το ύψος και οι πηγές του κεφαλαίου της, για την περίπτωση κάλυψης περιβαλλοντικής ζημιάς, και σε κάθε περίπτωση τα κεφαλαιουχικά στοιχεία του οργανισμού ή της επιχείρισης που διαχειρίζεται επικίνδυνα απόβλητα, θα πρέπει να δικαιολογούν τις ασφαλιστικές δαπάνες ή τις εγγυητικές επιστολές που απαιτούνται και επιπλέον και τις πέραν αυτών αποζημιώσεις που ενδεχομένως προκύψουν.
-Πιστοποιητικό Διασφάλισης Ποιότητας κατά ISO 9001.
-Πιστοποιητικό Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά ISO 14001.
-Πιστοποιητικό Ασφάλειας και Υγείας κατά ISO 18001.
Άρθρο 53
Ως προς τις προβλέψεις της παρ. 3 πρέπει να καταστεί σαφές στον νόμο ότι τα κατωτέρω στοιχεία εισάγονται προκειμένου να γίνονται διασταυρώσεις και να επισημαίνονται περιοχές ή κατηγορίες αποβλήτων των οποίων η διαχείριση παρουσιάζει υστέρηση έναντι των στόχων του ΠΕΣΔΑ.
Άρθρο 54
Ως προς τις αναθεωρήσεις των σχεδίων που προβλέπονται στην παρ. 6, απουσιάζουν παντελώς τα κριτήρια ελέγχου και η πρόβλεψη διορθωτικών κινήσεων ώστε τελικά να επιτυγχάνεται η στοχοθεσία των σχεδίων.

Άρθρο 54
Παράγραφος 2.β.: Λόγω του οτι τα ΠΕΣΔΑ δεν εκπονούνται από το ΥΠΕΝ, προτείνεται να απαληφθεί το β, και το γ να γίνει β. Στην συνέχεια προτείνεται η προσθήκη του παρακάτω:
Η στρατηγική, οι πολιτικές στη διαχείριση των αποβλήτων, οι στόχοι, οι κατευθύνσεις και γενικά οι προβλέψεις των α και β Σχεδίων προσαρμόζονται και αποτυπώνονται ανά περιφέρεια, κατά την εκπόνηση των αντίστοιχων Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), σύμφωνα με παρ. 2 του άρθρου 55.
Άρθρο 58
Πρέπει να προβλεφθεί η σχετική διαδικασία και ο τρόπος και η έκταση εμπλοκής του κοινού στην εκπόνηση των σχεδίων ή να υπάρξει εξουσιοδότηση για μελλοντική σχετική ρυθμιστική διάταξη.

Άρθρο 63
Ως προς την παρ. 1: Δεν είναι σαφές το πλαίσιο δημοπράτησης (ΣΔΙΤ, δημόσια σύμβαση κ.λπ.), αρμοδιοτήτων (εποπτεία υλοποίησης από ΥΠΕΝ, παρακολούθηση κατασκευής και λειτουργίας από ΦΟΔΣΑ) και της κυριότητας των έργων.
Αναφορικά με τη σύσταση διαπεριφερειακών ΦΟΔΣΑ, είναι δυνατή η υλοποίηση των έργων μέσω προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ των ΦΟΔΣΑ και χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση της δημόσιας διοίκησης. Για τους ελέγχους μπορεί να συστήνονται και μικτά κλιμάκια κατά περίπτωση.
Ως προς την παρ. 2: Η υπουργική απόφαση θα πρέπει να εκδοθεί άπαξ και να προβλέπει ότι περαιτέρω αναθεωρήσεις θα γίνονται με την καθορισμένη διαδικασία μέσω των ΠΕΣΔΑ. Επίσης η απόφαση αυτή πρέπει να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος των σχετικών ΠΕΣΔΑ που αφορά όταν εκδοθεί.

Άρθρο 64
Στη στεγασμένη επιφάνεια να μην προσμετρώνται επίσης έργα προστασίας περιβάλλοντος όπως βιόφιλτρα, κ.λπ.

Άρθρο 65
Πρέπει να τεθούν οι σχετικές προθεσμίες για τους ΟΤΑ Α΄ Βαθμού

Άρθρο 66
Η τελευταία παρ. 9 να αριθμηθεί σε 12, αλλά κυρίως να εξεταστεί η συμβατότητά της με το 11(β) καθώς προκύπτει αντίφαση σχετικά με το αν επιβάλλονται πρόσθετες ποινές, ειδάλλως αν εννοείται κάτι διαφορετικό να αναδιατυπωθεί.

Άρθρο 67
Οι έλεγχοι του ΕΟΑΝ πρέπει να γίνονται βάσει διασταυρώσεων του ΗΜΑ. Πρέπει να αξιοποιηθεί το ΗΜΑ προς τον έλεγχο και τη συμμόρφωση των υπόχρεων.

Άρθρο 72
Παράρτημα VII, μέρος Β:
Ως προς τα ΚΔΑΥ 50-100 τόνων/ημέρα, εφόσον υπάρχει κόσκινο ο σχίστης σάκων δε μπορεί να είναι συνιστώμενος αλλά υποχρεωτικός. Συνιστώμενος μπορεί να είναι αλουμινοδιαχωριστής.
Ως προς τα ΚΔΑΥ >100 τόνων/ημέρα, η συνιστώμενη διάταξη διάνοιξης κλειστών σάκων είναι ο σχίστης σάκων που είναι υποχρεωτικός, άρα δεν έχει νόημα να συνίσταται επιπλέον και θα πρέπει να γίνεται υποχρεωτικός και ο αλουμινοδιαχωριστής.
Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει συνιστώμενος εξοπλισμός για τα μεγάλα ΚΔΑΥ.
Παράρτημα VII, μέρος Γ:
Προτείνεται η τροποποίηση της ΥΑ 56366 και η προσθήκη του μέρους Γ σε αυτή, ώστε να υπάρχουν συγκεντρωμένες οι απαιτήσεις για τα ανακτώμενα υλικά σε μία νομοθετική διάταξη.
Η εμπειρία μας που προέρχεται από την εμπλοκή μας στην αγορά ανακυκλώσιμων δείχνει ότι η αγορά είναι ήδη αυτορυθμισμένη και η νομοθεσία είναι καλό να συμβαδίζει με τα ήδη εφαρμοζόμενα σε αυτή, αφού δεν υπάρχει πρόβλημα απορρόφησης που θα επιλυθεί από την τόσο μεγάλη αυστηροποίηση των ποιοτικών προδιαγραφών.
Πιο συγκεκριμένα:
Οι χαρτοβιομηχανίες στην Ελλάδα χρησιμοποιούν το ανακτώμενο από ΚΔΑΥ & ΜΕΑ υλικό με μέγιστο ποσοστό προσμίξεων σημαντικά μεγαλύτερο από 2% και εφαρμόζουν σύστημα ανάλυσης των εισερχόμενων υλικών και περικοπής του πλεονάζοντος ποσοστού (πλέον του 3%), με συνεπαγόμενη μείωση της τιμής του υλικού. Αποδεκτά από τις χαρτοβιομηχανίες είναι ακόμη και φορτία με ποσοστό ξένων υλών >10% με αντίστοιχη περικοπή στην τιμή. Προτείνεται ποσοστό προσμίξεων 10%.
Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας πλαστικού αποδέχονται υλικά με ποσοστά ξένων υλών σημαντικά υψηλότερα από το 2%. Με δεδομένο το πολύ μικρό βάρος των συσκευασιών (λεπτότοιχες συσκευασίες, πχ. πλαστική σακούλα ή πλαστική φιάλη PET με βάρος της τάξης των 5 ως 50g), η παρουσία τυχόν επιμολύνσεων είναι απολύτως βέβαιο ότι θα ξεπεράσει το 2% του βάρους της συσκευασίας. Προτείνεται ποσοστό προσμίξεων 5%.

Άρθρο 79
Δεν είναι κατανοητή η παρ. α του άρθρου 1. Απαιτείται αναδιατύπωση καθώς τα δύο ποσοστά αναφέρονται στην ίδια βάση (βάρος αποβλήτων συσκευασίας) και αθροίζουν >100%.

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Το ΤΕΕ/ΤΚΜ, με απόφαση της Δ.Ε. μετά από εισήγηση της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος, απέστειλε στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας τις θέσεις του Τμήματος για το Σχέδιο Νόμου που είχε κατατεθεί σε δημόσια διαβούλευση τον Νοέμβριο 2020.
Η Μ.Ε. Περιβάλλοντος του ΤΕΕ/ΤΚΜ εκτιμά ότι τα περισσότερα σημεία που είχε επισημάνει έχουν προβλεφθεί στο παρόν σχέδιο νόμου και ότι εισάγονται θετικά μέτρα για την εφαρμογή της στρατηγικής της κυκλικής οικονομίας και την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων της χώρας μας στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, όπως η εφαρμογή της χωριστής συλλογής αποβλήτων, η υιοθέτηση πολιτικών περιορισμού της σπατάλης τροφίμων, η υλοποίηση Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ), η θέσπιση Προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (ΠΔΕΠ) για σημαντικά ρεύματα αποβλήτων, και η εφαρμογή προδιαγραφών λειτουργίας των ΣΣΕΔ. Επίσης, θεωρεί πολύ σημαντική την βελτίωση των διατάξεων που αφορούν στη θέσπιση του συστήματος «πληρώνω όσο πετάω».
Όμως, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι παραμένουν οι διατάξεις που εκτιμούμε ότι θα επιφέρουν οπισθοδρόμηση όσον αφορά στην εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ, που αποτελούν πλέον την κύρια αιτία δημιουργίας νέων χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων.
Επίσης, διαπιστώνουμε ότι θεσμοθετείται με βιασύνη η θερμική επεξεργασία – καύση- των αποβλήτων, ελάχιστο χρόνο μετά την δημοσίευση του ΕΣΔΑ, συγκεντρώνοντας όλες τις σχετικές αρμοδιότητες στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η διάταξη προβλέπει αρμοδιότητα των ΦΟΔΣΑ στην φάση της λειτουργίας των μονάδων επεξεργασίας, ενώ αποκλείονται οι ΦΟΔΣΑ και η Αυτοδιοίκηση γενικότερα από τις διαδικασίες προγραμματισμού και έγκρισης.
Το Σ/Ν είναι υπερφιλόδοξο, όπως και οφείλει να είναι στο πλαίσιο της πράσινης συμφωνίας, είναι όμως σημαντικό να γίνονται έγκαιρα κανονιστικές βελτιώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο και να εκδίδονται επίσης έγκαιρα οι κανονιστικές αποφάσεις για την εφαρμογή και την παρακολούθηση των θεσμοθετημένων διατάξεων. Επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα κατάλληλος υποστηρικτικός μηχανισμός προς τους ΟΤΑ, για να εφαρμοστεί το Σ/Ν από τη διαλογή στην πηγή και μέχρι την τελική διαχείριση των αποβλήτων.

Στη συνέχεια παραθέτουμε τις παρατηρήσεις και προτάσεις μας επί συγκεκριμένων άρθρων που θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικά:

Άρθρο 6:
Προτείνεται να υπάρχει η προϋπόθεση εισήγησης θεσμοθετημένης επιτροπής, με τη συμμετοχή εκπροσώπου του ΤΕΕ, για κάθε απόφαση του ΓΓ ΣΔΑ ΥΠΕΝ σχετικά με τον αποχαρακτηρισμό Αποβλήτων. Ο αποχαρακτηρισμός προϋποθέτει ευρεία διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης με δημοσιοποίηση όλων των στοιχείων που την τεκμηριώνουν.

Άρθρο 14:
Είναι σημαντικό να προβλεφθούν συγκεκριμένα μέτρα σχετικά με την υποχρεωτική σήμανση των προϊόντων που υπόκεινται σε ΠΔΕΠ.

Άρθρα 23:
Επιτρέπονται παρεκκλίσεις από την χωριστή συλλογή, λόγω δυσανάλογου οικονομικού κόστους. Δεν είναι αποδεκτό να υπολογίζονται στο οικονομικό κόστος τυχόν ρήτρες εγγυημένης απόδοσης καυσίμου στις σχεδιαζόμενες μονάδες.

Άρθρο 28:
Πρέπει να επανέλθει η διάταξη για τη δημιουργία χώρου για τη συλλογή και αποθήκευση των αποβλήτων και για τα υφιστάμενα κτίρια. Οι δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν σε αστικές περιοχές δύναται να αντιμετωπιστούν με πρόβλεψη Υπουργικής Απόφασης που θα ορίζει προδιαγραφές και παρεκκλίσεις.

Άρθρο 30:
Το άρθρο, παρόλο που φαίνεται να προωθεί την κυκλική οικονομία και να μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός έργου, εγείρει πολλά ερωτηματικά, επιφέρει ανώφελες ανατροπές στην ισχύουσα νομοθεσία και τις, έστω και ατελείς έως τώρα, δικλείδες ασφαλείας και αφήνει χωρίς κανένα ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο την διαδικασία της ανακύκλωσης των ΑΕΚΚ. Ο συνδυασμός του παρόντος άρθρου με το άρθρο 59 αποδεικνύει την παντελή έλλειψη ελέγχου, γεγονός που θα μας επιστρέψει στις παλιές πρακτικές της ανεξέλεγκτης απόθεσης. Η διάταξη επίσης εγείρει θέματα σχετικά με την σαφήνεια των όρων διακήρυξης των δημοσίων έργων, καθώς και θέματα ισονομίας ως προς τις προϋποθέσεις έγκρισης των δραστηριοτήτων της επεξεργασίας αποβλήτων.
Επίσης, οι νέες προτεινόμενες διατάξεις επιβάλλουν έναν ατεκμηρίωτο και χωρίς επιστημονική βάση διαχωρισμό των έργων ως προς την υποχρέωση σύμβασης με εγκεκριμένο ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ, ανάλογα με την περιβαλλοντική τους κατάταξη και την ομάδα έργων ή δραστηριοτήτων στην οποία ανήκουν.
Η διάταξη σχετικά με την ευθύνη υλοποίησης των προβλέψεων της ΑΕΠΟ αναφορικά με τη διαχείριση των παραγόμενων ΑΕΚΚ του υπεύθυνου μηχανικού για την κατασκευή του έργου είναι προβληματική. Πρέπει να προβλεφθεί, τουλάχιστον, ότι ο μηχανικός που φέρει την ευθύνη για την διαχείριση των ΑΕΚΚ έχει ειδικότητα μηχανικού περιβάλλοντος ή ειδίκευση στην διαχείριση περιβάλλοντος.
Η Μ.Ε. Περιβάλλοντος θεωρεί θετικές τις διατάξεις για την επιλεκτική κατεδάφιση και για τον έλεγχο της συλλογής και μεταφοράς των ΑΕΚΚ, αλλά ζητά την απόσυρση των παρ. 2, 3 και 4. Αντ΄ αυτών θεωρεί επιβεβλημένη την πρόβλεψη κινήτρων για την επί τόπου διαχείριση των ΑΕΚΚ στα έργα, με βάση σαφή και καθολικά περιβαλλοντικά κριτήρια.
Επίσης, θεωρεί ότι όλες οι δραστηριότητες διαχείρισης ΑΕΚΚ πρέπει να εκτελούνται με την καταγραφή και την εποπτεία των εγκεκριμένων ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ, τα οποία οφείλουν να λειτουργούν με αυστηρές προδιαγραφές και να αξιολογούνται τακτικά από τον ΕΟΑΝ.

Άρθρο 37:
Είναι σημαντικό να καθιερωθούν και συστήματα “reward as you recycle”, για τη μεγιστοποίηση των κινήτρων στους πολίτες.

Άρθρο 38:
Στις παρ. 1 και 7 δεν αναφέρονται οι ιδιώτες που παραδίδουν στους ΧΥΤΑ απόβλητα με τους αντίστοιχους κωδικούς ΕΚΑ και η υποχρέωση τους στο τέλος ταφής.

Άρθρο 48:
Με τις διατάξεις του άρθρου δεν αντιμετωπίζεται μια ανοιχτή πληγή των υφιστάμενων «ιστορικών» επικίνδυνων αποβλήτων που έχουν προκληθεί στο παρελθόν από πτωχευμένες επιχειρήσεις ή από υπαίτιους που δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν. Θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη πρόβλεψη για να αποφευχθούν περαιτέρω συνέπειες στον υδροφόρο ορίζοντα, στο έδαφος και στον αέρα.
Άρθρο 61:
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ εκφράζει την αντίθεση του στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργού για την έγκριση μονάδων θερμικής επεξεργασίας.

Άρθρο 90:
Επισημαίνουμε ότι η αναβάθμιση του ΕΟΑΝ αποτελεί αναγκαιότητα, όμως αμφισβητούμε την δυνατότητα του να ανταποκριθεί στον νέο ρόλο με τους προβλεπόμενους μηχανισμούς στελέχωσης του. Επιπλέον, διατηρούμε έντονες επιφυλάξεις για τις αρμοδιότητες εποπτείας επί των ΦΟΔΣΑ, που ήδη εποπτεύονται από το ΥΠΕΣ, την ΓΓ Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων ΥΠΕΝ, ενώ εμπλέκονται οι Περιφέρειες στην έγκριση των ΠΕΣΔΑ.

Παράρτημα VI:
Για τα ΚΔΑΥ, προκειμένου αυτά να είναι βιώσιμα και αποδοτικά βάσει των απαιτήσεων της νομοθεσίας, προτείνεται τροποποίηση για τις ποσότητες δυναμικότητας και την κατηγοριοποίηση, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 98% καθαρότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες της χειροδιαλογής, της μηχανικής διαλογής και της εφαρμογής αυτοματισμών.

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
10/06/2021

ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ, με τίτλο:
«Ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων – Ενσωμάτωση των Οδηγιών 2018/851 και 2018/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 30ης Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ περί αποβλήτων και της Οδηγίας 94/62/ΕΚ περί συσκευασιών και απορριμμάτων συσκευασιών, πλαίσιο οργάνωσης του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και διατάξεις για τα πλαστικά προϊόντα»

Οι οδηγίες 2018/851 και 2018/852 του ΕΚ, των οποίων εξαγγέλλεται η ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία, έχουν εγκριθεί στις 30/5/2018, με τη σχετική προθεσμία να έχει λήξει στις 5/7/2020. Σε εκκρεμότητα παραμένει η ενσωμάτωση των οδηγιών 2018/850 (για την υγειονομική ταφή) και 2018/849 (οχήματα, συσσωρευτές κ.λπ.). Η διαδικασία της ενσωμάτωσης γίνεται με σημαντική καθυστέρηση και ενώ, στο μεταξύ, η κυβέρνηση της ΝΔ έσπευσε να καταρτίσει και να επικυρώσει, στις 31/8/2020, ένα νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ), καταργώντας το προηγούμενο, που είχε εγκριθεί το Δεκέμβρη του 2015. Ως εκ τούτου, η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης έχει προκαταβολικά χάσει την αξία της, αφού:
• Γίνεται μέσα σε ένα ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο.
• Περιορίζεται από τη δεσμευτικότητα και την υποχρεωτικότητα της ενσωμάτωσης συγκεκριμένων ευρωπαϊκών πολιτικών.
• Έχει προηγηθεί, ανορθόδοξα, η έγκριση των πολιτικών διαχείρισης αποβλήτων -μέσω του ΕΣΔΑ και του ΕΣΕΚ-, που υποτίθεται ότι στηρίζονται (και) στις υπό ενσωμάτωση οδηγίες.

Το γεγονός αυτό (σημ. η έγκριση του νέου ΕΣΔΑ) σηματοδότησε την επιστροφή στο συγκεντρωτισμό, στις ιδιωτικοποιήσεις, στις σχέσεις «συμπάθειας» για τα σύμμεικτα, στη συγκρατημένη στάση απέναντι στην ανακύκλωση και, κυρίως, στην επαναφορά του μοντέλου της καύσης, που εντάχθηκε -με έμφαση- και στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που κυρώθηκε στις 31/12/2019.

Σε ό,τι αφορά στα θέματα της ανακύκλωσης, για πολλά χρόνια, ρυθμίζονταν από το ν. 2939/2001, με τίτλο «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και άλλων προϊόντων – ίδρυση ΕΟΕΔΣΑΠ και άλλες διατάξεις». Προϊόν αυτού του νομοθετικού πλαισίου, σε συνδυασμό με τις κάθε φορά κυβερνητικές επιλογές, ήταν η παράδοση του τομέα της ανακύκλωσης στους ιδιώτες – μεγάλους παραγωγούς, η εγκαθίδρυση καθεστώτος πλήρους αδιαφάνειας και ανυποληψίας και τα πενιχρά αποτελέσματα, με ποσοστά που ελάχιστα ξεπέρασαν το 5%, στον τομέα των αστικών αποβλήτων. Το πλαίσιο αυτό αναθεωρήθηκε με το ν. 4496/2017, με τίτλο «Τροποποίηση του ν. 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων, προσαρμογή στην Οδηγία 2015/720/ΕΕ, ρύθμιση θεμάτων του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και άλλες διατάξεις».

Είχε προηγηθεί, όπως προαναφέρθηκε, η έγκριση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), το Δεκέμβρη του 2015, που ενσωμάτωνε σε μεγάλο βαθμό την κινηματική αντίληψη της αποκεντρωμένης διαχείρισης με έμφαση στην πρόληψη και στη προδιαλογή των υλικών, την οποία είχε υιοθετήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αναζητώντας ένα πειστικό αντίλογο απέναντι στις, μέχρι τότε, κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις. Ο ν. 4496/2017 αποδείχθηκε ένα μεγάλο «φιάσκο», αφού δεν υπήρχε καμία πολιτική βούληση να υποστηριχθεί και να υλοποιηθεί το ΕΣΔΑ του 2015, ούτε και να αλλάξει το καθεστώς της ανακύκλωσης, το οποίο παραμένει -μέχρι σήμερα- αναλλοίωτο στα βασικά του σημεία.

Κάτω από αυτό το πρίσμα αντιμετωπίζουμε το, υπό διαβούλευση, σχέδιο νόμου, που επιχειρεί μια νέα «τακτοποίηση» στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης, παρότι -όπως προαναφέρθηκε- το έδαφος είναι, ήδη, «στρωμένο». Η επίκληση της ενσωμάτωσης των οδηγιών 851 και 852 του 2018 αποδεικνύεται ένα καλό πρόσχημα για την παγίωση της κυριαρχίας των ιδιωτικών συστημάτων «εναλλακτικής» διαχείρισης συσκευασιών και για την επέκταση της λογικής της καύσης, εκτός από τα προϊόντα της επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων σε μονάδες μηχανικής επεξεργασίας και στα υπολείμματα των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, από το 2016, έχει επισημάνει αυτήν την επιδίωξη, αποκαλύπτοντας δημόσια την προσπάθεια της εταιρείας WATT ΑΕ να επανασυστήσει το καμένο ΚΔΑΥ στη Φυλή, σαν μονάδα «διαλογής», που θα παράγει και καύσιμη πρώτη ύλη.

Αν το περιεχόμενο του σχεδίου νόμου ανταποκρίνονταν, στοιχειωδώς, στο «περιτύλιγμά» του, θα έπρεπε να υπάρχουν:
• πολύ πιο συγκεκριμένες και αποτελεσματικές προβλέψεις σχετικά με την προώθηση της πρόληψης, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των στερεών αποβλήτων,
• άρθρα για τη στήριξη των δήμων (με χρηματοδότηση, εκπαιδευμένο προσωπικό, δημόσιες – δημοτικές υποδομές ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, δυνατότητα διάθεσης και αξιοποίησης των ανακτώμενων υλικών, ευχέρεια χωροθέτησης απλών υποδομών ανακύκλωσης κ.ά.),
• άρθρα για την ανάκτηση του δημόσιου χαρακτήρα της ανακύκλωσης και την αναγνώριση του τέλους ανακύκλωσης ως δημόσιου πόρου και
• μέτρα για τη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων που υιοθετούνται υποχρεωτικά από την κοινοτική οδηγία 2018/851, όπως οι στόχοι για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση με προδιαλογή των υλικών στο 55% το 2025, στο 60% το 2030 και στο 65% το 2035.

Αντίθετα, το σχέδιο νόμου, μόνο επιφανειακά δείχνει ότι υιοθετεί μέτρα για την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης σε άρθρα, όπως το 18, όπου οι δήμοι με μεγάλο πληθυσμό υποχρεούνται να δημιουργήσουν Κέντρα δημιουργικής επαναχρησιμοποίησης υλικών (ΚΔΕΥ), το 27 («Χωριστή συλλογή και ανακύκλωση στις σχολικές μονάδες»), το 29 («Πράσινα σημεία»), το 30 («Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων – ΑΕΚΚ»), αφού με άλλες διατάξεις του «ναρκοθετεί» την υπόθεση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των υλικών, εξειδικεύοντας τις βασικές κατευθύνσεις του νέου Εθνικού σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ).

Μιλώντας συνολικά και για την ουσία του σχεδίου νόμου, θεωρούμε ότι τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι:
• η προώθηση, με κάθε κόστος, της ΚΑΥΣΗΣ, ακόμη κι αν αυτή μεταφράζεται σε κατασπατάληση τεράστιων ποσοτήτων ανακτήσιμων υλικών,
• η εμμονή στην ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ,
• ο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟΣ στη λειτουργία του συστήματος διαχείρισης και
• η εκτόξευση του ΚΟΣΤΟΥΣ, που θα κληθούν να καταβάλλουν οι πολίτες

Ακολουθούν πιο συγκεκριμένα σχόλια και προτάσεις στα επιμέρους άρθρα του σχεδίου νόμου:

Άρθρο 4

Το σχέδιο νόμου επαναλαμβάνει τη γνωστή ιεράρχηση των δράσεων και των εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων (πρόληψη, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, άλλου είδους ανάκτηση, διάθεση), συνοδευόμενη από την πονηρή έκφραση «κατά προτεραιότητα», ανοίγοντας το δρόμο σε αυτό που εκφράζεται πιο καθαρά παρακάτω, όπου γίνεται λόγος για τη δυνατότητα «παρέκκλισης από την ιεράρχηση για ορισμένα ειδικά ρεύματα αποβλήτων, εφόσον …». Είναι προφανές ότι η πριμοδότηση της καύσης χρειάζεται να υποσκελίσει ορισμένα από τα πρότερα στάδια.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε τι αναφέρει στο αντίστοιχο σημείο η ευρωπαϊκή οδηγία που επικαλείται το σχέδιο νόμου, σε αντίθεση με την παραπάνω κατάταξη: «Τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν οικονομικά μέσα και άλλα μέτρα, με σκοπό την παροχή κινήτρων για την εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων, όπως εκείνα που αναφέρονται στο παράρτημα IVα ή άλλα κατάλληλα μέσα και μέτρα». Το πρώτο από τα μέτρα που παρατίθενται στο συγκεκριμένο παράρτημα είναι το εξής: «τέλη και περιορισμοί για την υγειονομική ταφή και αποτέφρωση των αποβλήτων, που παρέχουν κίνητρα για την πρόληψη και την ανακύκλωση και διατηρούν την υγειονομική ταφή ως τη λιγότερο προτιμώμενη επιλογή για τη διαχείριση των αποβλήτων».

Πάγιες προτάσεις μας, στο θέμα της ιεράρχησης, είναι οι εξής:
1. Η ενεργειακή «αξιοποίηση» των αποβλήτων να μην περιλαμβάνεται στις εργασίες ανάκτησης και να αποτελεί ξεχωριστό στάδιο, πριν από τη διάθεση.
2. Να υπάρξει ρητή αναφορά ότι, προκειμένου να γίνει χρήση των εργασιών οποιουδήποτε σταδίου διαχείρισης, θα πρέπει να έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες των προηγούμενων σταδίων.

Άρθρα 5, 6, 7

Παρουσιάζεται ασάφεια στον καθορισμό ως υποπροϊόντων, μεγάλης κατηγορίας προϊόντων επεξεργασίας αποβλήτων, στο βαθμό που δεν έχουν προσδιοριστεί κριτήρια καθολικής ισχύος και η όποια κατηγοριοποίησή τους παραπέμπεται σε επιμέρους και κατά περίπτωση διοικητικές πράξεις. Η ίδια ασάφεια υπάρχει σχετικά με τα κριτήρια και τις διαδικασίες αποχαρακτηρισμού αποβλήτων, ιδιαίτερα των επικίνδυνων.

Άρθρο 8

Οι προβλέψεις για τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού, αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο ευχολόγιο και δεν αντιμετωπίζουν μια βασική «πληγή» της διαχείρισης των αποβλήτων, που είναι η προώθηση προϊόντων μέσα σε συσκευασίες, που σχεδιάζονται αποκλειστικά με στόχο την εμπορική προώθησή τους και γι’ αυτό γίνεται χρήση υλικών που δε διευκολύνουν την ανάκτηση και, μάλιστα, σε τεράστιες ποσότητες. Απαιτούνται δεσμευτικές ρυθμίσεις, μέρος των οποίων μπορεί να είναι και η καθιέρωση συγκεκριμένων προτύπων και η διασφάλιση της δυνατότητας επιστροφής στον παραγωγό των συσκευασιών που χρησιμοποιεί για τα προϊόντα του.

Άρθρο 9

Το άρθρο για τις γενικές ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά τα Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ), όφειλε να αντιμετωπίσει -και δεν το κάνει- τα εξής βασικά προβλήματα:
• Τη λειτουργία του ΕΟΑΝ, ως ενός απλού εποπτικού οργανισμού, αντί του βασικού εργαλείου για τη ραγδαία ανάπτυξη της ανακύκλωσης.
• Την καταβολή του τέλους, από μέρους των παραγωγών, στα διάφορα –κατά κανόνα, ιδιωτικά- ΣΕΔ, αντί στον ΕΟΑΝ, που θα το διαχειρίζεται σαν δημόσιο πόρο για την επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης.
• Την τεράστια φοροαποφυγή από μέρους παραγωγών, που είτε δε συμβάλλονται με ΣΕΔ και δεν καταβάλουν εισφορές, είτε δεν καταβάλουν τις αναλογούσες στην παραγωγή τους εισφορές.
• Την αδιαφάνεια όλων των στοιχείων, από το στάδιο της παραγωγής, μέχρι το στάδιο της καταβολής, είσπραξης και διάθεσης των εισφορών, από τα ΣΕΔ και τον ΕΟΑΝ.
• Την απόκρυψη του περιεχομένου των σχεδίων διαχείρισης των ΣΕΔ. Η επίκληση του βιομηχανικού απορρήτου δεν μπορεί να έχει ισχύ σε μια τέτοια περίπτωση, που αφορά σε θέματα γενικότερου περιβαλλοντικού και οικονομικού ενδιαφέροντος.

Άρθρα 12, 13

Συντηρείται το ισχύον μοντέλο συγκρότησης και λειτουργίας των ΣΕΔ, στο οποίο κυρίαρχος είναι ο ρόλος των ίδιων των παραγωγών. Τις συνέπειες αυτού του μοντέλου τις έχουμε γνωρίσει, με πιο χαρακτηριστικό στοιχείο τις χαμηλές επιδόσεις του.

Επαναλαμβάνουμε την πρότασή μας η εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων να στηριχτεί σε ένα ισχυρό δίκτυο δημόσιων (κεντρικών, περιφερειακών και δημοτικών) υποδομών προδιαλογής και ανάκτησης υλικών, στη βάση της αντίληψης για αποκεντρωμένη διαχείριση των αποβλήτων, με έμφαση στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση υλικών. Η προδιαλογή και ανάκτηση υλικών υλοποιείται αποτελεσματικά, μόνο σε τοπική, μικρή κλίμακα και όχι σε υποδομές συγκεντρωτικού χαρακτήρα και μη ελεγχόμενες. Η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει να υποστηριχθεί οικονομικά και νομικά, για να αναλάβει το (μεγάλο) φορτίο που της αναλογεί.

Σε ότι αφορά στο πρόβλημα της αδυναμίας διάθεσης προϊόντων ανακύκλωσης (π.χ. πλαστικού) επαναφέρουμε την πρόταση για τη δημιουργία μονάδων ανακύκλωσης υλικών, στο πλαίσιο του γενικότερου συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης.

Άρθρα 23, 25, 26

Συνεχίζεται η υπονόμευση της χωριστής συλλογής και μη ανάμειξης των αποβλήτων, καθώς παραμένει η δυνατότητα μιας σειράς παρεκκλίσεων, αποτέλεσμα της οποίας είναι η εξαίρεση να γίνεται ο κανόνας. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το ΣΕΔ του μπλε κάδου, όπου διαιωνίζεται η ανάμειξη των βασικών υλικών συσκευασίας.

Άρθρο 29

Το πρόβλημα στην προδιαλογή των υλικών σε δημοτικό επίπεδο δεν αντιμετωπίζεται με την πολλαπλή κατηγοριοποίηση των υποδομών (πράσινα σημεία, γωνιές ανακύκλωσης, κέντρα ανακύκλωσης – εκπαίδευσης – διαλογής στην πηγή, κινητά πράσινα σημεία, όσο στη νομοθετική τακτοποίηση της δυνατότητας να χωροθετούνται μέσα στον αστικό ιστό και της δυνατότητας των δήμων να διαθέτουν τα προϊόντα, επωφελούμενοι οικονομικά και περιβαλλοντικά.

Άρθρο 31

Χρησιμοποιείται παραπλανητικά ο τίτλος «Αναβάθμιση της χωριστής διαλογής – ανακύκλωσης», αφού με βάση το περιεχόμενο αυτού του άρθρου, ανοίγει ο δρόμος για τη μετατροπή των ΚΔΑΥ (κέντρων διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών) σε παραγωγούς δευτερογενών καύσιμων υλικών (δηλαδή, των υπολειμμάτων τους), με σκοπό την καύση στη βιομηχανία ή στις ενεργειακές μονάδες που προγραμματίζονται.

Στην αρχική εκδοχή του σχεδίου νόμου αναφέρονταν χαρακτηριστικά: «Από την 1η.1.2022, η συνολική ποσότητα των προσμίξεων (υπόλειμμα) από τα ΚΔΑΥ με δυνατότητα διαλογής άνω των τριάντα (30) τόνων ανά ημέρα, που με επεξεργασία δύναται να κατηγοριοποιηθεί ως προς τις βασικές παραμέτρους στις κλάσεις 1, 2 ή 3, όπως αυτές ορίζονται από το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 15359:2011 ή χωρίς περαιτέρω επεξεργασία, πρέπει να χρησιμοποιείται ως απορριμματογενές καύσιμο, το οποίο αξιοποιείται ενεργειακά στην ενεργοβόρα βιομηχανία ή σε Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης».

Η πρόβλεψη αυτή δεν έχει αναιρεθεί στο παρόν σχέδιο νόμου, απλά η λήψη της απόφασης έχει παραπεμφθεί στους ΟΤΑ β΄ βαθμού. Για να μην υπάρχει κάποια ψευδαίσθηση, επισημαίνουμε ότι το σχέδιο του νέου ΠΕΣΔΑ Αττικής περιλαμβάνει πολύ καθαρά την καύση των υπολειμμάτων των ΚΔΑΥ.

Η μέγιστη πρόκληση, που δεν έχει προηγούμενο, είναι ότι την επεξεργασία και την παραγωγή των απορριμματογενών καυσίμων θα την πληρώνουν οι δημότες με χρέωση μέσω των δήμων τους με 35 ευρώ/τόνο. Αν αναλογιστούμε ότι οι μονάδες καύσης θα κατασκευαστούν με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, συμπεραίνουμε ότι κάποιοι «γνωστοί και μη εξαιρετέοι» θα κερδοσκοπούν τόσο από τη διαχείριση του υπολείμματος, όσο και από την πώληση του ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ οι δημότες θα πληρώνουν νέα χαράτσια στα δημοτικά τέλη. Αλλά και ό,τι δεν οδηγείται σε επεξεργασία για παραγωγή καυσίμου και θα οδηγείται για ταφή, θα επιβαρύνεται με κλιμακωτή χρέωση που θα ξεκινά από τα 5 ευρώ/τόνο και θα φτάσει στα 35 ευρώ/τόνο (άρθρο 32, παρ. 3).

Άρθρο 38

Επανέρχεται το τέλος ταφής, μετά την αναστολή που είχε δοθεί, συνέπεια των κινητοποιήσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ενάντια στο χαράτσι αυτό. Από 1/1/2022 όσα απορρίμματα δεν υφίστανται επεξεργασία και οδηγούνται απευθείας στην ταφή θα επιβαρύνονται, αρχικά με 20 ευρώ/τόνο, με αύξηση 5 ευρώ/τόνο ανά έτος, έως τα 35 ευρώ/τόνο. Η τιμή αυτή θα γίνει 45 ευρώ/τόνο (1/1/2026) και 55 ευρώ/τόνο από 1/1/2027 και θα παραμένει σταθερή τα επόμενα χρόνια. Είναι άξιο απορίας πως επανέρχεται μια τόσο μεγάλη επιβάρυνση, που θα κληθούν να καταβάλουν οι δημότες, όταν οι κυρίως υπεύθυνοι (κυβέρνηση και περιφέρειες) δεν έχουν κάνει τίποτα για την κατασκευή των αναγκαίων υποδομών ανάκτησης και επεξεργασίας των απορριμμάτων. Είναι εξωφρενικό να επιβάλλονται πρόστιμα από αυτούς που έχουν την κύρια ευθύνη.

Άρθρο 43

Στην παράγραφο 1 αναφέρεται ότι «Κατά παρέκκλιση …………………, για να προστατευθεί το δίκτυο διαχείρισης αποβλήτων μπορεί να περιορίζονται οι εισαγωγές αποβλήτων που προορίζονται για αποτεφρωτήρες ταξινομημένους ως ανάκτηση». Κατά τη γνώμη μας η απαγόρευση θα έπρεπε να είναι δεσμευτική και καθολική, ώστε να μη βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πρακτική της εισαγωγής απορριμματογενών καυσίμων στην τσιμεντοβιομηχανία ή σε άλλες μονάδες.

Άρθρο 50

Δεν αναφέρεται η υποχρέωση των δήμων να οργανώνουν συστήματα συλλογής βιοαποβλήτων και επεξεργασίας τους (αυτόνομα ή σε συνεργασία με όμορους δήμους). Η εμπειρία των πρακτικών που ακολουθούνται στην περιφέρεια Αττικής, δημιουργεί την πεποίθηση ότι επιχειρείται η αποξένωση των δήμων από τη συγκεκριμένη διαδικασία, αφού η διάθεση των (καφέ) κάδων και των οχημάτων περισυλλογής γίνεται από τον αρμόδιο ΦοΔΣΑ (ΕΔΣΝΑ), με τη διαδιασία της συλλογής και της επεξεργασίας να οδεύει σε ιδιώτες εργολάβους.

Άρθρο 52

Στην παρ. 5 του τροποποιούμενου άρθρου αναφέρεται: «Προϋπόθεση για την έκδοση κάθε άδειας που καλύπτει την αποτέφρωση ή τη συναποτέφρωση με ανάκτηση ενέργειας είναι να πραγματοποιείται η ανάκτηση ενέργειας με υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης, σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ». Οι όροι της ευρωπαϊκής οδηγίας, στο παράρτημα ΙΙ, απαιτούν από τις μονάδες καύσης που δημιουργούνται πολύ υψηλά ποσοστά απόδοσης, που αν δεν καλύπτονται η διαδικασία της καύσης θεωρείται ισοδύναμη της ταφής.

Εκμεταλλευόμαστε την ευκαιρία να επισημάνουμε, για μια ακόμη φορά, ότι για να γίνει εφικτό αυτό, χρειάζεται συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας και σταθερή απορρόφηση της παραγόμενης θερμικής ενέργειας σε όλη τη διάρκεια του έτους, κάτι που σε μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα δεν είναι δεδομένο. Ο κίνδυνος αποχαρακτηρισμού της διαδικασίας ως ανάκτησης είναι υπαρκτός, όσο υπαρκτό είναι και το ενδεχόμενο μιας σκανδαλώδους διασπάθισης δημόσιου χρήματος.

Άρθρα 54, 55, 56

Παρότι υπάρχει το άρθρο 56, που αναφέρεται στα τοπικά σχέδια διαχείρισης (ΤΣΔ), αυτά δεν περιλαμβάνονται στα διαχειριστικά σχέδια για την επίτευξη των βασικών στόχων του σχεδίου νόμου, παρότι τα ΤΣΔ μπορούν και οφείλουν να σηκώσουν το βάρος του πιο ουσιαστικού μέρους της διαχείρισης των αποβλήτων, αυτού της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και προδιαλογής υλικών. Ο αντίκτυπος αυτής της επιλογής είναι βέβαιο ότι θα φανεί στη (μη) χρηματοδότηση και λοιπή υποστήριξή τους.

Καθώς δε γίνεται σαφής αναφορά στο περιεχόμενο των σχεδίων, αναμένεται μια σειρά από αποκεντρωμένες υποδομές και δράσεις να αποσπαστούν από τα ΤΣΔ και να μεταφερθούν στα περιφερειακά σχέδια (ΠΕΣΔΑ), κάτι που υλοποιείται στην περιφέρεια Αττικής. Η πρακτική αυτή δε δικαιολογείται μόνο από την επιθυμία συγκέντρωσης εξουσιών στα δευτεροβάθμια όργανα της αυτοδιοίκησης, αλλά και από την πρόθεση ευκολότερης εκχώρησης στους ιδιώτες του συνόλου, σχεδόν, των λειτουργιών της διαχείρισης των αποβλήτων.

Άρθρο 63

Καθώς η γενικευμένη εφαρμογή της καύσης αποτελεί, πρωτίστως, πολιτική και οικονομική επιδίωξη και προκειμένου να διασφαλιστεί η υλοποίησή της, δημιουργείται Δίκτυο μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, όπως έχει προβλεφθεί στο νέο ΕΣΔΑ, που βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο του ΥΠΕΝ.
Το ΥΠΕΝ με αποφάσεις του υπουργού αναλαμβάνει την υπόθεση της γενικευμένης καύσης, με ότι συνεπάγεται αυτό για την υγεία ,το περιβάλλον και την οικονομική επιβάρυνση των πολιτών. Στους ΦοΔΣΑ ανατίθεται το καθήκον της λειτουργίας και συντήρησης των μονάδων. Το πλήρες κείμενο του άρθρου 31 είναι το παρακάτω:

«1. Οι διαδικασίες εκπόνησης ή ανάθεσης μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών υπηρεσιών, όπως και χωροθέτησης, δημοπράτησης, κατασκευής και λειτουργίας των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων, καθώς και ο συντονισμός και η εποπτεία υλοποίησης αυτών υπάγονται στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η λειτουργία και συντήρηση των μονάδων υπόκειται στην αρμοδιότητα των ΦοΔΣΑ. Δύναται να συστήνονται διαπεριφερειακοί ΦοΔΣΑ για την άσκηση αυτών των αρμοδιοτήτων. Η χωροθέτηση των εν λόγω μονάδων γίνεται σύμφωνα με τις προβλέψεις και τα σχετικά κριτήρια χωροθέτησης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (Ε.Σ.Δ.Α.) που εγκρίθηκε με την με αρ. 39/31.08.2020 Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (Α’ 185) και σύμφωνα με τον ν. 4014/2011 (Α’ 209).
2. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθορίζονται η δυναμικότητα των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων της παρ. 1, οι εξυπηρετούμενες από τις μονάδες περιοχές, καθώς και κάθε ειδικός όρος και προϋπόθεση για την εφαρμογή της παρ. 1».

Το πρόβλημα δε βρίσκεται, φυσικά, στο ποιος διαχειρίζεται τις μονάδες καύσης (όπως διατείνεται η ΚΕΔΕ), αλλά το πως θα εξαιρεθεί η καύση από τις αποδεκτές μεθόδους διαχείρισης των αποβλήτων. Οι λόγοι για τους οποίους λέμε όχι στην καύση απορριμμάτων, είτε στην τσιμεντοβιομηχανία, είτε σε μονάδες καύσης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είναι οι εξής:
• Είναι καταστροφική για το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία και τη ζωή των κατοίκων, όπως φανερώνουν επιστημονικές μελέτες (π.χ. του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας και επιστημόνων από όλο τον κόσμο που μελέτησαν τις επιπτώσεις σε περιοχές που εφαρμόστηκε η καύση απορριμμάτων). Απελευθερώνονται διοξίνες, φουράνια, βαρέα μέταλλα και επικίνδυνοι αέριοι ρύποι. Παράγεται επίσης τοξική τέφρα που θα καταλήγει στο νερό και το έδαφος και από εκεί στην τροφική αλυσίδα.
• Η κατασκευή των ΜΕΑ. με βασικό προσανατολισμό την παραγωγή SRF-RDF αντιστρατεύεται και καθηλώνει σε χαμηλά επίπεδα την προδιαλογή των υλικών και την ανακύκλωση.
• Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των κατασκευασμένων με ΣΔΙΤ μονάδων καύσης, απαιτεί μακροχρόνια και εγγυημένη τροφοδοσία με απορριμματογενή καύσιμα. (σημείωση: εισαγωγή απορριμμάτων σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης για την κάλυψη των μονάδων καύσης υποδηλώνει την πλήρη αποτυχία και όχι την επιτυχία της, όπως προσπαθούν να μας πείσουν)
• Δεσμεύει τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος σε αντιπεριβαλλοντικές μεθόδους έντασης κεφαλαίου και χαμηλής απασχολησιμότητας, ενώ, ταυτόχρονα, εκτοξεύει το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων το οποίο θα πέσει ξανά στις πλάτες των πιο αδύναμων στρωμάτων.
• Παραβιάζει την κλασική ιεράρχηση της διαχείρισης των αποβλήτων, αφού δίνει προτεραιότητα σε κάποιο στάδιο («ανάκτηση» με ενεργειακή αξιοποίηση), χωρίς να έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες προηγούμενων σταδίων.
• Δημιουργεί προβλήματα συμβατότητας με την ισχύουσα γενική νομοθεσία περί αποβλήτων, καθώς ενδέχεται να χαρακτηριστεί ισοδύναμη της ταφής, στο βαθμό που οι συγκεκριμένες μονάδες δεν καταφέρνουν να πετύχουν ποσοστό ενεργειακής απόδοσης μεγαλύτερο του 67%, επίδοση που προϋποθέτει παραγωγή και κατανάλωση ΚΑΙ θερμικής ενέργειας σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, γεγονός που διαφοροποιεί τις μεσογειακές χώρες από αυτές του ευρωπαϊκού βορρά.
• Η συνθετότητα και οι τεχνολογικές απαιτήσεις των μονάδων καύσης οδηγούν σε, σχεδόν, αναγκαστική επιβολή της ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης των αποβλήτων, σε βάρος του δημόσιου και κοινωνικού ελέγχου σε έναν τόσο κρίσιμο τομέα για την καθημερινότητά μας.

10.6.2021

Θέτουμε τα κάτωθι σχόλια, ειδικότερα για τα άρθρα 25 και 37 του νομοσχεδίου.

1). Η προβλεπόμενη χωριστή συλλογή για χαρτί, μέταλλα, πλαστικά και γυαλί πρέπει να καταστεί υποχρεωτική σε όλη την Επικράτεια. Για τη διασφάλιση της εφαρμογής και της επιβολής της νομοθετικής αυτής πρόβλεψης πρέπει να θεσπιστούν αυστηρές κυρώσεις και έναντι των ΟΤΑ. Η υποχρεωτική χωριστή συλλογή και τα χωριστά ρεύματα θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα και τουλάχιστον από 01.01.2022, καθότι έχουν δρομολογηθεί μεγάλα έργα διαχείρισης αποβλήτων, όπου δεν προβλέπεται ούτε εξειδικεύεται ούτε υπάρχει εγγύηση για την εφαρμογή της χωριστής συλλογής των αποβλήτων.
Συγκεκριμένα, στο μεγάλο έργο και στρατηγική επένδυση «Ολοκληρωμένη Διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου με ΣΔΙΤ» και ειδικότερα στη 2η διαχειριστική ενότητα, που θα χωροθετηθεί στη θέση «χωρίο Καλλιρρόη», προβλέπεται η δημιουργία ΜΕΑ μετά ΧΥΤΥ, όπου θα επεξεργάζονται κατά ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα 150.000 τόνοι το έτος και για 28 χρόνια. Ως εκ τούτου, αφού το υπόλειμμα από τα απορρίμματα μετά την επεξεργασία τους θα είναι κατά το ελάχιστο 150.000 τόνοι το έτος είναι προφανές ότι δεν εφαρμόζεται και για 28 έτη δεν θα εφαρμοστεί η χωριστή συλλογή των αποβλήτων.
2). Σχετικά με την «αρχή πληρώνω όσο πετάω», αυτή θα πρέπει να εφαρμοστεί ομοίως από 01.01.2022 και σε δήμους κάτω των 20.000 κατοίκων. Η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για το έτος 2028 είναι ιδιαιτέρως μακρινή και η πρόβλεψη για δήμους μόνο άνω των 20.000 κατοίκων θα αποκλείσει πολλές περιοχές της χώρας μας, οι οποίες κατοικούνται μεν από μικρότερο αριθμό πολιτών αλλά διαθέτουν ιδιαίτερης σημασίας αγροτική παραγωγή και μέρη ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Ειδικότερα, εάν η εφαρμογή της εν λόγω αρχής προβλεφτεί να εφαρμοστεί στο απώτερο μέλλον και όχι άμεσα θα δοθεί περιθώριο σε μεγάλα έργα στρατηγικής σημασίας για τη διαχείριση αποβλήτων, όπως το ανωτέρω, ήτοι η «Ολοκληρωμένη Διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου με ΣΔΙΤ», να χρεώνουν τους δημότες με απαράδεκτα κόστη ανεξάρτητα από το εάν αυτοί παράγουν απορρίμματα. Ειδικότερα, για τη διαχειριστική μονάδα που θα χωροθετηθεί στη θέση «χωρίο Καλλιρρόη» η ανάδοχος εταιρεία θα εξασφαλίζει εισπράξεις κατ’ ελάχιστον, για 150.000 τόνους ετησίως και για 28 χρόνια, ανεξάρτητα από το εάν θα ανακυκλώνουν οι κάτοικοι τα απορρίμματά τους πριν τα πετάξουν. Περαιτέρω, επειδή το εν λόγω έργο έχει χαρακτηριστεί ως μεγάλο έργο, μη εφαρμοσμένης «της αρχής της εγγύτητας», η εφαρμογή της αρχής «πληρώνω όσο πετάω» θα πρέπει να είναι επιβεβλημένη ανεξάρτητα από τον αριθμό των κατοίκων του ΟΤΑ.

Με εκτίμηση,
Ο Σύλλογος με την επωνυμία ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΑΛΛΙΡΡΟΪΤΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ»- Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ», με έδρα στην Αθήνα,
Ο Σύλλογος με την επωνυμία «ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΙΩΝ- Ο ΆΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ», με έδρα στην Αθήνα,
Ο Σύλλογος με την επωνυμία «ΒΑΣΙΛΙΚΑΙΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ-Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ», με έδρα στην Αθήνα.

Εισαγωγή
Το σχέδιο νόμου που δημοσιεύθηκε για διαβούλευση στις 03.06.2021 συμφωνούμε ότι προσπαθεί να βελτιώσει την ισχύουσα μέχρι σήμερα νομοθεσία σχετικά με την ορθή περιβαλλοντικά διαχείριση των στερεών, μη επικινδύνων αποβλήτων, σε σχέση μάλιστα με την αρχική δημοσίευση του σχεδίου νόμου για διαβούλευση τον Νοέμβριο του 2020. Ενσωματώνει και εναρμονίζει την Ελληνική νομοθεσία με το μεγαλύτερο μέρος των πρόσφατων Ευρωπαϊκών οδηγιών.

Ως Οικολόγοι Πράσινοι εντοπίζουμε κρίσιμα αρνητικά σημεία στο υπό τελική διαβούλευση Νομοσχέδιο, για τα οποία θα τοποθετηθύμε το επόμενο διάστημα πολιτικά μέσα και από αποφάσεις των πολιτικών οργάνων μας, που θα δημοσιοποιηθούν εδώ:
^[1]
(Στο λινκ θα βρείτε ήδη και προηγούμενες θέσεις για τη διαχείριση των στερεών, μη επικίνδυνων αποβλήτων των Οικολόγων Πράσινων)
Βασικά σημεία της αντίθεσής μας:
• Η επιμονή στην καύση σύμμεικτων αποβλήτων, τη χωροθέτηση με ευθύνη του ΥΠΕΝ και τη χρηματοδότηση μεγάλων τέτοιων εγκαταστάσεων, που όχι μόνο θα λειτουργήσουν ως αντικίνητρο για τη χωριστή διαλογή αλλά θα επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και τους πολίτες της χώρας, με δεδομένη την αντίρρηση της ΕΕ να εξασφαλίσει χρηματοδότηση τους.
• Το χαμηλό τέλος ταφής όπως θεσπίζεται
• Η μη πρόβλεψη για την απαιτούμενη ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου του ΕΟΑΝ
• Η μη πρόβλεψη για διαφοροποίηση εισφορών παραγωγών ανάλογα με τις επιλογή ανακυκλώσιμων υλικών και τις δυνατότητες επανάχρησής τους, ειδικότερα για τα πλαστικά.

Υπάρχουν όμως σημεία της τροποποιημένης οδηγίας 2008/98/ΕΚ , και ειδικότερα τα σημεία όπου η οδηγία (ΕΕ) 2018/851 δίνει περιθώριο στα κράτη μέλη να εναρμονίσουν συγκεκριμένα άρθρα λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους-μέλους αλλά και τον βαθμό ωριμότητας του κράτους-μέλους σε σχέση με την διαχείριση του κάθε ρεύματος αποβλήτου, τα οποία κατά την άποψη μας επιδέχονται τεχνική βελτίωση σε σχέση με το κείμενο που δημοσιεύθηκε. Επισημαίνονται 6 σημεία και ακολουθεί η ανάλυση τους.

 
Σημεία και προτάσεις επί του νομοσχεδίου
Σημείο 1
Σύνδεση Εναλλακτικής διαχείρισης Αποβλήτων με Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ) και την λειτουργία των ΣΣΕΔ
Σχετικά άρθρα: 4, 8 , 9 παρ.2, 9 παρ.4, 11 παρ.1, 11 παρ.1γ, 12 παρ.14 του νομοσχεδίου
Στο νομοσχέδιο γίνεται ευθεία σύνδεση με την Διευρυμένη Ευθύνη του Παραγωγού και τα προγράμματα που θα πρέπει να θεσπιστούν ώστε να “λειτουργήσει” η εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων.
Σύμφωνα με το άρθρο 4:
[«Εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων»: οι εργασίες συλλογής, στις οποίες περιλαμβάνεται και η εγγυοδοσία, καθώς και οι εργασίες μεταφοράς, μεταφόρτωσης, αποθήκευσης, προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωσης και κάθε άλλο είδος ανάκτησης των χρησιμοποιημένων συσκευασιών πολλαπλής χρήσης ή των αποβλήτων των συσκευασιών και προϊόντων για τα οποία έχει θεσπιστεί ΠΔΕΠ.
«Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ)»: η οργάνωση σε ατομική ή συλλογική βάση της εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο οικείο ΠΔΕΠ. Τα ΣΕΔ εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς δημόσιου συμφέροντος.]
Σύμφωνα με το άρθρο 8:
[Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, προκειμένου να ενισχυθούν η επαναχρησιμοποίηση και πρόληψη, η ανακύκλωση και άλλες μορφές ανάκτησης αποβλήτων, μπορούν να λαμβάνονται μέτρα για να εξασφαλισθεί ότι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία κατ’ επάγγελμα παράγουν, αναπτύσσουν, παρασκευάζουν, μεταποιούν, επεξεργάζονται, πωλούν ή εισάγουν προϊόντα, φέρουν διευρυμένη ευθύνη παραγωγού. Τα μέτρα αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν την αποδοχή των επιστρεφόμενων προϊόντων και των αποβλήτων που παραμένουν μετά από τη χρήση των προϊόντων αυτών, καθώς και τη συνακόλουθη διαχείριση των αποβλήτων και την οικονομική ευθύνη για τις δραστηριότητες αυτές. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται η υποχρέωση για την παροχή διαθέσιμων στο κοινό πληροφοριών σχετικά με τον βαθμό στον οποίο το προϊόν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί.
Εάν αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν τη θέσπιση Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ), ισχύουν οι γενικές ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 9 και εξειδικεύονται περαιτέρω στα άρθρα 11 έως 14, με την επιφύλαξη του ν. 4736/2020.]
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.2:
[2. Κάθε ΣΕΔ:
α) διαθέτει σαφώς καθορισμένη κάλυψη σε γεωγραφικό επίπεδο και σε επίπεδο προϊόντων και υλικών χωρίς να περιορίζεται σε περιοχές, σε προϊόντα και σε υλικά όπου η συλλογή και η διαχείριση των αποβλήτων είναι οι περισσότερο επικερδείς – ειδική πρόβλεψη απαιτείται για τα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές,
β) προσφέρει κατάλληλη διαθεσιμότητα συστημάτων συλλογής αποβλήτων στις περιοχές, στα προϊόντα και τα υλικά που αναφέρονται στην περ. α’,
γ) διαθέτει τα αναγκαία οικονομικά μέσα ή τα οικονομικά και οργανωτικά μέσα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού.]
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.4:
[Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων των παρ. 1 έως 3 συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας των ΣΕΔ εποπτεύεται από τον Ε.Ο.ΑΝ.. Ο Ε.Ο.ΑΝ. εφαρμόζει κατάλληλο πλαίσιο παρακολούθησης, εποπτείας και επιβολής, με σκοπό να διασφαλισθεί ότι οι παραγωγοί προϊόντων και τα ΣΕΔ εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, μεταξύ άλλων στην περίπτωση πωλήσεων εξ αποστάσεως, ότι τα χρηματοδοτικά μέσα χρησιμοποιούνται με δέοντα τρόπο και ότι όλοι οι φορείς που μετέχουν στην εφαρμογή των ΠΔΕΠ υποβάλλουν αξιόπιστα στοιχεία.]
Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ.1:
[Οι «υπόχρεοι»:
• παραγωγοί συσκευασίας της παρ. 2 του άρθρου 79,
• παραγωγοί προϊόντων για τα οποία προβλέπεται η λειτουργία ΣΕΔ στο πλαίσιο του οικείου ΠΔΕΠ, καθώς και
• διαχειριστές ΑΕΚΚ
υποχρεούνται να σχεδιάζουν, να οργανώνουν και να λειτουργούν ΣΕΔ σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις της απόφασης της παρ. 1 του άρθρου 8 καθώς και του Μέρους Β σε ότι αφορά στις συσκευασίες.]
Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ.1γ:
[Στην περίπτωση εξ αποστάσεως πώλησης αγαθών μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας τα οποία εμπίπτουν σε ΠΔΕΠ, η υποχρέωση εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του παραγωγού που απορρέουν από ΠΔΕΠ βαρύνει τη διαδικτυακή πλατφόρμα πώλησης εκτός εάν ο πωλητής του αγαθού προσκομίζει στη διαδικτυακή πλατφόρμα πώλησης πιστοποιητικό εγγραφής στο ΕΜΠΑ. Η διαδικτυακή πλατφόρμα πώλησης, μεταξύ άλλων:
• συμβάλλεται με ΣΕΔ,
• εγγράφεται στο ΕΜΠΑ
• καταβάλει χρηματοδοτική εισφορά σύμφωνα με τις προβλέψεις της σχετικής σύμβασης με το ΣΕΔ. Η εισφορά υπολογίζεται με βάση την ποσότητα, το είδος και την κατηγορία των προϊόντων όπως εξειδικεύεται στο οικείο ΠΔΕΠ και διασφαλίζει ότι καλύπτονται όλα τα στοιχεία κόστους της περ. α’ της παρ. 3.]
Σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ.14:
[Σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου από φορέα ΣΣΕΔ που έχει συμπληρώσει δύο (2) έτη λειτουργίας, επιβάλλεται από τον ΕΟΑΝ σχέδιο συμμόρφωσης και, σε περίπτωση που εξακολουθεί η μη επίτευξη του/των ποσοτικού/ών στόχου/ων για πλέον του ενός πλήρους ημερολογιακού έτους, πρόστιμο αναλογικό της απόκλισης από το στόχο. Ειδικότερα, εφόσον η μη επίτευξη του στόχου συνεχίζεται για δεύτερο συνεχόμενο έτος επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο ισούται με το ύψος των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που αντιστοιχεί στο 20% της απόκλισης από το στόχο. Εφόσον η μη επίτευξη του στόχου εξακολουθεί για τρίτο συνεχόμενο έτος επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο ισούται με το ύψος των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που αντιστοιχεί στο 40% της απόκλισης από το στόχο. Εφόσον η μη επίτευξη του στόχου εξακολουθεί για τέταρτο συνεχόμενο έτος επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο ισούται με το ύψος των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που αντιστοιχεί στο 100% της απόκλισης από το στόχο.
Ο/οι ποσοτικός/οι στόχος/οι η μη επίτευξη των οποίων επισύρει την εφαρμογή της παρούσας καθορίζονται στο οικείο ΠΔΕΠ ή στην παρ. 6 του άρθρου 79 και παρατίθενται στην απόφαση έγκρισης του ΣΣΕΔ.]
Το συμπέρασμα μας
Οι ορισμοί που δίνονται στο άρθρο 4 τόσο για την “Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων” όσο και το “Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ)” δηλώνουν ότι προκειμένου να πραγματοποιηθούν εργασίες εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων θα πρέπει πρώτα να έχει θεσπιστεί ΠΔΕΠ για το αντίστοιχο ρεύμα αποβλήτων. Το ίδιο ισχύει και στην οργάνωση Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης αποβλήτων όπου θα πρέπει να λειτουργήσουν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο υφιστάμενο ΠΔΕΠ.
Στα άρθρα που ακολουθούν διαφαίνεται σύγχυση στις έννοιες “μέτρα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού” και “πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού”. Το άρθρο 8 καθιστά σαφές ότι κατά περίπτωση θα κρίνεται εάν απαιτείται η θέσπιση προγράμματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για κάποια ρεύματα αποβλήτων.
Στο άρθρο 12 διαφαίνεται ότι για την μέτρηση επίτευξης του στόχου από ένα φορέα ΣΣΕΔ θα πρέπει να υπάρχει “οικείο’ ΠΔΕΠ.
Παραμένει ασαφές στο άρθρο 9 εάν το “πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού” εννοεί τα μέτρα διευρυμένης ευθύνης ή/και το πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.
Παράλληλα, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, τα άρθρα :
11: Υποχρεώσεις παραγωγών
12: Ρυθμίσεις για τους Φορείς ΣΕΔ
13: Έγκριση λειτουργίας ΣΕΔ
παρουσιάζονται ως εναρμόνιση με τα άρθρα 8 και 8α της οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκαν με την οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Διαφαίνεται η άμεση και άρρηκτη σύνδεση της λειτουργίας των ΣΕΔ με την ύπαρξη και εφαρμογή Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού για το σύνολο των ρευμάτων αποβλήτων για τα οποία λειτουργούν ΣΕΔ. Αυτή η σύνδεση θα δημιουργήσει πολλά προσκόμματα κατά την ερμηνεία της νομοθεσίας για πολλά ρεύματα αποβλήτων.
Η άποψη μας
Θα πρέπει να γίνει σαφής διαχωρισμός των “μέτρων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού” και των “Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού”. Τα μέτρα μπορεί να είναι νομοθετικά και μη νομοθετικά, σύμφωνα με άρθρο 8 παράγραφος 1 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ.
Τα “Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού” είναι η δέσμη κανόνων όπου καθορίζεται με σαφή τρόπο ο ρόλος και οι υποχρεώσεις όλων των φορέων που διαθέτουν αγαθά στην αγορά. Εξετάζουν δε τη διαχείριση του σταδίου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος κατά το οποίο το προϊόν καθίσταται απόβλητο .
Για την εφαρμογή των “μέτρων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού” δεν απαιτείται να υπάρχει θεσπισμένο “Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού”
Σκόπιμο είναι να ωριμάσουν οι συνθήκες, οι οποίες είναι σε πρώιμο στάδιο για πολλές κατηγορίες ρευμάτων προϊόντων /αποβλήτων στην Ελλάδα, πριν θεσπιστούν ΠΔΕΠ.
Η πρόταση μας
1. Επαναδιατύπωση των ορισμών που δίνονται στο άρθρο 4 ώστε να μην απαιτούν την ύπαρξη ΠΔΕΠ.
2. Να επανεξεταστούν τα άρθρα 11, 12 και 13 σε σχέση με τα άρθρα 8 και 8α της οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία (ΕΕ) 2018/851 . Η άμεση σύνδεση διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού με την λειτουργία των ΣΣΕΔ και η ταυτόχρονη ανωριμότητα που υπάρχει για το θέμα αυτό θα οδηγήσει σε νομοθετικές παρερμηνείες.

 
Σημείο 2
Ανάσχεση δημιουργίας Θαλασσίων αποβλήτων. Μια άγνωστη απειλή με πολύ γνωστά στοιχεία.
Σχετικά άρθρα: 9 παράγραφος ιβ οδηγίας 2008/98/ΕΚ
Με τα άρθρα 16 – 22 του σχεδίου Νόμου εναρμονίζεται ένα μεγάλο μέρος του αντίστοιχου άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Εκτός εναρμόνισης παραμένει η παράγραφος ιβ) η οποία αναφέρει αυτολεξεί:
[Τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων. Τα εν λόγω μέτρα, κατ’ ελάχιστο:
ιβ) στοχεύουν στην ανάσχεση της δημιουργίας θαλάσσιων αποβλήτων, ως συνεισφορά́ στον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για την πρόληψη και τη σημαντική́ μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης κάθε είδους]
Η παράγραφος αυτή προστέθηκε στην οδηγία 2008/98/ΕΚ με την τροποποίηση της το 2018 (οδηγία (ΕΕ) 2018/851).
Σύμφωνα με την σκέψη 35 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/851:
[Τα απόβλητα στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι ένα ιδιαίτερα πιεστικό́ πρόβλημα, και τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την ανάσχεση της παραγωγής θαλάσσιων αποβλήτων στην Ένωση, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη του στόχου του θεματολογίου του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη που εγκρίθηκε από́ τη Γενική́ Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, για πρόληψη και σημαντική́ μείωση έως το 2025 της θαλάσσιας ρύπανσης κάθε είδους, ιδίως από́ χερσαίες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων αποβλήτων και της ρύπανσης με θρεπτικές ουσίες. Δεδομένου ότι τα θαλάσσια απόβλητα, και ιδίως τα πλαστικά απόβλητα, προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από χερσαίες δραστηριότητες και προκαλούνται κυρίως από την κακή διαχείριση των στερεών αποβλήτων και την ανεπαρκή υποδομή, από τη ρίψη αποβλήτων από τους πολίτες, και από την έλλειψη ευαισθητοποίησης του κοινού, θα πρέπει στα προγράμματα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων και στα σχέδια διαχείρισης των αποβλήτων να προ¬βλέπονται ειδικά μέτρα. Τα μέτρα αυτά θα συμβάλουν στον στόχο της επίτευξης «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης» στο θαλάσσιο περιβάλλον έως το 2020, όπως ορίζεται στην οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου . Σύμφωνα με την οδηγία αυτή, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να θεσπίσουν ειδικές στρατηγικές και μέτρα και να τα επικαιροποιούν ανά εξαετία. Είναι επίσης υποχρεωμένα να υποβάλλουν τακτικές εκθέσεις, αρχής γενομένης από το 2018, σχετικά με την πρόοδο στη διατήρηση ή την επίτευξη του στόχου για καλή περιβαλλοντική κατάσταση. Τα μέτρα για την αντιμετώπιση των αποβλήτων στην οδηγία 2008/98/ΕΚ θα πρέπει, επομένως, να συντονίζονται με τα μέτρα που απαιτούνται δυνάμει της οδηγίας 2008/56/ΕΚ και της οδηγίας 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.]
Όπως προκύπτει βασικό σημείο της σκέψης αυτής είναι η συμβολή στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και ειδικότερα του στόχου 14.
Σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και ειδικότερα τον 14 , έμφαση δίνεται στα βυθοκορήματα (απόβλητο ΕΚΑ 17 05 06).
Η ρύπανση από τις εργασίες της βυθοκόρησης είναι δυσδιάστατη γιατί αρχικά προσβάλλεται η επιφάνεια του εδάφους και έπειτα η επιφάνεια του κειμένου ιζήματος στο βυθό, άμεσα συναρτώμενη με την εκτέλεση της συστάδας των λιμενικών διαδικασιών. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα επιβαρύνονται από την αποβολή αυξημένων τοξικών ποσοτήτων που πηγάζουν από τις εργασίες εκβάθυνσης και βυθοκόρησης καθώς έχει εκτιμηθεί ότι το 10% των υλικών βυθοκόρησης είναι μέτρια ή σημαντικά επιβαρυμένο με ρύπους από διαφορετικές πηγές .
Η άποψη μας
Η Ελλάδα, τα τελευταία 21 χρόνια δηλαδή απ’ όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων με την απόφαση 2000/532/ΕΚ . έχει “εξαλείψει” την ύπαρξη βυθοκορρημάτων μεταφράζοντας “κατά λάθος” την κατηγορία ΕΚΑ 17 05 06 ως:
• μπάζα εκσκαφών, εκτός εκείνων που αναφέρονται στο 170505
ενώ στο κείμενο της απόφασης είναι:
• dredging spoil other than those mentioned in 170505
Η πρόταση μας
1. επανεξέταση της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία 21 χρόνια με τα βυθοκορρήματα , μια άγνωστη απειλή με πολύ γνωστά στοιχεία.
2. εναρμόνιση του νομοσχεδίου με την παράγραφο ιβ του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ , καθώς η σαφής αναφορά και σύνδεση που γίνεται με την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης δείχνει την βαρύτητα του θέματος αυτού στην διαχείριση των αποβλήτων.

 
Σημείο 3
Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)
Σχετικά άρθρα: 9 Παρ. Α, 13 παρ.1, 4.
Με τέσσερα ουσιώδη άρθρα (5, 6, 11 παρ.1, και 30) επιτυγχάνεται σε σημαντικό βαθμό η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την οδηγία 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων αποτελούν σημαντικό πυλώνα μετατροπής της διαχείρισης των αποβλήτων σε βιώσιμη διαχείριση υλικών με στόχο την προστασία, τη διατήρηση και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την προστασία της υγείας του ανθρώπου, την εξασφάλιση της συνετής, αποδοτικής και ορθολογικής χρησιμοποίησης των φυσικών πόρων, την προαγωγή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, τη βελτίωση της χρήσης ενέργειας, τη δημιουργία νέων οικονομικών ευκαιριών και τη συμβολή στη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα.
Τα παραγόμενα απόβλητα εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων αποτελούν το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων στην Ευρώπη αντιπροσωπεύοντας το 30% των συνολικά παραγόμενων αποβλήτων. Το 2016 παρήχθησαν στην Ευρώπη 923 εκατομμύρια τόνοι ΑΕΚΚ
Στο Νομοσχέδιο , γίνεται προσπάθεια βελτίωσης του υφιστάμενου πλαισίου διαχείρισης ΑΕΚΚ.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. Α :
[Με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, κατ’ αναλογία με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 8, θεσπίζονται αντίστοιχα προγράμματα για τα ΑΕΚΚ, τα οποία:
α) καθορίζουν τους ρόλους και τις υποχρεώσεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών ΑΕΚΚ, των δημόσιων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων διαχείρισης αποβλήτων και των αρμόδιων αρχών,
β) καθορίζουν στόχους διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον των ποσοτικών στόχων της περ. β’ της παρ. 2 του άρθρου 25,
γ) καθιερώνουν σύστημα υποβολής εκθέσεων για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τα παραγόμενα ΑΕΚΚ, καθώς και στοιχεία σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία αυτών προσδιορίζοντας, κατά περίπτωση, τις ροές υλικών των αποβλήτων, όπως επίσης και άλλα στοιχεία σχετικά με τους σκοπούς της περ. β’,
δ) διασφαλίζουν ότι οι κάτοχοι των αποβλήτων στους οποίους απευθύνονται τα ΠΔΕΠ ενημερώνονται σχετικά με τα μέτρα πρόληψης των αποβλήτων και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ΑΕΚΚ,
ε) περιλαμβάνουν μέτρα ή κατευθύνσεις για την οργάνωση των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης σχεδιασμού, οργάνωσης και λειτουργίας ΣΕΔ.]
Η άποψη μας
Πιστεύουμε ότι τόσο νομοθετικά , όσο και επιχειρηματικά η χώρα μας δεν είναι έτοιμη να δημιουργήσει Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού για τα ΑΕΚΚ. Θα μπορούσε να εφαρμόσει μέτρα για συγκεκριμένες κατηγορίες οικοδομικών προιόντων επεκτείνοντας τα μέτρα αυτά σε βάθος χρόνου.
Συνδυάζουμε την άποψη μας αυτή με το γεγονός ότι:
• Το νομοσχέδιο δεν δίνει καθορισμένο πλαίσιο για την σύνταξη των φακέλων αρχικής έγκρισης, ανανέωσης κτλ των ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ καθώς τα εξαιρεί από την εφαρμογή του Παραρτήματος Ι, Μέρους Β, σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ.1 του νομοσχεδίου.
• Το νομοσχέδιο δεν εναρμονίζεται με την περίπτωση δ της παρ.1 του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ , θέτοντας χρονικούς στόχους, στο σκέλος που αφορά τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων. Σημειώνεται ότι η περίπτωση δ, παρ.1 άρθρου 9 οδηγίας 2008/98/ΕΚ εναρμονίζεται στο υπόλοιπο σκέλος της με το άρθρο 18 του Νομοσχεδίου.
• Το νομοσχέδιο δεν εναρμονίζεται με την περίπτωση στ της παρ.1 του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ , θέτοντας χρονικούς στόχους και κατευθυντήριες γραμμές στο σκέλος που αφορά τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων.
Η πρόταση μας
1. Ο προσδιορισμός μέτρων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για συγκεκριμένα οικοδομικά προιόντα ( πχ γυαλί, γυψοσανίδες, πλαστικοί σωλήνες) στην παρούσα φάση.
2. Ο χρονικός προσδιορισμός θέσπισης Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού έως τις 30.12.2024. Την ημερομηνία αυτή προτείνουμε βασιζόμενοι στην παράγραφο 6 του άρθρου 11 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ σύμφωνα με την οποία […έως την 31η Δεκεμβρίου 2024, η Επιτροπή εξετάζει τη σκοπιμότητα να ορίσει στόχους προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσης για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων και τα κλάσματα κάθε υλικού σε αυτά..]
3. Την απάλειψη εξάρτησης ύπαρξης ΠΔΕΠ προκειμένου να οριστεί μια διαδικασία ως εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 του νομοσχεδίου καθώς αντίστοιχα και την απάλειψη εξάρτησης από την ύπαρξη ΠΔΕΠ προκειμένου να λειτουργήσει ένα Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΕΚΚ.

 
Σημείο 4
Βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση. Η πεμπτουσία της ριζικής αναπροσαρμογής των χρηματοδοτικών κεφαλαίων.
Σχετικά άρθρα: 16
Σύμφωνα με το άρθρο 16 του νομοσχεδίου:
[Προωθούνται και υποστηρίζονται μοντέλα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης μέσω:
α) του Εθνικού Σχεδίου Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων του άρθρου 18 του νόμου 3855/2010 (Α’ 95) με την υιοθέτηση κριτηρίων κυκλικότητας και καθορισμό ελάχιστων ποσοτικών στόχων για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων και έργων τα οποία πληρούν τα σχετικά πρότυπα σύμφωνα με τα άρθρα 86 και 87 του νόμου 4412/2016,
β) της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία (υπ’ αριθμ. 81/17.04.2018 απόφαση ΚΥΣΟΙΠ)]
Η πρόταση αυτή ως πρόταση και όχι ως περιεχόμενο εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την παράγραφο 1α του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ.
Η άποψη μας
Ο όρος “μοντέλα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης” δίνεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2020/852 δηλαδή το σύστημα ταξινομίας, (EU Taxonomy system) και ο οποίος έχει αναπροσαρμόσει συνολικά την ροή των χρηματοδοτικών κεφαλαίων, δηλαδή το σύνολο των χρηματοδοτήσεων που αναμένει να λάβει η Ελλάδα την περίοδο 2021-2027. Ειδικότερα στα άρθρα 2,3,9(α), 9(δ) και 9(ε) αναφέρεται τι σημαίνει και τι περιλαμβάνει ο ορισμός μοντέλα βιώσιμης ανάπτυξης. Αρχικός ορισμός είχε δοθεί το 2019. Βασικό επίσης στοιχείο είναι ότι τα μοντέλα αυτά υπολογίζονται για το συνολικό κύκλο ζωής προϊόντων/υλικών/κατασκευών κατ’ εφαρμογή και του άρθρου 4 παρ. 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/851.
Η αναφορά του άρθρου 16 ότι προωθούνται και υποστηρίζονται μοντέλα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης μέσω του Εθνικού Σχεδίου για της ΠΔΣ και της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία, βρίσκεται στην σωστή κατεύθυνση, αλλά αφήνει πολλά σημεία κενά και άλλα χωρίς να έχει λάβει υπόψη την ριζική αλλαγή που έχει επιφέρει ο κανονισμός ταξινομίας. Πιστεύουμε ότι αυτό θα δημιουργήσει μεγάλες καθυστερήσεις στην εκταμίευση των ευρωπαϊκών πόρων την περίοδο 2021-2027
Η πρόταση μας
1. Μέσω του νομοσχεδίου, να καλυφθούν τα κενά που έχουν δημιουργηθεί από την θέσπιση του Εθνικού Σχεδίου για τις ΠΔΣ και της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία, στο θέμα της διαχείρισης αποβλήτων.

 
Σημείο 5
Οι στόχοι που θέτει το νομοσχέδιο
Σχετικά άρθρα: 25 παρ.2 Νομοσχεδίου
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 25 του Νομοσχεδίου :
[Για την επίτευξη των στόχων του παρόντος νόμου και τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, με υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας των πόρων, τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι:
α) η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων, όπως είναι τουλάχιστον το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης στον βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 50% κατά βάρος,
β) η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών επίχωσης όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, εξαιρουμένων των υλικών που απαντώνται στη φύση και τα οποία ορίζονται στην κατηγορία 17 05 04 του καταλόγου αποβλήτων, πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 70% κατά βάρος]
Η άποψη μας
Η παράγραφος α) του νομοσχεδίου είναι ακριβώς τα αναφερόμενα στο άρθρο 11 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ. Βέβαια η αναφορά της οδηγίας είναι ότι ο στόχος αυτός θα πρέπει αν έχει επιτευχθεί μέχρι το 2020 .
Διαγράφοντας μόνο την φράση “έως το 2020” από την επίτευξη του στόχου και αφήνοντας ασαφές το χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη του δημιουργεί προβλήματα σε σχέση με την μέτρηση των στόχων, τόσο εντός Ελλάδας όσο και στις εκθέσεις που υποβάλει η Ελλάδα στην ΕΕ και από τις οποίες κρίνεται μεγάλο μέρος της συνέχισης των χρηματοδοτήσεων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων.
Η οδηγία 2008/98/ΕΚ δίνει το δικαίωμα στα κράτη-μέλη να αναβάλουν τις προθεσμίες για την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται στην παράγραφο 2 στοιχεία γ), δ) και ε) για έως και πέντε έτη, με την προϋπόθεση ότι το εν λόγω κράτος μέλος:
[..α) υπέβαλε σε προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση λιγότερο από το 20 % ή σε υγειονομική ταφή περισσότερο από το 60 % των αστικών αποβλήτων του που παρήχθησαν το 2013, σύμ¬φωνα με τις απαντήσεις στο κοινό ερωτηματολόγιο του ΟΟΣΑ και της Eurostat· και β) το αργότερο 24 μήνες πριν από τη λήξη της σχετικής προθεσμίας που ορίζεται στην παράγραφο 2 στοιχεία γ), δ) ή ε), ενημερώνει την Επιτροπή για την πρόθεσή του να αναβάλει την προθεσμία και υποβάλλει σχέδιο εφαρμογής σύμφωνα με το παράρτημα IVβ.]
Επίσης οι στόχοι που τίθενται για τα έτη 2025, 2030 και 2035 αφορούν μόνο τα αστικά στερεά απόβλητα. Αυτό σημαίνει ότι η παράγραφος α) του νομοσχεδίου με το ασαφές χρονικό πλαίσιο επίτευξης αφήνει περιθώριο να εννοηθεί ότι ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί διασταλτικά σε βάθος χρόνου και δίνει περιθώρια “ερμηνειών” κατά το δοκούν.
Η πρόταση μας
1. Να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον σαφή καθορισμό των στόχων καθώς από την μέτρηση και την επίτευξη τους κρίνονται στοιχεία καθοριστικής σημασίας όπως οι χρηματοδοτήσεις των έργων την περίοδο 2021 – 2027 αλλά και οι διάφορες κυρώσεις ( διοικητικές και ποινικές) που αναφέρονται στο νομοσχέδιο.

 
Σημείο 6
Η χρήση του Ν. 2939/2001 εντός του Νομοσχεδίου και η ταυτόχρονη κατάργηση του.
Σχετικά άρθρα: άρθρο 9 παράγραφος ιβ Νομοσχεδίου
Σύμφωνα με την παράγραφο 1β του άρθρου 9 :
[Τα ΠΔΕΠ που θεσπίζονται σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 8 και το άρθρο 10, συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν θεσπιστεί έως σήμερα δυνάμει του ν. 2939/2001 και του ν. 4736/2020 (A’ 200): καθορίζουν στόχους διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων , με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον των ποσοτικών στόχων που σχετίζονται με ΠΔΕΠ, όπως ορίζονται στον παρόντα, στον Ν.2939/2001 ( Α 179)…]
Σύμφωνα με το άρθρο 118 του νομοσχεδίου ο Ν. 2939/2001 [Καταργείται ο ν. 2939/2001 (Α’ 179) πλην του άρθρου 26. Το Κεφάλαιο Ε’ του ν. 2939/2001 καταργείται από́ την έναρξη ισχύος της κοινής απόφασης του άρθρου 97].
Το άρθρο 26 του Ν. 2939/2001 αφορά την ΕΥΔΑΠ και τις αποζημιώσεις του απολυόμενου προσωπικού(!!). Το άρθρο 97 του νομοσχεδίου αφορά τον ΕΟΑΝ και την στελέχωση του.
Η πρόταση μας
1. Να εξεταστεί με ιδιαίτερη προσοχή εάν μπορεί να καταργηθεί ο Ν.2939/2001 στο σύνολο του για τα θέματα που αφορούν την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων.

Σχολιασμός άρθρου 20:
Η τιμή της μείωσης κατά 30% των παραγόμενων αποβλήτων τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης (σε σχέση με το έτος βάσης 2022) μέχρι το 2030 υπολείπεται αδικαιολόγητα του παγκόσμιου στόχου για μείωση κατά 50%.

Σχολιασμός άρθρου 31:
Παρ. 4: Ανεδαφική η υπόθεση ότι ένα ΚΔΑΥ έχει τον τρόπο να ποσοτικοποιήσει κατά την παραλαβή των αποβλήτων το ποσοστό σύμμικτης ύλης ώστε να επιλέξει την αποδοχή ή μη του φορτίου. Μόνο μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάκτησης είναι δυνατόν να παρθεί μια τέτοια απόφαση. Επιπλέον, χωρίς αυστηρές κυρώσεις στους ΟΤΑ που συλλέγουν τα ανωτέρω φορτία αποβλήτων δεν υπάρχει απολύτως κανένα κίνητρο για ποιοτική ανακύκλωση στην πηγή.
Να απαιτείται ενημέρωση του ΕΟΑΝ για τα φορτία αυτά, που θα συνοδεύεται από επιβολή προστίμων. Το υπόλειμμα να υπόκειται σε επιβολή τέλους ταφής και εισόδου σε ΧΥΤΥ.
Είναι επιτακτική η ΑΜΕΣΗ χωριστή διαλογή και το ΠΟΠ διαφορετικά όλα τα απορρίμματα των ΟΤΑ θα καταλήγουν σε ΜΕΑ ως απόδειξη της αποτυχίας υποστήριξης του ευρωπαϊκού προτύπου κυκλικής οικονομίας και προστασίας του περιβάλλοντος.

Σχολιασμός άρθρου 37:
Δυσάρεστη έως ύποπτη η αναβολή για το μέλλον (έτος 2028) η εφαρμογή του ΠΟΠ για τα οικιακά απόβλητα. Άμεση εφαρμογή του ΠΟΠ το αργότερο μέχρι 01.01.2023 για όλη την ελληνική επικράτεια λόγω επιτακτικής ανάγκης προστασίας του περιβάλλοντος, σε μια χώρα με έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα και διαπλεκόμενα συμφέρονται που στοχεύουν στο κέρδος που παράγεται από το προϊόν «μη ανακυκλώσιμο σκουπίδι».
Σχολιασμός άρθρου 54:
Θα πρέπει να ενσωματωθούν τα επικείμενα ευρωπαϊκά νομοθετήματα σχετικά με την κυκλική οικονομία στα σχέδια διαχείρισης. Όχι απλά «διαχείριση αποβλήτων» αλλά «διαχείριση αποβλήτων με στόχο την κυκλική οικονομία». Τα εν λόγω νομοθετήματα είναι ήδη γνωστά και είναι απορίας άξιο που δεν τίθενται αναφορές σε σχέση με αυτά.

Σχολιασμός άρθρου 57:
Κενή περιεχομένου η απλή αναφορά στη δημιουργία εθνικού προγράμματος πρόληψης χωρίς την οποιαδήποτε δέσμευση σε στόχους. Απαιτούνται συγκεκριμένοι στόχοι μείωσης αστικών αποβλήτων με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και συγκεκριμένους ελέγχους επίτευξης των στόχων. Για παράδειγμα, μείωση των αποβλήτων ανά νοικοκυριό της τάξης του 35% μέχρι το 2030 με έτος βάσης το έτος 2018 με έλεγχο μείωσης για συγκεκριμένες κατηγορίες ρύπων.
Σχολιασμός άρθρου 63:
Ζητάμε από το ΥΠΕΝ να αποσύρει το συγκεκριμένο άρθρο. Με το παρόν άρθρο σχεδόν καταδεικνύεται η εμμονή στη δημιουργία ΜΕΑ και μονάδων καύσης με σκοπό την παραγωγή ενέργειας. Τα απορριματογενή καύσιμα δεν αποτελούν στόχο του ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού συστήματος λόγω και των αντικινήτρων που δημιουργούν για την κυκλική οικονομία και έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τους στόχους μηδενικών εκπομπών άνθρακα έως το έτος 2050. Τα αποτελέσματα θα είναι: 1) Υπερβολικά εθνικά και μόνο κεφάλαια για την εναρμόνιση με την νομοθεσία για την επεξεργασία τους και 2) κίνητρα για παραγκωνισμό της προσπάθειας ανακύκλωσης από τους ΟΤΑ και στην επιστροφή της εύκολης αλλά απαράδεκτης περιβαλλοντικά λύσης των ΜΕΑ.
Παράλληλα, θεωρούμε πως ήρθε η ώρα για σταδιακή κατάργηση της ταφής και καύσης των απορριμμάτων με στόχο το αργότερο έως το 2040 οι ποσότητες απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή ή καύση να μην ξεπερνούν το 10%.
Καλούμε τέλος, το Υπουργείο να αναθεωρήσει τη στρατηγική του για δημιουργία δεκάδων ΜΕΑ σε όλη την Ελλάδα, αλλά να προβεί σε ορθή επιλογή του αριθμού και του μεγέθους των ΜΕΑ στη βάση τήρησης της ιεραρχίας αποβλήτων.

Σχολιασμός άρθρου 67:
Ο έλεγχος είναι το βασικό εργαλείο της δημόσιας διοίκησης προκειμένου να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση των υπόχρεων με τους νόμους του κράτους. Ο έλεγχος στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων είναι όμως από ελάχιστος έως μηδαμινός. Η υποστελέχωση του ΕΟΑΝ και του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, όπως επίσης και οι τεράστιες πιέσεις που δέχονται, εμποδίζουν τον έλεγχο και ακυρώνουν την όποια προσπάθεια επιβολής της τάξης στο διεφθαρμένο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων της χώρας. Επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι ελεγκτές απειλήθηκαν και εμποδίστηκαν με άσκηση βίας όταν προσπάθησαν να ελέγξουν επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων. Η λύση δεν είναι η υποβοήθηση του ΕΟΑΝ από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα (παρ. 3), αλλά η ουσιαστική στελέχωση των πιο πάνω σωμάτων του ελεγκτικού μηχανισμού στον χώρο των αποβλήτων και η πολιτική τους στήριξη για να κάνουν με ακεραιότητα και άφοβα τη δουλειά τους.
Απαιτείται η θέσπιση νέου σώματος καταπολέμησης παρανομιών στα απόβλητα. Το σώμα θα πρέπει να στελεχωθεί από εισαγγελείς, επιθεωρητές περιβάλλοντος και στελέχη των σωμάτων ασφαλείας και να του ανατεθούν οι κατάλληλες αρμοδιότητες για την απρόσκοπτη υλοποίηση του έργου του. Μόνο έτσι θα περιοριστεί η γενικευμένη διαφθορά στον κλάδο.

Το σχέδιο νόμου που δημοσιεύθηκε για διαβούλευση στις 03.06.2021 θεωρούμε ότι προσπαθεί να βελτιώσει την ισχύουσα μέχρι σήμερα νομοθεσία σχετικά με την ορθή περιβαλλοντικά διαχείριση των στερεών, μη επικινδύνων αποβλήτων, και μάλιστα σε σχέση με την αρχική δημοσίευση του σχεδίου νόμου για διαβούλευση τον Νοέμβριο του 2020.
Ενσωματώνει επίσης και εναρμονίζει την Ελληνική νομοθεσία με το μεγαλύτερο μέρος της των πρόσφατων Ευρωπαϊκών Οδηγιών .
Ως Οικολόγοι Πράσινοι εντοπίζουμε κρίσιμα αρνητικά σημεία στο υπό τελική διαβούλευση Νομοσχέδιο, για τα οποία θα τοποθετηθούμε το επόμενο διάστημα πολιτικά μέσα και από αποφάσεις των πολιτικών οργάνων μας, που θα δημοσιοποιηθούν εδώ:
^[1]
(Στο λινκ θα βρείτε ήδη και προηγούμενες θέσεις για τη διαχείριση των στερεών, μη επικίνδυνων αποβλήτων των Οικολόγων Πράσινων)
Βασικά σημεία της αντίθεσής μας:
• Η επιμονή στην καύση σύμμεικτων αποβλήτων, τη χωροθέτηση με ευθύνη του ΥΠΕΝ και τη χρηματοδότηση μεγάλων τέτοιων εγκαταστάσεων, που όχι μόνο θα λειτουργήσουν ως αντικίνητρο για τη χωριστή διαλογή αλλά θα επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και τους πολίτες της χώρας, με δεδομένη την αντίρρηση της ΕΕ να εξασφαλίσει χρηματοδότηση τους.
• Το χαμηλό τέλος ταφής όπως θεσπίζεται
• Η μη πρόβλεψη για την απαιτούμενη ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου του ΕΟΑΝ
• Η μη πρόβλεψη για διαφοροποίηση εισφορών παραγωγών ανάλογα με τις επιλογή ανακυκλώσιμων υλικών και τις δυνατότητες επανάχρησής τους, ειδικότερα για τα πλαστικά
Υπάρχουν όμως σημεία της τροποποιημένης οδηγίας 2008/98/ΕΚ , και ειδικότερα τα σημεία όπου η οδηγία (ΕΕ) 2018/851 δίνει περιθώριο στα κράτη μέλη να εναρμονίσουν συγκεκριμένα άρθρα λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους-μέλους αλλά και τον βαθμό ωριμότητας του κράτους-μέλους σε σχέση με την διαχείριση του κάθε ρεύματος αποβλήτου, τα οποία κατά την άποψη μας επιδέχονται τεχνική βελτίωση σε σχέση με το κείμενο που δημοσιεύθηκε. Επισημαίνονται 6 σημεία και ακολουθεί η ανάλυση τους.

 
Σημεία και προτάσεις επί του νομοσχεδίου
Σημείο 1
Σύνδεση Εναλλακτικής διαχείρισης Αποβλήτων με Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ) και την λειτουργία των ΣΣΕΔ
Σχετικά άρθρα: 4, 8 , 9 παρ.2, 9 παρ.4, 11 παρ.1, 11 παρ.1γ, 12 παρ.14 του νομοσχεδίου
Στο νομοσχέδιο γίνεται ευθεία σύνδεση με την Διευρυμένη Ευθύνη του Παραγωγού και τα προγράμματα που θα πρέπει να θεσπιστούν ώστε να “λειτουργήσει” η εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων.
Σύμφωνα με το άρθρο 4:
[«Εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων»: οι εργασίες συλλογής, στις οποίες περιλαμβάνεται και η εγγυοδοσία, καθώς και οι εργασίες μεταφοράς, μεταφόρτωσης, αποθήκευσης, προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωσης και κάθε άλλο είδος ανάκτησης των χρησιμοποιημένων συσκευασιών πολλαπλής χρήσης ή των αποβλήτων των συσκευασιών και προϊόντων για τα οποία έχει θεσπιστεί ΠΔΕΠ.
«Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ)»: η οργάνωση σε ατομική ή συλλογική βάση της εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο οικείο ΠΔΕΠ. Τα ΣΕΔ εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς δημόσιου συμφέροντος.]
Σύμφωνα με το άρθρο 8:
[Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, προκειμένου να ενισχυθούν η επαναχρησιμοποίηση και πρόληψη, η ανακύκλωση και άλλες μορφές ανάκτησης αποβλήτων, μπορούν να λαμβάνονται μέτρα για να εξασφαλισθεί ότι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία κατ’ επάγγελμα παράγουν, αναπτύσσουν, παρασκευάζουν, μεταποιούν, επεξεργάζονται, πωλούν ή εισάγουν προϊόντα, φέρουν διευρυμένη ευθύνη παραγωγού. Τα μέτρα αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν την αποδοχή των επιστρεφόμενων προϊόντων και των αποβλήτων που παραμένουν μετά από τη χρήση των προϊόντων αυτών, καθώς και τη συνακόλουθη διαχείριση των αποβλήτων και την οικονομική ευθύνη για τις δραστηριότητες αυτές. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται η υποχρέωση για την παροχή διαθέσιμων στο κοινό πληροφοριών σχετικά με τον βαθμό στον οποίο το προϊόν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί.
Εάν αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν τη θέσπιση Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ), ισχύουν οι γενικές ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 9 και εξειδικεύονται περαιτέρω στα άρθρα 11 έως 14, με την επιφύλαξη του ν. 4736/2020.]
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.2:
[2. Κάθε ΣΕΔ:
α) διαθέτει σαφώς καθορισμένη κάλυψη σε γεωγραφικό επίπεδο και σε επίπεδο προϊόντων και υλικών χωρίς να περιορίζεται σε περιοχές, σε προϊόντα και σε υλικά όπου η συλλογή και η διαχείριση των αποβλήτων είναι οι περισσότερο επικερδείς – ειδική πρόβλεψη απαιτείται για τα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές,
β) προσφέρει κατάλληλη διαθεσιμότητα συστημάτων συλλογής αποβλήτων στις περιοχές, στα προϊόντα και τα υλικά που αναφέρονται στην περ. α’,
γ) διαθέτει τα αναγκαία οικονομικά μέσα ή τα οικονομικά και οργανωτικά μέσα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού.]
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.4:
[Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων των παρ. 1 έως 3 συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας των ΣΕΔ εποπτεύεται από τον Ε.Ο.ΑΝ.. Ο Ε.Ο.ΑΝ. εφαρμόζει κατάλληλο πλαίσιο παρακολούθησης, εποπτείας και επιβολής, με σκοπό να διασφαλισθεί ότι οι παραγωγοί προϊόντων και τα ΣΕΔ εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, μεταξύ άλλων στην περίπτωση πωλήσεων εξ αποστάσεως, ότι τα χρηματοδοτικά μέσα χρησιμοποιούνται με δέοντα τρόπο και ότι όλοι οι φορείς που μετέχουν στην εφαρμογή των ΠΔΕΠ υποβάλλουν αξιόπιστα στοιχεία.]
Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ.1:
[Οι «υπόχρεοι»:
• παραγωγοί συσκευασίας της παρ. 2 του άρθρου 79,
• παραγωγοί προϊόντων για τα οποία προβλέπεται η λειτουργία ΣΕΔ στο πλαίσιο του οικείου ΠΔΕΠ, καθώς και
• διαχειριστές ΑΕΚΚ
υποχρεούνται να σχεδιάζουν, να οργανώνουν και να λειτουργούν ΣΕΔ σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις της απόφασης της παρ. 1 του άρθρου 8 καθώς και του Μέρους Β σε ότι αφορά στις συσκευασίες.]
Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ.1γ:
[Στην περίπτωση εξ αποστάσεως πώλησης αγαθών μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας τα οποία εμπίπτουν σε ΠΔΕΠ, η υποχρέωση εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του παραγωγού που απορρέουν από ΠΔΕΠ βαρύνει τη διαδικτυακή πλατφόρμα πώλησης εκτός εάν ο πωλητής του αγαθού προσκομίζει στη διαδικτυακή πλατφόρμα πώλησης πιστοποιητικό εγγραφής στο ΕΜΠΑ. Η διαδικτυακή πλατφόρμα πώλησης, μεταξύ άλλων:
• συμβάλλεται με ΣΕΔ,
• εγγράφεται στο ΕΜΠΑ
• καταβάλει χρηματοδοτική εισφορά σύμφωνα με τις προβλέψεις της σχετικής σύμβασης με το ΣΕΔ. Η εισφορά υπολογίζεται με βάση την ποσότητα, το είδος και την κατηγορία των προϊόντων όπως εξειδικεύεται στο οικείο ΠΔΕΠ και διασφαλίζει ότι καλύπτονται όλα τα στοιχεία κόστους της περ. α’ της παρ. 3.]
Σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ.14:
[Σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου από φορέα ΣΣΕΔ που έχει συμπληρώσει δύο (2) έτη λειτουργίας, επιβάλλεται από τον ΕΟΑΝ σχέδιο συμμόρφωσης και, σε περίπτωση που εξακολουθεί η μη επίτευξη του/των ποσοτικού/ών στόχου/ων για πλέον του ενός πλήρους ημερολογιακού έτους, πρόστιμο αναλογικό της απόκλισης από το στόχο. Ειδικότερα, εφόσον η μη επίτευξη του στόχου συνεχίζεται για δεύτερο συνεχόμενο έτος επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο ισούται με το ύψος των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που αντιστοιχεί στο 20% της απόκλισης από το στόχο. Εφόσον η μη επίτευξη του στόχου εξακολουθεί για τρίτο συνεχόμενο έτος επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο ισούται με το ύψος των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που αντιστοιχεί στο 40% της απόκλισης από το στόχο. Εφόσον η μη επίτευξη του στόχου εξακολουθεί για τέταρτο συνεχόμενο έτος επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο ισούται με το ύψος των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που αντιστοιχεί στο 100% της απόκλισης από το στόχο.
Ο/οι ποσοτικός/οι στόχος/οι η μη επίτευξη των οποίων επισύρει την εφαρμογή της παρούσας καθορίζονται στο οικείο ΠΔΕΠ ή στην παρ. 6 του άρθρου 79 και παρατίθενται στην απόφαση έγκρισης του ΣΣΕΔ.]
Το συμπέρασμα μας
Οι ορισμοί που δίνονται στο άρθρο 4 τόσο για την “Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων” όσο και το “Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ)” δηλώνουν ότι προκειμένου να πραγματοποιηθούν εργασίες εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων θα πρέπει πρώτα να έχει θεσπιστεί ΠΔΕΠ για το αντίστοιχο ρεύμα αποβλήτων. Το ίδιο ισχύει και στην οργάνωση Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης αποβλήτων όπου θα πρέπει να λειτουργήσουν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο υφιστάμενο ΠΔΕΠ.
Στα άρθρα που ακολουθούν διαφαίνεται σύγχυση στις έννοιες “μέτρα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού” και “πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού”. Το άρθρο 8 καθιστά σαφές ότι κατά περίπτωση θα κρίνεται εάν απαιτείται η θέσπιση προγράμματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για κάποια ρεύματα αποβλήτων.
Στο άρθρο 12 διαφαίνεται ότι για την μέτρηση επίτευξης του στόχου από ένα φορέα ΣΣΕΔ θα πρέπει να υπάρχει “οικείο’ ΠΔΕΠ.
Παραμένει ασαφές στο άρθρο 9 εάν το “πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού” εννοεί τα μέτρα διευρυμένης ευθύνης ή/και το πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.
Παράλληλα, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, τα άρθρα :
11: Υποχρεώσεις παραγωγών
12: Ρυθμίσεις για τους Φορείς ΣΕΔ
13: Έγκριση λειτουργίας ΣΕΔ
παρουσιάζονται ως εναρμόνιση με τα άρθρα 8 και 8α της οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκαν με την οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Διαφαίνεται η άμεση και άρρηκτη σύνδεση της λειτουργίας των ΣΕΔ με την ύπαρξη και εφαρμογή Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού για το σύνολο των ρευμάτων αποβλήτων για τα οποία λειτουργούν ΣΕΔ. Αυτή η σύνδεση θα δημιουργήσει πολλά προσκόμματα κατά την ερμηνεία της νομοθεσίας για πολλά ρεύματα αποβλήτων.
Η άποψη μας
Θα πρέπει να γίνει σαφής διαχωρισμός των “μέτρων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού” και των “Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού”. Τα μέτρα μπορεί να είναι νομοθετικά και μη νομοθετικά, σύμφωνα με άρθρο 8 παράγραφος 1 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ.
Τα “Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού” είναι η δέσμη κανόνων όπου καθορίζεται με σαφή τρόπο ο ρόλος και οι υποχρεώσεις όλων των φορέων που διαθέτουν αγαθά στην αγορά. Εξετάζουν δε τη διαχείριση του σταδίου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος κατά το οποίο το προϊόν καθίσταται απόβλητο .
Για την εφαρμογή των “μέτρων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού” δεν απαιτείται να υπάρχει θεσπισμένο “Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού”
Σκόπιμο είναι να ωριμάσουν οι συνθήκες, οι οποίες είναι σε πρώιμο στάδιο για πολλές κατηγορίες ρευμάτων προϊόντων /αποβλήτων στην Ελλάδα, πριν θεσπιστούν ΠΔΕΠ.
Η πρόταση μας
1. Επαναδιατύπωση των ορισμών που δίνονται στο άρθρο 4 ώστε να μην απαιτούν την ύπαρξη ΠΔΕΠ.
2. Να επανεξεταστούν τα άρθρα 11, 12 και 13 σε σχέση με τα άρθρα 8 και 8α της οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία (ΕΕ) 2018/851 . Η άμεση σύνδεση διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού με την λειτουργία των ΣΣΕΔ και η ταυτόχρονη ανωριμότητα που υπάρχει για το θέμα αυτό θα οδηγήσει σε νομοθετικές παρερμηνείες.

 
Σημείο 2
Ανάσχεση δημιουργίας Θαλασσίων αποβλήτων. Μια άγνωστη απειλή με πολύ γνωστά στοιχεία.
Σχετικά άρθρα: 9 παράγραφος ιβ οδηγίας 2008/98/ΕΚ
Με τα άρθρα 16 – 22 του σχεδίου Νόμου εναρμονίζεται ένα μεγάλο μέρος του αντίστοιχου άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Εκτός εναρμόνισης παραμένει η παράγραφος ιβ) η οποία αναφέρει αυτολεξεί:
[Τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων. Τα εν λόγω μέτρα, κατ’ ελάχιστο:
ιβ) στοχεύουν στην ανάσχεση της δημιουργίας θαλάσσιων αποβλήτων, ως συνεισφορά́ στον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για την πρόληψη και τη σημαντική́ μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης κάθε είδους]
Η παράγραφος αυτή προστέθηκε στην οδηγία 2008/98/ΕΚ με την τροποποίηση της το 2018 (οδηγία (ΕΕ) 2018/851).
Σύμφωνα με την σκέψη 35 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/851:
[Τα απόβλητα στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι ένα ιδιαίτερα πιεστικό́ πρόβλημα, και τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την ανάσχεση της παραγωγής θαλάσσιων αποβλήτων στην Ένωση, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη του στόχου του θεματολογίου του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη που εγκρίθηκε από́ τη Γενική́ Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, για πρόληψη και σημαντική́ μείωση έως το 2025 της θαλάσσιας ρύπανσης κάθε είδους, ιδίως από́ χερσαίες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων αποβλήτων και της ρύπανσης με θρεπτικές ουσίες. Δεδομένου ότι τα θαλάσσια απόβλητα, και ιδίως τα πλαστικά απόβλητα, προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από χερσαίες δραστηριότητες και προκαλούνται κυρίως από την κακή διαχείριση των στερεών αποβλήτων και την ανεπαρκή υποδομή, από τη ρίψη αποβλήτων από τους πολίτες, και από την έλλειψη ευαισθητοποίησης του κοινού, θα πρέπει στα προγράμματα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων και στα σχέδια διαχείρισης των αποβλήτων να προ¬βλέπονται ειδικά μέτρα. Τα μέτρα αυτά θα συμβάλουν στον στόχο της επίτευξης «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης» στο θαλάσσιο περιβάλλον έως το 2020, όπως ορίζεται στην οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου . Σύμφωνα με την οδηγία αυτή, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να θεσπίσουν ειδικές στρατηγικές και μέτρα και να τα επικαιροποιούν ανά εξαετία. Είναι επίσης υποχρεωμένα να υποβάλλουν τακτικές εκθέσεις, αρχής γενομένης από το 2018, σχετικά με την πρόοδο στη διατήρηση ή την επίτευξη του στόχου για καλή περιβαλλοντική κατάσταση. Τα μέτρα για την αντιμετώπιση των αποβλήτων στην οδηγία 2008/98/ΕΚ θα πρέπει, επομένως, να συντονίζονται με τα μέτρα που απαιτούνται δυνάμει της οδηγίας 2008/56/ΕΚ και της οδηγίας 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.]
Όπως προκύπτει βασικό σημείο της σκέψης αυτής είναι η συμβολή στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και ειδικότερα του στόχου 14.
Σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και ειδικότερα τον 14 , έμφαση δίνεται στα βυθοκορήματα (απόβλητο ΕΚΑ 17 05 06).
Η ρύπανση από τις εργασίες της βυθοκόρησης είναι δυσδιάστατη γιατί αρχικά προσβάλλεται η επιφάνεια του εδάφους και έπειτα η επιφάνεια του κειμένου ιζήματος στο βυθό, άμεσα συναρτώμενη με την εκτέλεση της συστάδας των λιμενικών διαδικασιών. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα επιβαρύνονται από την αποβολή αυξημένων τοξικών ποσοτήτων που πηγάζουν από τις εργασίες εκβάθυνσης και βυθοκόρησης καθώς έχει εκτιμηθεί ότι το 10% των υλικών βυθοκόρησης είναι μέτρια ή σημαντικά επιβαρυμένο με ρύπους από διαφορετικές πηγές .
Η άποψη μας
Η Ελλάδα, τα τελευταία 21 χρόνια δηλαδή απ’ όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων με την απόφαση 2000/532/ΕΚ . έχει “εξαλείψει” την ύπαρξη βυθοκορρημάτων μεταφράζοντας “κατά λάθος” την κατηγορία ΕΚΑ 17 05 06 ως:
• μπάζα εκσκαφών, εκτός εκείνων που αναφέρονται στο 170505
ενώ στο κείμενο της απόφασης είναι:
• dredging spoil other than those mentioned in 170505
Η πρόταση μας
1. επανεξέταση της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία 21 χρόνια με τα βυθοκορρήματα , μια άγνωστη απειλή με πολύ γνωστά στοιχεία.
2. εναρμόνιση του νομοσχεδίου με την παράγραφο ιβ του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ , καθώς η σαφής αναφορά και σύνδεση που γίνεται με την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης δείχνει την βαρύτητα του θέματος αυτού στην διαχείριση των αποβλήτων.

 
Σημείο 3
Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)
Σχετικά άρθρα: 9 Παρ. Α, 13 παρ.1, 4.
Με τέσσερα ουσιώδη άρθρα (5, 6, 11 παρ.1, και 30) επιτυγχάνεται σε σημαντικό βαθμό η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την οδηγία 2008/98/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων αποτελούν σημαντικό πυλώνα μετατροπής της διαχείρισης των αποβλήτων σε βιώσιμη διαχείριση υλικών με στόχο την προστασία, τη διατήρηση και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την προστασία της υγείας του ανθρώπου, την εξασφάλιση της συνετής, αποδοτικής και ορθολογικής χρησιμοποίησης των φυσικών πόρων, την προαγωγή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, τη βελτίωση της χρήσης ενέργειας, τη δημιουργία νέων οικονομικών ευκαιριών και τη συμβολή στη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα.
Τα παραγόμενα απόβλητα εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων αποτελούν το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων στην Ευρώπη αντιπροσωπεύοντας το 30% των συνολικά παραγόμενων αποβλήτων. Το 2016 παρήχθησαν στην Ευρώπη 923 εκατομμύρια τόνοι ΑΕΚΚ
Στο Νομοσχέδιο , γίνεται προσπάθεια βελτίωσης του υφιστάμενου πλαισίου διαχείρισης ΑΕΚΚ.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. Α :
[Με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, κατ’ αναλογία με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 8, θεσπίζονται αντίστοιχα προγράμματα για τα ΑΕΚΚ, τα οποία:
α) καθορίζουν τους ρόλους και τις υποχρεώσεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών ΑΕΚΚ, των δημόσιων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων διαχείρισης αποβλήτων και των αρμόδιων αρχών,
β) καθορίζουν στόχους διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον των ποσοτικών στόχων της περ. β’ της παρ. 2 του άρθρου 25,
γ) καθιερώνουν σύστημα υποβολής εκθέσεων για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τα παραγόμενα ΑΕΚΚ, καθώς και στοιχεία σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία αυτών προσδιορίζοντας, κατά περίπτωση, τις ροές υλικών των αποβλήτων, όπως επίσης και άλλα στοιχεία σχετικά με τους σκοπούς της περ. β’,
δ) διασφαλίζουν ότι οι κάτοχοι των αποβλήτων στους οποίους απευθύνονται τα ΠΔΕΠ ενημερώνονται σχετικά με τα μέτρα πρόληψης των αποβλήτων και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ΑΕΚΚ,
ε) περιλαμβάνουν μέτρα ή κατευθύνσεις για την οργάνωση των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης σχεδιασμού, οργάνωσης και λειτουργίας ΣΕΔ.]
Η άποψη μας
Πιστεύουμε ότι τόσο νομοθετικά , όσο και επιχειρηματικά η χώρα μας δεν είναι έτοιμη να δημιουργήσει Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού για τα ΑΕΚΚ. Θα μπορούσε να εφαρμόσει μέτρα για συγκεκριμένες κατηγορίες οικοδομικών προιόντων επεκτείνοντας τα μέτρα αυτά σε βάθος χρόνου.
Συνδυάζουμε την άποψη μας αυτή με το γεγονός ότι:
• Το νομοσχέδιο δεν δίνει καθορισμένο πλαίσιο για την σύνταξη των φακέλων αρχικής έγκρισης, ανανέωσης κτλ των ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ καθώς τα εξαιρεί από την εφαρμογή του Παραρτήματος Ι, Μέρους Β, σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ.1 του νομοσχεδίου.
• Το νομοσχέδιο δεν εναρμονίζεται με την περίπτωση δ της παρ.1 του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ , θέτοντας χρονικούς στόχους, στο σκέλος που αφορά τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων. Σημειώνεται ότι η περίπτωση δ, παρ.1 άρθρου 9 οδηγίας 2008/98/ΕΚ εναρμονίζεται στο υπόλοιπο σκέλος της με το άρθρο 18 του Νομοσχεδίου.
• Το νομοσχέδιο δεν εναρμονίζεται με την περίπτωση στ της παρ.1 του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ , θέτοντας χρονικούς στόχους και κατευθυντήριες γραμμές στο σκέλος που αφορά τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων.
Η πρόταση μας
1. Ο προσδιορισμός μέτρων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για συγκεκριμένα οικοδομικά προιόντα ( πχ γυαλί, γυψοσανίδες, πλαστικοί σωλήνες) στην παρούσα φάση.
2. Ο χρονικός προσδιορισμός θέσπισης Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού έως τις 30.12.2024. Την ημερομηνία αυτή προτείνουμε βασιζόμενοι στην παράγραφο 6 του άρθρου 11 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ σύμφωνα με την οποία […έως την 31η Δεκεμβρίου 2024, η Επιτροπή εξετάζει τη σκοπιμότητα να ορίσει στόχους προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσης για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων και τα κλάσματα κάθε υλικού σε αυτά..]
3. Την απάλειψη εξάρτησης ύπαρξης ΠΔΕΠ προκειμένου να οριστεί μια διαδικασία ως εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 του νομοσχεδίου καθώς αντίστοιχα και την απάλειψη εξάρτησης από την ύπαρξη ΠΔΕΠ προκειμένου να λειτουργήσει ένα Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΕΚΚ.

 
Σημείο 4
Βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση. Η πεμπτουσία της ριζικής αναπροσαρμογής των χρηματοδοτικών κεφαλαίων.
Σχετικά άρθρα: 16
Σύμφωνα με το άρθρο 16 του νομοσχεδίου:
[Προωθούνται και υποστηρίζονται μοντέλα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης μέσω:
α) του Εθνικού Σχεδίου Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων του άρθρου 18 του νόμου 3855/2010 (Α’ 95) με την υιοθέτηση κριτηρίων κυκλικότητας και καθορισμό ελάχιστων ποσοτικών στόχων για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων και έργων τα οποία πληρούν τα σχετικά πρότυπα σύμφωνα με τα άρθρα 86 και 87 του νόμου 4412/2016,
β) της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία (υπ’ αριθμ. 81/17.04.2018 απόφαση ΚΥΣΟΙΠ)]
Η πρόταση αυτή ως πρόταση και όχι ως περιεχόμενο εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την παράγραφο 1α του άρθρου 9 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ.
Η άποψη μας
Ο όρος “μοντέλα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης” δίνεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2020/852 δηλαδή το σύστημα ταξινομίας, (EU Taxonomy system) και ο οποίος έχει αναπροσαρμόσει συνολικά την ροή των χρηματοδοτικών κεφαλαίων, δηλαδή το σύνολο των χρηματοδοτήσεων που αναμένει να λάβει η Ελλάδα την περίοδο 2021-2027. Ειδικότερα στα άρθρα 2,3,9(α), 9(δ) και 9(ε) αναφέρεται τι σημαίνει και τι περιλαμβάνει ο ορισμός μοντέλα βιώσιμης ανάπτυξης. Αρχικός ορισμός είχε δοθεί το 2019. Βασικό επίσης στοιχείο είναι ότι τα μοντέλα αυτά υπολογίζονται για το συνολικό κύκλο ζωής προϊόντων/υλικών/κατασκευών κατ’ εφαρμογή και του άρθρου 4 παρ. 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/851.
Η αναφορά του άρθρου 16 ότι προωθούνται και υποστηρίζονται μοντέλα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης μέσω του Εθνικού Σχεδίου για της ΠΔΣ και της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία, βρίσκεται στην σωστή κατεύθυνση, αλλά αφήνει πολλά σημεία κενά και άλλα χωρίς να έχει λάβει υπόψη την ριζική αλλαγή που έχει επιφέρει ο κανονισμός ταξινομίας. Πιστεύουμε ότι αυτό θα δημιουργήσει μεγάλες καθυστερήσεις στην εκταμίευση των ευρωπαϊκών πόρων την περίοδο 2021-2027
Η πρόταση μας
1. Μέσω του νομοσχεδίου, να καλυφθούν τα κενά που έχουν δημιουργηθεί από την θέσπιση του Εθνικού Σχεδίου για τις ΠΔΣ και της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία, στο θέμα της διαχείρισης αποβλήτων.

 
Σημείο 5
Οι στόχοι που θέτει το νομοσχέδιο
Σχετικά άρθρα: 25 παρ.2 Νομοσχεδίου
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 25 του Νομοσχεδίου :
[Για την επίτευξη των στόχων του παρόντος νόμου και τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, με υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας των πόρων, τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι:
α) η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων, όπως είναι τουλάχιστον το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης στον βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 50% κατά βάρος,
β) η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών επίχωσης όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, εξαιρουμένων των υλικών που απαντώνται στη φύση και τα οποία ορίζονται στην κατηγορία 17 05 04 του καταλόγου αποβλήτων, πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 70% κατά βάρος]
Η άποψη μας
Η παράγραφος α) του νομοσχεδίου είναι ακριβώς τα αναφερόμενα στο άρθρο 11 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ. Βέβαια η αναφορά της οδηγίας είναι ότι ο στόχος αυτός θα πρέπει αν έχει επιτευχθεί μέχρι το 2020 .
Διαγράφοντας μόνο την φράση “έως το 2020” από την επίτευξη του στόχου και αφήνοντας ασαφές το χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη του δημιουργεί προβλήματα σε σχέση με την μέτρηση των στόχων, τόσο εντός Ελλάδας όσο και στις εκθέσεις που υποβάλει η Ελλάδα στην ΕΕ και από τις οποίες κρίνεται μεγάλο μέρος της συνέχισης των χρηματοδοτήσεων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων.
Η οδηγία 2008/98/ΕΚ δίνει το δικαίωμα στα κράτη-μέλη να αναβάλουν τις προθεσμίες για την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται στην παράγραφο 2 στοιχεία γ), δ) και ε) για έως και πέντε έτη, με την προϋπόθεση ότι το εν λόγω κράτος μέλος:
[..α) υπέβαλε σε προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση λιγότερο από το 20 % ή σε υγειονομική ταφή περισσότερο από το 60 % των αστικών αποβλήτων του που παρήχθησαν το 2013, σύμ¬φωνα με τις απαντήσεις στο κοινό ερωτηματολόγιο του ΟΟΣΑ και της Eurostat· και β) το αργότερο 24 μήνες πριν από τη λήξη της σχετικής προθεσμίας που ορίζεται στην παράγραφο 2 στοιχεία γ), δ) ή ε), ενημερώνει την Επιτροπή για την πρόθεσή του να αναβάλει την προθεσμία και υποβάλλει σχέδιο εφαρμογής σύμφωνα με το παράρτημα IVβ.]
Επίσης οι στόχοι που τίθενται για τα έτη 2025, 2030 και 2035 αφορούν μόνο τα αστικά στερεά απόβλητα. Αυτό σημαίνει ότι η παράγραφος α) του νομοσχεδίου με το ασαφές χρονικό πλαίσιο επίτευξης αφήνει περιθώριο να εννοηθεί ότι ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί διασταλτικά σε βάθος χρόνου και δίνει περιθώρια “ερμηνειών” κατά το δοκούν.
Η πρόταση μας
1. Να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον σαφή καθορισμό των στόχων καθώς από την μέτρηση και την επίτευξη τους κρίνονται στοιχεία καθοριστικής σημασίας όπως οι χρηματοδοτήσεις των έργων την περίοδο 2021 – 2027 αλλά και οι διάφορες κυρώσεις ( διοικητικές και ποινικές) που αναφέρονται στο νομοσχέδιο.

 
Σημείο 6
Η χρήση του Ν. 2939/2001 εντός του Νομοσχεδίου και η ταυτόχρονη κατάργηση του.
Σχετικά άρθρα: άρθρο 9 παράγραφος ιβ Νομοσχεδίου
Σύμφωνα με την παράγραφο 1β του άρθρου 9 :
[Τα ΠΔΕΠ που θεσπίζονται σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 8 και το άρθρο 10, συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν θεσπιστεί έως σήμερα δυνάμει του ν. 2939/2001 και του ν. 4736/2020 (A’ 200): καθορίζουν στόχους διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων , με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον των ποσοτικών στόχων που σχετίζονται με ΠΔΕΠ, όπως ορίζονται στον παρόντα, στον Ν.2939/2001 ( Α 179)…]
Σύμφωνα με το άρθρο 118 του νομοσχεδίου ο Ν. 2939/2001 [Καταργείται ο ν. 2939/2001 (Α’ 179) πλην του άρθρου 26. Το Κεφάλαιο Ε’ του ν. 2939/2001 καταργείται από́ την έναρξη ισχύος της κοινής απόφασης του άρθρου 97].
Το άρθρο 26 του Ν. 2939/2001 αφορά την ΕΥΔΑΠ και τις αποζημιώσεις του απολυόμενου προσωπικού(!!). Το άρθρο 97 του νομοσχεδίου αφορά τον ΕΟΑΝ και την στελέχωση του.
Η πρόταση μας
1. Να εξεταστεί με ιδιαίτερη προσοχή εάν μπορεί να καταργηθεί ο Ν.2939/2001 στο σύνολο του για τα θέματα που αφορούν την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων.

Θέτουμε τα κάτωθι σχόλια, ειδικότερα για τα άρθρα 25 και 37 του νομοσχεδίου.
1). Η προβλεπόμενη χωριστή συλλογή για χαρτί, μέταλλα, πλαστικά και γυαλί πρέπει να καταστεί υποχρεωτική σε όλη την Επικράτεια. Για τη διασφάλιση της εφαρμογής και της επιβολής της νομοθετικής αυτής πρόβλεψης πρέπει να θεσπιστούν αυστηρές κυρώσεις και έναντι των ΟΤΑ. Η υποχρεωτική χωριστή συλλογή και τα χωριστά ρεύματα θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα και τουλάχιστον από 01.01.2022, καθότι έχουν δρομολογηθεί μεγάλα έργα διαχείρισης αποβλήτων, όπου δεν προβλέπεται ούτε εξειδικεύεται ούτε υπάρχει εγγύηση για την εφαρμογή της χωριστής συλλογής των αποβλήτων.
Συγκεκριμένα, στο μεγάλο έργο και στρατηγική επένδυση «Ολοκληρωμένη Διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου με ΣΔΙΤ» και ειδικότερα στη 2η διαχειριστική ενότητα, που θα χωροθετηθεί στη θέση «χωρίο Καλλιρρόη», προβλέπεται η δημιουργία ΜΕΑ μετά ΧΥΤΥ, όπου θα επεξεργάζονται κατά ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα 150.000 τόνοι το έτος και για 28 χρόνια. Ως εκ τούτου, αφού το υπόλειμμα από τα απορρίμματα μετά την επεξεργασία τους θα είναι κατά το ελάχιστο 150.000 τόνοι το έτος είναι προφανές ότι δεν εφαρμόζεται και για 28 έτη δεν θα εφαρμοστεί η χωριστή συλλογή των αποβλήτων.
2). Σχετικά με την «αρχή πληρώνω όσο πετάω», αυτή θα πρέπει να εφαρμοστεί ομοίως από 01.01.2022 και σε δήμους κάτω των 20.000 κατοίκων. Η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για το έτος 2028 είναι ιδιαιτέρως μακρινή και η πρόβλεψη για δήμους μόνο άνω των 20.000 κατοίκων θα αποκλείσει πολλές περιοχές της χώρας μας, οι οποίες κατοικούνται μεν από μικρότερο αριθμό πολιτών αλλά διαθέτουν ιδιαίτερης σημασίας αγροτική παραγωγή και μέρη ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Ειδικότερα, εάν η εφαρμογή της εν λόγω αρχής προβλεφτεί να εφαρμοστεί στο απώτερο μέλλον και όχι άμεσα θα δοθεί περιθώριο σε μεγάλα έργα στρατηγικής σημασίας για τη διαχείριση αποβλήτων, όπως το ανωτέρω, ήτοι η «Ολοκληρωμένη Διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου με ΣΔΙΤ», να χρεώνουν τους δημότες με απαράδεκτα κόστη ανεξάρτητα από το εάν αυτοί παράγουν απορρίμματα. Ειδικότερα, για τη διαχειριστική μονάδα που θα χωροθετηθεί στη θέση «χωρίο Καλλιρρόη» η ανάδοχος εταιρεία θα εξασφαλίζει εισπράξεις κατ’ ελάχιστον, για 150.000 τόνους ετησίως και για 28 χρόνια, ανεξάρτητα από το εάν θα ανακυκλώνουν οι κάτοικοι τα απορρίμματά τους πριν τα πετάξουν. Περαιτέρω, επειδή το εν λόγω έργο έχει χαρακτηριστεί ως μεγάλο έργο, μη εφαρμοσμένης «της αρχής της εγγύτητας», η εφαρμογή της αρχής «πληρώνω όσο πετάω» θα πρέπει να είναι επιβεβλημένη ανεξάρτητα από τον αριθμό των κατοίκων του ΟΤΑ.
Με εκτίμηση,
Ο Σύλλογος με την επωνυμία «ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΑΛΛΙΡΡΟΪΤΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ- Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ», με έδρα στην Αθήνα,
Ο Σύλλογος με την επωνυμία «ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΙΩΝ- Ο ΆΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ», με έδρα στην Αθήνα,
Ο Σύλλογος με την επωνυμία «ΒΑΣΙΛΙΚΑΙΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ-Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ», με έδρα στην Αθήνα.

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Η ΕΕΔΣΑ έχει καταθέσεις τις θέσεις της στην αρχική διαβούλευση του νομοσχεδίου στις 10/12/2020, στην οποία είχαμε εκφράσει την άποψη μας με επιμέρους επιφυλάξεις.
Η παρούσα μορφή του Σχεδίου Νόμου προς συμπληρωματική διαβούλευση, βελτιώνει επιμέρους θέματα και ως εκ τούτου το Σχέδιο νόμου η άποψη μας παραμένει θετική , αλλά με τις παρακάτω 7 σημαντικές επιμέρους επιφυλάξεις
Θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψη ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχία ενός τόσο δύσκολου εγχειρήματος μετάβασης έως το 2030 στους παρακάτω εμβληματικούς στόχους για τη μείωση της ταφής, την ανακύκλωση, την πρόληψη σπατάλης τροφίμων και τη χωριστή συλλογή φιαλών pet
Με βάση τα παραπάνω, παραθέτουμε στην παρούσα επιστολή τα κυριότερα σημεία προς βελτίωση με τις αντίστοιχες προτάσεις μας:

Άρθρα 5 & 6 – Χαρακτηρισμός υποπροϊόντος ή αποχαρακτηρισμός αποβλήτων
Η διαδικασία χαρακτηρισμού υποπροϊόντος ή αποχαρακτηρισμού αποβλήτων σε περίπτωση μη έκδοσης των εκτελεστικών πράξεων της ΕΕ, πρέπει να υπαχθεί στην αποκλειστική ευθύνη της κεντρικής Υπηρεσίας.

Άρθρο 12- Σύστημα εγγυοδοσίας
Η λειτουργία ενός, ενιαίου συστήματος εγγυοδοσίας πανελλαδικής εμβέλειας με υποχρέωση συμβολής σε αυτό όλων των υπόχρεων παραγωγών, όπως προβλέπεται στο Ν. 4736/2020, προκρίνεται ως η μόνη λύση, ώστε συνολικά να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες απαιτήσεις οργάνωσης του δικτύου συλλογής και δημιουργίας υποδομών που να καλύπτουν και τις ειδικές γεωγραφικές απαιτήσεις, πληθυσμιακή κατανομή της χώρας (π.χ. νησιά, απομακρυσμένες ηπειρωτικές περιοχές). Ο διαχειριστής του DRS θα πρέπει να δύναται να υλοποιήσει την αδιαμεσολάβητη διαχείριση και αξιοποίηση των ανακτώμενων υλικών, προς όφελος της λειτουργικότερης διακυβέρνησης και έλεγχο του κόστους.
Άρθρο 18 – Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης (ΚΔΕΥ)
Ιδιαίτερα θετικές προβλέψεις για τη δημιουργία/χωροθέτηση των ΚΔΕΥ
Είναι ιδιαίτερα πιθανό όμως οι απαιτήσεις για χωροθέτηση ( γενική κατοικία, πολεοδομικό κέντρο- παραγωγικές δραστηριότητες) να οδηγήσουν ελλείψει οικοπέδων – χώρων διαθέσιμων για τους Δήμους , σε αδυναμία υλοποίησης.
Γι’ αυτό προτείνουμε να επιτρέπεται σε χρήσεις ίδιες με τα πράσινα σημεία. Π.χ. να μην απαγορεύεται σε κοινωφελείς χώρους, γι’ αυτό προτείνεται να γίνει αναφορά σε γενική κατοικία αλλά και επιπλέον παραπομπή σε χρήσεις σύμφωνα με το Π.Δ.. 59/2018 (Α’ 114) για τα Πράσινα Σημεία (Μικρά ή Μεγάλα) αλλά και επιπλέον σε εκτός σχεδίου περιοχές.

Άρθρο 20 – Απόβλητα τροφίμων
Προτείνουμε την θέσπιση 2 στόχων μείωσης για τα απόβλητα τροφίμων
Α) κατά 50% -αντί του αναφερόμενου 30% – της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή μέχρι το 2030.
Β) κατά 30% μέχρι το 2025.

Άρθρο 27 – Χωριστή συλλογή και ανακύκλωση στις σχολικές μονάδες
Ιδιαίτερα θετική διάταξη καθώς αφορά στην βιωματική και πρακτική καθημερινή εκπαίδευση των παιδιών για την ανακύκλωση, υποχρέωση κάθε σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να διαθέτει κάδους ή περιέκτες σε συγκεκριμένα σημεία του σχολικού συγκροτήματος για τη χωριστή συλλογή αποβλήτων των ακόλουθων 3 ρευμάτων: απόβλητα συσκευασιών, βιοαπόβλητα, και έντυπο χαρτί.
Προτείνουμε να υπάρχουν διευκρινιστικού χαρακτήρα 2 διατυπώσεις:
Α) τουλάχιστον για τα ανωτέρω 3 ρεύματα, καθώς σε ορισμένους Δήμους υπάρχει δυνατότητα ή μπορεί να υπάρξει στο μέλλον για χωριστή συλλογή σε περισσότερα από 3 ρεύματα,
Β) η υποχρέωση των βιοαποβλήτων υπάρχει όταν ο οικείος Δήμος έχει εγκαταστήσει δίκτυο συλλογής οργανικού, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες στην νομοθεσία υποχρεώσεις του,
Γ) πρόβλεψη για τις συσκευασίες που υπάγονται DRS.

Άρθρο 29 – Ρυθμίσεις για υποδομές επανάχρησης, ανακύκλωσης με ΔΣΠ (Πράσινα Σημεία και ΚΔΕΥ)
Πράσινα Σημεία
Ιδιαίτερα θετικές προβλέψεις για απλοποίηση τόσο αδειοδοτήσεων όσο και τεχνικών προδιαγραφών.
Για αυτό προτείνουμε διευκρίνηση ότι τα 100 τ.μ συνολικής επιφάνειας κτισμάτων
Α) είναι το όριο για έγκριση δόμησης μικρής κλίμακας και όχι το όριο επιτρεπόμενης δόμησης
Β) στο όριο των 100 τ.μ δεν περιλαμβάνονται πέραν των αναφερόμενων ( υπόστεγα κλπ) και τα στέγαστρα.

Άρθρο 31 – Υπολείμματα ΚΔΑΥ
Προτείνουμε η δυνατότητα των φορέων λειτουργίας των ΚΔΑΥ να αρνούνται την παραλαβή εφόσον τα απόβλητα είναι σύμμεικτα από ένα ποσοστό και άνω, θα πρέπει να μετατραπεί σε υποχρέωση, για την ορθή εφαρμογή της χωριστής συλλογής.

Άρθρο 37 – Θέσπιση συστήματος Πληρώνω όσο Πετάω (ΠοΠ)
Θετική εξέλιξη επίσης αποτελεί η θέσπιση συστήματος ΠοΠ από του ΟΤΑ αλλά ως υποχρέωση (2023 μερική και 2028 καθολική) με μεγάλη χρονική καθυστέρηση.
Προτείνονται :
Α) η υποχρέωση όλων των ΟΤΑ να εφαρμόσουν συστήματα ΠοΠ, από 01 Ιανουαρίου 2023 συμπεριλαμβανομένου των βιολογικών αποβλήτων όπου υπάρχει μονάδα επεξεργασίας ( ΜΕΒΑ)
Β) να προβλέπεται ενιαίο πλαίσιο για τις επιλογές εφαρμογής απ’ όλους τους Δήμους της χώρας (πχ υπό την μορφή ΚΥΑ) .

Άρθρο 38 – Τέλος ταφής
Αδιαμφισβήτητα η επιβολή ενιαίου τέλους ταφής είναι θετικό, το αρχικό ύψος του οποίου όμως , από 20 €/tn το έτος 2022 είναι από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε και η κλιμάκωση για την τελική τιμή των 55 €/tn γίνεται με μεγάλη καθυστέρηση το 2027.
Προτείνονται :
Α) Nα αυξηθεί η τιμή εκκίνησης στα 30 €/tn, ώστε το 2023 να ανέλθει στα 35 €/tn και να καλύπτει έστω σε πρώτη φάση ένα μέρος του κόστους της ορθής διαχείρισης των αποβλήτων (επεξεργασίας ή ανάκτησης) ώστε να αποτελεί αντικίνητρο για την ταφή.
Β) Όσον αφορά την τελική τιμή κλιμάκωσης 55 €/tn αυτή να ισχύει από 1.1.2025 και να προστεθεί ο όρος «κατ’ ελάχιστον», παρέχοντας έτσι την δυνατότητα προσαρμογής στο μέλλον εφόσον απαιτηθεί στην πορεία επίτευξης του στόχου για 10% ταφή το 2030.

Φορολογικά/Οικονομικά Κίνητρα
Η έλλειψη παροχής φορολογικών ή άλλων οικονομικών κινήτρων για την ενίσχυση της ζήτησης δευτερογενών υλικών και την ενθάρρυνση του οικολογικού σχεδιασμού προϊόντων αποτελεί σημαντική παράλειψη του ΣΝ και θα πρέπει να τύχει επανεξέτασης, όπως προβλέπει ο νέος Οδικός Χάρτης για την Κυκλική Οικονομία.

Mε εκτίμηση,
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΤΣΙΑΜΠΟΥΛΑΣ
Πρόεδρος ΕΕΔΣΑ

Άρθρο 4 Ιεράρχηση των αποβλήτων (Άρθρο 4 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί με την παρ. 4 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)

Στην παράγραφο 2 και 3 η διατύπωση είναι εξαιρετικά ασαφής. Οι συνολικές επιπτώσεις της παραγωγής και διαχείρισής τους σε τι? Έχει σημειωθεί από έγκριτους γιατρούς πως οι επιπτώσεις της ρύπανσης από τη διαχείριση απορριμμάτων είτε είναι η ταφή είτε η καύση (ενεργειακή αξιοποίηση όπως αρέσκεστε να τη λέτε) είναι αθροιστική και εξαιρετικά επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον μέσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Δυστυχώς, η πρόσφατη έγκριση της ΜΠΕ για την ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής μας αποδεικνύει περίτρανα πως οι συνολικές επιπτώσεις της διαχείρισης απορριμμάτων στην ανθρώπινη υγεία είναι απολύτως δευτερεύουσα και αμελητέα. Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) το ποσοστό των θανάτων από νεοπλασίες στην Δυτική Αττική (Δήμοι Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Μάνδρας- Ειδυλλίας- Ερυθρών, Μεγάρων και Φυλής) παρουσίασε αύξηση της τάξης του 27,5% κατά τα έτη 1999-2014 έναντι 15,4% στην υπόλοιπη Περιφέρεια Αττικής για την ίδια περίοδο. Παρόλα αυτά, με πρόσχημα την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού για μια ακόμα φορά επιλέχθηκε να παραταθεί η λειτουργία και να επεκταθεί, εν δυνάμει, η χωματερή της Φυλής. Το επιχείρημα πως η περιοχή είναι ήδη βεβαρυμένη θα έπρεπε να λειτουργήσει αντίστροφα ως αποτρεπτικό της παράτασης λειτουργίας της. Πώς ορίζετε λοιπόν το καλύτερο από περιβαλλοντικής απόψεως αποτέλεσμα? Η τοποθέτηση του αποτεφρωτήρα νοσοκομειακών αποβλήτων στην Φυλή είναι μια απόφαση που λήφθηκε παράτυπα, από αναρμόδιο όργανο και παρά τις συστάσεις επιστημόνων να μεταφερθεί αλλού ή τουλάχιστον να ψηλώσουν οι καμινάδες ώστε να μην εγκλωβίζονται οι ρύποι στο λεκανοπέδιο της Φυλής, η απραξία και η αδιαφορία επικράτησε.

Όσον αφορά στην παρέκκλιση της ιεράρχησης που θα προκρίνει την ανάκτηση ενέργειας από την καύση αποβλήτων, θα θέλαμε να επισημάνουμε τα εξής:

Κατά την καύση του RDF (Refuse Derived Fuel), το οποίο είναι μία από τις βασικές κατηγορίες καύσιμης ύλης που προβλέπονται από το νέο ΕΣΔΑ, απελευθερώνονται βαρέα μέταλλα, διοξίνες (polychlorodibenzo-p-dioxins – PCDD) και φουράνια (polychlorodibenzo-p-furans – PCDF), ένα σύνολο ουσιών δηλαδή, που θεωρείται επιβλαβές και καρκινογόνο για τον άνθρωπο από αξιόπιστους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο. Η ανησυχητική εικόνα που δημιουργούν οι έρευνες για τις επιπτώσεις έκθεσης στις συγκεκριμένες ουσίες συμπληρώνεται από επιδημιολογική μελέτη μακράς διαρκείας στην Ισπανία, η οποία συσχετίζει τη λειτουργία μονάδων αποτέφρωσης αστικών απορριμμάτων με την ανάπτυξη 33 διαφορετικών τύπων καρκίνου στον πληθυσμό των περιοχών που τις φιλοξενούσαν.
Domingo JL, Rovira J, Nadal M, Schuhmacher M. High cancer risks by exposure to PCDD/Fs in the neighborhood of an Integrated Waste Management Facility. Sci Total Environ. 2017 Dec 31;607-608:63-68. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2017.06.272 (Πρόσβαση 30-1-2021)

Ακόμα μεγαλύτερη είναι η υποβάθμιση σε περιοχές όπου η αποτέφρωση αποβλήτων γίνεται εντός τσιμεντοβιομηχανιών. Πλήθος ερευνών στην Ιταλία, την Ισπανία, την Κορέα και τις Η.Π.Α. καταγράφουν αυξημένη εμφάνιση καρδιαγγειακών και αναπνευστικών παθήσεων καθώς και νεοπλασματικών νόσων για τους πληθυσμούς που κατοικούν κοντά σε βιομηχανίες τσιμέντου.
Bertoldi M, Borgini A, Tittarelli A, Fattore E, Cau A, Fanelli R, Crosignani P. Health effects for the population living near a cement plant: an epidemiological assessment. Environ Int. 2012 May;41:1-7. DOI: 10.1016/j.envint.2011.12.005,
Fano V, Michelozzi P, Ancona C, Capon A, Forastiere F, Perucci CA (2004), ‘Occupational and environmental exposures and lung cancer in an industrialised area in Italy’, Occup Environ Med, 61:757–763. Διαθέσιμο στο ^[2]
García-Pérez J, López-Abente G, Castelló A, González-Sánchez M, Fernández-Navarro P (2015), ‘Cancer mortality in towns in the vicinity of installations for the production of cement, lime, plaster, and magnesium oxide’ Chemosphere 128:103-110. DOI: 10.1016/j.chemosphere.2015.01.020
Ortega-García JA, López-Hernández FA, Cárceles-Álvarez A, Fuster-Soler JL, Sotomayor DI, Ramis R (2017), ‘Childhood cancer in small geographical areas and proximity to air-polluting industries’ Environ Res. 156:63-73. ^[3]
Eom SY, Cho EB, Oh MK, Kweon SS, Nam HS, Kim YD, Kim H (2017), ’Increased incidence of respiratory tract cancers in people living near Portland cement plants in Korea’ Int Arch Occup Environ Health, 90(8):859-864. DOI: 10.1007/s00420-017-1244-9
Legator MS, Singleton CR, Morris DL, Philips DL (1998), ’The health effects of living near cement kilns; a symptom survey in Midlothian, Texas’, Toxicol Ind Health. 14(6):829-42. DOI: 10.1177/074823379801400605
Pronk, A., Nuckols, J.R., De Roos, A.J. et al. Residential proximity to industrial combustion facilities and risk of non-Hodgkin lymphoma: a case–control study. EnvironHealth 12, 20 (2013). ^[4]

Όσον αφορά στην παράγραφο 4 θα θέλαμε να σημειώσουμε πως όταν η περίοδος δημόσιας διαβούλευσης συμπίπτει με το δεκαπενταύγουστο, όπως επιλέχθηκε για το νέο ΕΣΔΑ, κάθε άλλο παρά προωθεί τη συμμετοχή και τη διαφάνεια.

Άρθρο 6 Αποχαρακτηρισμός αποβλήτων και κατάλογος αποβλήτων (Άρθρο 6 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί με την παρ. 6 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Η διαδικασία χαρακτηρισμού επικίνδυνων αποβλήτων ως μη επικίνδυνων και αντιστρόφως χαρακτηρίζεται από ασάφεια και αδιαφάνεια.Παραμένει ασαφές ποιος αποφασίζει, και με βάση ποια αποδεικτικά στοιχεία.
θα πρέπει να οριστεί με ακρίβεια ο τρόπος δημοσίευσης της απόφασης της παρ. 3 του άρθ. 6, καθώς και το περιεχόμενό της, ώστε να τεκμηριώνεται επαρκώς και δημόσια ότι δεν επηρεάζεται δυσμενώς το περιβάλλον και η δημόσια υγεία.

Άρθρο 8 Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού (Άρθρο 8 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί με την παρ. 8 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Για άλλη μια φορά, η ευθύνη των παραγωγών παραμένει ασαφής, γενικόλογη και υποθετική. Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και ο περιορισμός των απορριμμάτων δεν μπορεί να βαρύνει μόνο τον ρυπαίνοντα, που με εξαιρετική μαεστρία δείχνει τον τελικό καταναλωτή. Η παράγραφος 8 του εν λόγω σχεδίου θα έπρεπε να αναφέρει συγκεκριμένα μέτρα για τους παραγωγούς, μεταξύ των οποίων η σαφής και υποχρεωτική σήμανση ανακυκλωσιμότητας. Η συμμετοχή σε ΣΕΔ δεν συνεπάγεται την ανακυκλωσιμοτητα της συσκευασίας. Πρέπει να απαλειφθεί η παραπλανητική σήμανση της ανακυκλωσιμότητας των συσκευασιών και να τεθούν με σαφήνεια χρονικά όρια πέραν των οποίων ό,τι δεν ανακυκλώνεται θα σταματήσει να παράγεται.

Άρθρο 9 Γενικές ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά τα Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ) (Άρθρο 8α της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει προστεθεί με την παρ. 9 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)

Οι ετήσιες εκθέσεις των ΣΕΔ θα πρέπει να αναφέρουν ρητά και δημόσια το ποσοστό των αποβλήτων που ανακυκλώθηκε και όχι απλώς αυτών που οδηγήθηκαν σε ΚΔΑΥ, καθώς και τους ακριβείς αριθμούς των αποβλήτων που παρήχθησαν συνολικά για το έτος αυτό και τι ποσοστό εξ αυτών εμπίπτει στο συγκεκριμένο ΣΕΔ. Επίσης, θα πρέπει να αναφέρονται ποιες είναι οι μονάδες οι οποίες πραγματοποιούν την ανακύκλωση για κάθε χωριστό ρεύμα αποβλήτων, καθώς και πού βρίσκονται οι μονάδες αυτές.

Εξαιρετικά ανησυχητική είναι η επιφύλαξη υπέρ της προστασίας της εμπιστευτικότητας των εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών. Η επίκληση του εμπιστευτικού χαρακτήρα εμπορικών ή βιομηχανικών πληροφοριών δεν μπορεί να αντιταχθεί στην παροχή στο κοινό πληροφοριών σχετικών με εκπομπές στο περιβάλλον.

Άρθρο 11 Υποχρεώσεις παραγωγών (Άρθρο 8 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί με την παρ. 8 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851 και άρθρο 8α της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει προστεθεί με την παρ. 9 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Στην παράγραφο 4 ορίζεται πως: “Η συμμετοχή των υποχρέων της παρ. 1 σε ΣΣΕΔ
α) παρέχει το δικαίωμα στον υπόχρεο να χρησιμοποιεί σήμανση με την ένδειξη που περιγράφεται στη σύμβαση ως απόδειξη της ένταξής του στο ΣΣΕΔ,
β) απαλλάσσει τους υπόχρεους από την ευθύνη της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασιών ή προϊόντων.”

Επαναλαμβάνουμε πως είναι απαραίτητη η υποχρεωτική σήμανση ανακυκλωσιμότητας των προϊόντων. Η συμμετοχή σε ΣΕΔ δεν συνεπάγεται την ανακυκλωσιμοτητα της συσκευασίας. Πρέπει να απαλειφθεί η παραπλανητική σήμανση της ανακυκλωσιμότητας των συσκευασιών.

Επίσης, είναι καταστροφικό το να απαλλάσσονται οι υπόχρεοι από την ευθύνη της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων εαν συμμετέχουν σε ΣΣΕΔ, ειδικά εφόσον έχει πλέον αποδειχθεί πως πολλά ΣΣΕΔ είναι εξαιρετικά ανεπαρκή. Είναι απαραίτητη η διατήρηση της πρόβλεψης για μη-απαλλαγή των υπόχρεων παραγωγών από την ευθύνη εναλλακτικής διαχείρισης στην περίπτωση που η απόκλιση του ΣΣΕΔ με τον οποίο συμβάλλονται είναι μεγαλύτερη του 50%.

Άρθρο 12 Ρυθμίσεις για τους Φορείς ΣΕΔ (Άρθρο 8α της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει προστεθεί με την παρ. 9 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)

Η διαδικασία που προβλέπεται για επιβολή κυρώσεων σε αναποτελεσματικά ΣΕΔ είναι μακρά και έχει ως συνέπεια ένα ανεπαρκές σύστημα να μπορεί να λειτουργεί για αρκετά χρόνια πριν ανακληθεί η άδειά του.

Με την παράγραφο 11 ουσιαστικά καταργείται το ανώτατο όριο που είχε μπει στα αποθεματικά των συστημάτων ανακύκλωσης, με σκοπό να πιέσει για την αξιοποίηση των χρημάτων ,και εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του ΔΣ του ΕΟΑΝ να καθορίζει μέγιστο ποσοστό επιτρεπτού ειδικού αποθεματικού για κάθε κατηγορία ΣΣΕΔ.

Άρθρο 18 Δημιουργία Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (Περ. δ’ της παρ. 1 του άρθρου 9 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει αντικατασταθεί με την παρ. 10 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική η δημιουργία ΚΔΕΥ και για μικρότερους ο.τ.α. και να μην αποτελεί απλά αρμοδιότητα των ΦοΣΔΑ.

Άρθρο 23 Ανάκτηση αποβλήτων (Άρθρο 10 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει αντικατασταθεί με την παρ. 11 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Σύμφωνα με το άρθρο, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία της ανάκτησης τα απόβλητα συλλέγονται χωριστά και δεν αναμιγνύονται με άλλα απόβλητα ή με άλλα υλικά με διαφορετικές ιδιότητες. Ωστόσο επιτρέπονται οι παρεκκλίσεις στην παρ. 3, με ποιο τρόπο θα να διασφαλιστεί ότι σε αυτή την περίπτωση το μη διαχωρισμένο συλλεγόμενο κλάσμα θα περνάει ενδιάμεση διαδικασία διαχωρισμού και δεν θα οδηγείται απευθείας στην ενεργειακή αξιοποίηση, ή στον εμπλουτισμού το κλάσματος προς ενεργειακή αξιοποίηση, διότι έτσι δεν θα επιτυγχάνονται οι στόχοι της ανακύκλωσης. Τέτοιου είδους προβλέψεις καθιστούν την ανακύκλωση που είναι ήδη σε πολύ χαμηλά επίπεδα ακόμα πιο ανέφικτη. Αυτό εξάλλου τεκμηριώνεται και από την εμπειρία χωρών που εφαρμόζουν την ενεργειακή αξιοποίηση εδώ και πολλά χρόνια, όπως η Αγγλία και η Σουηδία.
Στην Αγγλία, από τα απορρίμματα που οδηγούνται σε καύση, θα μπορούσε να ανακυκλωθεί ένα ποσοστό που αγγίζει και το 50%. Στη Σουηδία, μόλις το 10% των πλαστικών απορριμμάτων της ανακυκλώνεται, ενώ το 50% των αστικών απορριμμάτων της οδηγείται σε καύση. Η κατασκευή μονάδων καύσης δεσμεύει την χώρα σε σταθερή αν όχι αυξανόμενη παραγωγή απορριμμάτων και ανοίγει το δρόμο σε εισαγωγές σκουπιδιών. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για τη λειτουργία των ΣΕΔ και των ΚΔΑΥ είναι αναποτελεσματικοί, δεν βελτιώνονται με βάση το παρόν σχέδιο νόμου, ενώ και οι ρυθμίσεις και οι έλεγχοι που αφορούν στη λειτουργία των μονάδων ενεργειακής ανάκτησης είναι εξαιρετικά ελλιπείς. Όχι στην καύση απορριμμάτων.

Άρθρο 25 Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση (Άρθρο 11 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί από την παρ. 12 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Η υποχρεωτική χωριστή συλλογή και τα 4 χωριστά ρεύματα θα πρέπει να καταστούν υποχρεωτικά στο σύνολο της χώρας και σε επίπεδο ΟΤΑ, μέχρι τέλους του 2022 και να μην εναπόκεινται απλώς σε γενικόλογα και για μια ακόμα φορά ασαφή μέτρα που θα λάβει το ΥΠΕΝ. Η χωριστή συλλογή για χαρτί, μέταλλα, πλαστικά, γυαλί προβλέπονταν στην πρότερη νομοθεσία για τα απόβλητα αλλά ουδέποτε επιβλήθηκε. Με τον τρόπο που τίθεται και ειδικά λαμβάνοντας υπόψιν τη μη πρόβλεψη υποχρεωτικού συστήματος χωριστής συλλογής για τις υφιστάμενες οικοδομές με βάση το άρθρο 28, και πάλι προβλέπεται να μείνουν στα χαρτιά τα χωριστά ρεύματα ανακύκλωσης.

Άρθρο 28 Πρόβλεψη χώρου στις νέες οικοδομές για τη συλλογή και αποθήκευση των αστικών αποβλήτων (Παρ. 1 άρθρου 11 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί από την περ. β’ της παρ. 12 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Από το παρόν σχέδιο νόμου απαλείφθηκε και η ελάχιστη πρόβλεψη που υπήρχε στο προηγούμενο για υποχρεωτική συλλογή 2 ρευμάτων αποβλήτων στις υφιστάμενες υποδομές. Αν η πυκνή δόμηση είναι καθιστά την τοποθέτηση χωριστών κάδων αδύνατη, τότε θα πρέπει να θεσπιστεί σύστημα συλλογής πόρτα πόρτα όπως έχει γίνει σε πολλές αντίστοιχες περιοχές της Ευρώπης και τα να δοθούν θετικά κίνητρα στους ο.τ.α. για την υλοποίηση του προγράμματος χωριστής συλλογής αξιοποιώντας τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια αντί να επενδύονται εθνικοί πόροι στην τεχνολογία της ενεργειακής ανάκτησης.

Άρθρο 29 Πράσινα Σημεία (Παρ. 1 άρθρου 11 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί από την περ. β’ της παρ. 12 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851)
Τα Πράσινα Σημεία και ειδικά τα ΚΑΕΔΙΣΠ θα έπρεπε να μπορούν να τοποθετηθούν εντός σχεδίου πόλεως ώστε να μπορούν να επιτελέσουν τους σκοπούς ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.

Άρθρο 42 Αρχές της αυτάρκειας και της εγγύτητας (Άρθρο 16 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ)
Στην παράγραφο 1 αναφέρεται πως “για να προστατευτεί το δίκτυο διαχείρισης των αποβλήτων μπορεί να περιορίζονται οι εισαγωγές αποβλήτων που προορίζονται για αποτεφρωτήρες ταξινομημένους ως ανάκτηση.”
Είναι γνωστό πως οι εξαγωγές σκουπιδιών, ειδικά από τη γείτονα χώρα Ιταλία, γίνονται από κυκλώματα διεφθαρμένα και πως συχνά περιλαμβάνονται επικίνδυνα απόβλητα σε φορτία που τύποις περιέχουν μόνο SRF/RDF. Η καύση απορριμμάτων είναι ακόμα και για το SRF/RDF επικίνδυνη για την υγεία και το περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Ένωση από τον Απρίλιο του 2020 έχει βάλει περιορισμούς στις εξαγωγές εκτός ΕΕ των πρακτικά μη ανακυκλώσιμων πλαστικών, αλλά επιτρέπει την ελεύθερη διακίνησή τους εντός των συνόρων.«EU Promotes Greater Global Responsibility on Plastic Waste – But Not for Internal Market!» (2020), ZeroWasteEurope. Διαθέσιμο στο: ^[5]
Είναι τραγικό λάθος να μετατρέψουμε την Ελλάδα σε υπανάπτυκτη χώρα/αποτεφρωτήρα των μη ανακυκλώσιμων υλικών. Ήδη οι νέες ΜΕΑ που προβλέπει ο νέος ΕΣΔΑ είναι υπερδιαστασιολογημένες και δεν θα λάβουν ευρωπαϊκής επιχορήγησης. Σας καλούμε να μην επιλέξετε την δημιουργία δικτύου ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων και να μην επιτραπεί καμία εισαγωγή απορριμμάτων.

Άρθρο 52 Έκδοση αδειών (Άρθρο 23 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ)

Στην παράγραφο 5 αναφέρεται: “Προϋπόθεση για την έκδοση κάθε άδειας που καλύπτει την αποτέφρωση ή τη συναποτέφρωση με ανάκτηση ενέργειας είναι να πραγματοποιείται η ανάκτηση ενέργειας με υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης, σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ”.

Ωστόσο, το Παράρτημα ΙΙ δεν αναφέρει κάτι σχετικό.

Σχετικά με το επίπεδο ενεργειακής απόδοσης της καύσης απορριμμάτων θα θέλαμε να σημειώσουμε τα εξής:
«ένα βασικό χαρακτηριστικό των τεχνολογιών καύσης απορριμμάτων είναι ο χαμηλός ηλεκτρικός βαθμός απόδοσης που παρουσιάζουν με αποτέλεσμα τα επίπεδα παραγωγής ηλεκτρισμού να μην είναι πολλές φορές τα αναμενόμενα, σε αντίθεση με την παραγωγή θερμότητας που είναι πάρα πολύ υψηλή»Αναλυτικότερα, οι εγκαταστάσεις αυτού του είδους θερμικής επεξεργασίας εμφανίζουν ηλεκτρική και θερμική απόδοση της τάξης του 20% και 55% αντίστοιχα, βλ. Θανόπουλος Σωτήρης (2017), Μελέτη τεχνολογιών για την ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων στο δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα, σ. 46. Διαθέσιμο στο ^[6] .
Θα πρέπει, επίσης, να λάβουμε υπόψιν ότι οι χώρες της βόρειας Ευρώπης, λόγω κλίματος, έχουν καθόλη τη διάρκεια του έτους αυξημένες ανάγκες θερμικής ενέργειας (ατμό). Στην Ελλάδα, όμως, ούτε δίκτυα τηλεθέρμανσης υφίστανται ούτε αντίστοιχου μεγέθους ανάγκη θέρμανσης.
Ταυτόχρονα, συνυπολογίζοντας το αυξημένο κόστος κατασκευής και λειτουργίας των μονάδων παραγωγής του απορριμματογενούς καυσίμου (RDF, SRF κ.α.), αλλά και τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου από τις μονάδες καύσης συγκριτικά με άλλες τεχνολογίες επεξεργασίας απορριμμάτων, φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι το εγχώριο ενεργειακό ισοζύγιο μάλλον επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται από την καύση αποβλήτων.
Αν η κυβέρνηση επιθυμεί να βελτιώσει το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας μέσω επανασχεδιασμού στη διαχείριση απορριμμάτων, μπορεί να επενδύσει στην κατασκευή αποκεντρωμένων μονάδων αναερόβιας ζύμωσης των αστικών απορριμμάτων και την παραγωγή βιοαερίου που θα καλύπτει ανάγκες θέρμανσης δημοσίων κτιρίων και σχολείων, την κίνηση των απορριμματοφόρων και άλλων δημόσιων οχημάτων, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλλει στη μείωση του μεθανίου που προκύπτει από την ταφή των βιοαποβλήτων, αλλά και στην εξοικονόμηση ορυκτών πόρων μέσω της πιο αποτελεσματικής ανακύκλωσης των πλαστικών. Ένας τέτοιος σχεδιασμός θέτει υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα και προάγει τον επανασχεδιασμό των βιομηχανιών προς την κατεύθυνση της παραγωγής ανακυκλώσιμων προϊόντων αλλά και την υιοθέτηση καινοτομιών εξοικονόμησης ενέργειας, αντί να πριμοδοτεί ενεργοβόρες βιομηχανίες παρέχοντάς τους φθηνό καύσιμο, που όμως έχει τεράστιο οικονομικό, υγειονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος για όλους του υπόλοιπους.
Στην παράγραφο 8 αναφέρεται: “Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας των παρ. 6 και 7 υπόκεινται σε έγκριση ή γνωστοποίηση λειτουργίας…”

Δεν είναι δυνατόν να εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων να υπάγονται σε γνωστοποίηση λειτουργίας. Αυτό ανοίγει το δρόμο για απόλυτη ασυδοσία σε έναν τομέα που εγκυμονεί τρομερούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το οικοσύστημα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η’ Ειδικότερες ρυθμίσεις για τη βελτίωση διαχείρισης των αποβλήτων Άρθρο 63 Δημιουργία Δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων
Δεν μπορεί με απλή υπουργική απόφαση να ορίζεται κάθε ειδικός όρος και προϋπόθεση για την εφαρμογή της καύσης απορριμμάτων. Εϊναι μια διαδικασία εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία.