Άρθρο 18 Κυρώσεις – Προσθήκη παρ. 8 έως 11 στο άρθρο 36 του ν. 4001/2011

Α «8. α) Με την επιφύλαξη των περ. β) και γ), με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.), η οποία εκδίδεται μετά από σύσταση στους παρόχους, δύναται να επιβληθούν πρόστιμα για παραβάσεις, σχετικά με την κοστολόγηση και τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος. Το ύψος του προστίμου καθορίζεται σύμφωνα με την παρ. 10. Το ανώτατο ύψος των προστίμων δεν υπερβαίνει τα δέκα εκατομμύρια (10.000.000) ευρώ και το έξι τοις εκατό (6%) των συνολικών ετήσιων εσόδων του προηγούμενου έτους, που προέρχονται από τις παρεχόμενες υπηρεσίες ύδατος».

Β «Με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., η οποία εκδίδεται μετά από ακρόαση των ενδιαφερομένων, επιβάλλονται πρόστιμα στους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Σ.Δ.Α.) και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού, αν διαπιστωθεί παράβαση στη διαχείριση αστικών αποβλήτων. Το ανώτατο ύψος των προστίμων δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα εκατομμύρια (10.000.000) ευρώ και το έξι τοις εκατό (6%) των συνολικών ετήσιων εσόδων του προηγούμενου έτους, που προέρχονται από τις παρεχόμενες υπηρεσίες διαχείρισης αστικών αποβλήτων.»

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ

1. Αν οι υπηρεσίες ύδατος ή οι ΦΟ.Σ.Δ.Α. έχουν κάνει κακόβουλη / εσκεμμένη ή στερουμένης πρόθεσης ******* η επανόρθωση της οποίας απαιτεί παραπάνω από 10.000.000 ευρώ για την επανόρθωση της, ποιός θα καλύψει το κόστος αυτό;

2. Πέρα από την προστασία των εταιρειών υδάτων και ΦΟ.Δ.Σ.Α από οικονομική καταστροφή, ποιούς άλλους λόγους έχει ο συντάκτης προκειμένου για την τοποθέτηση άνω ορίου στις προαναφερθείσες χρηματικές ποινές;

3. Η σύνδεση του άνω ορίου των χρηματικών ποινών με το 6% των συνολικών ετήσιων εσόδων της προηγούμενης οικονομικής χρήσης, εμμέσως εξασφαλίζοντας ότι, όσο ******* και να είναι ο πάροχος, αλλά και ότι ******* και να κάνει, κάθε χρόνο θα παίρνει σπίτι του το 94% των εσόδων της μπίζνας του που αποσκοπει;

4. Ποιά είναι η σχέση του συντάκτη με τους δυνητικούς παρόχους των εταιρειών ύδατος και ΦΟ.Δ.Σ.Α;

Οι αρμοδιότητες που αφορούν τη συλλογή στοιχείων και τη δημιουργία βάσεων δεδομένων (άρθρο 15) και την επιβολή κυρώσεων σε Δήμους και νομικά πρόσωπα αυτών (ΔΕΥΑ και ΦοΔΣΑ) (άρθρο 18) δεν μπορεί να ανήκουν στη Ρυθμιστική Αρχή αλλά σε Υπουργείο. Ειδικά για τη δημιουργία και συντήρηση των βάσεων δεδομένων μπορεί να προβλέπεται η υποστήριξη του αρμόδιου Υπουργείου από έναν ευέλικτο δημόσιο φορέα.

Στο άρθρο 36 του ν. 4001/2011 (Α΄ 179), περί επιβολής κυρώσεων από την Αρχή, προστίθενται παρ. 8 έως 11 ως εξής:
«8. ….Με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., η οποία εκδίδεται μετά από ακρόαση των ενδιαφερομένων, επιβάλλονται πρόστιμα στους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Σ.Δ.Α.) και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού, αν διαπιστωθεί παράβαση στη διαχείριση αστικών αποβλήτων. Το ανώτατο ύψος των προστίμων δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα εκατομμύρια (10.000.000) ευρώ και το έξι τοις εκατό (6%) των συνολικών ετήσιων εσόδων του προηγούμενου έτους, που προέρχονται από τις παρεχόμενες υπηρεσίες διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Ειδικότερα:
α) Με την επιφύλαξη της περ. γ), σε περίπτωση μη ορθής εφαρμογής της μεθόδου κοστολόγησης και του κανονισμού τιμολόγησης, επιβάλλεται πρόστιμο στους ΦΟ.Δ.Σ.Α., ύψους τρία τοις εκατό (3%), επί των πόρων που έχουν εισπραχθεί από αυτούς το προηγούμενο έτος.
β) Στον υπόχρεο της παρ. 1 του άρθρου 38 του ν. 4819/2021 (Α’ 129), σε περίπτωση καταβολής, μετά την παρέλευση της προθεσμίας της παρ. 4 του ανωτέρω άρθρου, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το δύο τοις εκατό (2%) του τέλους ταφής, που αντιστοιχεί στο οφειλόμενο, σύμφωνα με την ως άνω παρ. 4, ποσό, με επιτόκιο δύο τοις εκατό (2%), ανά μήνα καθυστέρησης.
γ) Στους ΦΟ.Δ.Σ.Α. που δεν ενσωματώνουν το κόστος αποκατάστασης – μεταφροντίδας στο κόστος της υπηρεσίας, σύμφωνα με την περ. γ) της παρ. 5 του άρθρου 12Α, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους έξι τοις εκατό (6%), επί των εσόδων που έχουν εισπραχθεί από τους συγκεκριμένους ΦΟ.Δ.Σ.Α. για την παροχή της εν λόγω υπηρεσίας, κατά το προηγούμενο έτος.
δ) Στους ΦΟ.Δ.Σ.Α. που δεν επιτυγχάνουν το κριτήριο της περ. βε) της παρ. Β του Παραρτήματος Ι, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους πενήντα (50) ευρώ, ανά τόνο ανεπεξέργαστων αστικών αποβλήτων, που καταλήγουν σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων, ενώ υφίσταται Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων που εξυπηρετεί τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) Α΄ βαθμού.
ε) Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης υποβολής των στοιχείων των Παραρτημάτων IV και V της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΔΑ/90439/1846/29.9.2021 κοινής απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Υγείας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών (Β’ 4514), επιβάλλεται πρόστιμο πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ.
στ) Σε περίπτωση μη υποβολής των στοιχείων που απαιτούνται για τον υπολογισμό των δεικτών του Παραρτήματος Ι, επιβάλλεται πρόστιμο πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ.
Το ύψος των προστίμων των περ. δ), ε) και στ) δύναται να τροποποιείται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το ύψος του προστίμου για τις υπόλοιπες παραβάσεις καθορίζεται σύμφωνα με την παρ. 10.
Για τον προσδιορισμό και το ύψος των προστίμων λαμβάνονται υπόψη:
α) η σοβαρότητα, η συχνότητα και η διάρκεια της παράβασης,
β) προηγούμενες παραβάσεις,
γ) ο βαθμός συνεργασίας των παραβατών με τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ., κατά το στάδιο ελέγχου,
δ) τα μέτρα που έχουν ληφθεί από τους παραβάτες, προκειμένου να αποτραπεί επανάληψη της παράβασης,
ε) η χρηματοοικονομική ευρωστία του παραβάτη, ιδίως βάσει του συνολικού κύκλου εργασιών του.
α) Με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δύναται να εξειδικεύονται η μεθοδολογία και τα επιμέρους κριτήρια των προστίμων και των εν γένει διοικητικών κυρώσεων των παρ. 8 και 9.
β) Με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. εξειδικεύονται τα πρόστιμα προς τους Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού για τη μη εφαρμογή της αρχής «πληρώνω όσο πετάω» του άρθρου 37 του ν. 4819/2021.».

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Άρθρου 18
α) Με βάση τα προαναφερόμενα ως σχόλια στα προηγούμενα άρθρα, τίθεται το ερώτημα : Τι συμβαίνει στην περίπτωση που ο ΦοΔΣΑ δεν ευθύνεται για την πλημμελή διαχείριση των αστικών αποβλήτων, στην περίπτωση δηλαδή που συντρέχουν ευθύνες τρίτων; Θα εξετασθούν οι ευθύνες των τρίτων, θα επιβληθούν κυρώσεις, και από ποιόν ;
β) Σε ποιο φορέα θα καταβάλλονται τα πρόστιμα, ποιος θα τα διαχειρίζεται, και για ποιους σκοπούς ;

«Το ανώτατο ύψος των προστίμων δεν υπερβαίνει τα δέκα εκατομμύρια (10.000.000) ευρώ και το έξι τοις εκατό (6%) των συνολικών ετήσιων εσόδων …», τα αναφερόμενα πρόστιμα είναι εξωφρενικά.

Τα πρόστιμα που επιβάλλονται με το άρθρο αυτό είναι εξοντωτικά για τις Δ.Ε.Υ.Α. , ενώ πλήττεται και η ανταποδοτικότητα των Δ.Ε.Υ.Α. που προκύπτει ευθέως από το θεσμικό τους πλαίσιο (ν. 1069/80).

Με τις διατάξεις που προτείνονται στο άρθρο 18 του νομοσχεδίου σχετικά με την επιβολή κυρώσεων από την νέα Ρυθμιστική Αρχή, διαπιστώνεται ότι με αόριστες διατάξεις συγκεντρώνει πολύ αυξημένες αρμοδιότητες που υπερβαίνουν τα όρια αρμοδιοτήτων Ρυθμιστικής Αρχής και προσκρούουν στην εθνική και την ενωσιακή νομοθεσία.
Με αόριστες διατάξεις δεν είναι δυνατό να προβλέπονται τα εξοντωτικά πρόστιμα για τις Δ.Ε.Υ.Α. που αναφέρονται στο νομοσχέδιο, ενώ πλήττεται και η ανταποδοτικότητα των Δ.Ε.Υ.Α. που προκύπτει ευθέως από το θεσμικό τους πλαίσιο (ν. 1069/80)
Ενδεικτικό της προχειρότητας σύνταξης του νομοσχεδίου είναι επίσης η αναφορά (σύμφωνα με την περίπτωση ε της παρ. 10 του άρθρου 18) για την επιβολή κυρώσεων, ότι θα λαμβάνεται υπόψη για τον καθορισμό του ύψους προστίμων η χρηματοοικονομική ευρωστία του παραβάτη και ο συνολικός κύκλος εργασιών του

Για τους παραπάνω λόγους θεωρούμε αναγκαίο άμεσα να αποσυρθεί και να επαναδιατυπωθεί το Σχέδιο Νόμου μετά από ειδική διαβούλευση στην οποία θα συμμετέχουν κατ’ ελάχιστο ΥΠΕΝ – ΥΠΕΣ – ΚΕΔΕ – ΕΔΕΥΑ – D.G.Regio.

Το άρθρο έχει τελείως ασαφείς αναφορές. Η νέα Ρυθμιστική Αρχή αποκτά υπεραρμοδιότητες οι οποίες σήμερα, βάσει της κείμενης νομοθεσίας ασκούνται από άλλα όργανα/φορείς. Σύγκρουση αρμοδιοτήτων και δημιουργία σύγχυση στο νομικό πλαίσιο. Τα πρόστιμα που επιβάλλονται με το άρθρο αυτό είναι εξοντωτικά για τις Δ.Ε.Υ.Α. , ενώ πλήττεται και η ανταποδοτικότητα των Δ.Ε.Υ.Α. που προκύπτει ευθέως από το θεσμικό τους πλαίσιο (ν. 1069/80).Προτείνεται η απόσυρση του άρθρου.

Στο συγκεκριμένο άρθρο διαπιστώνεται ότι τα πρόστιμα που επιβάλλονται με το άρθρο αυτό είναι εξοντωτικά για τις Δ.Ε.Υ.Α. με αποτέλεσμα να πλήττεται και η ανταποδοτικότητα των Δ.Ε.Υ.Α. που προκύπτει ευθέως από το θεσμικό τους πλαίσιο (ν. 1069/80).
Θα πρέπει να επανεξετασθεί το άρθρο. Σκοπός δεν είναι η είσπραξη προστίμων, αλλά η ορθή λειτουργία των φορέων.
Τα δε πρόστιμα που ενδεχομένως να συλλέγονται από επανεξετασθούν, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τους φορείς ύδατος στην εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής μέσω ειδικών τιμολογίων για ευπαθείς ομάδες. Με τον τρόπο αυτό θα επιτυγχάνονταν πολλά περισσότερα και η εφαρμογή τους θα συνέβαλλε στην μείωση και εξαφάνιση των ανισοτήτων στις τοπικές κοινωνίες και θα αναδείκνυε αυτές ως φορείς με κοινωνικό πρόσωπο.

Άρθρο 18 Κυρώσεις – Προσθήκη παρ. 8 έως 11 στο άρθρο 36 του ν. 4001/2011

(α) Οι παραβιάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 18 αφορούν αποκλειστικά μη εμπρόθεσμη υποβολή στοιχείων και λογιστικά θέματα (μη απόδοση τελών, εσφαλμένη εφαρμογή κανόνων κοστολόγησης). Χωρίς να υποτιμάται η σημασία τους, δεν αφορούν τα ουσιαστικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα. Πιο συγκεκριμένα, δεν αφορούν: (i) τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της διαχείρισης αποβλήτων και των υπηρεσιών ύδατος και (ii) τα ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, που μπορεί να ανακύψουν από την άνιση πρόσβαση ή την ανεπαρκή ποιότητα των σημαντικών αυτών κοινωφελών υπηρεσιών. Tα στοιχεία των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ, καθώς και τα στοιχεία των Παραρτημάτων IV και V της ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΑ/90439/1846/29.9.2021 (Β’ 4541) δεν αγγίζουν τα θέματα αυτά (π.χ., την ποιότητα του πόσιμου νερού, την επάρκεια των ζωνών προστασίας, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εγκαταστάσεων αποχέτευσης – ΕΕΛ, κοκ.). Συνεπώς, εξακολουθεί να υπάρχει ένα γιγαντιαίο νομοθετικό κενό στα θέματα αυτά.

(β) Οι υποχρεώσεις που αφορά το άρθρο είναι υποχρεώσεις αυτο-καταγραφής (self-reporting) στοιχείων από εποπτευόμενους φορείς. Για τον λόγο αυτό, δημιουργούνται ορισμένες εύλογες απορίες. Η πρώτη είναι αν η ΡΑΑΕΥ οφείλει να επαληθεύσει την ακρίβεια των αναφορών, και, σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, αν έχει τους πόρους και με βάση ποιες μεθοδολογίες. (Η διάταξη δεν απαγορεύει ευκρινώς την υποβολή ανακριβών στοιχείων, και μολονότι αυτό μπορεί να θεωρηθεί ερμηνευτικά ότι υπονοείται, θα ήταν καλύτερο να διευκρινιστεί χωρίς αμφιβολίες). Η δεύτερη είναι η προφανής σύγκρουση συμφερόντων που δημιουργείται από ορισμένα στοιχεία: πώς είναι δυνατόν, για παράδειγμα, ένας φορέας διαχείρισης αποβλήτων (που μπορεί να είναι ιδιωτικός), να πρέπει να υποβάλλει στοιχεία για τον “αριθμό παραπόνων ή καταγγελιών για περιβαλλοντικές οχλήσεις ανά έτος” ή τον “βαθμό συμμόρφωσης επί καταγεγραμμένων περιβαλλοντικών παραβάσεων από ελεγκτές περιβάλλοντος”; Το τελευταίο “στοιχείο” παραγνωρίζει επίσης την έλλειψη, αν όχι την κατάρρευση των μηχανισμών περιβαλλοντικών ελέγχων τα τελευταία χρόνια. Τέλος, ξενίζουν προφανείς ελλείψεις – η ποιότητα του πόσιμου νερού, για παράδειγμα, είναι ο κρισιμότερος δείκτης για την αξιολόγηση μιας υπηρεσίας ύδρευσης, και απουσιάζει από το Παράρτημα ΙΙ.

(γ) Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Πράσινου Ταμείου του Υ.Π.ΕΝ. 138.13/2018 τιτλοφορείται “Σύσταση Τραπεζικού λογαριασμού ταμειακής διαχείρισης στην Τράπεζα της Ελλάδος για τα έσοδα από περιβαλλοντικά τέλη υδάτων” (ΑΔΑ:ΨΘ7Φ46Ψ844-ΛΗ1), και αφορά ένα ταμειακό, διαχειριστικό θέμα του Πράσινου Ταμείου. Υπό διαφορετικές συνθήκες, αυτή που θα έπρεπε να αναφερθεί είναι η ΚΥΑ 135275/2017 “Έγκριση γενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος-Μέθοδος και διαδικασίες για την ανάκτηση κόστους των υπηρεσιών ύδατος στις διάφορες χρήσεις του” (ΦΕΚ Β’ 1751), αλλά έχει προσφάτως ακυρωθεί από το ΣΤΕ (ΣΤΕ Δ’ τμ. 2519/2022). Η διοίκηση οφείλει να συμμορφωθεί με την ακυρωτική απόφαση, και να εκδώσει μία σύννομη ΚΥΑ για τους κανόνες τιμολόγησης. Η αξιοποίηση από το νομοσχέδιο άσχετων κειμένων προκειμένου να μην εφαρμοστεί μία ακυρωτική απόφαση είναι μία πρακτική ιδιαίτερα κακής νομοθέτησης, που πρέπει να αποδοκιμαστεί.