Άρθρο 16 Μείωση εκπομπών από εγκαταστάσεις

Διευκρινίζεται ότι στα έργα της 6ης Ομάδας περιλαμβάνονται οι εγκαταστάσεις και τα έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής. Συνεπώς, τα επόμενα χρόνια θα κληθούν οι Δήμοι να υλοποιήσουν σημαντικές παρεμβάσεις προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους που διατυπώνονται.

Δεν φαίνεται να υπάρχει καμία απολύτως επιστημονική βάση, και σε κάθε περίπτωση καμία αιτιολογία, για την επιλογή των κατηγοριών αυτών – ή, αντίστροφα, για την απαλλαγή των υπόλοιπων κατηγοριών από την υποχρέωση μειώσεων. Η 1η (έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών) και η 3η (λιμενικά έργα) ομάδα αποκλείονται, προφανώς με την σκέψη ότι πρόκειται για έργα υποδομής, και ότι οι εκπομπές οφείλονται στους χρήστες τους: ωστόσο, τα έργα αυτά συνεπάγονται αλλαγές χρήσεων γης, τόσο ευθέως, όσο και δευτερογενώς. Επίσης, τόσο η ενωσιακή νομοθεσία [Παράρτημα IV σημεία 1(α), 1(β), 1(δ), 3, 5(α), 5(δ), 7 της Οδηγίας 2011/92 όπως ισχύει] όσο και το ίδιο το νομοσχέδιο (παρ. 3 του ίδιου άρθρου) απαιτούν την συνεκτίμηση των εκπομπών όχι μόνο από την κατασκευή, αλλά και από την λειτουργία. Η 2η ομάδα, που επίσης αποκλείεται, εμπεριέχει έργα που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου – π.χ., φράγματα ταμίευσης σημαντικού μεγέθους-, τα οποία καταρχήν θα έπρεπε να ενταχθούν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος νόμου. Εξίσου δυσεξήγητος είναι και ο αποκλεισμός της 5ης ομάδας (εξορυκτικές και συναφείς δραστηριότητες): πρόκειται πιθανώς για κατηγορία με μικρή, αλλά υπαρκτή συμβολή, κυρίως με την μορφή διαφυγόντων εκπομπών, η οποία σε κάθε περίπτωση περιλαμβάνεται στις κατηγορίες των “κατευθυντήριων γραμμών” της UNFCCC (UNFCCC Reporting Guidelines). H 10η ομάδα (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) περιλαμβάνει υποκατηγορίες που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου, σε ποσότητες για τις οποίες υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες, ανεξάρτητα αν χρησιμοποιούνται ή όχι τα κριτήρια βιωσιμότητας της ισχύουσας νομοθεσίας (πρβλ., ιδίως, άρθ. 29-33 Οδηγίας 2018/2001, και άρθ. 32Ζ-32Ι ν. 3468/2006, και κεφ. Β’ ν. 4062/2012, όπως ισχύουν): εδώ, εντάσσονται η ηλεκτροπαραγωγή από γεωθερμικούς σταθμούς, σταθμούς βιορευστών και βιοκαυσίμων, και από καύση βιομάζας. Εξίσου αβάσιμος επιστημονικά είναι και ο αποκλεισμός της 11ης ομάδας (μεταφορά ενέργειας, καυσίμων και χημικών ουσιών), η οποία είναι υπεύθυνη για διαφυγούσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τις οποίες οφείλει, βάσει της ενωσιακής νομοθεσίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση (βλ. παραπάνω), να καταγράφει και παρακολουθεί.

Προφανώς, η αξιοποίηση των κατηγοριών έργων και δραστηριοτήτων που χρησιμοποιεί η περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι ευχερής στα πλαίσια του σχολιαζόμενου άρθρου. Ωστόσο, δημιουργεί δύο δυσκολίες: η πρώτη (που αναδείχθηκε από την προηγούμενη παρατήρηση) είναι ότι τα “όρια” των έργων και δραστηριοτήτων μπορεί να μην είναι τα καλύτερα δυνατά. Πράγματι, για κάποια από τα έργα που συμπεριλαμβάνονται και αποκλείονται θα χρειαζόταν μία “ανάλυση κύκλου ζωής” (Life-Cycle Assessment, LCA), για να διαπιστωθεί η συμβολή τους (ή η ευαλωτότητά τους) στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, το νομοσχέδιο, για τελείως αδιευκρίνιστους λόγους, επιβάλλει την ανάλυση κύκλου ζωής σε μία διαφορετική ομάδα οργανισμών (άρθρο 17 παρ. 3), μολονότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε πολλούς από τους οργανισμούς που υπάγονται στο παρόν άρθρο. Η δεύτερη, είναι ότι οι κατηγορίες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης δεν ταυτίζονται με τους τομείς των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα (πρβλ. αρθ. 7 παρ. 1 νομοσχεδίου) ή με τις επιχειρήσεις που υπάγονται στις απαιτήσεις δημοσιότητας (αρθ. 17 νομοσχεδίου): για παράδειγμα, η 9η ομάδα (βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις) επικαλύπτεται με τους τομείς ενέργειας και βιομηχανίας, η 7η και η 8η ομάδα (πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και υδατοκαλλιέργειες) μόνο εν μέρει αφορούν τον τομέα της γεωργίας/κτηνοτροφίας, κοκ. Ορισμένα από τα προβλήματα αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν με την υ.α. του άρθρου 28 παρ. 9, αλλά, σε κάθε περίπτωση, επειδή οι αυτές οι υπουργικές αποφάσεις μπορεί να καθυστερήσουν σημαντικά, και μπορεί να δημιουργηθούν κενά, αδικίες και ανισότητες στην εφαρμογή και στην παρακολούθηση των αποτελεσμάτων του νόμου (ή, ακόμα, περιθώρια ελιγμών που θα επέτρεπαν σε ορισμένους φορείς να αποφύγουν τις μειώσεις), καθώς και ανασφάλεια δικαίου, θα έπρεπε να υπήρχε ένα καλύτερο και διαυγέστερο πλαίσιο καθορισμού των εγκαταστάσεων στις οποίες επιβάλλονται οι μειώσεις.

Η πρακτική συνέπεια της ρύθμισης της παρ. 4 είναι ότι η τροποποίηση της ΑΕΠΟ γίνεται χωρίς δημόσια συμμετοχή. Η ρύθμιση μπορεί να είναι σύμφωνη με v. 4014/2011 (αρθ. 6 παρ. 2), αλλά δεν είναι καθόλου σύμφωνη με την Σύμβαση Άαρχους (άρθρο 6 παρ. 10) και την Οδηγία 2011/92/ΕΕ. Συνοπτικά, πρόκειται για σημαντικές τροποποιήσεις έργων και δραστηριοτήτων, οι οποίες, τουλάχιστον στις πιο σημαντικές περιπτώσεις, θα έπρεπε να υπάγονται σε δημόσια διαβούλευση και πλήρη περιβαλλοντική αδειοδότηση. Άλλωστε, η μείωση των εκπομπών μπορεί να συνοδεύεται από άλλες μεταβολές του τρόπου λειτουργίας των υπαγόμενων έργων και δραστηριοτήτων, οι οποίες ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για παράδειγμα, μία υποθετική επιχείρηση θα μπορούσε να επιτύχει την μείωση των εκπομπών με αλλαγή καυσίμου, αλλά η αλλαγή αυτή ενδέχεται να προκαλεί διαφορετικούς ρύπους ή απόβλητα. Ή θα μπορούσε να πετύχει την μείωση με αλλαγή των δραστηριοτήτων της, αλλά οι νέες δραστηριότητες να έχουν άλλες, διαφορετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Με άλλα λόγια, η αξιολόγηση του ουσιώδους (ή μη) χαρακτήρα της τροποποίησης θα πρέπει να είναι συνολική, και να μην εξαρτάται μόνο από την μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου.

Η παρ. 5 παραπέμπει σε μία πρόσφατη υπουργική απόφαση με τίτλο “Καθορισμός λεπτομερειών και τεχνικών ζητημάτων επί της παρ. 3 του άρθρου 42 του 998/1979- Προϋποθέσεις εφαρμογής, επίβλεψη και έλεγχος διαδικασιών εκτέλεσης έργων από τους Αναδόχους αποκατάστασης και αναδάσωσης δημοσίων εκτάσεων δασικού χαρακτήρα” ΥΠΕΝ/ΔΔΕΥ/81777/2996/2021, Β’ 4080). Η ρύθμιση πρέπει να αφαιρεθεί από το νομοσχέδιο, διότι εισάγει μία οδό καταστρατήγησης των σκοπών του. Πρώτον, η υπουργική απόφαση του 2021 δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το θέμα της αντιστάθμισης των εκπομπών. Δεύτερον, όπως γίνεται διεθνώς αποδεκτό, η μεγάλη έμφαση πρέπει να δοθεί στην μείωση, και όχι στην αντιστάθμιση των εκπομπών: ο εύκολος δρόμος της διατήρησης του status quo, της συνέχισης (αν όχι επίτασης) των εκπομπών με την καταβολή κάποιων χρηματικών ποσών (από αυτούς που μπορούν) πρέπει να κλείσει. Τρίτον, κάθε αντιστάθμιση των εκπομπών θα πρέπει να έχει το στοιχείο της προσθετικότητας (additionality): αντίθετα, δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να καταλάβει κανείς ότι η υπουργική απόφαση αναφέρεται σε έργα “αναδάσωσης και αποκατάστασης” – σε έργα δηλαδή που η πολιτεία οφείλει ούτως ή άλλως να εκτελέσει, και μάλιστα βάσει διατάξεων του Συντάγματος και του ενωσιακού δικαίου. Με την σημερινή της μορφή, η διάταξη δεν πρόκειται να οδηγήσει σε καμία απολύτως αντιστάθμιση. Τέταρτον, δεν χρειάζονται επίσης ειδικές γνώσεις για να καταλάβει κανείς ότι, με την προτεινόμενη ρύθμιση, υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση μεταξύ των εκπομπών και της αντιστάθμισης. Πέμπτον, κάθε αντιστάθμιση μέσω αναδάσωσης (ή άλλων παρόμοιων παρεμβάσεων) συνοδεύεται, ιδίως σε συνθήκες ραγδαίας κλιματικής αλλαγής, με σημαντικές αβεβαιότητες (σε αντίθεση με τις συνεχιζόμενες εκπομπές, των οποίων οι συνέπειες είναι γνωστές με μεγάλη επιστημονική βεβαιότητα). Έκτον, η ρύθμιση αγνοεί τον Κανονισμό 2018/841 (LULUCF) , και επικείμενες νομοθετικές εξελίξεις σε θέματα αποκατάστασης της φύσης στο ενωσιακό δίκαιο (EU Restoration Law). Έβδομον, η ρύθμιση δεν αντιμετωπίζει την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα σε μακροπρόθεσμη αποθήκευση του (ισοδύναμου) άνθρακα, καθώς και τις σημαντικές επιπτώσεις της αντιστάθμισης σε θέματα βιοποικιλότητας και τοπικών οικονομιών. Εν πάσει περιπτώσει, τα παραπάνω θέματα είναι στοιχειώδη, αφορούν την ουσία της ρύθμισης, και δεν μπορούν να παραπέμπονται στην απόφαση του άρθρου 28 παρ. 10. Το επισπεύδον υπουργείο καλείται να συμπεριλάβει τις ελάχιστες απαραίτητες απαιτήσεις για πραγματική αντιστάθμιση στο νομοσχέδιο, και να διαβουλευτεί για αυτές με τον (ευρύτατο) κύκλο των ενδιαφερόμενων.

Οι εκθέσεις της παρ. 6 θα πρέπει να δημοσιεύονται υποχρεωτικά σε διαδικτυακό χώρο ανοιχτό και προσπελάσιμο σε όλους, και θα πρέπει να έχουν μία τυποποιημένη μορφή που θα επιτρέπει την εύκολη ενημέρωση και επαλήθευση των μειώσεων. Οι σχετικές ρυθμίσεις θα έπρεπε να συντονιστούν με όσα προβλέπονται στο κεφ. Δ’ του νομοσχεδίου (ιδίως άρθ. 23-25).

Οι διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται στις παρ. 9 και 10 δεν είναι ούτε αποτρεπτικές ούτε αναλογικές, ενώ ενθαρρύνουν τη “στρατηγική παράβαση” των απαιτήσεων μείωσης των εκπομπών. Διοικητικές κυρώσεις που ορίζονται ως ποσοστό επί των εσόδων τιμωρούν εξίσου μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, ευνοώντας τις τελευταίες, οι οποίες είναι πιθανότερο να ευθύνονται αναλογικά για μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών. Σημειώνεται ότι μετά την πρόσφατη τροποποίηση του άρθρου 21 ν. 4014/2011 (με το άρθ. 75 παρ. 1 ν. 4843/2021), η διαπίστωση των παραβιάσεων απαιτεί μία μακρά διοικητική προδικασία (επιβολή πλάνου διορθωτικών ενεργειών, κοκ.), η οποία θα διαρκέσει για πολλά έτη. Σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται η δημοσίευση των προστίμων.

*Το σχόλιο συνυπογράφεται από συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε – Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς

Παραγραφος 1.
Δεδομένων των πιεστικών χρονικών ορίων, ο στόχος φαίνεται δύσκολα υλοποιήσιμος, όταν σήμερα, ιδιαίτερα στην Περιφέρεια λείπουν υποδομές για υποδοχή νέων μορφών ενέργειας

Παράγραφος 3.
Ανέφικτο εάν δεν γίνουν επενδύσεις μεγάλου μεγέθους που πολλές μικρές μονάδες δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τέτοιο επενδυτικό φορτίο

Παράγραφος 4.
Αυξάνουν υπέρμετρα οι απαιτήσεις για την εύρυθμη λειτουργία κάποιας επιχείρησης με βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ανεβαζοντας το κόστος και αναμφίβολα μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα

Παράγραφος 5.
Η αντιστάθμιση σε φυτεύσεις, αναδασώσεις, είχε εφαρμοστεί και παλαιότερα και αποσύρθηκε ως ανεφάρμοστη.

Παράγραφος 6.
Αντί για «regulation fitness της Ε.Ε. στη χώρα μας εφαρμόζουμε υπερκανονιστική επιβάρυνση

Παράγραφος 7.
Βαρύτατες υποχρεώσεις ιδιαίτερα για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση κόστους και μείωση ανταγωνιστικότητας.

Εδάφ. 1. Η επιβολή συγκεκριμένου ποσοστού μείωσης αγνοεί το γεγονός ότι το αρχικό απόλυτο μέγεθος εκπομπών μπορεί να είναι χαμηλό.
Επίσης η μείωση των εκπομπών μπορεί να επέλθει με μείωση (ή και μηδενισμό) της ζήτησης του προϊόντος ή των υπηρεσιών αυτών των δραστηριοτήτων λόγω εξωγενών μεταβολών και όχι λόγω παρεμβάσεων πολιτικής.
Εδάφ. 3. Ισχύουν όσα αναφέρθησαν για τη περίπτωση 1.
Δεν περιέχεται πρόβλεψη για μείωση των καταβοθρών λόγω του έργου ή/και αύξηση/ενίσχυση των καταβοθρών.
Εδάφ. 4. Όσον αφορά στον τρόπο συμμόρφωσης, θα είναι αποδεκτή η εκτίμηση ότι η μείωση των εκπομπών θα επέλθει λόγω προγραμματισμένης ή απρογραμμάτιστης μείωσης της ζήτησης των προϊόντων/υπηρεσιών της δραστηριότητας;
Εδάφ. 5. Και αν οι εκπομπές μειωθούν λόγω εξωγενούς μείωσης της ζήτησης ή παύσης της δραστηριότητας;
Η αντιστάθμιση, σε οποιαδήποτε περίπτωση, πρέπει να λάβει υπόψη τις καταβόθρες που μειώνονται λόγω του έργου ή της δραστηριότητας και όχι μόνο την αύξηση των εκπομπών λόγω του έργου ή της δραστηριότητας.
Εδάφ. 6. Το παραπάνω σχόλιο για τις καταβόθρες ισχύει και εδώ.
Εδάφ. 8-10. Σχόλια για καταβόθρες όπως στα εδάφ. 5 και 6 παραπάνω.

Σχόλιο ΣΕΕΠΕ σχετικά με τη μείωση εκπομπών από τις εγκαταστάσεις:
Οι παραπάνω δράσεις θα μειώσουν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών Επιχειρήσεων και τις αντίστοιχες εξαγωγές.

Σχόλιο ΣΕΕΠΕ στην παρ.10:
Σχετικά με την παρ. 10 του άρθρου 16, θα πρέπει να προβλεφθούν και αντίστοιχες ενισχύσεις για τους φορείς των αναφερομένων δραστηριοτήτων.

Άρθρο 16 παράγραφος 5
Προτείνεται η απαλοιφή της παραγράφου 5 καθώς υπονομεύει τους σκοπούς του παρόντος νομοσχεδίου. Συγκεκριμένα, δεν προκύπτει ποια είναι η συσχέτιση της ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΕΥ/81777/2996/2021 (Β’ 4080) «Καθορισμός λεπτομερειών και τεχνικών ζητημάτων επί της παρ. 3 του άρθρου 42 του 998/1979- Προϋποθέσεις εφαρμογής, επίβλεψη και έλεγχος διαδικασιών εκτέλεσης έργων από τους Αναδόχους αποκατάστασης και αναδάσωσης δημοσίων εκτάσεων δασικού χαρακτήρα» με το πολύ σημαντικό ζήτημα της μείωσης των εκπομπών από εγκαταστάσεις. Πρόκειται για αντιστάθμιση και όχι για μείωση των εκπομπών. Δεν νοείται ο κλιματικός νόμος να ανοίγει το δρόμο για αντιστάθμιση μέσω για παράδειγμα της οικονομικής αποζημίωσης από τους φορείς που συνεχίζουν να εκπέμπουν και όχι να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από τις δραστηριότητές τους. Αξίζει να αναφερθεί και η μεγάλη χρονική διαφορά μεταξύ της δημιουργίας των εκπομπών και της υλοποίησης μιας τέτοιας ενέργειας αντιστάθμισης πχ αναδάσωση. Για παράδειγμα, η αποψίλωση ενός δάσους για εξορυκτικές δραστηριότητες ή η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων για έργα ΑΠΕ ή αντιπλημμυρικά κ.λπ. συμβαίνει μια δεδομένη χρονική στιγμή. Το αντιστάθμισμα του αποτελέσματος της αναδάσωσης, θα χρειαστεί τουλάχιστον μια περίοδο 10 ετών. Πόσο μάλλον όταν σε αυτό το παράδειγμα, δεν έχει ενισχυθεί μια φυσική καταβόθρα, αλλά υπάρχει προσπάθεια δημιουργίας μιας νέας, η οποία για να φτάσει στις ποσότητες απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα της προηγούμενης, θα χρειαστεί δεκαετίες.

(σχόλιο επί της παρ. 6 του Άρθρου 16 περί των εγκαταστάσεων που υπάγονται στο Σ.Ε.Δ.Ε.):

Οι εγκαταστάσεις που υπάγονται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (Σ.Ε.Δ.Ε.) αναφέρουν ετησίως μόνο τις άμεσες εκπομπές CO2 που αντιστοιχούν (χωρίς μάλιστα να εξαντλούν) την Κατηγορία 1. Προτείνεται να συμπεριλάβουν και αυτές στον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος, ολόκληρη την Κατηγορία Εκμπομπών 1 & 2″, σε αντιστοιχία με τις υπόλοιπες υπόχρεες εγκαταστάσεις του Άρθρου 13 – Παράγραφος 6 και Άρθρου 14 – Παράγραφος 5

(σχόλιο επι της παρ. 7 του Άρθρου 16 περί των επαληθευτών):

Τα φυσικά πρόσωπα δεν μπορούν να αναγνωριστούν σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στην υπό στοιχεία Φ.01.2/56790/ΔΠΠ1828/2016 (Β΄1897) κοινή απόφαση των Υπουργού και Υφυπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, ότι πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις επάρκειας που προβλέπονται στον Κανονισμό (ΕΕ) 600/2012 της Επιτροπής, της 21ης Ιουνίου 2012.
Η αναγνώριση αυτή για την επαλήθευση του ανθρακικού αποτυπώματος, δίνεται μόνο σε διαπιστευμένους Φορείς – νομικά πρόσωπα, κατόπιν ελέγχου μιας σειράς προϋποθέσεων που αφορούν την τεχνική τους επάρκεια και την εταιρική τους υπόσταση (επάρκεια προσωπικού, ύψος εταιρικού κεφαλαίου, ασφαλιστική κάλυψη αστικής επαγγελματικής ευθύνης για λάθη και παραλήψεις, κ.α.).

Επιπλέον, η πολυετής (από το 2005) εμπειρία εφαρμογής του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (Σ.Ε.Δ.Ε.) αποδεικνύει ότι υπάρχει ένα εμπεριστατωμένο, δοκιμασμένο, λειτουργικό και αξιόπιστο σύστημα διαπίστευσης και αναγνώρισης φορέων επαλήθευσης (νομικών προσώπων) που ορίζει με λεπτομέρειες τον ρόλο, την μεθοδολογία, την επάρκεια και τον τρόπο ελέγχου αυτών.

Προτείνεται, λοιπόν, να αφαιρεθεί η επιλογή του φυσικού προσώπου.

Στo Άρθρο 16 προτείνεται η λήψη μέτρων για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από εγκαταστάσεις, χωρίς μεν εξειδίκευση αλλά με πρόθεση οι υπάρχοντες στόχοι να αυστηροποιηθούν με πρόβλεψη για δυσανάλογα υψηλά πρόστιμα. Προτείνουμε επανεξέταση των προστίμων στη λογική της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικότητας.

Προτάσεις αλλαγών –συμπληρώσεων:
Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούν ότι η επιλογή συγκεκριμένων κατηγοριών εγκαταστάσεων που εντάσσονται στις προβλέψεις του σχεδίου νόμου δεν τεκμηριώνεται και είναι απολύτως αυθαίρετη.
Η πρόταση των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ είναι ότι θα πρέπει να προβλέπεται υποχρεωτικότητα κατηγοριών δράσεων για όλες τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου αλλά και για την ενεργειακή εξοικονόμηση.
16.8.
• Έμφαση σε πραγματική μείωση εκπομπών και όχι σε αντισταθμιστικές δενδροφυτεύσεις –(Ενδεικτικά: να μην μπορεί να γίνει πλήρης αντιστάθμιση με πράσινα πιστοποιητικά αλλά πραγματική μείωση τουλάχιστον 50%).
• Να υπάρξει αναφορά στους κανόνες αντισταθμιστικών δενδροφυτεύσεων, στο που γίνονται, στα είδη φυτών κλπ. σε σχέση με τη συνεισφορά τους στο δασικό απόθεμα της χώρας.
16.9.
• Να ορίζεται το πρόστιμο ως ποσοστό των ακαθαρίστων εσόδων. Αλλιώς κάποιους μπορεί να συμφέρει η καθυστέρηση υποβολής έκθεσης ή η μη επίτευξη του στόχου με χαμηλό πρόστιμο.

Σχετικά με την παρ. 5, αξίζει να αναφέρουμε ότι μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Εγγυήσεων Προέλευσης (ΕΠ) δεν πραγματοποιείται αγοραπωλησία των πράσινων πιστοποιητικών (τουλάχιστον στην παρούσα φάση). Μία ΕΠ εκδίδεται αρχικά έπειτα από αίτηση Παραγωγού και στη συνέχεια αυτή μπορεί να μεταβιβαστεί σε άλλον Παραγωγό ή Προμηθευτή. Η μεταβίβαση ολοκληρώνεται από τον Φορέα Έκδοσης ΕΠ. Η αγορά της ΕΠ από τρίτο που δεν είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο ΕΠ δεν φαίνεται να μπορεί να ολοκληρωθεί μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος ΕΠ στην υφιστάμενη κατάσταση.

Βιοαέριο: Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στο βιοαέριο καθώς αποτελεί την μοναδική Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας (ΑΠΕ), η οποία δεν παρέχει μόνο τη δυνατότητα αξιοποίησης του ενεργειακού δυναμικού του βιοαερίου, αλλά συμμετέχει παράλληλα και στη συνολική επεξεργασία των αποβλήτων της γεωκτηνοτροφικής δραστηριότητας, μειώνοντας το ρυπαντικό τους φορτίο, και μάλιστα του πιο βεβαρημένου κλάσματος, σε ποσοστό πάνω από το 50% βοηθώντας έτσι σημαντικά στην περιβαλλοντική αναβάθμιση ενός τόπου.

Πιο συγκεκριμένα, στο Άρθρο 16 θα πρέπει να ορισθεί μια υπηρεσία διαφορετική από την κτηνοτροφική υπηρεσία (της οποίας έτσι κι αλλιώς οι αρμοδιότητες είναι ήδη μεγάλες και δεν αντέχει σε επιπλέον φόρτο εργασίας), η οποία θα μετράει και θα παρακολουθεί τις εκπομπές αερίων ανά κτηνοτροφική μονάδα (αμνοερίφια, αιγοπρόβατα, βοοειδή, χοιροστάσια, πτηνοτροφία, κτλ.). Βάσει των αρμοδιοτήτων της, αυτή η υπηρεσία θα εκδίδει-ανανεώνει αλλά και θα ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα τα πράσινα πιστοποιητικά των κτηνοτροφικών μονάδων, τα οποία σήμερα εκδίδονται με μια απλή περιβαλλοντική μελέτη, η οποία απλώς υποχρεώνει τον κτηνοτρόφο να κάνει έναν ατελή διαχωρισμό στερεού και υγρού υπολείμματος, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα δεν πραγματοποιείται ούτε στο ελάχιστο. Προτείνεται μάλιστα ο εμπλουτισμός της περιβαλλοντικής μελέτης για μεγαλύτερο περιορισμό των εκπομπών αερίου.

Θα μπορούσε επίσης το πράσινο πιστοποιητικό που δίδεται σε μια κτηνοτροφική μονάδα να συνδεθεί με τις αγροτικές επιχορηγήσεις (με σκοπό να γίνει πιο επιτακτική η προώθηση των περιβαλλοντικών μέτρων στην κτηνοτροφική παραγωγή) και να δίδονται οι επιχορηγήσεις μόνον αν αποδεδειγμένα ελέγχεται η κτηνοτροφική μονάδα ότι είτε κάνει ολοκληρωμένο διαχωρισμό στερεού και υγρού υπολείμματος είτε προωθεί το υπόλειμμα σε μονάδα βιοαερίου σε απόσταση όχι μεγαλύτερη των 30 χιλιομέτρων.

Ηλιακά Θερμικά: Η θερμότητα αποτελεί το μεγαλύτερο τομέα της κατανάλωσης ενέργειας. Η ανάπτυξη των ηλεκτρικών ΑΠΕ δε μπορεί να καλύψει 100% των αναγκών ούτε αποτελεί πάντα την οικονομικότερη λύση. Για να πετύχουμε μια γρήγορη και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση πρέπει να αξιοποιηθούν οι ΑΠΕ για την άμεση παραγωγή θερμότητας, όπως είναι τα θερμικά ηλιακά. Οι εφαρμογές των θερμικών ηλιακών στα κτίρια για θέρμανση, ζεστό νερό και ψύξη, και στη βιομηχανία μπορούν να πετύχουν χαμηλότερο κόστος και να μειώσουν δραστικά τις εκπομπές. Το οικονομικό όφελος είναι άμεσο για το χρήστη όπως συμβαίνει και για την εξοικονομούμενη ενέργεια.

Τα θερμικά ηλιακά βασίζονται σε Ελληνική παραγωγή και δεν έχουν τα προβλήματα εκπομπών και ανακύκλωσης που έχουν άλλα προϊόντα. Συνδυάζονται άριστα με άλλες τεχνολογίες δημιουργώντας αποδοτικές υβριδικές λύσεις και συνήθως ενσωματώνουν αποθήκη θερμότητας εξασφαλίζοντας την αδιάλειπτη παροχή ποιοτικής ενέργειας. Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους γιατί πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εγκατάσταση θερμικών ηλιακών συστημάτων.

Τα Δημοτικά Σχέδια καθώς και τα Περιφερειακά Σχέδια πρέπει να περιλαμβάνουν συγκεκριμένες προβλέψεις αξιοποίησης ηλιακής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη με χρήση θερμικών ηλιακών. Η προετοιμασία βέλτιστων πρακτικών και υποδειγμάτων θα βοηθήσει το έργο τους. (άρθρα 13 και 6)

Το σχέδιο νόμου αναφέρεται μόνο σε μεγάλες εγκαταστάσεις (κατηγορία Α).
Η αντιμετώπιση που προτείνει το σχέδιο νόμου είναι λογιστικού χαρακτήρα. Προτείνουμε οι φορείς εκμετάλλευσης των εγκαταστάσεων να προβαίνουν σε τακτική διαδικασία ενεργειακού ελέγχου (υπάρχει για κάποιες επιχειρήσεις της κατηγορίας Α να επεκταθεί σε όλες) ώστε η εξοικονόμηση ενέργειας να γίνεται με ορθολογικό και επιστημονικά τεκμηριωμένα τρόπο, όχι μόνο μετρώντας το τελικό αποτέλεσμα.
Θα πρέπει ο νόμος να προβλέπει σταδιακή επέκταση των υποχρεώσεων αυτών και σε μικρότερες εγκαταστάσεις. Προκείμενου να καταρτιστεί ‘οδικός’ χάρτης θα πρέπει να προβλεφθεί διαδικασία και πρόγραμμα χρηματοδότησης διενέργειας ενεργειακών ελέγχων οι οποίες θα αποκαλύψουν την πραγματική κατάσταση της Ελληνικής παραγωγής και θα επιτρέψουν βέλτιστο σχεδιασμό.
Τέλος προτείνουμε την πρόβλεψη χρηματοδοτικού προγράμματος για την κάλυψη των δαπανών.

Στην παρ. 2, αναφέρεται: «Με την απόφαση της παρ. 9 του άρθρου 28:
α) Καθορίζεται η κατάλληλη μονάδα προϊόντος και έργου για την ορθή αποτίμηση των εκπομπών ανά είδος έργου ή δραστηριότητας,
β) δύναται ο στόχος μείωσης να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με το είδος του έργου ή της δραστηριότητας,
γ) δύναται να θεσπίζονται στόχοι μείωσης σε έργα ή δραστηριότητες πέραν όσων προβλέπονται στην παρ. 1».

Σχόλιο:
Θα ήταν σκόπιμο να γίνει αναφορά στην μεθοδολογία Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (AKZ) κατά ISO 14040/44 στα παραδείγματα, για την ορθή αποτίμηση των εκπομπών.

Στην παρ. 8, αναφέρεται: «Με την απόφαση της παρ. 10 του άρθρου 28 καθορίζονται:
α) οι ακριβείς κανόνες υπολογισμού σε ισοδύναμους τόνους διοξειδίου του άνθρακα της αντιστάθμισης που επιτυγχάνεται μέσω φυτεύσεων, δασώσεων και αναδασώσεων,
β) οι εναλλακτικοί τρόποι αντιστάθμισης και η αποτίμησή τους σε ισοδύναμους τόνους διοξειδίου του άνθρακα,
γ) ο τρόπος ελέγχου και επαλήθευσης των εγκαταστάσεων της παρ. 1 που δεν υπάγονται στο Σ.Ε.Δ.Ε. της υπ. αρ. 181478/965/2017 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών».

Σχόλια:
1) Προτείνεται να διευκρινιστεί εάν οι αντισταθμίσεις επιτυγχάνονται μέσω τοπικών ή μέσω σχηματισμών μόνο στην Ελλάδα ή και σε άλλα μέρη στον κόσμο
2) Προτείνεται να διευκρινιστεί εάν οι αντισταθμίσεις αφορούν την αφαίρεση ή μείωση των εκπομπών ή πρόκειται για εφαρμογή και των δύο προσεγγίσεων.

1. Από τη διατύπωση συμπεραίνεται ότι πρόκειται για υφιστάμενα έργα. Εάν μέχρι το 2022 έχουν πραγματοποιηθεί για αυτά δράσεις εξοικονόμησης,, είτε έχουν προβλεφθεί εξαρχής συστήματα με χαμηλές εκπομπές, θεωρείται πολύ δύσκολο έως ανέφικτο να επιτευχθεί περαιτέρω μείωση 30%. Προτείνεται, με κατάλληλη τεκμηρίωση ανά περίπτωση να επιλέγεται από τον κύριο του έργου το base line και να μην ισχύσει το 2022.
4. Να απαιτείται φάκελος τροποποίησης ΑΕΠΟ στην περίπτωση που σχεδιάζονται έργα – δράσεις μείωσης των εκπομπών και όχι σε κάθε περίπτωση, εφόσον υπάρχει υποχρέωση για την υποβολή ετήσιας έκθεσης.
5. Να διευκρινισθούν οι εναλλακτικοί τρόποι αντιστάθμισης εκπομπών και να συμπεριληφθεί σε αυτούς η εγκατάσταση φωτοβολταικών, η οποία είναι υποχρεωτική για τα ειδικά κτήρια.
6. Να διευκρινισθεί από ποιο έτος ο φορέας εκμετάλλευσης έργου ή δραστηριότητας υποβάλλει στην αδειοδοτούσα περιβαλλοντική αρχή έως την 31η Μαρτίου έκθεση σχετικά με τις εκπομπές του προηγούμενου έτους.
7. Στην περίπτωση που ο φορέας του έργου είναι πιστοποιημένος με το πρότυπο ISO 14064 (ποσοτικός προσδιορισμός ανθρακικού αποτυπώματος) να μην απαιτείται η πραγματοποίηση των ελέγχων των εγκαταστάσεων από επίσημα αναγνωρισμένο επαληθευτή.
Απαιτούνται διευκρινήσεις για τα νέα έργα που δεν θα υπάρχει base line το 2022.

Στην παρ. 3, αναφέρεται: «Από την 1η.1.2023, για τα έργα και τις δραστηριότητες της παρ. 1, οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων περιλαμβάνουν υποχρεωτική ποσοτική εκτίμηση των εκπομπών που προέρχονται από τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, καθώς και ενδεικτικό ρυθμό ετήσιας μείωσής τους. Για τον υπολογισμό τους λαμβάνονται υπόψη όσα προβλέπονται στο άρθρο 21 της υπ. αρ. 181478/965/2017 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών (Β’ 3763) και στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών».

Σχόλιο:
1) Προτείνεται να διευκρινιστεί / οριστεί η μεθοδολογία αποτίμησης των εκπομπών