Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• 26 Ιανουαρίου 2022, 21:52 | ΕΛΕΝΗ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗ-ΜΠΡΙΑΣΟΥΛΗ, ομ. καθηγήτρια Π. Αιγαίου

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Το άρθρο 25 παραπέμπει σε δεινότητες που αφορούν όλη την κλίμακα των θεωρητικών και εφαρμοσμένων επιστημών. Εγείρεται το ερώτημα αν οι οργανισμοί και υπηρεσίες που αναφέρονται έχουν κατάλληλη στελέχωση για να αναλάβουν τις μελέτες που αναφέρονται.
  Επιπλέον, εγείρονται σοβαρά θέματα διαθεσιμότητας δεδομένων και κατάλληλων μεθοδολογιών, αβεβαιότητας των προβλέψεων και αδυναμίας απόλυτης εκτίμησης επιπτώσεων μέτρων πολιτικής σε ένα δυναμικό περιβάλλον με ισχυρές διασυνοριακές περιβαλλοντικές και κοινωνικο-οικονομικές διασυνδέσεις.
  Το εδάφ. (ε) είναι ασαφές.
  Εδάφ. 1(ι). Ποιες είναι αυτές οι δράσεις οικονομικής και τεχνολογικής υποστήριξης προς αναπτυσσόμενες χώρες;
  Για το (ια) (εθνικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από το σύνολο της κατανάλωσης ενέργειας ανά κάτοικο και ανά μονάδα ΑΕΠ) ένα ερώτημα είναι πως θα διακριθούν από την κατανάλωση επισκεπτών και τουριστών την τουριστική περίοδο τουλάχιστον.
  Για τους δείκτες που αναφέρονται στο (ιβ) σημειώνονται τα εξής κρίσιμα σημεία:
  (α) δεν αναφέρονται δείκτες για καταβόθρες
  (β) εγκυρότητα και αξιοπιστία των τεχνικών και των δεδομένων με τα οποία υπολογίζονται
  (γ) οι δείκτες που είναι κλάσματα (π.χ. αναγωγή σε μονάδα ΑΕΠ) επηρεάζονται από ταυτόχρονες μεταβολές στον αριθμητή και παρονομαστή λόγω της επίδρασης πολλών ενδογενών και εξωγενών παραγόντων.
  (δ) η ύπαρξη άτυπης οικονομικής δραστηριότητας επηρεάζει κρίσιμα το μέγεθος των δεικτών (ελλείψει πραγματικών δεδομένων), καθιστά προβληματική τη λήψη αποφάσεων και εισάγει αδικίες στην κατανομή του βάρους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (ακόμα κι αν υπάρχει συμφωνία με όλη τη φιλοσοφία και προσέγγιση του εγχειρήματος που υιοθετεί το παρόν σχέδιο νόμου).

• 24 Ιανουαρίου 2022, 15:24 | The Green Tank

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Παρακολούθηση, συμμετοχή του κοινού και διαβούλευση: Το βασικό εργαλείο παρακολούθησης της προόδου σε ό,τι αφορά την επίτευξη των στόχων και την τήρηση των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα είναι η ετήσια έκθεση προόδου, την οποία καταρτίζει ουσιαστικά η διεύθυνση ΚΑΠΑ του ΥΠΕΝ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 25 του σχεδίου κλιματικού νόμου. Το σχέδιο προβλέπει επίσης διαβούλευση διάρκειας 1 μήνα με πολλούς φορείς (όχι όμως τους πολίτες) στον διαδικτυακό τόπο κλιματικού διαλόγου του άρθρου 24, και κατάθεση της έκθεσης από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο κεντρικό κυβερνητικό όργανο χάραξης κλιματικής πολιτικής, δηλαδή την Κυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Ουδετερότητα.

  Η κατάρτιση και οριστικοποίηση της ετήσιας έκθεσης προόδου αποτελεί δηλαδή ουσιαστικά μια γραφειοκρατική ενδο-κυβερνητική διαδικασία που δεν συζητείται ούτε παρουσιάζεται στην κοινωνία και τους πολίτες. Για την σύνταξή της δε, αναπαράγονται δεδομένα από άλλες ετήσιες εκθέσεις που είναι υποχρεωμένη να υποβάλλει η χώρα στο πλαίσιο της συμμόρφωσής της με διάφορες ευρωπαϊκές οδηγίες οι οποίες αναφέρονται αναλυτικά στην παράγραφο 2 του άρθρου 25.

  Με αυτόν τον τρόπο ωστόσο χάνεται σχεδόν ολοσχερώς η κεντρική στόχευση που πρέπει να έχει η ετήσια έκθεση προόδου, δηλαδή η εμπλοκή ολόκληρης της κοινωνίας αλλά και όλων των πολιτικών κομμάτων, στοιχείο που αποτελεί απολύτως απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών στόχων που θέτει ο εθνικός κλιματικός νόμος.

  Σε άλλους κλιματικούς νόμους στην Ευρώπη, όπως της Γαλλίας, της Ολλανδίας και της Ισπανίας, την ευθύνη της υποβολής της ετήσιας έκθεσης έχει η Επιστημονική Επιτροπή ή το Επιστημονικό Συμβούλιο για την Κλιματική Αλλαγή, ενώ στην περίπτωση του κλιματικού νόμου του Ηνωμένου Βασιλείου η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να απαντά στη γνωμάτευση της Επιστημονικής Επιτροπής. Επιπλέον η ετήσια έκθεση συζητείται στη Βουλή μαζί με τον ετήσιο οικονομικό προϋπολογισμό. Επιτυγχάνεται έτσι μεγαλύτερη αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και αντικειμενικότερος έλεγχος του κράτους γύρω από τα πιο βασικά ζητήματα κλιματικής πολιτικής, ενώ τόσο οι πολίτες όσο και οι εκπρόσωποι τους στη Βουλή αποκτούν πολύ καλύτερη εικόνα της κλιματικής πορείας της χώρας.

  Για αυτούς τους λόγους, προτείνεται τροποποίηση της παραγράφου 2 του άρθρου 25 προκειμένου η ετήσια έκθεση προόδου να υποβάλλεται από την Επιστημονική Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής στη Βουλή και να συζητείται από τα πολιτικά κόμματα την ίδια περίοδο που συζητείται και ο ετήσιος οικονομικός προϋπολογισμός. Ειδικότερα, προτείνεται:

  (τροποποίηση παραγράφου 2, άρθρου 25): Η ετήσια έκθεση προόδου της παρ. 1 του παρόντος, μαζί με την αντίστοιχη έκθεση διαβούλευσης της παρ. 1 του άρθρου 24, υποβάλλονται για επεξεργασία και γνωμάτευση στην Επιστημονική Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, η οποία την υποβάλλει στο Ελληνικό Κοινοβούλιο για την καλύτερη ενημέρωση όλων των πολιτικών κομμάτων γύρω από την κλιματική πορεία της χώρας. Στη συνέχεια λαμβάνει χώρα συζήτηση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο την περίοδο που συζητείται και ο ετήσιος οικονομικός προϋπολογισμός.

• 21 Ιανουαρίου 2022, 17:50 | WWF Ελλάς (εκ μέρους συμμαχίας οργανώσεων και φορέων)

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  H ετήσια έκθεση προόδου παίζει κομβικό ρόλο στην εφαρμογή του νομοσχεδίου, και “λαμβάνεται υπόψη” σε διάφορες διαδικασίες λήψης αποφάσεων [πρβλ. άρθ. 8 παρ. 1, και, κατ’ επέκταση, άρθ. 2, καθώς και 24 παρ. 1, 28 παρ. 3 (β)]. Θα ήταν χρήσιμο, συνεπώς, να αξιολογηθεί η πληρότητα του περιεχομένου της, ιδίως ενόψει των απαιτήσεων του Κανονισμού 2018/1999, αλλά και ορισμένων τεχνικών κατευθυντήριων γραμμών του ΟΗΕ (π.χ., απόφαση 5/CP.17, παρ. 15-16). Από την άποψη αυτή, θα μπορούσαν να σημειωθούν τα εξής:

  Η εθνική έκθεση προόδου, όπως προβλέπεται από το νομοσχέδιο, προβλέπει δείκτες μόνο για τον μετριασμό. Όσον αφορά το κρίσιμο κεφάλαιο της προσαρμογής, προβλέπεται μόνο περιγραφή των σχετικών δράσεων και απλή εκτίμηση του ύψους των επενδύσεων [παρ. 1, σημεία (ζ) έως (η)]. Για παράδειγμα, κανένα από τα γενικά μέτρα πολιτικής για την προσαρμογή (βλ. άρθ. 10 παρ. 2) δεν συνοδεύεται από δείκτες στην ετήσια έκθεση προόδου. Έτσι, όμως, χωλαίνει η παρακολούθηση της κρίσιμης παραμέτρου της προσαρμογής, και αποδυναμώνεται η αναλυτική βάση των μέτρων και πολιτικών.

  Ακόμα και στον τομέα του μετριασμού, κρίσιμες διαστάσεις – όπως η ενεργειακή φτώχεια, η διασυνδεσιμότητα και η αποδοτικότητα – δεν καταγράφονται από την ετήσια έκθεση προόδου [πρβλ., σχετικά, Παράρτημα Ι τμήμα 1, σημεία 2.2., 2.4.1, 2.4.4. Κανονισμού 2018/1999, καθώς και 10 παρ. 1 νομοσχεδίου]. Είναι, ωστόσο, σημαντικές για την μελλοντική πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα, και δεν θα πρέπει να αφαιρεθούν από την αναλυτική βάση των όποιων αποφάσεων.

  Είναι προφανές ότι η ετήσια έκθεση προόδου έχει κυρίως απολογιστικό χαρακτήρα. Ωστόσο, όπου υποβάλλει προτάσεις για το μέλλον, θα ήταν χρήσιμο να συμπεριληφθούν και εναλλακτικές λύσεις [ιδίως σημείο (θ) και (δ), και κατ’ επέκταση σημεία (στ), (ζ) και (η)]. Μία ουσιαστική παρουσίαση πραγματικών εναλλακτικών λύσεων θα τροφοδοτούσε τον δημόσιο διάλογο (πρβλ. άρθ. 24 παρ. 1 και παρ. 2) και θα οδηγούσε σε καλύτερες εισηγήσεις και αποφάσεις.

  Όσον αφορά το σημείο (ε), μάλλον υπονοείται η Εκτελεστική Απόφαση 2020/2126 “σχετικά με τον καθορισμό των ετήσιων δικαιωμάτων εκπομπών των κρατών μελών για την περίοδο από το 2021 έως το 2030 σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου”. (Το αντικείμενο της Απόφασης 406/2009 έχει χρονικά εξαντληθεί, μολονότι εξακολουθεί να διέπει τις παρελθούσες εκπομπές). Όσον αφορά τον Κανονισμό 2018/841, εκεί γίνεται λόγος για “εθνικό σχέδιο λογιστικής καταγραφής” για την περίοδο 2021-2030 (άρθ. 8 παρ. 3 Κανονισμού 2018/841).

  Σε κάθε περίπτωση, το ΕΣΕΚ, στο κεφάλαιο της εκτίμησης επιπτώσεων, περιλαμβάνει και τα εξής: “μακροοικονομικές επιπτώσεις και, στο μέτρο του δυνατού, επιπτώσεις στην υγεία, το περιβάλλον, την απασχόληση και την εκπαίδευση, επι­πτώσεις στις ικανότητες και κοινωνικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών δίκαιης μετάβασης (από άποψη κόστους και ωφελειών καθώς επίσης και σχέσης κόστους/απόδοσης) των προγραμματισμένων πολιτικών και μέτρων που περιγράφονται στο τμήμα 3 τουλάχιστον έως το τελευταίο έτος της περιόδου που καλύπτεται από το σχέδιο, συμπε­ριλαμβανομένης σύγκρισης με προβλέψεις βάσει των υφιστάμενων πολι­τικών και μέτρων” (Παράρτημα Ι, τμήμα Β, κεφ. 5.2 Κανονισμού 2018/1999). Θεωρητικά τουλάχιστον, η έκθεση προόδου, η οποία έχει κυρίως απολογιστικό χαρακτήρα, δεν χρειάζεται να “συνθέσει” τα στοιχεία αυτά από μηδενική βάση: για παράδειγμα, η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει “Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία” (άρθ. 3 ν. 4675/2020), “χάρτη υγείας” της χώρας (άρθ. 18 ν. 3172/2003), διάφορα εργαλεία για την αξιολόγηση της κατάστασης του περιβάλλοντος, την καταγραφή της βιοποικιλότητας και των κινδύνων που την απειλούν [π.χ., άρθ. 27 παρ. 6 (γ) ν. 4685/2020, 17 ν. 3937/2011], ετήσια έκθεση για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (άρθ. 22 ν. 4780/2021), εκθέσεις υλοποίησης των αναπτυξιακών σχεδίων ΔΑΜ (άρθ. 3 ν. 4872/2021), κοκ. Όλες οι παραπάνω πηγές πληροφοριών πρέπει να αξιοποιηθούν, και να συμπεριλάβουν στο πεδίο αναφοράς τους, τις ανάγκες προσαρμογής: εφόσον τα στοιχεία αυτά δεν είναι διαθέσιμα, τότε υπάρχει ένα σοβαρότερο πρόβλημα, που πρέπει να αντιμετωπιστεί πιο ουσιαστικά από το νομοσχέδιο. Με άλλα λόγια, η προτεινόμενη ρύθμιση δεν βασίζεται σε μία όσο το δυνατόν πληρέστερη καταγραφή (stocktaking) της τεχνογνωσίας και των αρμοδιοτήτων αλλων διοικητικών αρχών, και των διαθέσιμων πληροφοριών. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι σκόπιμο κάθε τομέας πολιτικής να συντάσσει τις δικές του αξιολογήσεις για θέματα προσαρμογής, ερήμην των υπόλοιπων.

  *Το σχόλιο συνυπογράφεται από συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε – Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς