Η περιοχή της Νήσου Τήλου και των παρακείμενων νησίδων αποτελεί σημαντικό βιότοπο για την προστασία της άγριας ζωής και έχει ενταθεί στον Εθνικό κατάλογο του Δικτύου Natura 2000 με την επωνυμία «ΝΗΣΟΣ ΤΗΛΟΣ ΚΑI ΝΗΣIΔΕΣ: ΑΝΤIΤΗΛΟΣ, ΠΕΛΕΚΟΥΣΑ, ΓΑIΔΟΥΡΟΝΗΣI, ΓIΑΚΟΥΜΗΣ, ΑΓIΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΠΡΑΣΟΥΔΑ, ΝΗΣI» σαν Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και τον κωδικό GR 4210024.
Στόχος του υπό διαβούλευση σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος είναι η προστασία και η διατήρηση της φύσης και του τοπίου, μέσω της ορθολογικής διαχείρισης, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου. Η περιοχή. διακρίνεται για την μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, και γεωμορφολογική της αξία, ιδιαίτερα για τη διατήρηση του τοπίου, της άγριας ορνιθοπανίδας, και της χλωρίδας στη χώρα μας. Διαχειριστικός στόχος είναι η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας με παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων.
Για την περιοχή έχει εκπονηθεί Μελέτη με τίτλο «Δημιουργία Φυσικού Πάρκου στην Τήλο, για Εμπλουτισμό και Διάσωση της Πανίδας και της Χλωρίδας, Διάσωση Αποδημητικών Πτηνών στην περιοχή της νήσου Τήλου» από τον Δήμο Τήλου Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε δε με την οικ. 186912/3421/23-10-2006 απόφαση του Γενικού Δ/ντη Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Από τη μελέτη αυτή προέκυψε πρόταση σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για τη θεσμοθέτηση της περιοχής σαν «Περιοχή
Οικοανάπτυξης» σύμφωνα με την τότε ισχύουσα νομοθεσία(Ν 1650/86).
Στη συνέχεια με το νέο θεσμικό πλαίσιο και κυρίως το νόμο 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 60 Α΄) τροποποιήθηκε το αρχικό σχέδιο πδ, κυρίως όσον αφορά στον χαρακτηρισμό των περιοχών προστασίας (ονόματα των περιοχών
προστασίας).
Έτσι δημιουργήθηκαν δύο διακριτές ομάδες ζωνών προστασίας.
1. Περιοχές Προστασίας της Φύσης:
α) Περιοχή Κούτσουμπα της νήσου Τήλου.
β) Περιοχή Σταυρού της νήσου Τήλου.
γ) Περιοχή Βορείων Ακτών της νήσου Τήλου, η οποία απαρτίζεται από δύο διακεκριμένα τμήματα.
δ) Περιοχή Μονής Αγ. Παντελεήμονα – Προφήτη Ηλία – Παλαιοκάστρου της νήσου Τήλου.
ε) Νησίδες και βραχονησίδες Τήλου (Γαϊδουρονήσι, Χαέ, Πρασούδα, Γάιδαρος Λεθρών ή Νησί, Αντίτηλος ή Άσκενα, Χοιρονήσι,
Πελεκούσα, Αγ. Κωνσταντίνος, Αγ. Ανδρέας, Γιακουμή και λοιπές νησίδες, βραχονησίδες του νησιωτικού συμπλέγματος της Τήλου).
στ) Παρόχθιες Περιοχές της νήσου Τήλου.
Διαχειριστικός στόχος για τις περιοχές Προστασίας της Φύσης είναι η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και η αποτελεσματική προστασία του, ώστε να ακολουθήσει τη φυσική του εξέλιξη χωρίς ανθρώπινες παρεμβάσεις.
2. Περιοχές Οικοανάπτυξης:
Οι εκτάσεις οι οποίες βρίσκονται εντός του Φυσικού Περιφερειακού Πάρκου και εκτός των Περιοχών Προστασίας της Φύσης, χαρακτηρίζονται ως Περιοχές Οικοανάπτυξης.
Σε αυτές τις περιοχές επιτρέπεται η άσκηση ήπιων και περιβαλλοντικά φιλικών ασχολιών και παραγωγικών δραστηριοτήτων, βάσει και ειδικότερων όρων που θα καθοριστούν στο Σχέδιο Διαχείρισης
Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ένα συνεκτικό και αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο προστασίας, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις ανάγκες του ευαίσθητου οικοσυστήματος και του τοπίου όσο και τις ανάγκες της κοινωνίας της περιοχής για βιώσιμη ανάπτυξη.