1. Η χρησιμοποίηση επεξεργασμένης ιλύος σε δασικές εκτάσεις επιτρέπεται για τις καλλιεργούμενες δασικές εκτάσεις (silviculture) για ξυλεία, χαρτί, καλλωπιστικά δένδρα κλπ. Επιτρέπεται επίσης για δασωτέες και αναδασωτέες εκτάσεις καθώς και για αστικό και περιαστικό πράσινο εφόσον τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα προσθήκης οργανικού υλικού
2. Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση επεξεργασμένης ιλύος σε φυσικά δάση υπό σταθεροποιημένο καθεστώς (μη αναδασωτέα) και σε ειδικά προστατευόμενες περιοχές που έχουν χαρακτηρισθεί ή χαρακτηρίζονται ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας σύμφωνα με την υπ. Αριθ. 37338/1807/2010 KYA (B΄1495)
3. Σε όλες τις επιτρεπόμενες, σύμφωνα με τα παραπάνω, χρήσεις για δασοπονία θα πρέπει να ικανοποιούνται οι προβλέψεις των άρθρων 3 και 4 και η ιλύς θα πρέπει να έχει υποστεί προχωρημένη επεξεργασία σύμφωνα με το Παράρτημα VI (B), ώστε να ικανοποιεί τους όρους ποιότητας που αντιστοιχούν στις εν λόγω μεθόδους επεξεργασίας
Παρατηρήσεις στο σχέδιο ΚΥΑ
Δημόσια διαβούλευση επί σχεδίου ΚΥΑ με θέμα «Μέτρα, όροι και διαδικασίες για τη χρησιμοποίηση της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία οικιακών και αστικών λυμάτων καθώς και ορισμένων υγρών αποβλήτων, σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της οδηγίας 86/278/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Αντικατάσταση της 80568/4225/1991 (Β΄641) κοινής Υπουργικής απόφασης»
Άρθρο 2, Ορισμοί
6. Γεωργία
Να προστεθεί στο τέλος της πρότασης: συμπεριλαμβανομένων των δασών και των εν γένει δασικών εκτάσεων.
Άρθρο 3, παρ. 3: Να αντικατασταθεί η τελευταία φράση «και στη βιοποικιλότητα των μικροοργανισμών του εδάφους» με τη φράση «και στην εδαφική βιοποικιλότητα» δεδομένου ότι η βιοποικιλότητα του εδάφους δεν περιλαμβάνει μόνο μικροοργανισμούς.
Επιφυλάξεις ως προς την εισαγωγή σε αυτή τη φάση ορίων οργανικών ουσιών (Παράρτημα Ι, Πίν. 2), λόγω αδυναμίας ανάλυσης των ενώσεων αυτών στα περισσότερα σχετικά εργαστήρια. Με την είσοδο των ουσιών αυτών στην ΚΥΑ υπάρχει κίνδυνος στην πράξη να ακυρωθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησης της ιλύος στη Γεωργία. Προτείνεται να προηγηθεί μελέτη που θα διερευνά τη συγκέντρωση των ουσιών αυτών στις εδαφικές ιλύες.
Παράρτημα ΙΙ, Πίν. 3
Προτείνεται να μεταβληθούν τα όρια των μετάλλων ως εξής:
Cu: 50, 70, 120 mg/kg ξ.ο. διότι ο Cu δεν είναι ιδιαίτερα τοξικό στοιχείο, είναι απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη των φυτών και είναι συστατικό φυτοπροστατευτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως χωρίς προβλήματα (π.χ. στο αμπέλι).
Ni: Τα όρια να παραμείνουν ως έχουν, ήτοι 30-75 mg/kg ξ.ο. διότι από πολλές αναλύσεις ελληνικών εδαφών (αδημοσίευτα δεδομένα Ινστιτούτου Χαρτογράφησης Εδαφών Λάρισας) δείχθηκε ότι πάρα πολλά ελληνικά εδάφη περιέχουν Ni σε συγκεντρώσεις κατά πολύ μεγαλύτερες των τιμών που προτείνονται και πρακτικά θα αποκλείονταν από τη δυνατότητα εφαρμογής ιλύος. Εξ άλλου το Ni θεωρείται ως ωφέλιμο (beneficial) στα φυτά θρεπτικό στοιχείο και σε ορισμένες περιπτώσεις απαραίτητο (essential). Σημειώνεται ότι σε πολλές περιπτώσεις η συγκέντρωση Ni στην ιλύ είναι μικρότερη εκείνης του εδάφους, οπότε η εφαρμογή της θα προκαλούσε «αραίωση» του στοιχείου αυτού. Στις περιπτώσεις αυτές θα έπρεπε η συγκέντρωση του Ni να μη αποτελεί απαγορευτικό παράγοντα εφαρμογής της στο έδαφος.
Παράρτημα ΙΙΙ, Πίν. 4
Οι τιμές αυτές είναι υπερβολικά αυστηρές. Στην πράξη υπάρχει κίνδυνος να αποτραπεί η εφαρμογή της ιλύος στα εδάφη, με αποτέλεσμα τη στέρηση μιας δυνατότητας εμπλουτισμού των με οργανική ουσία, γεγονός που είναι το μείζον γα τα ελληνικά εδάφη. Προτείνονται οι τιμές να του Πίν. 4 να τριπλασιασθούν.
Άρθρο 7: Χρειάζονται φραστικές διορθώσεις σε ορισμένα σημεία που χρησιμοποιούνται αδόκιμα ορισμένοι όροι. Πιο συγκεκριμένα:
Παρ. 1.: η φράση «…και σε βάθος έως 1.0 μέτρο από την τελική στάθμη του εδάφους» πρέπει να αντικατασταθεί με «…και σε βάθος 1.0 μέτρο από την επιφάνεια του εδάφους».
Παρ. 2. Η φράση «… όσο και το εδαφικό μίγμα ιλύος και χώματος» πρέπει να αντικατασταθεί από τη φράση «..όσο και το μίγμα ιλύος και εδάφους».
Άρθρο 5. Χρησιμοποίηση στη γεωργία
Δεδομένης της μεγάλης σημασίας των περιπτώσεων του εδαφίου α) της παρ. 1 προτείνεται να θεωρείται η άδεια που θα χορηγείται από ειδικό γεωπόνο-εδαφολόγο αντίστοιχου Ινστιτούτου Εδαφολογίας της περιοχής για τις περιπτώσεις αυτές.
Άρθρο 6. Χρησιμοποίηση στη δασοπονία
Παρόμοια θα πρέπει να γνωματεύει δασολόγος εδαφολόγος του αντίστοιχου Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών.
Άρθρο 7. Ισχύουν τα ίδια σχόλια όπως και για τα άρθρα 5 και 6.
Άρθρο 9. Άδειες χρησιμοποίησης επεξεργασμένης ιλύος
Παρ. 2: Η χορήγηση της σχετικής άδειας δεν πρέπει να ανατεθεί στη Διεύθυνση Υδάτων. Η άποψη αυτή προδίδει έντονη ιδιοκτησιακή διάθεση της προτείνουσας αρχής. Η χορήγηση της άδειας πρέπει να δίνεται από υπηρεσία που έχει άμεση και ουσιαστική σχέση με την αγροτική παραγωγή και όχι από υπηρεσία που δεν μπορεί από τη φύση της να κατανοεί τα σχετικά θέματα. Αυτές οι υπηρεσίες είναι η πρώην Διευθύνσεις Γεωργίας, που σήμερα υπάγονται στις αιρετές περιφέρειες. Επίσης στην έκδοση άδειας πρέπει οπωσδήποτε να συμμετέχουν υπηρεσίες που γνωρίζουν σε βάθος το αντικείμενο της χρησιμοποίησης της ιλύος στη γεωργία. Τέτοια Ινστιτούτα είναι τα Ινστιτούτα Εδαφολογίας του πρώην ΕΘΙΑΓΕ που έχουν υπαχθεί στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό (ΕΛΓΟ) – ΔΗΜΗΤΡΑ. Για το λόγο αυτό η προηγούμενη ΚΥΑ 80568/4225/91 προέβλεπε (άρθρο 4, παρ. 2, εδ. ιιι) «ιιι) Πιστοποιητικό ανάλυσης του εδάφους σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ Β του άρθρου 12 της παρούσας απόφασης που χορηγείται από τα αρμόδια προς τούτο κεντρικά ή περιφερειακά εργαστήρια του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας». Η συστηματική αποψίλωση αρμοδιοτήτων από τους καθ’ ύλην αρμόδιους φορείς συνιστά επικίνδυνο συντεχνιακό φαινόμενο που οδηγεί σε καταστροφικά αποτελέσματα.
Στην παρ. 6 του άρθρου 9 φαίνεται η αδόκιμη επιστημονικά άποψη για τη φιλοσοφία χρησιμοποίησης της ιλύος στη γεωργία. Η ιλύς χρησιμοποιείται στη γεωργία πρωτίστως για τον εμπλουτισμό των εδαφών με οργανική οσία και θρεπτικών στοιχείων, τα οποία έχουν τεράστια σημασία για τα ελληνικά εδάφη και τη γεωργική παραγωγή. Η προστασία των υδάτων από ρύπανση είναι βασικό θέμα, αλλά η εφαρμογή της ιλύος στα εδάφη δεν γίνεται για το λόγο αυτό. Θεωρείται λοιπόν τελείως απαραίτητη η επεξεργασία του κειμένου της εν λόγω ΚΥΑ να γίνει από ομάδα επιστημόνων η σύνθεση της οποίας να είναι πιο αντιπροσωπευτική και η οποία σε κάθε περίπτωση πρέπει να συσταθεί με ευθύνη του ΥΠΕΚΑ, ΥΠΑΑΤ, του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, των Αιρετών Περιφερειών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.
Άρθρο 11, παρ. Υποχρεώσεις φορέων κ.λπ.
Η ανάθεση των ευθυνών διατήρησης των βιβλίων με τα δεδομένα που αναφέρονται στην παρ. β στις Διευθύνσεις Υδάτων και τελικά στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ αποδεικνύει πλήρως τα όσα προαναφέρθηκαν για τον τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων αυτών από τις υπηρεσίες. Το ίδιο ισχύει και για το άρθρο 12 με τις αρμοδιότητες για τους ελέγχους που δίνονται στις Διευθύνσεις Υδάτων. Διερωτάται κανένας πως είναι δυνατόν να χειρίζονται αντικείμενα υπηρεσίες που δεν τα γνωρίζουν καθόλου επιστημονικά και ιδίως όταν έχουν αρμοδιότητες επιβολής ποινών.
Γενική Πρόταση:
Με απλή ανάγνωση του κειμένου προέκυψαν οι παραπάνω παρατηρήσεις. Η τελική άποψη κάποιου που θέλει να ασχοληθεί σοβαρά με το κείμενο που δόθηκε σε διαβούλευση οδηγεί στην πρόταση να σχηματισθεί ομάδα από τους φορείς που προαναφέρθηκαν και να επεξεργασθούν από κοινού το παρόν κείμενο. Προσωπικά θα το εισηγηθώ στο φορέα μου να το φέρει ως πρόταση στο αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΑΑΤ).
Χρίστος Τσαντήλας
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ
Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας
Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών
Θεοφράστου 1, 41335 Λάρισα
Τηλ. 2410 671290, Fax 2410 671321
e-mail: tsadilas@lar.forthnet.gr
website: http://www.ismc.gr
Η πρώτη παράγραφος επιβάλλεται να αναδιατυπωθεί, διότι στα φυσικώς αναπτυσσόμενα οικοσυστήματα , όπως είναι και οι δασικές εκτάσεις , δεν είναι επιτρεπτή ως επέμβαση, τέτοια δυνατότητα (εδαφοβελτιωτική), αλλά και επειδή η διατύπωση «καλλιεργούμενες δασικές εκτάσεις»΄ΕΊΝΑΙ ΕΣΦΑΛΜΈΝΗ!!!! Επειδή ασφαλώς η διατύπωση , αναφέρεται στις τεχνητές δασικές φυτείες (ταχυαυξή και καλλοπιστικά φυτωρίων), που αναπτύσσονται σε μή δασικές εκτάσεις, αλλά και οι φυτείες αυτές ,προβλέπει ο νόμος 1650/85 ,ότι δημιουργούνται ύστερα από έγκριση περιβαλλοντικής μελέτης, πρέπει να απαλειφθούν οι λέξεις δασικές εκτάσεις και να τεθεί » καινομίμως αναπτυσσόμενες τεχνητές δασικές φυτείες και στα φυτώρια καλλωπιστικών φυτών» . Όσον αφορά τις δασωτέες και αναδασωτέες εκτάσεις, επειδή η δασική νομοθεσία προβλέπει στις περιπτώσεις που επιβάλλεται να γίνουν δια της τεχνητής οδού, τη σύνταξη δασοτεχνικών μελετών , που θεωρούνται και εγκρίνονται αρμοδίως, θα πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε: 1) Να διευκρινίζεται ότι είναι επιτρεπτή η χρησιμοποίηση σε δασωτέες και αναδασωτέες εκτάσεις, μόνο όταν το προβλέπει η θεωρημένη και εγκεκριμένη μελέτη αναδάσωσης και δεν επίβαρύνεται με πρόσθετη δαπάνη το έργο. 2) Να απαλειφθεί το περιαστικό πράσινο, αφ’ ενός μεν διότι δεν έχει θεσμοθετηθεί στην δασική νομοθεσία ποιό είναι το περιαστικό πράσινο και σε ποιά απόσταση από το όριο των αστικών περιοχών, αφ’ ετέρου , όπως προαναφέρθηκε,η δασική νομοθεσία δεν προβλέπει τέτοια δυνατότητα. Επίσης η δεύτερη παράγραφος που αναφέρεται στα δάση , αποτελεί πλεονασμό αφού δεν επιτρέπει ο νόμος τέτοιες εδαφοβελτιωτικές επεμβάσεις στα δάση, αφ’ ετέρου αν ποτέ κριθεί συνταγματικά ότι αυτό μπορεί να γίνει, θα γίνει μόνο νομοθετικά και όχι με Π.Δ/γμα όπως το προωθούμενο. Επιβάλλεται λοιπόν να καταργηθεί . Η τρίτη παράγραφος πρέπεινα παραμείνει ως είναι και να αναρηθμιθεί σε παράγραφο 2.
Έκτάσεις δασικές όπως θέσεις αναδάσωσης είναι σημαντικό να λιπαίνονται αφού συνήθως είναι πτωχές σε θρεπτικά συστατικά και οργανική ουσία διότι έχουν αποπλυθεί. Λίπανση με οργανικό υλικό σε συγκεκριμένες ποσότητες μπορεί να δώσει θετικά αποτελέσματα ειδικά στο κρίσιμο αρχικό στάδιο της αναδάσωσης. Επίσης για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις ασφαλώς έχουμε καλύτερη παραγωγή και λιγότερα ελαττώματα στη ξυλεία.
Συνεπώς γιατί τόσο χρήσιμοι φυσικοί πόροι όπως η ιλύς να καταλήγουν στη χωματερή τη στιγμή που το έδαφος είναι ο πρώτος φυσικός πόρος σε κατασπατάληση?