Άρθρο 11 Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα

Στο πλαίσιο του κλιματικού νόμου που πρόκειται να ψηφιστεί, Σας υποβάλλουμε την παρακάτω ΠΡΟΤΑΣΗ Για την παραγωγή ενέργειας από τον ήλιο ή τον αέρα με φωτοβολταϊκά ή άλλα συστήματα. Ο μόνος χώρος όπου υπάρχει αξιοποιήσιμη ηλιακή ενέργεια στο αστικό περιβάλλον είναι οι ΣΤΕΓΕΣ.
Από την κλιματική αλλαγή αλλά και από τις ανάγκες σε ενέργεια (ιδιαίτερα τώρα με τις επικείμενες αυξήσεις) επιβάλλεται να προωθηθεί η χρήση συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για παραγωγή ρεύματος προς αυτοκατανάλωση (π.χ. πρόγραμμα net metering της ΔΕΔΔΗΕ). Ομως, στις κοινόκτητες στέγες των υφισταμένων οικοδομών, που περιλαμβάνουν διαμερίσματα και καταστήματα, για να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά ή άλλα συστήματα παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο, απαιτείται η συναίνεση των συνιδιοκτητών που συγκεντρώνουν 100 % του οικοπέδου της οικοδομής, η οποία συναίνεση είναι ανέφικτη.
Με σκοπό την καλύτερη αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας,
Προτείνουμε – Αιτούμεθα να θεσπιστεί ρύθμιση ως εξης:
«1.- Οταν οι οριζόντιες ιδιοκτησίες οικοδομής έχουν αυτόνομη θέρμανση, τότε οι συνιδιοκτήτες, που επιθυμούν να έχουν φωτοβολταϊκά ή άλλα συστήματα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ήλιο ή αέρα), προς αυτοκατανάλωση, εφόσον συγκεντρώνουν τουλάχιστον 51% του οικοπέδου, έχουν το δικαίωμα να τοποθετήσουν τις απαιτούμενες συσκευές (πάνελ κλπ) στην κοινόχρηστη στέγη της οικοδομής (δώμα, κεραμοσκεπή, απόληξη κλιμακοστασίου – ανελκυστήρος κ.α.), καταλαμβάνοντας τόση επιφάνεια όση αντιστοιχεί στο ποσοστό συνιδιοκτησίας τους.
2.- Οι ως άνω ιδιοκτήτες που έχουν τουλάχιστον 51% του οικοπέδου, χωρίς την σύμπραξη των λοιπών συνιδιοκτητών και χωρίς να απαιτείται σύσταση δικαιώματος αποκλειστικής χρήσης, θα καθορίζουν με δήλωσή τους και με σχετικό σχέδιο μηχανικού σε ποια κοινόκτητα τμήματα της στέγης θα τοποθετηθούν οι συσκευές παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο ή τον αέρα και υπερ ποιας οριζόντιας ιδιοκτησίας θα είναι η παραγόμενη ενέργεια, προβλέποντας χώρο και για τους λοιπούς μη συμπράττοντες συνιδιοκτήτες και αφαιρώντας από κάθε ιδιοκτήτη τον χώρο που καταλαμβάνει και που σκιάζει ο ηλιακός του θερμοσύφωνας και τον χώρο που καταλαμβάνει και που σκιάζει η καμινάδα του τζακιού του ή / και η ατομική κεραία του, το ατομικό δορυφορικό πιάτο κλπ.
3.- Οι ως άνω ιδιοκτήτες που έχουν τουλάχιστον 51% του οικοπέδου δύνανται να προβαίνουν στην διαδικασία ενώπιον της ΔΕΗ, της ΔΕΔΔΗΕ, της ΡΑΕ και ενώπιον οποιουδήποτε άλλου νομικού ή φυσικού προσώπου για την τοποθέτηση συσκευών παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε οποιονδήποτε κοινόχρηστο χώρο της οικοδομής, να υπογράφουν συμβάσεις για οποιοδήποτε πρόγραμμα παραγωγής ρεύματος προς αυτοκατανάλωση με λογιστικό ή ενεργειακό συμψηφισμό (net metering, φωτοβολταϊκά στις στέγες) που ισχύει ή θα ισχύσει στο μέλλον.
4.- Ιδιοκτήτης που έχει ηλιακό θερμοσύφωνα, μπορεί να τοποθετήσει φωτοβολταϊκά πάνελ ή άλλες συσκευές παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ήλιο, αέρα), αντί για τον ηλιακό θερμοσύφωνα, στον χώρο που καταλαμβάνει ο θερμοσύφωνάς του.”
O Νόμος 4495 / 2017 επιχείρησε να διευκολύνει την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτηρίων με το Άρθρο 127 αυτού. Ο Ν 4495 / 2017 στο άρθρο 98 παρ 9 ορίζει ότι “για την υπαγωγή σ’ αυτόν περιπτώσεων που αφορούν σε κατάληψη κοινοχρήστων χώρων .. απαιτείται η συναίνεση του 51% των συνιδιοκτητών”. ΑΝΤΙΘΕΤΑ, για να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά ή άλλα συστήματα παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο, ορίζει ότι “ο απαιτούμενος εξοπλισμός … τοποθετείται εντός της αυτονομούμενης οριζόντιας ιδιοκτησίας ή σε χώρο που ανήκει στην κυριότητα ή στην αποκλειστική χρήση του ιδιοκτήτη». Επειδή για να συσταθεί δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης απαιτείται συναίνεση όλων των συνιδιοκτητών (100%), η προϋπόθεση να έχει ο ιδιοκτήτης διαμερίσματος αποκλειστική χρήση στην ταράτσα, ισοδυναμεί με απαγόρευση και αποκλεισμό από συσκευές παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο (όπως φωτοβολταϊκά).
Με δεδομένο λοιπόν ότι επιτρέπεται από μεμονωμένο ιδιοκτήτη διαμερίσματος η τοποθέτηση ηλιακού θερμοσύφωνα στην κοινόκτητη ταράτσα χωρίς ο ιδιοκτήτης αυτός να έχει αποκλειστική χρήση σε συγκεκριμένο χώρο της ταράτσας, για ποιο λόγο, προκειμένου να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά ή άλλα συστήματα παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο, δεν αρκεί απόφαση του 51% των ιδιοκτητών της οικοδομής, αλλά απαιτείται συναίνεση 100% για σύσταση αποκλειστικής χρήσης?
Επειδή ο ως άνω αποκλεισμός αποτελεί τροχοπέδη στην πράσινη ανάπτυξη και προσβολή των δικαιωμάτων της πλειοψηφίας των συνιδιοκτητών που επιθυμούν καθαρή ενέργεια, ζητείται να επιτραπεί η τοποθέτηση σε κοινόκτητες στέγες και άλλων συσκευών παραγωγής ενέργειας με απόφαση των ιδιοκτητών που έχουν 51%, σύμφωνα με την ανωτέρω πρόταση
Μετά τιμής
Αντώνης Τζελέπης Νομικός
Αλκιβιάδης Τζελέπης Συνταξιούχος Πολιτικος Μηχανικός
Κωνσταντίνος Τζελέπης Οικονομολόγος

» Άρθρο 11. Απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα μετά την 31η Δεκεμβρίου 2028. Με την απόφαση της παρ. 4 του άρθρου 28 δύνανται να επισπευσθεί η ανωτέρω ημερομηνία.»

1. Σχετικα με την αποσυρση των λιγνιτικων ΑΗΣ ειναι γνωστο οτι απαιτουνται 2 εως 3 ετη. Εκτιμαται 1 ετος για σχεδιασμο και 2 ετη για την υλοποιηση καθε εργου απολιγνιτοποίησης.

2. Με δεδομένο τις πρόσφατες αποφάσεις της ΔΕΗ για πλήρη απολιγνιτοποίηση , απ’ όσο γνωρίζουμε, έχουν ανατεθεί μόνον τέσσερεις (4) μελέτες απόσυρσης , που αφορούν μελέτες αποκατάστασης του χώρου των υπό απόσυρση Μονάδων και σύνταξη Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών.

3. Προτείνεται να ανατεθούν και οι υπόλοιπες μελέτες απόσυρσης με χρονοδιάγραμμα παράδοσης , συμβατό με την χρονική κλιμάκωση των έργων απολιγνιτοποίησης, ενώ ταυτοχρόνως πρέπει να αρχίσουν οι εργασίες προετοιμασίας των τευχών δημοπράτησης καθώς και η σύνταξη της συνοπτικής ταυτότητας κάθε σταθμού με φωτογραφική τεκμηρίωση, μαζί με κατάλογο του κυρίου εξοπλισμού προς πώληση από την αρμοδια υπηρεσια ή κλαδο της ΔΕΗ..

4. Προτείνουμε να καταστρωθεί ένα κυλιόμενο μεσοπρόθεσμο επιχειρησιακό σχέδιο (business plan) υλοποίησης του σχεδιασμού, επίβλεψης και διαχείρισης έργων αποσυναρμολόγησης και κατεδάφισης των υπό απόσυρση ΑΗΣ, όπου πρέπει να γίνονται οι σχετικές ετήσιες προβλέψεις του κόστους αποξήλωσης ΑΗΣ .

5. Εάν υιοθετηθεί η άποψη μας για την χρήση της κυκλικής οικονομίας κατά την προγραμματισθείσα απόσυρση των λιγνιτικών ΑΗΣ (καθώς και άλλων παλιότερων μονάδων καύσης φυσικού αέριου και πετρελαίου), τα τεύχη δημοπράτησης πρέπει να τροποποιηθούν, αφού αποφασιστεί το μοντέλο υλοποίησης της απόσυρσης (Decommissioning, Dismantling, προσωρινή αποθήκευση εμπορεύσιμου εξοπλισμού και μέταλλων ανακύκλωσης, κατεδάφιση λοιπών κατασκευών , καθορισμός υπαίθριων χώρων προσωρινής αποθήκευσης κατεδαφισμένου οπλ. σκυροδέματος για μείωση του μεγέθους (επανάθραυση ) κ.λπ.

Επομένως προτεινεται στο τελος του Άρθρου 11 να προστεθει » ή να παραταθεί η ως ανω ημερομηνία»

Για περισότεραα βλ. Η κυκλική οικονομία στους υπό απόσυρση Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς (ΑΗΣ) της ΔΕΗ – energypress.gr

^[1]

Να προστεθουν χρήσιμα στοιχεία για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας σε αποσυρόμενους ΑΗΣ κυρίως λιγνίτη .

Η συμβολή του μεταποιητικού κλάδου της κυκλικής οικονομίας σε αποσυρόμενους ΑΗΣ

Οι θέσεις εργασίας είναι δυνατόν να αυξηθούν επιπλέον των άμεσων , από τις συναφείς μεταποιητικές δραστηριότητες των μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων απόσυρσης. Εκτιμήθηκαν ενδεικτικά μόνον οι θέσεις εργασίας για την αποσυναρμολόγηση δομικού χάλυβα των ΑΗΣ για επαναχρησιμοποίηση ή/και εμπορία.

Στη συνέχεια αναφέρονται ορισμένα παραδείγματα εφαρμογής της κυκλικής οικονομίας σε αποσυρόμενους ΑΗΣ κυρίως λιγνίτη (μεταποίηση και εμπορία) που θα συμβάλλουν σημαντικά :

στην απασχόληση και στον πολλαπλασιαστή ΑΕΠ, τουλάχιστον με τα προαναφερθέντα μεγέθη (στο τέλος του κειμένου)
στην μείωση της σπατάλης πρωτογενούς ενέργειας και πρώτων υλών για την παραγωγή προϊόντων και της συνεπαγόμενης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, ως αποτέλεσμα ενός βιώσιμου σχεδιασμού .

I. Μονάδα διαχωρισμού καλωδίων πλαστικού/ ανάκτησης χαλκού 55000 tn . Αντιστοιχεί σε αύξηση εσόδων τουλάχιστον κατά 69,0 εκατ. €.

II. Επαναχρησιμοποίηση ηλεκτροκινητήρων (Η/Κ), δηλ. συντήρηση, έλεγχος, επισκευή αν απαιτείται και εμπορία.

Η αξία καινούργιου Η/Κ 110 kW είναι 4.500 €, Υπολογίζεται ότι Η/Κ 110 kW περιέχει 891 kg μέταλλων ως εξής (396 ηλεκτρ. χάλυβας, 77 χάλυβας, 330 χυτοσίδηρο, 22 αλουμίνιο και 66 χαλκό). Αν δοθεί για scrap ως έχει η τιμή θα προσεγγίζει τα 360 € , ενώ αν προηγηθεί η εργασία διαχωρισμού υλικών τα 1000 έως 1200 €, ενώ αν λειτουργεί μπορεί να πουληθεί περί τα 2000 €.

Εάν το 80% των Η/Κ των υπό απόσυρση ΑΗΣ (3000 MW) λειτουργούν θα πουληθούν με τίμημα 44,0 εκατ. € ενώ το υπόλοιπο 20% μπορεί να πουληθεί ως scrap χωρίς ή με διαχωρισμό υλικών έναντι 1,98 και 5,5 εκατ. €, αντιστοίχως. Η εκτίμηση είναι ακριβέστερη αν ληφθεί υπόψη ότι η ισχύς των αντλιών τροφοδοτικού νερού είναι το 25% της συνολικής , οπότε το τίμημα είναι 75%x44,0 εκατ. € = 33,0 εκατ. €, πλέον της αξίας των Η/Κ αντλιών τροφοδοτικού νερού.

III. Επεξεργασία του προκύπτοντος υλικού κατεδάφισης κατασκευών του ΑΗΣ εξ οπλισμένου σκυροδέματος/ διαχωρισμός χάλυβα οπλισμού

Εκτιμάται 3.600.000 τόνοι οπλ. σκυροδέματος ως προϊόντα κατεδάφισης και 225.000 τόνοι χαλύβδινου οπλισμού Μόνον η πώληση του χαλύβδινου οπλισμού ως Fraction: E3-AO HMS1 / E3 / Sorte 3 [HMS (Heavy Melting Steel] εκτιμάται ότι θα αποφέρει μικτό κέρδος τουλάχιστον 50,0 εκατ. € , με τρέχουσα τιμή (Ιαν. 2020) 233,3 €/tn

IV. Αποφυγή δαπανών μεταφοράς σκυροδέματος σε Μονάδα Ανακύκλωσης ΑπόβλητωνΕκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)

Λόγω του υψηλού κόστους μεταφοράς του υλικού κατεδάφισης κατασκευών του ΑΗΣ εξ οπλισμένου σκυροδέματος όσο και του υψηλού τέλους διαχείρισης σε Μονάδα Ανακύκλωσης ΑΕΚΚ, το οπλ. σκυρόδεμα θα υφίσταται διαλογή και επεξεργασία επί τόπου και θα αξιοποιείται καταλλήλως (είναι δυνατόν να ανακυκλωθεί εν μέρει, απευθείας στο γήπεδο του πρώην ΑΗΣ ή σε έργα πλησίον για διάστρωση ), ώστε να αποφευχθούν δαπάνες της τάξης των 70,0 εκατ. € . Απαιτείται σωστός προγραμματισμός με φορείς ανάθεσης έργων ώστε εντός ευλόγου χρόνου η μεγαλύτερη ποσότητα «θραυστών» σκυροδέματος να οδηγηθεί σε εκτελούμενα έργα πλησίον των ΑΗΣ.

V. Αποσυναρμολόγηση δομικού χάλυβα των ΑΗΣ για επαναχρησιμοποίηση ή/και εμπορία 213 χιλιάδες τόνοι, λαμβάνονται συντηρητικά 200 χιλιάδες τόνοι.
Κατά την υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ), θα πρέπει να προβλεφθεί σχέδιο ανασυγκρότησης που θα περιλαμβάνει και την ανέγερση βιομηχανικών και άλλων μεταλλικών κτιρίων. Μπορεί να σχεδιαστούν και κατασκευαστούν οικονομικά κτίρια και άλλες κατασκευές (λ.χ. γέφυρες μικρού ανοίγματος) με επαναχρησιμοποιημένο χάλυβα .

Με την παραδοχή ότι το 40 % του δομ. χάλυβα θα αποσυναρμολογηθεί για επαναχρησιμοποίηση σε νέες κατασκευές, ενώ το υπόλοιπο 40 % θα αποσυναρμολογηθεί και θα αποθηκευτεί για εμπορία .

Η τιμή για διατομές δομικού χάλυβα με τα πιστοποιητικά τους είναι 0.37€/Kg, έναντι 0,2 έως 0,23€/Kg του scrap .

Μεικτά έσοδα 80%X200.000×370€/tn= 59 εκατ €.

Εντός 3 ετών οι πρόσθετες θέσεις εργασίας ανέρχονται σε 960/3=320

Υποθέτοντας ανηγμένο βάρος χαλύβδινης κατασκευής 90,0 kg/τ.μ, για βιομηχανικά κτίρια ύψους 8,5 μπορεί να κατασκευαστούν 444 κτίρια έκαστο επιφάνειας 2000 τ.μ., δηλ. 148 ανά έτος.

VI. Πώληση εμπορεύσιμου εξοπλισμού σημαντικής άξιας (δηλ. αεροστροβίλων, γεννητριών, μετασχηματιστών, συστημάτων αποθείωσης καυσαερίων, ηλεκτροκινητήρων και πολλών άλλων βοηθητικών μηχανημάτων ΑΗΣ).

Η ΔΕΗ θα πρέπει να παράσχει στοιχεία και να λειτουργεί σε δική της ηλεκτρονική πλατφόρμα ή να απευθυνθεί σε αντίστοιχες πλατφόρμες πώλησης μεταχειρισμένου εξοπλισμού ΑΗΣ στην παγκόσμια αγορά.

Υπολογίστηκε το όφελος από πώληση scrap & εξοπλισμού καθώς και το συνολικό δυνητικό όφελος (εκατ. €) για διάφορα ποσοστά πώλησης του εμπορεύσιμου εξοπλισμού (από 0÷ 30%) στο 15 % της αρχικής άξιας του.

Στην περίπτωση πώλησης του 30% του εμπορεύσιμου εξοπλισμού (πολύ αισιόδοξο σενάριο) το συνολικό δυνητικό ¨όφελος είναι ίσο με συνολικό κόστος απόσυρσης των ΑΗΣ ύψους 700 εκατ. € περίπου .

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για να υπολογιστεί η αξία πώλησης του αποθέματος ανταλλακτικών στους ΑΗΣ.

Το κέρδος από την αξιοποίηση των μεταχειρισμένου εξοπλισμού των λιγνιτωρυχείων προεκτιμάται σε 100,0 εκατ. € περίπου .

Στην παραπάνω τιμή πρέπει να προστεθεί το τίμημα πώλησης καλωδίων και χάλυβα ως υλικό ανακύκλωσης (scrap).

Ο πολλαπλασιαστής ΑΕΠ στις μεταποιητικές δραστηριότητες των προϊόντων απόσυρσης είναι 2,8 (όπως στην λοιπή μεταποίηση), ενώ σε επίπεδο απασχόλησης, ο αντίστοιχος πολλαπλασιαστής είναι 3,5.
Για περισότερα βλ. Η κυκλική οικονομία στους υπό απόσυρση Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς (ΑΗΣ) της ΔΕΗ – energypress.grhttps://energypress.gr/news/i-kykliki-oikonomia-stoys-ypo-aposyrsi-atmoilektrikoys-stathmoys-ais-tis-dei

Δεν είναι ρεαλιστική αυτή τη στιγμή η θέσπιση αποκλειστικής προθεσμίας απόσυρσης λιγνιτικών μονάδων, καθώς οι εναλλακτικές είναι ανεπαρκείς και οδηγούν σε σοβαρή εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές φυσικού αερίου ή και ρεύματος από άλλες χώρες. Η προθεσμία θα πρέπει να συνδεθεί με την ύπαρξη αξιόπιστων και επαρκών εναλλακτικών λύσεων, και θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για διατήρηση ορισμένων μονάδων για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Σε κάθε περίπτωση, η προθεσμία αυτή θα πρέπει να συνδεθεί με την κατάργηση και κάθε επιδότησης στις ΑΠΕ, που θα αποτελούν πλέον το βασικό πυλώνα παραγωγής ενέργειας ώστε δεν θα υπάρχει πλέον λόγος επιδότησης τους τουλάχιστον με τον τρόπο που γίνεται σήμερα.

Συμφωνώ απολύτως με το σχόλιο του κ. Πέτρου Παναγιώτου της 11-12-2021. Δεν πρέπει να προτρέχουμε στην κατάργηση της χρήσης λιγνίτη, λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα μας είναι η 5η χώρα σε παραγωγή λιγνίτη, αλλά θα πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα για την επόμενη μέρα.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι θα γίνει η κατάλληλη προετοιμασία, προτείνω τη σταδιακή μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη μέχρι την απαγόρευση της χρήσης του λιγνίτη το 2045.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Η εναλλακτική λύση είναι ο ΗΛΙΟΣ. Πρέπει να προστεθεί στο Νόμο ένα άρθρο που θα δίνει στους πολίτες την δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τόσα τετραγ. μέτρα από την στέγη όσα αναλογούν στο ποσοστό συνιδιοκτησίας τους στο οικόπεδο της οικοδομής, ώστε κάθε ιδιοκτήτης διαμερίσματος ή καταστήματος να βάζει φωτοβολταϊκά για το σπίτι του ή το μαγαζί του, εφόσον συμφωνούν συνιδιοκτήτες της οικοδομής που έχουν τουλάχιστον 50%. Διαφορετικά, την δυνατότητα να βάλουν φωτοβολταϊκά (ή άλλα) θα την έχουν μόνο οι έχοντες βίλα σε αυτοτελές και αποκλειστικά δικό τους οικόπεδο.

Να γίνει υποχρεωτική η από ξηράς ρευματοδότηση σκαφών αναψυχής που ελλιμενίζονται σε τουριστικούς λιμένες εφόσον διαθέτουν τη σχετική υποδομή, προκειμένου τα σκάφη αυτά να μην χρησιμοποιούν ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα για την κάλυψη των αναγκών τους σε ηλεκτρική ενέργεια κατά τον χρόνο ελλιμενισμού τους σε μαρίνες.

Εν συντομία για τον επί της ουσίας περιττό αυτό νόμο και σχολιάζοντας προς το παρόν για το άρθρο 11:
Πέραν της συμφωνίας μου -σε γενικές γραμμές- με τους κατωτέρω προηγούμενους σχολιαστές: 12 Δεκεμβρίου 2021, 12:45 | Νίκος Καλαμαράς και 11 Δεκεμβρίου 2021, 16:27 | ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, επιπλέον σχολιάζω:

Η εμμονή στην λεγόμενη απολιγνιτοποίηση και ακόμη περισσότερο η με νόμο απαγόρευση χρήσης αυτού του τύπου καυσίμων (των στερεών) είναι οικονομικά και ενεργειακά ασύμφορη και επικίνδυνη. Η κατάργηση θερμικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών είναι προς το παρόν αδύνατη. Και θα παραμείνει έτσι προφανώς για κάποιες δεκαετίες.

Η αντικατάσταση του λιγνίτη με φυσικό αέριο (την ώρα μάλιστα που δεν εκμεταλλευόμαστε τα πιθανότατα δικά μας κοιτάσματα) οδηγεί σε οικονομική αφαίμαξη, εξάρτηση από το εξωτερικό και στις τρελές κούρσες τιμών που βιώνουμε και εν τέλει σε κοροϊδία, αφού μέσω των διασυνδέσεων και πάλι ακριβότερα αγοράζουμε «λιγνιτικό» ηλεκτρικό ρεύμα ή ακόμη και από πυρηνική ενέργεια (όχι ότι το τελευταίο από μόνο του είναι κακό, αλλά γενικώς το αποκηρύσσουμε μανιωδώς ως χώρα και ως κινήματα….

Επιπλέον οι τιμές CO2 φυσικά και τεχνηέντως ανεβαίνουν για να καταστήσουν τον λιγνίτη ασύμφορο, κάτι που στην συγκεκριμένη χρονική συγκυρία δεν το κατορθώνουν: το φυσικό αέριο είναι πλέον ακριβότερο.
Επιπλέον τόσο με σύγχρονα εργοστάσια θερμικής παραγωγής, όσο και με τεχνολογίες CCS και κυρίως λόγω του μεγέθους της χώρας και της συνολικής συμμετοχής της στις παγκόσμιες εκπομπές CO2 και ΚΥΡΙΩΣ χάρις στα δάση μας (αρκεί να μην καίγονται με αυτούς τους ρυθμούς και την κρατική ανεπάρκεια) το τελικό ισοζύγιο μας όχι μόνο δεν είναι αρνητικό αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι ήδη θετικό. Δηλαδή ήδη ως χώρα θα μπορούσαμε να θεωρηθούμε αποθετήρας CO2 και οπωσδήποτε αυτό είναι ευκόλως κατορθωτό με την διατήρηση των υπαρχόντων βιοτόπων, οικοτόπων και δασικών εκτάσεων της Ελλάδας. Ίσως μόνο να χρειαζόταν μία μικρή αύξηση της δασοκάλυψης της χώρας, πράγμα όμως που είναι απολύτως συμβατό και σύμφωνο και με τις άλλες υποχρεώσεις της χώρας αλλά και στόχους της ΕΕ για προστασία της βιοποικιλότητας.

Εν κατακλείδι, η εμμονική προσπάθεια δαιμονοποίησης του άνθρακα (αλήθεια που στηρίζεται η χημεία σε αυτό τον κόσμο;), του λιγνίτη, του CO2 και οι συνακόλουθες νομικές απαγορεύσεις χρήσης ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι περισσότερο προπαγανδιστικής υφής μέτρα. Ταυτοχρόνως είναι εργαλεία προώθησης της λεγόμενης “πράσινης” ανάπτυξης που έχει αναδειχθεί στο αγιοποιημένο ΕλΝτοράντο του κεφαλαίου και των μεγάλων επενδυτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων.

Το μόνο που θα μείνει από όλα αυτά είναι πρόσθετη περιβαλλοντική υποβάθμιση και αύξηση της ενεργειακής φτώχειας στον τόπο μας.

Δημήτριος Δούκα Σουφλέρης
Δικηγόρος
Επιμ/θείς στο ΕΚΠΑ στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και το Περιβάλλον
Imperial College Clean Power Professional Certificate

Επειδή είναι απαραίτητο να παράγεται ενέργεια από τον ήλιο και επειδή είναι σίγουρο ότι σε κάθε οικοδομή δεν είναι δυνατόν να συμφωνήσουν όλοι, είναι πολύ καλό το σχόλιο του κ. Αντώνη Τζελέπη ότι ο νόμος πρέπει να ορίζει και τα εξής:
“Συνιδιοκτήτες που επιθυμούν η ιδιοκτησία τους να έχει φωτοβολταϊκά ή άλλα συστήματα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές προς αυτοκατανάλωση, εφόσον συγκεντρώνουν τουλάχιστον 51% του οικοπέδου, έχουν το δικαίωμα να τοποθετήσουν τις απαιτούμενες συσκευές (πάνελ κλπ) στην κοινόχρηστη στέγη της οικοδομής (δώμα, κεραμοσκεπή, απόληξη κλιμακοστασίου – ανελκυστήρος κ.α.), καταλαμβάνοντας ο καθένας τόση επιφάνεια από την κοινόχρηστη στέγη (ταράτσα κλπ) όση αντιστοιχεί στο ποσοστό συνιδιοκτησίας του”

Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2028 ή και νωρίτερα δεν είναι απλά ανέφικτο αλλά και επικίνδυνο. Δεν είναι δυνατόν να βασιστούμε στις ανεμογεννήτριες ή τα φωτοβολταϊκά διότι δεν εξασφαλίζουν επάρκεια ειδικά σε κακές καιρικές συνθήκες. Η μετάβαση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου για να υπάρχουν ουσιαστικές εναλλακτικές λύσεις οι οποίες στην παρούσα φάση δεν υπάρχουν και μόνο η πυρηνική ενέργεια μπορεί να δώσει επάρκεια αλλά δεν νομίζω ότι ένα πυρηνικό εργοστάσιο είναι καλύτερο από ένα εργοστάσιο άνθρακα. Θέλει χρόνο και σχέδιο.

Συγχαρητήρια στην Κυβέρνηση για την απολιγνιτοποίηση και την προώθηση των ΑΠΕ. Εχουμε για πρώτη φορά Κυβέρνηση που δείχνει τον δρόμο στην Ευρώπη. Το κενό που θα αφήσει ο λιγνίτης θα καλυφθεί κυρίως από τον ήλιο. Συμφωνώ απολύτως με τα σχόλια του κ. Αντώνη Τζελέπη, του κ. Νικ. Ναξιάδη και του κ. Φωτίου Κωνσταντινίδη για διευκόλυνση της τοποθέτησης συστημάτων παραγωγής ενέργειας στις στέγες των οικοδομών για κάθε διαμέρισμα. Σε καμιά περίπτωση να μην απαιτείται ομοφωνία των συνιδιοκτητών για λήψη σχετικής απόφασης, γιατί η ομοφωνία είναι εξωπραγματική.
Γιώργος – Πέτρος Ραβάνης
Δικηγόρος

Συμφωνώ με τα σχόλια των κυρίων Αντώνη Τζελέπη, Γ.Π. Ραβάνη και Φ. Κωνσταντινίδη και προσθέτω και εγώ ότι πράγματι θα ήθελα να έχω το δικαίωμα να τοποθετήσω στην στέγη της οικοδομής όπου κατοικώ πάνελ ή γενικά συσκευές παραγωγής ενέργειας για την κατανάλωση του διαμερίσματός μου. Μάλιστα, επειδή ομοφωνία των συνιδιοκτητών δεν υπάρχει σε καμία οικοδομή για κανένα θέμα, οπωσδήποτε πρέπει να υπάρξει νομοθετική πρόβλεψη για λήψη απόφασης συνιδιοκτητών με απλή πλειοψηφία π.χ. 51%.

Σωστή η απόφαση της Κυβέρνησης για απολιγνιτοποίηση και για αντικατάσταση του λιγνίτη με ΑΠΕ. Για μεν τις ανεμογενήτριες κάποιοι ισχυρίζονται ότι ασχημαίνουν τα τοπία και τραυματίζουν τα πουλιά, για δε την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών σε χωράφια ισχυρίζονται ότι μειώνεται η αγροτική γη.
Όμως για την τοποθέτηση των φωτοβολταϊκών ή άλλων πάνελ στις στέγες – ταράτσες – δώματα, υπάρχουν μόνο θετικά σχόλια και ΔΕΝ υπάρχει καμία αντίρρηση, γιατί μπορεί να προκύψει μεγάλο όφελος από την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας που θα παραχθεί από συσκευές στις στέγες και δεν υπάρχει κανένα μειονέκτημα.
Επιπλέον, οι συσκευές που απορροφούν ηλιακή ενέργεια βοηθούν την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου γιατί απορροφούν την ζέστη αντί αυτή να αντανακλάται στο περιβάλλον
Επίσης οι συσκευές που απορροφούν ηλιακή ενέργεια προσθέτουν θερμομόνωση στον τελευταίο όροφο της οικοδομής, διότι η ταράτσα, όταν επικαλύπτεται από ηλιακά πάνελ ούτε θερμαίνεται απευθείας από τον ήλιο ούτε παγώνει από το κρύο και έτσι προστατεύεται ο τελευταίος όροφος της οικοδομής. Αυτό συνεπάγεται ενεργειακή αναβάθμιση της οικοδομής. Θεωρώ πολύ σωστά τα σχόλια των κ. Αντ. Τζελέπη, Φ. Κων/δη, Γ.Π. Ραβάνη

Για το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης, επικρατεί σύγχυση. Το ισχύον ΕΣΕΚ προβλέπει την απολογνιτοποίηση ως “μέτρο πολιτικής” (ΠΠ1) μέχρι το 2028, προσθέτοντας ότι “για το λόγο αυτό, και υπό την αιγίδα μιας διυπουργικής επιτροπής, θα εκπονηθεί και θα παρουσιαστεί στα μέσα του 2020 ένα ολοκληρωμένο, πολυδιάστατο και εμπροσθοβαρές [MasterPlan – Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης] που θα αποτελεί τον αναπτυξιακό οδικό χάρτη στην μετά τον λιγνίτη εποχή….” (σελ. 82). Εντούτοις, πρόσφατα, δημοσιεύθηκε ο ν. 4872/2021 “Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση, ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης και άλλες επείγουσες διατάξεις” ο οποίος ρυθμίζει αποσπασματικά ορισμένα σχετικά θέματα: το άρθρο 22 του νόμου αυτού προβλέπει ότι “κατά τη διαδικασία απολιγνιτοποίησης η σκοπούμενη απόληψη λιγνιτικού κοιτάσματος εντός των Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.), στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (Ε.Σ.Ε.Κ.), υλοποιείται σύμφωνα με τις προβλέψεις του άρθρου 6 του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (Β’ 1227/2011), περί γενικών κριτηρίων ορθολογικής δραστηριότητας….” Δυστυχώς, απολιγνιτοποίηση και απόληψη λιγνιτικού κοιτάσματος είναι έννοιες ασύμβατες.

Αλλού, έχει υπάρξει πολιτική, προφορική δέσμευση για απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2025, με πιο πρόσφατη την τοποθέτηση του Πρωθυπουργού κατά τις εργασίες του Υψηλού Διαλόγου των Ηνωμένων Εθνών για την Ενέργεια στις 24 Σεπτεμβρίου 2021.
Όσον αφορά την λειτουργία των υφιστάμενων λιγνιτικών σταθμών, και τελείως ενδεικτικά, η ΑΕΠΟ Μελίτης λήγει στις 5.8.2030 «με την επιφύλαξη του άρθρου 1 του Ν. 4685/2020 (ΦΕΚ 92 Α) και των προβλέψεων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα» (Απόφαση υπ’ αρ. 4/2019 (ΦΕΚ 4893 Β))”, και η ΑΕΠΟ Μεγαλόπολης ισχύει μέχρι τις 7.11.2029 “με την επιφύλαξη του άρθ. 2 ν. 4014/2011”. Και οι 2 ΑΕΠΟ έχουν παραταθεί κατά 5 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2035 και 2034 (αντίστοιχα), βάσει της ρύθμισης του άρθρου 1 παρ. 2 ν. 4685/2020, το οποίο ψηφίστηκε μολονότι το ΥΠΕΝ προφανώς γνώριζε τα όποια χρονικά περιθώρια της απολιγνιτοποίησης. Βάσει του άρθρου 109 παρ. 1 ν. 4821/2021, οι δύο σταθμοί μπορούν να λειτουργούν μέχρι το 2023 χωρίς να προσαρμόζονται με τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές, κάτι που έπρεπε να γίνει μέχρι το 2021 (εντός 4 ετών από την Εκτελεστική Απόφαση 2017/1442, αρθ. 21 παρ. 3 (α) Οδηγίας 2010/75). Όσο για την ΑΕΠΟ του ΑΗΣ Πτολεμαϊδας V, από τον συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων, και εφόσον αγνοηθούν “τεκμαιρόμενες παρατάσεις” βάσει των άρθρων 2 παρ. 8 και 30 παρ. 4 ν. 4014/2011, 109 παρ. 1 ν. 4821/2021, και άλλων, η λειτουργία του έχει παραταθεί τουλάχιστον μέχρι το 2027. Όλοι οι σταθμοί έχουν λάβει, με απόλυτη αδιαφάνεια, ενιαία άδεια λειτουργίας μέχρι την 31.12.2021, η οποία πρόκειται να παραταθεί, όπως είναι η πάγια πρακτική του ΥΠΕΝ για παραπάνω από 20 έτη. Με άλλα λόγια, αν το νομοσχέδιο επιδιώκει την απολιγνιτοποίηση, θα πρέπει να συμπεριλάβει τις απαραίτητες ελάχιστες ρυθμίσεις για την διασφάλιση της συνοχής με την υπόλοιπη νομοθεσία και διοικητική πρακτική.

*Το σχόλιο συνυπογράφεται από συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε – Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς

Απόλυτο μέτρο, αμφιβόλου εφαρμογής και ιδιαίτερα επικίνδυνο στην ανταγωνιστικότητα τομέων οικονομικής-βιομηχανικής δραστηριότητας

Επίσπευση της απολιγνιτοποίησης: Στο άρθρο 11, ο κλιματικός νόμος θέτει ως έτος πλήρους απεξάρτησης από τον λιγνίτη το 2028 με ρήτρα επανεξέτασης το 2023 (στο άρθρο 28) ώστε η απολιγνιτοποίηση να επισπευστεί «αφού ληφθούν υπόψη η επάρκεια ισχύος και η ασφάλεια εφοδιασμού».

Ωστόσο η ίδια η ΔΕΗ αποσαφήνισε αρκετές φορές ότι η τελευταία από τις υφιστάμενες λιγνιτικές της μονάδες θα κλείσει το 2023, ενώ η υπό κατασκευή λιγνιτική μονάδα «Πτολεμαΐδα 5» θα μετατραπεί σε μονάδα ορυκτού αερίου ως το 2025. Την ίδια διαβεβαίωση για τον χρόνο μετατροπής της νέας μονάδας είχε δώσει και ο πρόεδρος της ΔΕΗ απαντώντας σε κοινοβουλευτική ερώτηση σχετικά με το μέλλον της Πτολεμαΐδας 5.

Σε ό,τι αφορά την επάρκεια ισχύος και την ασφάλεια εφοδιασμού, η πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη επάρκειας ισχύος που πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις ακριβείς προδιαγραφές του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας εκτίμησε πως η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα επάρκειας μετά το 2024, ενώ διαπίστωσε ότι η νέα μονάδα «Πτολεμαΐδα 5» θα αντιμετωπίσει προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας μετά το 2025.

Επομένως εκλείπουν πλήρως οι λόγοι για αναβολή της ημερομηνίας πλήρους απολιγνιτοποίησης πέρα από το 2025. Συνεπώς προτείνεται τροποποίηση του άρθρου 11 ως εξής:

(τροποποιημένο άρθρο 11): Απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα μετά την 31η Δεκεμβρίου 2025»

Προτείνεται επιπλέον η διαγραφή της παραγράφου 4 του άρθρου 28.

Χρονικό όριο για την εξόρυξη υδρογονανθράκων: Οι εξορύξεις υδρογονανθράκων δεν συνάδουν με την παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιστημονική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) η πλειονότητα των ορυκτών καυσίμων πρέπει να παραμείνει στη γη προκειμένου να έχουμε ρεαλιστικές πιθανότητες συγκράτησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5οC σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Εκτός από την αρνητική επίδραση στο κλίμα, οι εξορύξεις υδρογονανθράκων εγκυμονούν και πολλούς κινδύνους για το φυσικό περιβάλλον, σύμφωνα με τη σχετική γνώμη της Επιτροπής Φύση 2000.

Τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων έχουν λάβει σοβαρά υπόψη και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Από το 2017 η Γαλλία έχει καταστεί η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που απαγορεύει τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, ενώ ο νέος Κλιματικός Νόμος στην Ισπανία που ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2021, απαγορεύει οποιαδήποτε νέο έργο εξόρυξης υδρογονανθράκων καθώς και παράταση των υφιστάμενων συμβολαίων εξόρυξης μετά το 2042.

Τέλος, καθώς η μία μετά την άλλη οι εταιρίες έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων αποχωρούν από τη χώρα μας ο κλιματικός νόμος αποτελεί ευκαιρία για αλλαγή πολιτικής στο πνεύμα των δηλώσεων του υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησης Νίκου Δένδια αλλά και της αντίστοιχης δέσμευσης της Ισπανίας στον δικό της κλιματικό νόμο. Η διασφάλιση της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας μας στον θαλάσσιο χώρο μπορεί να επιτευχθεί πολύ καλύτερα με την ανάπτυξη εναλλακτικών δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, όπως τα θαλάσσια αιολικά πάρκα.

Με βάση τα παραπάνω προτείνεται η μετονομασία του άρθρου 11 από «Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα» σε «Απο-ανθρακοποίηση του ενεργειακού μίγματος» και η προσθήκη των ακόλουθων 2 παραγράφων μετά την παράγραφο 1 που αναφέρεται στον λιγνίτη:
• (νέα παράγραφος 1 στο άρθρο 11): Από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου δεν επιτρέπεται καμία νέα παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια.
• (νέα παράγραφος 2 στο άρθρο 11): Αναστέλλεται η δυνατότητα παράτασης των υφιστάμενων συμβάσεων παραχώρησης δικαιωμάτων έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια, μετά την ημερομηνία λήξης των συμβάσεων που βρίσκονταν σε ισχύ κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου.

Μηδενικές εκπομπές στην ηλεκτροπαραγωγή ως το 2035: Το σχέδιο κλιματικού νόμου δεσμεύεται για πλήρη απεξάρτηση από τα στερεά ορυκτά καύσιμα ως το 2028 (άρθρο 11). Ωστόσο, στο άρθρο 10, παράγραφος 1, εδάφιο γ, παρουσιάζει τη «δυνατότητα να λαμβάνονται και να εφαρμόζονται μέτρα και πολιτικές» (και όχι τη δέσμευση) «για τη σταδιακή εξάλειψη όλων των ορυκτών καυσίμων και την υποκατάστασή τους από ΑΠΕ».

Σε ό,τι αφορά τα υγρά ορυκτά καύσιμα (μαζούτ και ντήζελ) στο ίδιο εδάφιο αναφέρεται η «επιδίωξη» (και όχι η δέσμευση) για «μείωση» (και όχι για εξάλειψη) «της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υγρά ορυκτά καύσιμα, μέσω της διασύνδεσης των μη διασυνδεδεμένων νησιών, με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας και της εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ». Επιπλέον στο άρθρο 18 για τη μείωση εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά περιλαμβάνεται η απαγόρευση της χρήσης μαζούτ (και όχι ντήζελ) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Σε ό,τι αφορά το ορυκτό αέριο πέρα από την έμμεση συμπερίληψή του στη «σταδιακή εξάλειψη όλων των ορυκτών καυσίμων και την υποκατάστασή τους από ΑΠΕ» στο εδάφιο γ της παραγράφου 1 του άρθρου 10, στο εδάφιο δ της ίδιας παραγράφου γίνεται αναφορά στη «σταδιακή υποκατάσταση του φυσικού αερίου από ανανεώσιμα αέρια, όπως βιομεθάνιο και πράσινο υδρογόνο, ιδίως στις μεταφορές και τη βιομηχανία».

Καταρχάς δημιουργείται σύγχυση από όλες αυτές τις διαφορετικού είδους δεσμεύσεις, επιδιώξεις και δυνατότητες σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα που περιλαμβάνονται σε διάφορα σημεία του κλιματικού νόμου.

Επί της ουσίας και σε ό,τι αφορά τα υγρά ορυκτά καύσιμα στην ηλεκτροπαραγωγή το υφιστάμενο ΕΣΕΚ θέτει ως στόχο τη διασύνδεση όλων των μεγάλων μη διασυνδεδεμένων νησιών ως το 2029 και την εξάλειψη του πετρελαίου σε όλες του τις μορφές, και όχι μόνο του μαζούτ, από την ηλεκτροπαραγωγή στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ως το 2030. Διευκρινίζεται επίσης (πίνακας 38, σελίδα 275) ότι η ελάχιστη ηλεκτροπαραγωγή από πετρέλαιο που επιτρέπεται το 2030 αφορά κατά κύριο λόγο στα διυλιστήρια. Σημειώνεται δε ότι αυτές είναι οι δεσμεύσεις του ΕΣΕΚ το οποίο έχει συνολικό κλιματικό στόχο για μείωση των εκπομπών κατά 42% το 2030 σε σχέση με το 1990 και βρίσκεται υπό αναθεώρηση προκειμένου να εναρμονιστεί με τον πιο φιλόδοξο κλιματικό στόχο για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Συνεπώς είναι αδύνατον στο νέο ΕΣΕΚ να υπάρξει υποχώρηση σε ό,τι αφορά την απεξάρτηση από το πετρέλαιο στην ηλεκτροπαραγωγή στα νησιά.

Συμβατή με το υφιστάμενο ΕΣΕΚ είναι και η απόφαση 785/2019 της ΡΑΕ (ΦΕΚ Β’ 4428/03.12.2019), σύμφωνα με την οποία η διασύνδεση με το ηπειρωτικό δίκτυο των συστημάτων ΒΑ Αιγαίου, Δωδεκανήσων και Κυκλάδων είναι ο οικονομικότερος και αποδοτικότερος τρόπος για εξασφάλιση αξιόπιστης ηλεκτροδότησης σε μακροπρόθεσμη βάση, με χρόνο υλοποίησης, κατά μέγιστο, το έτος 2029. Εξαίρεση αποτελούν τα συστήματα Αγίου Ευστρατίου, Μεγίστης και Γαύδου στα οποία η οικονομικότερη λύση είναι να παραμείνουν αυτόνομα. Επιπλέον σε κανένα από τα υφιστάμενα σχέδια (ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ) δεν αναφέρεται η προοπτική διασύνδεσης και τριών άλλων μικρών νησιών και συγκεκριμένα των Αντικυθήρων, της Ερεικούσας, και των Οθωνών, ενώ παραμένει ασαφές αν θα προχωρήσει η διασύνδεση της Αστυπάλαιας. Σημειώνεται ότι και τα επτά (7) παραπάνω νησιά διαθέτουν γεννήτριες ντήζελ.

Συμπερασματικά λοιπόν, το σχέδιο κλιματικού νόμου δεν είναι συνεπές με το υφιστάμενο ΕΣΕΚ και είναι σαφώς λιγότερο φιλόδοξο από αυτό (πολλώ δε μάλλον συγκριτικά με το νέο που θα είναι πιο φιλόδοξο) σε ό,τι αφορά την εξάλειψη των υγρών καυσίμων από την ηλεκτροπαραγωγή των μη διασυνδεδεμένων νησιών. Επιπλέον, το σχέδιο του κλιματικού νόμου δεν περιορίζει την έκταση της χρήσης ντήζελ μόνο στα νησιά που θα παραμείνουν μη διασυνδεδεμένα μετά το 2029.

Επίσης, ανάλυση με αφορμή την απόφαση της Γερμανίας να μηδενίσει τις εκπομπές του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής της ως το 2035, και βασισμένη στα επίσημα δεδομένα εκπομπών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, δείχνει ότι η Ελλάδα είναι μία από τις μόλις 7 χώρες της ΕΕ-27 (συμπεριλαμβανομένου και του Ηνωμένου Βασιλείου) που βρίσκεται ήδη σε τροχιά επίτευξης του στόχου για ένα κλιματικά ουδέτερο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής πριν το 2035. Άλλωστε ο νέος συνολικός εθνικός κλιματικός στόχος του 2030 (-55%) επιτάσσει δραστική μείωση των εκπομπών του τομέα ηλεκτροπαραγωγής στα επίπεδα των 5 εκ. τόνων CO2 ήδη από το 2030. Αυτός ο υποτετραπλασιασμός των εκπομπών του τομέα ηλεκτροπαραγωγής σε σχέση με τις αυτές του 2020 θα περιορίσει δραστικά και την ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτό αέριο, ήδη από το 2030.

Τα στοιχεία, λοιπόν, δείχνουν ότι η δέσμευση για μηδενισμό των εκπομπών του τομέα ηλεκτροπαραγωγής της Ελλάδας ως το 2035 αποτελεί μια ρεαλιστική προσθήκη στον εθνικό κλιματικό νόμο, αλλά και μια φυσική συνέχεια των κλιματικών δεσμεύσεων που έχει ήδη αναλάβει η χώρα για το 2030.

Με βάση τα παραπάνω, εκτός από τη μετονομασία του άρθρου 11 από «Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα» σε «Απο-ανθρακοποίηση του ενεργειακού μίγματος» που προτάθηκε παραπάνω, προτείνεται η προσθήκη νέας παραγράφου:

(νέα παράγραφος στο άρθρο 11): Μηδενίζονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής ως την 31η. 12.2035.

Επιπλέον, προτείνεται η τροποποίηση της παραγράφου 3 του άρθρου 18 για τη μείωση των εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ως εξής:

(τροποποιημένη παράγραφος 3 του άρθρου 18): Από την 1η.1.2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ και ντήζελ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά εκτός των νησιών που θα παραμείνουν μη διασυνδεδεμένα και μετά το πέρας αυτής της ημερομηνίας σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο δεκαετές σχέδιο ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ (2022-2032) και την απόφαση 785/2019 της ΡΑΕ (ΦΕΚ Β’ 4428/03.12.2019), όπου θα εξακολουθεί να επιτρέπεται η χρήση ντήζελ έως την 31η.12.2035.

Τέλος, προτείνεται η τροποποίηση του εδαφίου γ της παραγράφου 1 του άρθρου 10 ως εξής:

(τροποποιημένο εδάφιο γ, παράγραφος 1, άρθρου 10): τη σταδιακή εξάλειψη όλων των ορυκτών καυσίμων και την υποκατάστασή τους από ΑΠΕ ως το 2035.

Σύμφωνα με το κείμενο διαβούλευσης του Κλιματικού Νόμου, απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα μετά την 31η Δεκεμβρίου 2028. Με την απόφαση της παρ. 4 του άρθρου 28 δύνανται να επισπευσθεί η ανωτέρω ημερομηνία.

Η δεδηλωμένη πρόθεση της ΔΕΗ είναι να μετατρέψει το νέο λιγνιτικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής Πτολεμαΐδα 5 ώστε να χρησιμοποιεί ορυκτό αέριο ως καύσιμο από το 2025. Συνεπώς, η καταληκτική ημερομηνία της 31/12/2028 θα μπορούσε να τροποποιηθεί σε 31/12/2025.

Ενώ ορθά η χώρα έχει θέσει ένα χρονοδιάγραμμα για την απολιγνιτοποίηση, δεν έχει αντίστοιχο οδικό χάρτη για την πλήρη απανθρακοποίηση του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, όπως έχουν πράξει πρόσφατα άλλες χώρες (βλέπε π.χ. τις αποφάσεις της νέας γερμανικής κυβέρνησης για πλήρη απανθρακοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής ως το 2035).

Ως εκ τούτου προτείνεται να γίνει ρητή αναφορά και σύνδεση με το ΕΣΕΚ, όπου θα ενσωματωθούν συγκεκριμένοι, νομικά δεσμευτικά στόχοι και μέτρα στους παρακάτω τομείς:

Ορυκτά καύσιμα στην ηλεκτροπαραγωγή
Πλήρης απεξάρτηση από:
– στερεά ορυκτά καύσιμα έως το 2025
– υγρά ορυκτά καύσιμα έως το 2030
– αέρια ορυκτά καύσιμα έως το 2035

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)
Συμμετοχή των ΑΠΕ (έως το 2030):
– στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 50%
– στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό 85%

Θα ήθελα να διευκρινίσω τα εξής:
1.- Η διάταξη που έχω προτείνει με το 1ο σχόλιο στο παρόν άρθρο 11 πρέπει να εφαρμοστεί για τις οικοδομές που υπάρχουν ήδη, για τις οποίες μέχρι τώρα δεν έχει καθοριστεί η χρήση στέγης και δώματος. Επισημαίνεται ότι στα αστικά κέντρα σχεδόν όλες οι οικοδομές είναι παλιές και δεν ήταν δυνατόν να έχει προβλεφθεί κάτι σχετικό στις άδειες ανεγέρσεώς τους.
2.- Από την διάταξη που έχω προτείνει με το 1ο σχόλιο στο παρόν άρθρο 11, σαφώς προκύπτει ότι οι ιδιοκτήτες, που συγκεντρώνουν 51% της οικοδομής, λαμβάνουν εγκύρως απόφαση ότι επιτρέπεται η τοποθέτηση εξοπλισμού παραγωγής ενέργειας στην στέγη και στο δώμα. Επίσης οι έχοντες 51% καθορίζουν εγκύρως, χωρίς την σύμπραξη των λοιπών, το τμήμα της στέγης ή του δώματος που δικαιούται να χρησιμοποιεί ο κάθε ιδιοκτήτης για την τοποθέτηση του δικού του εξοπλισμού παραγωγής ενέργειας. ΄Αρα, οι έχοντες 51% θα προβλέπουν και θα καθορίζουν χώρους για όλους τους ιδιοκτήτες (και για τους μειοψηφούντες). Προκύπτει επίσης ότι όλοι οι ιδιοκτήτες (και οι μειοψηφούντες) είναι ελεύθεροι να αποφασίζουν οι ίδιοι αν θα κάνουν χρήση του δικαιώματός τους ή όχι, δηλαδή ο κάθε ιδιοκτήτης θα αποφασίζει ο ίδιος εάν θα τοποθετήσει στον χώρο, που του αναλογεί, εξοπλισμό.
3.-Στην περίπτωση κατά την οποία ο χώρος της στέγης ή του δώματος που αντιστοιχεί σε κάθε ιδιοκτήτη είναι μικρός και μη εκμεταλλεύσιμος, τότε με απόφαση ιδιοκτητών, που συγκεντρώνουν 51% της οικοδομής, θα μπορεί να τοποθετείται στην στέγη ή στο δώμα εξοπλισμός για παραγωγή ενέργειας που θα χρησιμοποιείται για τον φωτισμό των κοινοχρήστων χώρων της οικοδομής και για την λειτουργία του ανελκυστήρος αυτής, καθώς και για την λειτουργία των τυχόν άλλων κοινοχρήστων εγκαταστάσεων αυτής.
Εν κατακλείδι, για να αξιοποιηθούν οι στέγες και τα δώματα των οικοδομών, οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία, γιατί όλοι καταλαβαίνουμε ότι ταύτιση απόψεων δεν υπάρχει και απόφαση με 100 % των ψήφων σε μια οικοδομή δεν μπορεί ποτέ ληφθεί! (εκτός και αν ολόκληρη η οικοδομή ανήκει μόνο σε ένα άτομο).

Ο ήλιος στις στέγες των σπιτιών είναι μια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας, σχεδόν εξ ολοκλήρου ανεκμετάλλευτη. ΄Ομως, η υποχρέωση να συσταθεί αποκλειστική χρήση με την σύμπραξη 100% των ιδιοκτητών, ισοδυναμεί με πλήρη απαγόρευση της τοποθέτησης στην στέγη ή στο δώμα των ήδη υφιστάμενων οικοδομών του απαιτούμενου εξοπλισμού για παραγωγή ενέργειας από τον ήλιο (φωτοβολταϊκά ή οποιαδήποτε άλλα συστήματα).
Πρέπει να αποφασίζουν για την χρήση – αξιοποίηση της στέγης και του δώματος των οικοδομών που ήδη έχουν κτιστεί οι ιδιοκτήτες που συγκεντρώνουν πλειοψηφία. Εφόσον λοιπόν, συμφωνούν ιδιοκτήτες που συγκεντρώνουν ποσοστά 51% της οικοδομής, να επιτρέπεται έκαστος ιδιοκτήτης αυτοτελούς ιδιοκτησίας (διαμερίσματος) να τοποθετεί στην κοινόκτητη στέγη ή δώμα της οικοδομής τον εξοπλισμό που απαιτείται για παραγωγή ενέργειας από τον ήλιο για την κατανάλωση της δικής του ιδιοκτησίας, καταλαμβάνοντας τόση επιφάνεια όση του αναλογεί σύμφωνα με το ποσοστό που έχει η ιδιοκτησία του στο οικόπεδο της οικοδομής.
Εάν κάποιος ιδιοκτήτης έχει ήδη τοποθετήσει στο δώμα ή την στέγη της οικοδομής άλλα αντικείμενα (όπως δορυφορικό πιάτο, καμινάδα, ηλιακό θερμοσύφωνα), οι σκιάσεις που δημιουργούν τα αντικείμενα αυτά θα λαμβάνονται υπόψιν κατά τον καθορισμό του τυχόν υπολοίπου χώρου που δικαιούται. Δηλαδή το τμήμα εκάστου ιδιοκτήτη να υπολογίζεται ως ακολούθως: επιφάνεια στέγης και δώματος ΕΠΙ το ποσοστό συνιδιοκτησίας του ΜΕΙΟΝ την επιφάνεια που καταλαμβάνουν και σκιάζουν τα αντικείμενα που ο ίδιος έχει ήδη τοποθετήσει.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αξιοποιηθούν οι στέγες και τα δώματα των οικοδομών που έχουν ήδη ανεγερθεί και αποτελούν την συντριπτική πλειονότητα στις πόλεις.
Θωμάς Τροχόπουλος Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ

Προτάσεις αλλαγών –συμπληρώσεων:
Προτείνεται να αλλάξει ο τίτλος του άρθρου σε «Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά Καύσιμα».
Να προβλεφθούν σχετικές δεσμευτικές προβλέψεις, τόσο για τα στερεά ορυκτά καύσιμα, όσο και για τα υγρά ορυκτά καύσιμα αλλά και για τα αέρια ορυκτά σε όλες τις χρήσεις, συμπεριλαμβανόμενης και της ηλεκτροπαραγωγής.
Επίσης: Ένας Κλιματικός Νόμος που στοχεύει σε επίτευξη κλιματικής/ανθρακικής ουδετερότητας για τη χώρα το αργότερο μέχρι το 2050 θα πρέπει να κάνει σαφές από την αρχή ότι σταματούν όλες οι έρευνες και οι αδειοδοτήσεις για έρευνα ή εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων. Για τις υπάρχουσες εκμεταλλεύσεις θα πρέπει να οριστεί χρονοδιάγραμμα τέλους των εργασιών, με τελικό στόχο το οριστικό κλείσιμο των εκμεταλλεύσεων το 2030.
Προτεινόμενες αλλαγές στο σχέδιο νόμου:
α. Προσθήκη της παρακάτω φράσης στο Άρθρο «Ανακαλούνται άμεσα όλες οι άδειες για έρευνες εντοπισμού ή εκμετάλλευσης νέων κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα, καθώς και σε όλες τις θαλάσσιες περιοχές που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της χώρας, είτε ως χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα ή αποκλειστική οικονομική ζώνη. Επίσης η χώρα δεν συμμετέχει σε παρόμοιες έρευνες στο έδαφος ή τα ύδατα άλλων χωρών και αποχωρεί από σχετικές συμφωνίες εάν υπάρχουν. Τυχόν αιτήματα αποζημίωσης για την έξοδο από υπάρχουσες συμφωνίες επιλύονται με αναφορά στην κυριαρχική δικαιοδοσία της Βουλής των Ελλήνων και αφού έχουν δοθεί έγκαιρες ειδοποιήσεις στα λοιπά συμβαλλόμενα μέρη. Αναζητούνται διακρατικές συνεργασίες σε Μεσογειακό επίπεδο ώστε να υιοθετηθούν παρόμοιες ρυθμίσεις από τις γείτονες χώρες.
β. Επίσης προσθήκη της παρακάτω φράσης «Οι υπάρχουσες άδειες εκμετάλλευσης / εξόρυξης ορυκτών καυσίμων θα καταγγελθούν άμεσα και θα οριστεί χρονοδιάγραμμα σταδιακού περιορισμού των εργασιών τους, με οριστικό κλείσιμο των εκμεταλλεύσεων το τέλος του 2029. Θα προβλεφθεί Πρόγραμμα δίκαιης μετάβασης για τους εργαζόμενους στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις»
Θα πρέπει επίσης να υπάρξει σαφής αναφορά στο ό,τι η απαγόρευση θα ισχύει και για τυχόν εισαγόμενη ενέργεια.

Διατυπώνεται εκ νέου η γνωστή πρόθεση για την παύση παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα μετά την 31η Δεκεμβρίου 2028, με την επιφύλαξη ότι η ημερομηνία αυτή μπορεί να επισπευσθεί. Ωστόσο, στην παρούσα διάταξη δεν γίνεται κάποια αναφορά στις εναλλακτικές που θα έρθουν να καλύψουν το κενό που θα δημιουργηθεί. Είναι σαφές ότι αυτό θα γίνει από ΑΠΕ λόγω της ευρύτερης συνολικής προώθησης και στήριξής τους. Ωστόσο, μια τέτοια διάταξη ενδεχομένως να έπρεπε να περιλαμβάνει και μνεία στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, ειδικότερα δεδομένης της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης που ακόμα δεν έχει αποκλιμακωθεί και εν πολλοίς οφείλεται στις τιμές του φυσικού αερίου. Άλλωστε, είναι βέβαιο πως το ΦΑ, ως μεταβατικό καύσιμο, θα έχει σημαντικό ρόλο να παίξει στη διαδικασία απολιγνιτοποίησης που περιγράφεται με το παρόν άρθρο. Βέβαια, τα κριτήρια της επάρκειας ισχύος και της ασφάλειας εφοδιασμού, όπως αναφέρονται στην απόφαση του άρθρου 28.4, σε συνδυασμό με τις ενεργειακές ανάγκες και την αγορά, μπορεί να υποδεικνύουν την αναγκαιότητα παράτασης της ημερομηνίας, η οποία επομένως δεν πρέπει να αποκλεισθεί εκ των προτέρων.

Η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ) θεωρεί ότι θα πρέπει να τεθεί συγκεκριμένος χρονικός στόχος για την απαγόρευση της χρήσης ορυκτού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή – π.χ. το 2035 – με δυνατότητα επίσπευσης της παραπάνω ημερομηνίας σύμφωνα με την παράγραφο παρ. 4 του άρθρου 28.

Επί του συνόλου του Άρθρου 11

Σχόλια:
1)Προτείνεται να γίνει εκτίμηση (τεχνική ή οικονομική) για το σενάριο της απαγόρευσης στερεών ορυκτών καυσίμων από το 2028 και μετά (~ 20%). Αν αποφευχθεί η περαιτέρω χρήση φυσικού αερίου, με ποιον τρόπο θα καλυφθεί η ζήτηση δεδομένου της αδυναμίας των ΑΠΕ να συνεισφέρουν (CF> 0.4) στο δίκτυο (δεδομένου των προβλημάτων με την αστάθεια στη συχνότητα του δικτύου, στοχαστική συμπεριφορά), αλλά και της ωριμότητας / ψηλού κόστους των τεχνολογιών αποθήκευσης;
2)Προτείνεται να υπάρχει πρόβλεψη για μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από διασυνδέσεις με το εξωτερικό (~ 10-20%).
3)Προτείνεται να γίνεται αναφορά στην ενεργειακή φτώχεια. Θα ήταν σκόπιμο μέσα από τον Νόμο να δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία προκειμένου να καταπολεμάται η ενεργειακή φτώχεια στο πλαίσιο της μετάβασης σε μια πιο πράσινη ανάπτυξη.
4)Δεν αναφέρεται στο τι θα γίνουν στο τέλος ζωής τους και πώς θα αποσυρθούν οι λιγνιτικοί σταθμοί και αν υπάρχει πρόβλεψη για την υιοθέτηση κυκλικής οικονομίας κατά την προγραμματισθείσα απόσυρση τους. Θα ήταν σκόπιμο να υπάρχει σαφής σύνδεση του Νόμου με το Εθνικό Σχέδιο για την Κυκλική Οικονομία.

We recommend the amendment of Article 11 regarding the date of coal phase-out in electricity production, from 2028 to 2025.

In addition, we recommend the insertion of a dedicated article on the prohibition of hydrocarbon exploration in Article 11, following the examples of Ireland, Spain, France, and Denmark.