ΑΡΘΡΟ ΠΡΩΤΟ [Άρθρο 4 Κατηγορίες υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα – Αναγκαίες υποδομές για τη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας]

Επιτέλους, αναγνωρίζεται με το σχέδιο της παρούσης αποφάσεως, και με σχετική εγκύκλιο του περασμένου έτους προς την διοίκηση, η ανάγκη υποστήριξης των θαλάσσιων μονάδων υδατοκαλλιέργειας με χερσαίες και συνοδές εγκαταστάσεις. Διότι, ήταν συχνό το φαινόμενο πολλές, μικρές κυρίως μονάδες, να λειτουργούν επί πολλά χρόνια, χωρίς ούτε τις απολύτως αναγκαίες για την βιωσιμότητά τους χερσαίες εγκαταστάσεις, όχι λόγω δικής τους αμέλειας ή απροθυμίας, αλλά λόγω απορρίψεως των σχετικών αιτημάτων τους από την διοίκηση. Υπάρχει συγκεκριμένο παράδειγμα μικρής μονάδος που στα 20 χρόνια της λειτουργίας της και παρά τις επαναλαμβανόμενες αιτήσεις της δεν κατόρθωσε ποτέ να λάβει σχετική άδεια χερσαίων εγκαταστάσεων, λόγω ασυμφωνίας των υπηρεσιών.
Δυστυχώς, οι πολλοί (μα πολλοί) φορείς, υπηρεσίες και υπουργεία που γνωμοδοτούν επί της παραχωρήσεως χερσαίου χώρου, διαφωνούν συχνότατα μεταξύ τους για το πού θα πρέπει να εγκατασταθούν αυτές και ο υδατοκαλλιεργητής εγκλωβίζετο σε ατέρμονες διοικητικές διαδικασίες που έτρεχαν παραλλήλως της αδειοδότησης της θαλάσσιας μονάδας και ανεξαρτήτως αυτής. Η ακριβής και αναλυτική περιγραφή των όρων «χερσαίες» και «συνοδές» εγκαταστάσεις διευκολύνει απολύτως την εφαρμογή στην πράξη, πλην όμως, επειδή η εξασφάλιση τέτοιων εγκαταστάσεων δεν εξαρτάται από τον φορέα της, που αυτονόητα, διακαώς, επιθυμεί την ύπαρξή τους, αλλά κυρίως από την ευελιξία και ορθή θετική δράση της διοικήσεως, θα πρέπει, όπως συστηματικώς στο παρελθόν γινόταν με επαναλαμβανόμενες εγκυκλίους και οδηγίες των τότε αρμόδιων υπουργών αγροτικής ανάπτυξης (έτη 1994, 1995, 1996) να παρακινούνται όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες των συναρμόδιων υπουργείων, αλλά και λοιπές, δασαρχείο, κτηματική υπηρεσία, πολεοδομία για την συνδρομή τους στη διευκόλυνση του φορέα της μονάδας με την επίσπευση των ενεργειών που απαιτούνται από μέρους των.

Καλο θα ειναι όσοι κόπτονται για τις χερσαιες και συνοδές εγκαταστάσεις των ιχθυοτροφικών μοναδων να έρθουν μια βόλτα από τον Ιχθυογενητικό Σταθμό και συσκευαστήριο της εταιρίας Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες ΑΕ στο Γαιδουρονήσι της Αταλάντης οπου βρίσκονται οι υγρότοποι Ποτόκι και Βουρλιάς ενταγμένοι στον επιστημονικό κατάλογο NATURA 2000 με κωδικό GR- 244-000-01, όπου στους εν λόγω υγρότοπους ιδρύθηκε μόνιμο καταφύγιο Αγριας Ζωής με την Απόφαση 1810/11-6-2003 (ΦΕΚ 828Β/2003) του Γεν.Γραμμ.Περιφέρειας Στ.Ελλάδας και όπου επί της Νήσου Γάιδαρος και μεσα στη θαλασσα οι εγκαταστάσεις των παλαιών λατομείων Λοκρίδας (σκάλα, γέφυρα κ.λ.π.)χαρακτηρίστηκαν από το ΥΠΕΧΩΔΕ διατηρητέα μνημεία και προτείνεται η τουριστική αξιοποίησή τους (ΦΕΚ 134/22-11-2006) να διαπιστώσουν ιδίοις ομμασι τί σημαινει ΑΛΩΣΗ.
Κριμα που δε μπορούμε να ανεβασουμε φωτογραφίες να φανούν τα χάλια στα οποία έφεραν το νησάκι

^[1]

«Δε νοείται χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας μονάδας υδατοκαλλιέργειας, χωρίς την εξασφάλιση χερσαίας έκτασης σε εγγύς περιοχή για την εξυπηρέτηση των θαλάσσιων εγκαταστάσεων»

Πολύ σωστά. Θα πρέπει όμως αμεσα να απλοποιηθεί η διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού – παραλίας και να ξαναδωθεί κάποιο διάστημα ώστε να νομιμοποιηθοπυν οι μη μόνιμες εγκαταστάσεις και να μπουν τα ανάλογα πρόστιμα. Πολύ σημαντικό για την εθνική οικονομία είναι να καθοριστούν τα μισθώματα από το Υπ. Οικονομικών και όλοι οι χρήστες να πληρώνουν για τη χρήση.

Σε περίπτωση που γίνουν παράνομες εγκαταστάσεις, μετά την εφαρμογή του τροποποιημένου νόμου, να ανακαλείται η άδεια. Αυτό πρέπει να ισχύει για όλες τις δραστηριότητες (και για τον τουρισμό) και να γίνονται σωστοί έλεγχοι.

Η ύπαρξη χερσαίων εγκαταστάσεων υποστήριξης στην εγγύς περιοχή εγκατάστασης των υδατοκαλλιεργειών διασφαλίζουν την σωστή λειτουργία τους. Κατά τον καθορισμό των Π.Α.Υ., Π.Ο.Α.Υ. και Π.Α.Σ.Μ. θα πρέπει να ορίζεται και το χερσαίο τμήμα των προαναφερόμενων περιοχών.

Δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι της υδρανάπαυασης με μετακίνηση των πλωτών εγκαταστάσεων εντός των ορίων της μισθωμένης έκτασης. Άλλες εκτάσεις θα πρέπει να οριοθετούνται εντός των προτεινόμενων περιοχών για την παργματοποίηση υδρανάπαυσης. Σε κάθε περίπτωση οι εκτάσεις για υδρανάπαυση θα είναι ελεύθερες στην πρόσβαση για άλλες δραστηρίοτητες όπως η αλιεία, η αναψυχή κλπ.

Διαβαζουμε σχολιο του Δ/ντη ποιοτητας Νηρεα
…οι εκτάσεις για υδρανάπαυση θα είναι ελεύθερες στην πρόσβαση για άλλες δραστηρίοτητες όπως η αλιεία, η αναψυχή κλπ……..

Αν δεν κανουμε λαθος υγραναπαυση σημαινει προσωρινή διακοπή της ιχθυοκαλλιεργειας ωστε να αποκατασταθεί η ζημια που έχει προκληθεί στο θαλασσιο περιβαλλον από τη λειτουργία της
Εκεί μεσα,σ`αυτή τη θαλασσα θα κολυμπάνε άνθρωποι;

^[1]

Για το «fallowing» σε ανεπτυγμένες χώρες όπως οι Σκανδιναβικές, αυτό που εφαρμόζεται είναι ανά μία πενταετία να εγκαταλείπεται η θέση της μονάδος και η απομάκρυνσή της να είναι τουλάχιστον 10 μίλια και όχι δεξία-αριστερά της υπάρχουσας, με την μέθοδο των 100 στρεμμάτων που σας προτείνουνε, η οποία είναι καταστροφική για τους κλειστούς κόλπους.

Για να επανέλθει ο χώρος στην πρότερα κατάσταση χρειάζεται διπλάσιο χρόνο από την διάρκεια της εγκατάστασης.

Στον κοινόχρηστο αιγιαλό δεν μπορεί να υπάρχει καμία εγκατάσταση (ο αιγιαλός ανήκει ελεύθερα σε όλους). Άλλωστε αφορά την κοινή χρήση εκ του Συντάγματος.

Σε ότι αφορά τις βασικές κατασκευές και επεμβάσεις, δεν είναι δυνατόν να νομοθετείται κατ’ εξαίρεση η χρήση αυθαιρέτων σε δημόσια γη και να καταστρατηγείται ο νόμος περί αιγιαλού και παραλίας. Αν θέλετε νομιμότητα, ας ενταχθούν πρώτα στο σχέδιο πόλεως.

ΑΡΘΡΟ 4
Προτείνω τις εξής τροποποιήσεις που αποσκοπούν στην επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης και όλων των άλλων εγκρίσεων (σημάνσεων, κατασκευή των χερσαίων εγκαταστάσεων κλπ) βάσει “αυστηροποιημένων” όρων εγκατάστασης που οφείλουν να συγγράψουν τα συναρμόδια Υπουργεία , αλλά επί της αρχής ότι «πρώτα αδειοδοτώ και μετά εγκρίνω».
Αλλαγές ή προσθήκες επί του αρχικού κειμένου της ΚΥΑ γίνονται μετά από αποσιωπητικά και κλείνουν με δυο //.

α1. Οι καλλιέργειες ιχθύων εντατικής μορφής, πραγματοποιούνται κυρίως σε μισθωμένες θαλάσσιες εκτάσεις, με τη μέθοδο των πλωτών κλωβών. Οι μονάδες αποτελούνται, τόσο από πλωτές εγκαταστάσεις (κλωβοί – εξέδρες εργασίας, κ.λπ.) κατάλληλα αγκυροβολημένες, όσο και από συνοδές χερσαίες υποδομές, όπως προσδιορίζονται παρακάτω. ….Σύγχρονες εγκαταστάσεις θαλασσινών ψαριών, καρκινοειδών κλπ γίνονται και σε χερσαίες εγκαταστάσεις με σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα.//
Το ανώτατο ποσοστό κάλυψης της μισθωμένης θαλάσσιας έκτασης με πλωτές… ή βυθισμένες //εγκαταστάσεις, καθορίζεται από τους ισχύοντες κανονισμούς. Η μισθωμένη έκταση ….και τα σχετικά αγκυροβόλια (μόνιμα ή προσωρινά) σημαίνονται// σύμφωνα με τις … δημοσιοποιημένες οδηγίες του ΓΕΝ / Δ/νση Φάρων. Άλλη προέγκριση των θαλασσίων σημάνσεων στη συγκεκριμένη θέση εγκατάστασης της υδατοκαλλιεργητικής μονάδας δεν απαιτείται από ΓΕΝ το οποίο διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου της εγκατάστασης τους με ευθύνη του ίδιου του επενδυτικού φορέα ή του ιδιώτη καλλιεργητή. Σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων υποβάλλονται έγγραφες υποδείξεις τις οποίες ο ενδιαφερόμενος οφείλει να διευθετήσει εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος που επίσης καθορίζονται εγγράφως. Σε περιπτώσεις αθέτησης των υφισταμένων οδηγιών και υποδείξεων υποβάλλονται πρόστιμα που επίσης καθορίζονται στους σχετικούς νόμους και εγκυκλίους. Επανειλημμένη αθέτηση της σχετικής νομοθεσίας οδηγεί στην αφαίρεση της αδείας και στην υποχρέωση του επενδυτή να αποκαταστήσει το φυσικό τοπίο στη προτεραία του (πριν την εγκατάσταση της μονάδας) κατάσταση.//
Το ποσοστό κάλυψης της μισθωμένης θαλάσσιας έκτασης σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να επιτρέπει τη διαδικασία της …μερικής// υδρανάπαυσης (fallowing)…. Σε κλειστούς κόλπους και εντός μιας τριετίας από την εγκατάσταση των μονάδων ιχθυοκαλλιεργειών σε κλωβούς ή την εφαρμογή της παρούσας ΚΥΑ, για λόγους υποχρεωτικής υδρανάπαυσης, ο επενδυτής οφείλει να υποβάλλει μελέτη από πιστοποιημένους συμβούλους στην οποία να αναλύει, δικαιολογεί και καθορίζει, βάσει των αρχών σύνταξης των περιβαλλοντικών μελετών, τα δυνατά σενάρια για την προσωρινή -κατά την καλοκαιρινή περίοδο (από 1 Απριλίου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου) ή τη μόνιμη μετακίνηση όλων των ιχθυοκλωβών της μονάδας σε απόσταση που κατ’ αρχάς μπορεί να θεωρηθεί ικανή να αποτρέψει τα φαινόμενα ρύπανσης σε παρακείμενες ακτές και παραλίες. Από την υποχρεωτική αυτή υγρανάπαυση εξαιρείται και παραμένει εντός της μισθωμένης επιφάνειας ένας αριθμός πλωτών κλωβών καθορισμένης συνολικής ωφέλιμης επιφάνειας που είναι ανάλογος με την παραγωγικότητα της μονάδας (όπως δηλώνεται και αποδεικνύεται εγγράφως από τους καλλιεργητές μέχρι την 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους) και ορίζεται με εγκύκλιο της Δ/νσης Αλιείας/ΥΘΥΝΑΛ για όλες τις νόμιμες μονάδες μέχρι 1 Μαρτίου κάθε έτους.
Για «ανοικτούς» κόλπους η υδρανάπαυση δεν θα είναι υποχρεωτική παρά μόνο για την διατήρηση των επιτρεπόμενων ορίων περιβαλλοντικών παραμέτρων στις παρακείμενες ακτές και παραλίες. Σε όλες τις περιπτσέις υδρανάπαυση δεν νοείται παρά η απομάκρυνση όλων των ιχθυοκλωβών από τις ακτές σε απόσταση μεγαλύτερη του 1 χλμ από την προηγούμενη θέση τους και σε ικανή απόσταση ώστε να μην προκαλούν ρύπανση στις πλησιέστερες ακτές και παραλίες.
Τα όρια της μέγιστης επιτρεπόμενης ρύπανσης κοντά σε ΠΑΥ (Α-Ε) μετρώνται σε απόσταση 200 μέτρων από τις ακτές ή παραλίες λουομένων και καθορίζονται διαφορετικά για ανοικτούς ή κλειστούς κόλπους. Για τους σκοπούς της παρούσας ΚΥΑ, «ακτές» ορίζονται οι βραχώδεις, λασπώδεις, υποβαθμισμένες ή απομονωμένες παράκτιες ζώνες. «Παραλίες λουομένων» ορίζονται οι σταδιακά βαθύνουσες ακτές με ομαλό βυθό, που χωρίς την ύπαρξη πιθανής ρύπανσης από πλησίον ευρισκόμενες υδατοκαλλιεργητικές μονάδες, ανταποκρίνονται στις παραμέτρους της Οδηγίας 2006/7/EC για νερά κολύμβησης. [Εναλλακτικά, ακτές που έχουν προταθεί από τον Δήμο ως παραλίες λουομένων και έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα ανάπτυξης της περιοχής, ή διαθέτουν μία τουλάχιστον νόμιμη και καλαίσθητη (βάσει προδιαγραφών εγκεκριμένων από τον ΕΟΤ) εγκατάσταση εξυπηρέτησης λουομένων. «Εγκαταστάσεις λουομένων» θεωρούνται: οι καμπίνες ή τα αποδυτήρια, ντουζιέρες, ιδιωτικά ή δημόσια σκιάδια, αναψυκτήρια, αθλητικές ή ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις κλπ).]
Οι φυσικές, χημικές και μικροβιολογικές παράμετροι που καθορίζουν τα επιτρεπτά όρια των ρύπων στους τέσσερεις οριζόμενους παραπάνω τύπους ακτών ορίζονται με κοινή απόφαση που εκδίδει εντός έξη μηνών από την έκδοση της παρούσας ΚΥΑ το ΥΠΕΚΑ/ΥΘΥΝΑΛ.
Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων εγκατάστασης ή συνέχισης λειτουργίας μια υδατοκαλλιεργητικής μονάδας βασίζεται επί της αρχής “πρώτα αδειοδοτώ και μετά ελέγχω”, και εκδίδεται από το ΥΠΕΚΑ ταυτόχρονα με την άδεια εγκατάστασης μιας μονάδας βάσει των υφισταμένων εθνικών και κοινοτικών διατάξεων ή νεώτερων επιστημονικών δεδομένων. Με την αδειοδότηση ο ενδιαφερόμενος έχει την υποχρέωση, με δική του ευθύνη, να εφαρμόσει τους περιβαλλοντικούς όρους κατά τον καλλίτερο δυνατό τρόπο. Για τον σκοπό αυτό υποχρεούται να προσλαμβάνει «Πιστοποιημένους» συμβούλους που αναλαμβάνουν να παρακολουθούν και καταγράφουν την εξέλιξη της υφιστάμενης κατάστασης (αρχική χαρτογράφηση του βυθού, παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων, αλλαγές στο οικοσύστημα, την Poseidonia, επιπτώσεις στους λουόμενους κ.α. περιβαλλοντικά και οικολογικά στοιχεία) και εισηγούνται λύσεις σε ανακύπτοντα ζητήματα. Κάθε μονάδα υποβάλλει στο ΥΠΕΚΑ και ΥΘΥΝΑΛ μέχρι 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους ένα Δελτίο Προόδου (ΔΠ) ετησίως υπογεγραμμένο από τον σύμβουλο που συνοδεύεται από υπεύθυνη δήλωση του Γενικού Διευθυντή της ιχθυοτροφικής μονάδας με στοιχεία που να αποδεικνύουν την συνολική και κατά είδος παραγωγικότητα της μονάδας. Σχετικό υπόδειγμα καταγραφής της παραγωγικής ικανότητας κάθε μονάδος εκδίδεται από το ΥΘΥΝΑΛ. Οι παραπάνω αρχές διατηρούν το δικαίωμα να ελέγχουν το ΔΠ και την υπεύθυνη δήλωση του Γενικού Διευθυντή, την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, να εξετάζουν τις καταγγελίες και να επιβάλλουν τις κυρώσεις που προβλέπει η κοινή απόφαση ΥΠΕΚΑ/ΥΘΥΝΑΛ. για τα όρια επιτρεπομένων ρύπων σε ακτές και παραλίες κλειστών και ανοικτών κόλπων. Οι επιβαλλόμενες ποινές και πρόστιμα είναι άμεσα εκτελεστέες και εφεσιοδοτούνται στα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια//
Οι χερσαίες μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας και οι συνοδές χερσαίες υποδομές πλωτών μονάδων χωροθετούνται σε χερσαίες εκτάσεις και για τη δεύτερη περίπτωση εγγύς των πλωτών εγκαταστάσεων. Δε νοείται χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας μονάδας υδατοκαλλιέργειας, χωρίς την εξασφάλιση χερσαίας έκτασης σε εγγύς περιοχή για την εξυπηρέτηση των θαλάσσιων εγκαταστάσεων.
Οι συνοδές χερσαίες υποδομές που λόγω της φύσης και των λειτουργικών αναγκών των πλωτών μονάδων, πρέπει να χωροθετούνται σε σχετική εγγύτητα με τις θαλάσσιες εγκαταστάσεις, είναι οι παρακάτω:
α) Εγκαταστάσεις ελλιμενισμού (προβλήτες, γεωτρήσεις)
β) Σύστημα άντλησης θαλασσινού νερού και απορροής υδάτων
γ) Σύστημα όδευσης τροφών (σιλό, σωληνώσεις κ.λ.π.)
δ) Αποθήκες
ε) Φυλάκια
στ) Χώροι φύλαξης διχτυών
ζ) Κλίβανος αποτέφρωσης
η) Χώροι παραμονής προσωπικού
Από τις ανωτέρω εγκαταστάσεις, εντός του αιγιαλού είναι δυνατόν να χωροθετούνται αυτές του συστήματος όδευσης τροφών και άντλησης /απορροής υδάτων, εφόσον πρόκειται για μη μόνιμες κατασκευές, καθώς και οι προβλήτες και οι γεωτρήσεις άντλησης νερού. … Οι προδιαγραφές των χερσαίων κατασκευών και εγκαταστάσεων ορίζονται με κοινές αποφάσεις του Υπουργού ΥΠΕΚΑ, ΥΘΥΝΑΛ και των συναρμόδιων Υπουργείων.//
α2. Οι υδατοκαλλιέργειες λοιπών θαλασσινών ειδών (χταπόδια, καρκινοειδή κ.λ.π.), συνήθως ασκούνται επί του θαλάσσιου βυθού…, σε πλωτές ή χερσαίες εγκαταστάσεις//. Ως προς τις συνοδές χερσαίες υποδομές οι χωρικές τους ανάγκες είναι ανάλογες με αυτές των ιχθυοκαλλιεργητικών μονάδων.
α3. Σε χερσαίες εγκαταστάσεις εντός χωμάτινων, τσιμεντένιων ή/και…. άλλου τύπου (πλαστικών, σιδερένιων κλπ) //δεξαμενών, εντός ή εκτός στεγασμένου χώρου, …με ανοικτού ή κλειστού κυκλώματος νερό, είναι δυνατή η εκτροφή υδροβίων οργανισμών θαλασσινού νερού με το εντατικό, ημιεντατικό ή υπερεντατικό σύστημα. Για τις συνοδές τους υποδομές ισχύουν τα αναφερόμενα στην παράγραφο α1.

Υπάρχουν δύο βασικά θέματα που αφορούν την χωροταξία και τις υδατοκαλλιέργειες. Το πρώτο αφορά το γεγονός ότι όπως κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο πρέπει να διέπεται από κάποιους κανόνες. Κάτι τελείως σωστό! Το δεύτερο – που συχνά χρησιμοποιούν ως επιχείρημα όσοι δεν θέλουν μια υδατοκαλλιέργεια- είναι το ότι επιβαρύνουν και ρυπαίνουν το περιβάλλον. ΄Εχοντας υπόψη την δεύτερη περίπτωση στην οποία μπορεί κάποιος να προσφύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας και με χρησιμοποίηση την έλλειψη χωτοταξικού σχεδιασμού να μπλοκάρει οποιαδήποτε επένδυση από ανεμογεννήτριες –χρειάζονται 65 κιλά (!) δικαιολογητικά για να γίνουν- μέχρι τις υδατοκαλλιέργειες . Και φυσικά χρησιμοποιούν το περιβάλλον ως στοιχείο ποντάροντας είτε σε φαντασιώσεις είτε σε άγνοια είτε σε κακοήθειες.
Ας μου επιτραπεί να αναφέρω μερικά παραδείγματα τέτοιων επιχειρημάτων:
Κάποτε σε ένα νησί του Αιγαίου όσοι θέλαν να κλείσουν μια υδατοκαλλιέργεια χρησιμοποιούσαν το επιχείρημα ότι οι τσιπούρες ήταν ανώμαλες επειδή ποτέ δεν είδαν σε αυτές αβγά.
Οι τσιπούρες που συναντάμε στην αγορά είναι συνήθως 400 γραμμάρια, κάτι που αντιστοιχεί σε περίπου 20 μήνες ζωής. Στις τσιπούρες το ίδιο ψάρι μέχρι να γίνει δύο ετών είναι αρσενικό. Γίνεται θηλυκό αργότερα. Επομένως θέλαμε να έχουν αβγά τα αρσενικά ψάρια; Αυτό μας δείχνει ότι ο σωστά ενημερωμένος πολίτης δεν παρασύρεται από φαντασιώσεις.
Στον Πόρο οι φανατικές μονομανίες και οι σχεδόν υστερικές κραυγές διαμαρτυρίας για την ρύπανση που προκαλούν οι υδατοκαλλιέργειες στηρίχθηκε σε μία απερίγραπτη «μελέτη» στην οποία πέραν όλων των άλλων υπήρχαν μετρήσεις κολοβακτηριδίων. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις των οποίων αποδόθηκαν στη ρύπανση που προκαλούν οι υδατοκαλλιέργειες . Μόνο που τα ψάρια , ως ψυχρόαιμοι οργανισμοί δεν έχουν κολοβακτηρίδια! Τα οποία παράγονται μόνον από θερμόαιμους οργανισμούς όπως ο άνθρωπος! Αντί να κάνει μήνυση ο υδατοκαλλιεργητής για ρύπανση στον Δήμο και την ανύπαρκτη αποχέτευση των περιοίκων ξεσηκώθηκαν εκείνοι!
Πρέπει , στο σημείο αυτά να δηλωθεί ξακάθαρα ότι υπάρχουν περισσότερες από τρεις έγκυρες μελέτες ( ΕΛΚΕΘΕ , Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πανεπιστήμιο Κρήτης) οι οποίες – εργαζόμενοι σε διαφορετικούς χώρους και χρόνους- διαπιστώνουν ότι οι υδατοκαλλιέργειες δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον
Από τη άλλη δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αποδεικνύει ότι ρυπαίνουν!
΄Ολα όσα αναφέρονται – σε σύγκριση με Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα- στηρίζονται σε φήμες , κουτσομπολιά, κακοήθειες , ανακρίβειες και ψυχολογικές δυσκολίες κατανόησης κοινωνικών εξελίξεων και προσαρμογών που συμβαλινουν!
Η εξημέρωση των ζώων της ξηράς είτε για τροφή όπως με τις κότες και τα γουρούνια, είτε για εργασία όπως με τα άλογα και τα γαϊδούρια, είτε για συνδυασμό αυτών των δύο (αγελάδες), είτε για τροφή και άλλα προϊόντα όπως το μαλλί (γιδοπρόβατα) έγινε πριν χιλιάδες χρόνια. Κάτι που επέτρεψε την σταδιακή προσαρμογή μας στην χρησιμοποίηση των ζώων και των φυτών αυτών στη διατροφή μας.
Όταν έχουμε καταφέρει θαύματα στην ξηρά με την εξημέρωση των ζώων και των φυτών είναι τελείως παράλογο κάτι τέτοιο να μην μπορεί να γίνει στην θάλασσα. Η οποία προσφέρει σήμερα μόνο το 2% των τροφών ενώ είναι διπλάσια από την ξηρά που παράγει το 98 %! . Σε ένα κόσμο που οι ελεύθερες εκτάσεις και η διαθεσιμότητα γλυκών νερών δεν είναι αγαθά σε επάρκεια γίνονται φανερά τα πλεονεκτήματα των υδατοκαλλιεργειών εκτροφής ψαριών σε σχέση με τους βοσκότοπους για την παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης χαμηλού κόστους.
Η ελληνική υδατοκαλλιέργεια ξεκίνησε πριν 30 χρόνια περίπου. Ανέπτυξε μια τεχνολογία από μόνη της και σήμερα παράγει το 50% της παγκόσμιας παραγωγής μεσογειακών ψαριών
Την ίδια στιγμή δρα μειώνοντας σημαντικά το φορτίο εισαγωγών για τα προϊόντα αλιείας και, συγχρόνως, δείχνει τις αναπτυξιακές δυνατότητες που προσφέρουν. Στα Δωδεκάνησα για παράδειγμα, πολλές μονάδες είναι σε απομακρυσμένες περιοχές όπως στο Αγαθονήσι, στους Λειψούς, στην Ψέριμο, στη Χάλκη κλπ. Ιδιαίτερα σε μια εποχή που η επερχόμενη κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει σημαντικές ελλείψεις στη διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων και στην γεωργία. Την ίδια στιγμή που ο πληθυσμός συνεχώς μεγαλώνει.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι όλο το πρόβλημα που έχει σχέση με την υποβάθμιση της θαλάσσιας ζωής και βιοποικιλότητας οφείλεται στην εκτεταμένη ρύπανση την οποία προκαλεί ο άνθρωπος. Ακόμη και η εξαφάνιση κάποιων ειδών ψαριών θεωρείται ότι οφείλεται σε κάποια περιβαλλοντική αλλαγή ή τη ρύπανση. Πουθενά δεν αναφέρεται κάτι για την ευθύνη της αλιείας, κάτι που αλλάζει ριζικά όταν μιλάμε για το κυνήγι στην ξηρά και τις ευθύνες των κυνηγών. Που στο κάτω της γραφής δεν συγκρίνονται με τις καταστροφές που προκαλεί το ψάρεμα.
Ο Γέρο-Ψαράς που χτυπάει σαράντα φορές το χταπόδι στο βράχο είναι μία σκηνή που σίγουρα δε φαίνεται άσχημη. Για να μην πω ότι μερικοί θα έτρεχαν να την φωτογραφίσουν.
H «βίαιη» συμπεριφορά προς τα ζώα της θάλασσας κανέναν δεν ενοχλεί. Δεν τα βάζουμε με τον ψαρά για αγριότητα όπως κάνουμε με τους κυνηγούς. Μπορούμε, από την άλλη να φανταστούμε ένα κτηνοτρόφο να πάρει ένα κατσικάκι και να το κοπανάει στο τσιμέντο ζωντανό για να μαλακώσουν τα παιδάκια;
Σε ένα κόσμο που οι ελεύθερες εκτάσεις και η διαθεσιμότητα υδάτων δεν είναι αγαθά σε επάρκεια γίνονται φανερά τα πλεονεκτήματα των υδατοκαλλιεργειών εκτροφής ψαριών σε σχέση με τους βοσκότοπους για την παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης χαμηλού κόστους.
Από την άλλη, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής υδατοκαλλιέργειας συνέπεσε και με άλλες σημαντικές κοινωνικές αλλαγές μια και η διάθεση στην αγορά «καλλιεργημένων” ψαριών διατάραξε τις συνθήκες εμπορίας και εισαγωγών αλιευμάτων οι οποίες προϋπήρχαν.
Οι περιβαλλοντικές εκτιμήσεις που δημιουργήθηκαν από την «κατάληψη» θαλάσσιων χώρων δημιούργησαν νέες συνθήκες σ’ ότι αφορά τον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Η θεώρηση, για παράδειγμα, των ιχθυοκαλλιεργειών ως ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων ως προς τον τουρισμό έχει προκαλέσει το σημαντικό ανταγωνισμό με τον τριτογενή τομέα και συγκρούσεις για τη χρήση των παράκτιων περιοχών.
Μέχρι και σήμερα ο τρόπος παραγωγής των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας στηρίζεται στον αρχέγονο τρόπο της γενετικής βελτίωσης. Δηλαδή η επιλογή για ψάρια-γεννήτορες γίνεται με εμπειρικό τρόπο. Επιλέγονται τα καλύτερα ψάρια για διασταύρωση συχνά και «άγρια» ψάρια της θάλασσας. Και αν τα κοτόπουλα που τρώμε έχουν ηλικία 42 ημερών τα λαβράκια και οι τσιπούρες είναι 18-20 μηνών.
Από το σύνολο της ελληνικής παραγωγής, το 74% των ψαριών εξάγεται, ενώ μόλις το 26% καταναλώνεται στην εγχώρια αγορά. Ας σημειωθεί ότι στις υδατοκαλλιέργειες απασχολούνται περίπου 10.000 άτομα. Και ο κύκλος εργασιών ήδη έφθασε εκείνον της ελαιοκομίας!Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια έχει γίνει ο δεύτερος εξαγωγικός κλάδος τροφίμων της χώρας.
Συχνά οι παρατηρήσεις των καταναλωτών είναι του είδους: «Δεν έχουν την ίδια γεύση με τα άγρια!». Και, φυσικά, η απάντηση είναι ότι όσο μοιάζουν στη γεύση το αγριόγιδο με το κατσίκι, η αγριόκοτα με το κοτόπουλο, τα άγρια μανιτάρια με τα ήμερα άλλο τόσο μοιάζουν οι ήμερες τσιπούρες και τα λαβράκια με τα αντίστοιχα άγρια. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι γιατί να είναι το ίδιο αυτό που κάνει 7 Ευρώ το κιλό μ’ εκείνο που κάνει 40 Ευρώ; Από την άλλη σκεφθήκαμε ποτέ όταν πάμε στο κρεοπωλείο να ρωτήσουμε αν το «μοσχάρι είναι άγριο»;
Η συμπεριφορά μας θυμίζει κάτι αντίστοιχο που έγινε στη δεκαετία του ’60 με την αντιμετώπιση των κατεψυγμένων. Στα θέματα υγιεινής θα πρέπει να τονιστεί και το γεγονός ότι αναφερόμαστε σε ένα βιολογικό προϊόν το οποίο τρέφεται με σύγχρονους τρόπους και ελέγχεται συνεχώς τόσο από τις ελληνικές αρχές όσο και κυρίως από διεθνείς μια και τα τρία τέταρτα της παραγωγής εξάγονται.
Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμη που πρέπει να προσέξουμε. Τα ζώα που καλλιεργούμε στην ξηρά είναι ομοιόθερμα. Δηλαδή διατηρούν την θερμοκρασία του σώματός τους περισσότερη ζεστή από ότι έχει το περιβάλλον. Για να τη διατηρήσουν ξοδεύουν ενέργεια , δηλαδή τροφή. Τα ψάρια είναι ψυχρόαιμοι οργανισμοί που έχουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Δηλαδή της θάλασσας. Άρα για να κάνουν ένα κιλό στο σώμα τους θέλουν λιγότερη τροφή. Ένα μοσχάρι για να κάνει ένα κιλό του σώματός του καταναλώνει τουλάχιστον επτά κιλά ζωοτροφή. Ένα ψάρι θέλει μόνον 1,7 κιλά. Δηλαδή τέσσερις φορές λιγότερο. Και όχι μόνον επειδή είναι ψυχρόαιμο αλλά και επειδή εξαιτίας της άνωσης στη θάλασσα ξοδεύει λιγότερη ενέργεια για να μετακινηθεί από ότι ένα κατσίκι στην ξηρά. Το οποίο αναγκάζεται να έχει ισχυρότερο σκελετό από το ψάρι που για να μετακινηθεί κουνά μόνο την ουρά του.
Αλλά και αν πάμε στο πόσο κοστίζει ένα κιλό μοσχάρι σε νερό το αποτέλεσμα θα μας εκπλήξει γιατί χρειάζεται ούτε λίγο ούτε πολύ δεκατέσσερις τόνους νερό! Στα ψάρια και εκεί χρειάζεται νερό αλλά είναι μόλις δύο τόνοι που προέρχονται από το πότισμα που γίνεται στα δημητριακά τα οποία συνιστούν σοβαρό μέρος των ιχθυοτροφών που καταναλώνουν. Δηλαδή ένα κιλό ψάρι στοιχίζει σε γλυκό νερό το ένα έβδομο που στοιχίζει το μοσχάρι!
Με την κλιματική αλλαγή που έρχεται θα υπάρξει έλλειψη νερού. Η ιχθυοκαλλιέργεια συνιστά τη λύση στο πρόβλημα αυτό.
Και βέβαια η ερώτηση αν είναι υγιεινά και καθαρά επανέρχεται συχνά. το ψάρι της ιχθυοκαλλιέργειας είναι πιο φρέσκο από το «φρέσκο» καθώς συνήθως σε 24 ώρες βρίσκεται στο πιάτο μας.
Ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τα δύο αλιεύματα είναι ο τρόπος θανάτωσης
Τα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών δεν υποφέρουν μια και αναισθητοποιούντα με ψυχρό σοκ σε δευτερόλεπτα. Δεν παράγουν τοξίνες. Αντίθετα, τα ψάρια της ελεύθερης αλιείας ταλαιπωρούνται και σπαρταρούν για ώρες μέσα στα δίχτυα όπου και πεθαίνουν τελικά από ασφυξία.
Όμως σε όσους συνεχίζουν να ανησυχούν τους συνιστούμε το “πάμε να δούμε”! Όποιος λοιπόν επισκεφθεί τους κλωβούς στη θάλασσα – και υπάρχουν αρκετοί μονάδες σ’ όλη σχεδόν την Ελλάδα- διαπιστώνει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται σ’ ένα πεντακάθαρο περιβάλλον τα ψάρια των ιχθυοτροφείων. Πρέπει, άλλωστε, να λάβουμε υπόψη μας ότι ο πρώτος που θα καταστραφεί σε μια ρυπαίνουσα μονάδα είναι ο ίδιος ο ιχθυοκαλλιεργητής. Εχουμε ποτέ διανοηθεί να συγκρίνουμε την κατάσταση του περιβάλλοντος σε ένα μαντρί και μία ιχθυοκαλλιέργεια;
Είναι σίγουρα αναμφισβήτητο το γεγονός ότι είμαστε η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που “έκλεισε” το ισοζύγιο της σε ιχθυηρά μέσα σε δέκα χρόνια. Ένα λοιπόν είναι βέβαιο : οι υδατοκαλλιέργειες ήρθαν για να μείνουν!
Πριν εξήντα χρόνια την εποχή των κοτετσιών η παροιμία ζωή και κότα έδειχνε το πόσο ακριβό και δυσεύρετο ήταν το κοτόπουλο. Σήμερα με τα πτηνοτροφεία έγινε φθηνό και είναι βέβαιο ότι οι νεότεροι δεν μπορούν να καταλάβουν την παροιμία.
Υπάρχει ακόμη μια παροιμία. Είναι η (ακόμη!) γνωστή “φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο”. Αναφέρεται και αυτή στο παρελθόν και έχει να κάνει με την σπανιότητα των ψαριών και την συνεπακόλουθη ακρίβεια τους. Που τα έκανε να φτάνουν στο τραπέζι μας με ιδιαίτερη δυσκολία. Ιδιαίτερα τα λεγόμενα “πρώτα” όπως τα λαυράκια. Ούτε βέβαια είναι τυχαία η έκφραση “έπιασε λαυράκι”. Που σημαίνει ότι αποκτούμε κάτι το εξαιρετικό. Που, όμως, με τις υδατοκαλλιέργειες έγινε φθηνότερο από το μοσχάρι και το αρνάκι.

Επανερχόμενος στην αρχή των όσων παρατήρησα θεωρώ ότι η ύπαρξη ενός σύγχρονου χωροταξικού σχεδίου για τις υδατοκαλλιέργειες είναι μία επείγουσα ανάγκη!

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΟΥ
Υπάρχει η τελευταία παράγραφος που είναι η ακόλουθη:
«Σε κάθε περίπτωση οι αναπτυξιακές προοπτικές τους αφορούν κυρίως την αξιοποίηση των ιδιαίτερων οικολογικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών τους, έτσι ώστε σε συνδυασμό με την υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα να υπάρξει δυνατότητα παράλληλης ανάπτυξης εναλλακτικού τουρισμού (αλιευτικός τουρισμός – ιχθυοτουρισμός), σύμφωνα και με τυχόν καθεστώς προστασίας που τις διέπει.»

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΟΥ
Για αποφυγή πιθανών παρερμηνειών ότι η παράγραφος αυτή αφορά και τις υδατοκαλλιέργειες στα θαλασσινά ύδατα θα πρέπει σε συμβατότητα των αμέσως προηγουμένων παραγράφων να αλλάξει το «προοπτικές τους»
με το «προοπτικές των λιμνοθαλασσών» και έτσι η παράγραφος να είναι τελικά η ακόλουθη:
«Σε κάθε περίπτωση οι αναπτυξιακές προοπτικές των λιμνοθαλασσών αφορούν κυρίως την αξιοποίηση των ιδιαίτερων οικολογικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών τους, έτσι ώστε σε συνδυασμό με την υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα να υπάρξει δυνατότητα παράλληλης ανάπτυξης εναλλακτικού τουρισμού (αλιευτικός τουρισμός – ιχθυοτουρισμός), σύμφωνα και με τυχόν καθεστώς προστασίας που τις διέπει.»

«Οι συνοδές χερσαίες υποδοµές που λόγω της φύσης και των λειτουργικών αναγκών των πλωτών µονάδων, πρέπει να χωροθετούνται σε σχετική εγγύτητα µε τις θαλάσσιες εγκαταστάσεις, είναι οι παρακάτω:…»

Απαιτείται διευκρίνηση επί του όρου «εγγύτητα».