1. Σε διαδικτυακό τόπο που υλοποιείται και εξυπηρετείται από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), δημιουργείται φόρουμ κλιματικού διαλόγου, στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι δήμων, περιφερειών, πανεπιστημίων, περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων, επιχειρήσεων, επαγγελματικών οργανώσεων, συνδικαλιστικών φορέων, προς τον σκοπό διαβούλευσης επί βασικών αποτελεσμάτων της ετήσιας έκθεσης προόδου, της πρότασης της Κυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Ουδετερότητα για τους τομεακούς προϋπολογισμούς άνθρακα του άρθρου 7, καθώς και της αξιολόγησης του άρθρου 8. Σε κάθε μία από τις ανωτέρω περιπτώσεις η διάρκεια της διαβούλευσης ορίζεται σε τριάντα (30) ημέρες. Τα σχόλια και οι παρατηρήσεις ενσωματώνονται σε έκθεση διαβούλευσης, που συντάσσει ο ΟΦΥΠΕΚΑ, η οποία συνυποβάλλεται από τον Υπουργό Περιβάλοντος και Ενέργειας στην Κυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Ουδετερότητα.
2. Η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και την Επιστημονική Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής παρουσιάζουν σε διαδικτυακή πλατφόρμα και σε ενημερωτικές ημερίδες τα βασικά αποτελέσματα της ετήσιας έκθεσης, καθώς και τα διαθέσιμα δεδομένα εξέλιξης της κλιματικής αλλαγής σε επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς, στο τέλος κάθε έτους.
3. Η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, κατόπιν διαβούλευσης με σχετικούς κρατικούς, περιφερειακούς ή δημοτικούς φορείς, Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, δίκτυα πολιτών, περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, καθώς και επιστημονικές οργανώσεις, σχεδιάζουν και υλοποιούν στοχευμένες δράσεις και εκστρατείες ενημέρωσης για το κοινό, με στόχο τη βελτίωση της κατανόησης των εννοιών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την ανάδειξη της σημασίας συλλογικής δράσης και ενεργοποίησης των πολιτών για την αναχαίτιση των επιπτώσεών της.
6. Στο άρθρο 24 «Διαδικτυακός τόπος κλιματικού διαλόγου», οι παρ. 1 και 3 να συμπληρωθούν/τροποποιηθούν ως ακολούθως:
«1. Σε διαδικτυακό τόπο προσβάσιμο σε όλους τους πολίτες που υλοποιείται και εξυπηρετείται από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), δημιουργείται φόρουμ κλιματικού διαλόγου, στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι δήμων, περιφερειών, πανεπιστημίων, περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, επιχειρήσεων, επαγγελματικών οργανώσεων, συνδικαλιστικών φορέων, προς τον σκοπό διαβούλευσης επί βασικών αποτελεσμάτων της ετήσιας έκθεσης προόδου, της πρότασης […].
3. Η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, κατόπιν διαβούλευσης με σχετικούς κρατικούς, περιφερειακούς ή δημοτικούς φορείς, Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, δίκτυα πολιτών, περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών συμπεριλαμβανομένων των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, καθώς και επιστημονικές οργανώσεις, σχεδιάζουν και υλοποιούν προσβάσιμες στοχευμένες δράσεις και εκστρατείες ενημέρωσης για το κοινό, με στόχο τη βελτίωση της κατανόησης των εννοιών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την ανάδειξη της σημασίας συλλογικής δράσης και ενεργοποίησης των πολιτών για την αναχαίτιση των επιπτώσεών της».
Να υπάρχει πρόβλεψη για τη καθιέρωση διαφάνειας και θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ των ενεργειακών τεχνολογιών που θα διευρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για την ενεργειακή μετάβαση. Η διαφάνεια αυτή απαιτεί τον υπολογισμό του πλήρους κόστους ενέργειας, λαμβανομένων υπόψη όλων των σχετικών παραγόντων (δηλαδή παραγωγή, διανομή, αποθήκευση, ασφάλεια) των ενεργειακών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών. Επίσης, να εξασφαλίζεται η δημόσια πρόσβαση σε αναλυτικά στοιχεία για όλους αυτούς τους παράγοντες.
Προτάσεις αλλαγών –συμπληρώσεων:
• Δεν αρκεί ένας διαδικτυακός τόπος για τον κλιματικό διάλογο –Πρόταση για Κλιματική Συνέλευση
• Το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή θα πρέπει να προωθεί μαζικές λύσεις για αναδασώσεις και ειδικές εκστρατείες ενημέρωσης για μικρής κλίμακας εφαρμογές εξοικονόμησης και παραγωγής ρεύματος, για νοικοκυριά, επιχειρήσεις, ΟΤΑ ακολουθώντας το προηγούμενο της εμπειρίας των ηλιακών θερμοσιφώνων που εξοικονόμησαν εκατομμύρια TWh, με σημαντικά προστιθέμενα αποτελέσματα, καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και δημιουργίας καταστάσεων αμοιβαίου οφέλους
Ενδιαφέρουσα πρόταση αρκεί να ενθαρρύνει ένα συμπεριεκτικό, συμπεριληπτικό, δι-επιστημονικό και τεκμηριωμένο επιστημονικό διάλογο.
7. Παρακολούθηση, συμμετοχή του κοινού και διαβούλευση: Το βασικό εργαλείο παρακολούθησης της προόδου σε ό,τι αφορά την επίτευξη των στόχων και την τήρηση των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα είναι η ετήσια έκθεση προόδου, την οποία καταρτίζει ουσιαστικά η διεύθυνση ΚΑΠΑ του ΥΠΕΝ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 25 του σχεδίου κλιματικού νόμου. Το σχέδιο προβλέπει επίσης διαβούλευση διάρκειας 1 μήνα με πολλούς φορείς (όχι όμως τους πολίτες) στον διαδικτυακό τόπο κλιματικού διαλόγου του άρθρου 24, και κατάθεση της έκθεσης από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο κεντρικό κυβερνητικό όργανο χάραξης κλιματικής πολιτικής, δηλαδή την Κυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Ουδετερότητα.
Η κατάρτιση και οριστικοποίηση της ετήσιας έκθεσης προόδου αποτελεί δηλαδή ουσιαστικά μια γραφειοκρατική ενδο-κυβερνητική διαδικασία που δεν συζητείται ούτε παρουσιάζεται στην κοινωνία και τους πολίτες. Για την σύνταξή της δε, αναπαράγονται δεδομένα από άλλες ετήσιες εκθέσεις που είναι υποχρεωμένη να υποβάλλει η χώρα στο πλαίσιο της συμμόρφωσής της με διάφορες ευρωπαϊκές οδηγίες οι οποίες αναφέρονται αναλυτικά στην παράγραφο 2 του άρθρου 25.
Με αυτόν τον τρόπο ωστόσο χάνεται σχεδόν ολοσχερώς η κεντρική στόχευση που πρέπει να έχει η ετήσια έκθεση προόδου, δηλαδή η εμπλοκή ολόκληρης της κοινωνίας αλλά και όλων των πολιτικών κομμάτων, στοιχείο που αποτελεί απολύτως απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών στόχων που θέτει ο εθνικός κλιματικός νόμος.
Για τους παραπάνω λόγους προτείνεται η προσθήκη στο άρθρο 24 της συμμετοχής μέσω σχολίων στο opengov όλων των ενδιαφερομένων πολιτών τόσο σε ό,τι αφορά την ετήσια έκθεση προόδου όσο και τους πενταετείς προϋπολογισμούς άνθρακα καθώς και η ενσωμάτωση των σχετικών εκθέσεων διαβούλευσης στην τελική μορφή της έκθεσης.
Η ρύθμιση του άρθρου 24 με το οποίο θεσπίζεται φόρουμ κλιματικού διαλόγου είναι μία σημαντική πρωτοβουλία προς τη σωστή κατεύθυνση. Από τη χάραξη και την αναθεώρηση των κλιματικών στόχων για τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι την υιοθέτηση βραχυπρόθεσμων μέτρων εφαρμογής για την απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος, οι πολίτες θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν ενεργά στη διαμόρφωση, τον έλεγχο και την αξιολόγηση της πολιτικής. Αν και οι κλιματικές συνελεύσεις και τα mini-publics είναι ακόμα σχετικά νέα σχήματα στον δημόσιο βίο παγκοσμίως, υπάρχει ήδη πλούσια εμπειρία από άλλα ευρωπαϊκά κράτη μέλη που έχουν θεσπίσει κλιματικές συνελεύσεις μέσα από τους κλιματικούς της νόμους όπως η Μεγάλη Βρετανία (Climate Assembly UK – CAUK), η Γαλλία (Convention Citoyenne pour le Climat – CCC) και η Γερμανία (Bürgerrat Klima), ενώ ακόμα περισσότερες χώρες κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση όπως η Ισπανία, η Σκωτία, η Δανία και η Αυστρία.
Υπό αυτό το πρίσμα, η διαμόρφωση ενός απλού διαδικτυακού τόπου κλιματικού διαλόγου, δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής. Προτείνεται ως εκ τούτου η θέσπιση Κλιματικής Συνέλευσης επιπλέον του Διαδικτυακού τόπου κλιματικού διαλόγου. Οι ειδικότεροι στόχοι της Κλιματικής Συνέλευσης είναι:
α) Η διατύπωση προς το υπουργικό συμβούλιο αιτιολογημένων προτάσεων και εισηγήσεων για θέματα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, προτάσεων νόμων και στρατηγικών.
β) Η αιτιολογημένη γνωμοδότηση σε κάθε σχέδιο νόμου, διατάγματος ή υπουργικής απόφασης ως προς την ανάλυση των κλιματικών του επιπτώσεων.
γ) Η διαμόρφωση και κατάθεση νομοθετικών προτάσεων για την υποστήριξη της μετάβασης της χώρας στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2045. Οι προτάσεις επικεντρώνονται, αλλά δεν περιορίζονται σε πολιτικές για την επίτευξη των στόχων του άρθρου 1 στους εξής τομείς κατά τα πρότυπα των CAUK και CCC: i. Δραστηριότητα στο σπίτι, ii. μεταφορές και κινητικότητα, iii. εργασία, iv. διατροφή, v. κατανάλωση, vi. παραγωγή και vii. χρήσεις γης και αλλαγές χρήσης γης.
Η Κλιματική Συνέλευση θα πρέπει να έχει οικονομική και γραμματειακή υποστήριξη ώστε να μπορέσει να επιτελέσει τον σκοπό της. Προτείνεται ως εκ τούτου, η κλιματική συνέλευση να απαρτίζεται από:
α) Πρόεδρο που εκλέγεται από την ολομέλεια με διετή θητεία. Ο πρόεδρος αποτελεί μέλος της συντονιστικής επιτροπής.
β) Γραμματέα, ο οποίος εκλέγεται από την ολομέλεια και τηρεί τα πρακτικά των συνεδριάσεων. Ο γραμματέας αποτελεί μέλος της συντονιστικής επιτροπής.
γ) Γενικό αγορητή, ο οποίος εκλέγεται από την ολομέλεια και αναλαμβάνει τη διαμόρφωση προγράμματος διάχυσης προς την ευρύτερη κοινωνία του έργου και του περιεχομένου των συζητήσεων της συνέλευσης.
δ) Συνολικά 150 πολίτες που κληρώνονται μεταξύ 150.000 τυχαία επιλεγμένων τηλεφωνικών αριθμών από τους ονομαστικούς καταλόγους, σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται στην παράγραφο 4.
Η επιλογή των μελών της Κλιματικής Συνέλευσης γίνεται με κλήρωση μεταξύ 150.000 κατόχων τυχαίας επιλογής. Η κλήρωση διενεργείται από το υπουργικό συμβούλιο. Αφού επιλεγούν, οι κάτοχοι των τηλεφωνικών αριθμών ειδοποιούνται με μήνυμα και ζητείται η άδειά τους για επικοινωνία και επιβεβαίωση ή άρνηση της πρόθεσης για συμμετοχή τους στην Κλιματική Συνέλευση. Όλες οι ειδικότερες λεπτομέρειες και διαδικασίες επιλογής των μελών, με διασφάλιση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ρυθμίζεται με κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, και Ψηφιακής Πολιτικής.
Οι προτάσεις και τα ψηφίσματα της Κλιματικής Συνέλευσης εγκρίνονται με ψηφοφορία των μελών της. Για την έγκρισή τους απαιτείται πλειοψηφία 50% συν μία ψήφος επί τουλάχιστον το 75% των μελών της. Οι προτάσεις και τα ψηφίσματα που εγκρίνονται συζητούνται το αργότερο εντός δύο (2) μηνών, σε ειδική συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, στην οποία συμμετέχουν και μέλη της Κλιματικής Συνέλευσης.
Η Κλιματική Συνέλευση συνέρχεται τέσσερις (4) φορές τον χρόνο, εκ των οποίων τουλάχιστον δύο (2) φορές δια ζώσης. Στις συνεδριάσεις μπορούν να παρευρεθούν μόνο κατόπιν πρόσκλησης της κλιματικής συνέλευσης η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μέλη της Κλιματικής Αρχής και αντιπρόσωποι της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Για την εύρυθμη λειτουργία της Κλιματικής Συνέλευσης και την απρόσκοπτη και ουσιαστική συμμετοχή των μελών της:
α) καταρτίζεται ειδικός προϋπολογισμός στο Πράσινο Ταμείο, ο οποίος καλύπτει τα έξοδα λειτουργίας της Κλιματικής Συνέλευσης, συμπεριλαμβανομένων πιθανών εύλογων αποζημιώσεων για πολίτες που παρευρίσκονται στις συναντήσεις εντός του ωραρίου εργασίας τους.
β) συστήνεται γραμματεία που απαρτίζεται από υπηρεσιακούς υπαλλήλους του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με σκοπό τη γραμματειακή υποστήριξη της Κλιματικής Συνέλευσης
γ) παρέχονται ενεργητικά όλες οι απαραίτητες πληροφορίες που απαιτούνται ώστε τα μέλη της Κλιματικής Συνέλευσης να είναι σαφώς και επαρκώς ενημερωμένα.
*Το σχόλιο συνυπογράφεται από συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε – Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς
Ο νόμος θα πρέπει να αποσκοπεί στην καθιέρωση διαφάνειας και θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ των ενεργειακών τεχνολογιών που θα ενδυναμώσουν τη συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση. Η διαφάνεια αυτή απαιτεί τον υπολογισμό του πλήρους κόστους ενέργειας, λαμβανομένων υπόψη όλων των σχετικών παραγόντων (δηλαδή παραγωγή, διανομή, αποθήκευση, ασφάλεια) των ενεργειακών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, για τη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών.
Θετικά κρίνεται η συμμετοχή εκπροσώπων των Δήμων στο forum που δημιουργείται, αλλά δεν καλύπτει τις ανάγκες της θεσμικής συμμετοχής των Δήμων στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής. Μια συμμετοχή που επιβάλλεται από το βάρος που αναμένεται να σηκώσουν τα επόμενα χρόνια από την εφαρμογή μέτρων/πολιτικών για το κλίμα. Τα προαναφερθέντα ισχύουν και για την εξής διάταξη: «Η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και το Εθνικό Παρατηρητήριο για την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, κατόπιν διαβούλευσης με σχετικούς κρατικούς, περιφερειακούς ή δημοτικούς φορείς, Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, δίκτυα πολιτών, περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, καθώς και επιστημονικές οργανώσεις, σχεδιάζουν και υλοποιούν στοχευμένες δράσεις και εκστρατείες ενημέρωσης για το κοινό, με στόχο τη βελτίωση της κατανόησης των εννοιών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την ανάδειξη της σημασίας συλλογικής δράσης και ενεργοποίησης των πολιτών για την αναχαίτηση των επιπτώσεών της».