Κατά την κατασκευή των γεωτρήσεων και των εγκαταστάσεων του δικτύου διανομής θερμικής ενέργειας καθώς και κατά τη λειτουργία αυτών, θα πρέπει να τηρούνται οι κανονισμοί ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τη χορηγηθείσα απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, την εγκεκριμένη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, τον Κανονισμό Γεωθερμικών Εργασιών, την κείμενη κοινοτική και εθνική νομοθεσία. Ο έλεγχος εφαρμογής θα γίνεται από την αρμόδια υπηρεσία της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης ή άλλη αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή.
Περιβαλλοντική Εταιρεία Πρέβεζας
Διεύθυνση Επικοινωνίας: Σαφάκα 9, Πρέβεζα. Τ.Κ. 48100
e-mail: perivallonpreveza@gmail.com
Ιστοσελίδα: http://www.perivallontikhprevezas.org
Έχουμε τη γνώμη πως στη χώρα μας και την περιοχή μας υπάρχει σοβαρό ζήτημα με το θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης των υδρογεωτρήσεων, αλλά και με τον μετέπειτα έλεγχό τους.
Το ερώτημα αν η 1η, η 101η ή η νιοστή υδρογεώτρηση σε μια ευρύτερη περιοχή, με τεκμηριωμένο (όπως η Πρέβεζα) ή δυνητικό πρόβλημα υφαλμύρινσης, θα επιτείνει ή όχι το πρόβλημα, δεν έχει σαφή απάντηση συνήθως. Δεν θα έπρεπε όμως το ερώτημα να απαντάται, κάθε φορά που αδειοδοτείται μια νέα υδρογεώτρηση, εάν θέλουμε να μιλάμε για βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων;
Ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα έγκειται κατά τη γνώμη μας, στην απουσία (η μη εφαρμογή εκεί όπου αυτές υπάρχουν) διαχειριστικών μελετών και μοντέλων βιώσιμης διαχείρισης κάθε επιμέρους υδρογεωλογικού διαμερίσματος (ή ακόμη και υδρογεωλογικού σώματος). Μελέτες που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους το σύνολο των παραμέτρων (ποσοτικών, ποιοτικών, χωροταξικών κλπ.) και με βάση τις κατευθύνσεις των οποίων, στα πλαίσια μιας βιώσιμης αξιοποίησης, να ελέγχεται κάθε δραστηριότητα σχετική με το νερό της κάθε περιοχής – διαμερίσματος (ή σώματος).
Άποψή μας είναι πως κατά την αδειοδότηση των υδρογεωτρήσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους, βάθους, χρήσης, θα πρέπει να συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις:
1. Το θεσμοθετημένο περιεχόμενο των Μ.Π.Ε. κάθε κατηγορίας έργου να είναι επαρκές, ειδικό και σύγχρονο. Ο φορέας μας θεωρεί πως τουλάχιστο για τις μικρές γεωτρήσεις, το σχετικό ερωτηματολόγιο των ΜΠΕ (υπό κατάργηση;) είναι ανεπαρκές, ειδικά σε σχέση με το ζήτημα της υφαλμύρινσης. Η αδειοδότηση οποιασδήποτε υδρογεώτρησης δεν μπορεί να είναι μια «τυπική διαδικασία».
2. Να είναι διαθέσιμα και να αξιοποιούνται τα απαραίτητα στοιχεία (μελέτες, μετρήσεις, βάσεις δεδομένων κλπ) και λοιπά «εργαλεία» (λ.χ. ισοζύγια, μαθηματικά μοντέλα προσομοίωσης, λογισμικό κλπ) για τον υπολογισμό των πιθανών επιπτώσεων σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Έτσι θα έπρεπε λ.χ. να μπορεί να υπολογιστεί υπό τις τοπικές γεωλογικές, υδρογεωλογικές κλπ συνθήκες, η ελάχιστη απόσταση από τη θάλασσα και η μέγιστη ποσότητα άντλησης υδάτων, από μια νέα υδρογεώτρηση, σε μια περιοχή με πρόβλημα υφαλμύρινσης, ώστε να είναι δυνατή η αειφορική διαχείριση των υπογείων υδάτων.
3. Η επαρκής στελέχωση και εκπαίδευση των στελεχών των υπηρεσιών που αδειοδοτούν γεωτρήσεις ή γνωμοδοτούν. Να είναι σε θέση η διοίκηση να κατανοεί και να ελέγχει επί της ουσίας τα δεδομένα και την τεκμηρίωση που υποβάλλονται κατά τη διαδικασία της αδειοδότησης των υδρογεωτρήσεων.
4. Να πάψει πλέον ο στρουθοκαμηλισμός και επιτέλους να γίνει κάτι ουσιαστικό (υποτίθεται ότι έχουν ανακοινωθεί κάποια μέτρα, που δεν μπορεί εδώ να σχολιαστούν) με τις παράνομες γεωτρήσεις και υδροληψίες.
5. Να αξιοποιηθεί από τον περιβαλλοντικό διοικητικό μηχανισμό η γνώση και εμπειρία φορέων (π.χ. ΙΓΜΕ, ΕΘΙΑΓΕ κλπ) που είτε είναι παραγκωνισμένοι, είτε βρίσκονται υπό καθεστώς «συγχώνευσης», «κατάργησης» κλπ.
Με δεδομένα τα προβλήματα που υπάρχουν στη διαχείριση των υδροφορέων της περιοχής μας (μιλάμε για έναν νομό με τεκμηριωμένο πρόβλημα υφαλμύρινσης σε δύο περιοχές, αλλά και νιτρορύπανσης, ενώ ταυτόχρονα σε χιλιάδες υπολογίζονται οι παράνομες γεωτρήσεις), η εισβολή και της συγκεκριμένης «δραστηριότητας» ως ενός ακόμη χρήστη νερού και ως ενός ακόμη stakeholder, δημιουργεί έντονο σκεπτικισμό καθώς:
1. Για συγκεκριμένους λόγους αμφισβητείται, κατά τη γνώμη μας, ότι αυτά τα συστήματα είναι κατ ουσίαν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ασχέτως αν κάποιοι τα ορίζουν έτσι.
2. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των γεωτρήσεων αυτής της κατηγορίας είναι πολύ μεγάλος σε ευρωπαϊκές χώρες την τελευταία δεκαετία. Πόσες μπορεί να αδειοδοτηθούν στη χώρα μας τα επόμενα 5 έτη; Αυτό θα το καθορίσει η αγορά, η επιστήμη, η διοίκηση;
3. Η κατάσταση στη χώρα μας με την αδειοδότηση και τον έλεγχο των γεωτρήσεων είναι, κατά τη γνώμη μας, οικτρή.
4. Τα συστήματα αυτά, σύμφωνα με δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, μπορεί να διαταράξουν τους υπόγειους υδροφορείς σε ότι αφορά τη ροή των υπόγειων νερών (flow patterns) και την ποιότητά τους. Οι πιθανές επιπτώσεις στα υπόγεια (δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν εδώ, πλην όμως είναι πολύ σοβαρές και κάποιες θεωρούνται μη αντιστρεπτές) αλλά κάποιες φορές και στα επιφανειακά ύδατα, είναι υδρογεωλογικές, θερμικές, χημικές και μικροβιολογικές. Οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι, που είναι σχετικά άγνωστοι, πιστεύουμε πως δεν μπορεί να ελεγχθούν ουσιαστικά από το περιεχόμενο των Μ.Π.Ε., από το γνωστικό πεδίο και την εκπαίδευση του προσωπικού που συχνά ασχολείται με τα θέματα αυτά, καθώς και από το θεσμοθετημένο μοντέλο εκτίμησης και αξιολόγησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτό καθαυτό. Φοβούμαστε πως ο περιβαλλοντικός διοικητικός μηχανισμός της χώρας είναι ανέτοιμος να αντιμετωπίσει τέτοια ζητήματα, ειδικά σήμερα, που ίσως ο μόνος φορέας που θα μπορούσε να αρθρώσει άποψη, συνεισφέροντας επί της ουσίας, το ΙΓΜΕ, βρίσκεται υπό κατάργηση.
5. Μια ακόμη παράμετρος που σχετίζεται με την πρόθεση να χρησιμοποιηθεί το σύστημα σε θερμοκήπια, ή άλλες εντατικής μορφής αγροτικές εκμεταλλεύσεις, είναι οι πιθανές επιπτώσεις και στις χρήσεις γης, γύρω από τις περιοχές που θα αδειοδοτηθεί μια τέτοια εγκατάσταση, αλλά και οι δευτερογενείς επιπτώσεις. Πιο ειδικά, εφόσον λχ. σε μια παραποτάμια περιοχή ευαίσθητη στη νιτρορύπανση, όπως η πεδιάδα Άρτας και Πρέβεζας χορηγηθεί άδεια διανομής θερμικής ενέργειας, υπάρχει το ενδεχόμενο να αρχίσουν να συσσωρεύονται μονάδες θερμοκηπίων, χοιροστασίων κλπ, αγροτικές δραστηριότητες δηλαδή που έχουν ανάγκη τη θερμορύθμιση. Το πρόβλημα γεννάται από τη στιγμή που τέτοιες δραστηριότητες παραμένουν πρακτικά ανέλεγκτες. Ειδικά για το νομό Πρέβεζας, μπορεί να μας γνωρίσει κάποιος αρμόδιος, τον αριθμό των ελέγχων στα πλαίσια της νιτρορύπανσης σε θερμοκήπια της περιοχής μας την τελευταία πενταετία; Από ποιον φορέα έγιναν και με ποια διαδικασία; Αλλά και σε υφιστάμενες γεωτρήσεις, μπορεί να μας γνωρίσει κάποιος αρμόδιος, τον αριθμό των ελέγχων, το φορέα ελέγχου και τα αποτελέσματα; Μήπως πρέπει να ερωτηθεί για τα ανωτέρω θέματα η αρμόδια Ευρωπαϊκή Υπηρεσία; Μήπως λοιπόν η συγκεκριμένη υπό διαβούλευση ΚΥΑ έπρεπε να προϋποθέτει, ότι κάποια ελάχιστα πράγματα έχουν εξασφαλιστεί; Έχουν όντως εξασφαλιστεί ή πατώντας σε σαθρό υπόβαθρο χαρίζουμε στην αγορά άλλον ένα πολύτιμο φυσικό πόρο;
6. Υπάρχει το ερώτημα, ποια μπορεί να είναι η σχέση της διαδικασίας αδειοδότησης των συγκεκριμένων έργων, με την ανακοίνωση για κατάργηση των Μ.Π.Ε. σε γεωτρήσεις κάτω των 100.000 κυβικών ετησίως.
Συμπερασματικά, προκειμένου να μην οδηγηθούμε σύντομα σε μη αντιστρεπτές καταστάσεις απαιτείται:
1. Εκσυγχρονισμός και εξορθολογισμός της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των γεωτρήσεων και όχι κατάργησή της. Αξιοποίηση της επιστήμης και των εργαλείων που παρέχει.
2. Ύπαρξη αυτόνομου και αξιόπιστου συστήματος περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων για τις λειτουργούσες γεωτρήσεις.
3. Ολοκλήρωση των περιβόητων διαχειριστικών μελετών.
4. Ένα είδος «χωροταξικού πλαισίου» για τις υδρογεωτρήσεις, ειδικά για τις περιοχές με πρόβλημα.
5. Αξιοποίηση, διεύρυνση του ρόλου και όχι κατάργηση φορέων (ΕΘΙΑΓΕ, ΙΓΜΕ κ.α.) που είναι αντικειμενικά σε θέση να παρέχουν πολύτιμες υπηρεσίες.
Για την Περιβαλλοντική Εταιρεία Πρέβεζας
Η Διαχειριστική Επιτροπή
το ενεργειακό περιεχόμενο των θερμών υδάτινων συστημάτων σε πολλές περιοχές της χώρας μας θα βοηθήσει γεωργικές ή και άλλες αναπτυξιακές κατευθύνσεις. Ωστόσο χρειάζεται κατά την εκτίμησή μου ιδιαίτερη προσοχή γιατί μπορεί να φέρει προβλήματα στην άλλη μορφή ανάπτυξης που είναι ο θερμαλισμός. Η οριοθέτηση των διαστάσεων του θερμού υδροφόρου συστήματος και της υδροφόρας έκτασης στην επιφάνεια είναι αναγκαία. Το να γίνουν γεωτρήσεις(γεωθερμικές) να αντλείται νερό κοντά σε αναγνωρισμένες ιαματικές υδροπηγές ή μέσα στο σύστημα-περιβάλλον του μηχανισμού των πηγών νομίζω ότι θα δημιουργήσει πρόβλημα. Κάθε απόφαση παραχώρησης οφείλει να πέρνει σοβαρά τη ζώνη προστασίας του ιαματικού νερού που χρησιμοποιείται στις θερμαλιστικές ενέργειες.
Στους ιαματικούς λουτροτόπους και το περιβάλλον τους χρειάζεται πολύ καλή γνώση των ποσοτικών και ποιοτικών χατακτηριστικών του υδροφόρου συστήματος για να δώσουμε άδεια.
Κρίμα που μέχρι σήμερα δεν έχουμε ολοκληρωμένα συστήματα αειφόρου διαχείρισης των γεωθερμικών συστημάτων έτσι που απρόσκοπτα να συντελείται η βιώσιμη τοπική ανάπτυξη σε όλες τις μορφές της
ευχαριστώ