1. Ακίνητα ή στοιχεία αρχιτεκτονικής ή φυσικής κληρονομιάς είναι οικισμοί ή τμήματα πόλεων ή οικισμών ή αυτοτελή οικιστικά σύνολα εκτός οικισμών, κτίρια ή συγκροτήματα κτιρίων ή στοιχεία του άμεσου φυσικού ή ανθρωπογενούς περιβάλλοντός τους ιδίως αυλές, κήποι, θυρώματα και κρήνες, στοιχεία πολεοδομικού εξοπλισμού αστικού ή αγροτικού ή δικτύων ιδίως πλατείες, κρήνες, διαβατικά, λιθόστρωτα και γέφυρες, τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ιστορικό, κοινωνικό, αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό, επιστημονικό και αισθητικό ενδιαφέρον.
Στα ακίνητα αγαθά φυσικής κληρονομιάς περιλαμβάνονται και χώροι, τόποι, τοπία ιδιαίτερου κάλλους και φυσικοί σχηματισμοί ιδίως βράχια, λόφοι, ρεματιές και δενδροστοιχίες που συνοδεύουν ή περιβάλλουν ακίνητα αγαθά αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
2. Με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μπορεί να χαρακτηρίζονται ύστερα από αιτιολογική έκθεση της κατά περίπτωση αρμόδιας υπηρεσίας, γνώμη του οικείου δημοτικού συμβουλίου και γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων ή του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής κατά περίπτωση, με σκοπό τη διατήρηση και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής και αισθητικής φυσιογνωμίας τους,:
α) ως (παραδοσιακά) προστατευόμενα σύνολα: οικισμοί ή τμήματα πόλεων ή οικισμών ή αυτοτελή οικιστικά σύνολα εκτός αυτών,
β) χώροι, τόποι, τοπία ή ζώνες ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και φυσικοί σχηματισμοί που συνοδεύουν ή περιβάλλουν ακίνητα και στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ως: χώροι, τόποι ή ζώνες (παραδοσιακών) προστατευόμενων συνόλων, όπως και αυτοτελείς φυσικοί σχηματισμοί ανθρωπογενούς χαρακτήρα εντός ή εκτός οικισμών, ως: περιοχές που έχουν ανάγκη από ιδιαίτερη προστασία και να θεσπίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και να καθορίζονται χρήσεις, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη.
Αν η γνώμη του δημοτικού συμβουλίου δεν περιέλθει στην αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου σε διάστημα δύο (2) μηνών από τη λήψη του σχετικού εγγράφου, το διάταγμα εκδίδεται και χωρίς αυτή.
Ο χαρακτηρισμός σύμφωνα με την περίπτωση β), εφόσον δεν θεσπίζονται ειδικοί όροι, μορφολογικοί περιορισμοί δόμησης και χρήσεις γης, μπορεί να γίνεται με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού ύστερα από αιτιολογική έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Ειδικές διατάξεις με τις οποίες έχουν χαρακτηριστεί ανάλογα και έχουν τεθεί σε καθεστώς προστασίας οι περιπτώσεις α) και β) ανωτέρω και έχουν επιβληθεί ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και χρήσεων για την προστασία του παραδοσιακού τους χαρακτήρα και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας τους (ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής, αισθητικής), κατισχύουν των διατάξεων του παρόντος νόμου και κάθε άλλης διάταξης.
3. α) Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογική έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας και γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα, μεμονωμένα κτίρια ή τμήματα κτιρίων ή συγκροτήματα κτιρίων, ως και στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου αυτών, όπως επίσης και στοιχεία του φυσικού ή και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος χώρου, όπως αυλές, κήποι, θυρώματα και κρήνες, καθώς και μεμονωμένα στοιχεία πολεοδομικού (αστικού ή αγροτικού) εξοπλισμού ή δικτύων, όπως πλατείες, κρήνες, διαβατικά, λιθόστρωτα, γέφυρες που βρίσκονται εντός ή εκτός οικισμών, για το σκοπό που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο και να καθορίζονται ειδικοί όροι προστασίας και περιορισμοί δόμησης και χρήσης, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη.
Με όμοια απόφαση μπορεί να χαρακτηρίζεται ως διατηρητέα η χρήση ακινήτου με ή χωρίς κτίσματα εντός ή εκτός οικισμών.
Η παραπάνω έκθεση αποστέλλεται στην αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης και στον οικείο Δήμο, ο οποίος εντός πέντε (5) ημερών από τη λήψη της υποχρεούται:
Να ενημερώσει εγγράφως την αρμόδια υπηρεσία για την παραλαβή της αιτιολογικής έκθεσης
να αναρτήσει την αιτιολογική έκθεση στο δημοτικό κατάστημα και το διαδίκτυο.
να δημοσιεύσει σχετική ενημερωτική πρόσκληση για την ανάρτηση προς τους ενδιαφερόμενους σε μία τοπική εφημερίδα, αν εκδίδεται, ή σε μία εφημερίδα της πρωτεύουσας του νομού.
να τοιχοκολλήσει την ενημερωτική πρόσκληση στα προτεινόμενα προς χαρακτηρισμό ακίνητα
Οι ιδιοκτήτες μπορούν να διατυπώσουν αντιρρήσεις προς την αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου μέσα σε προθεσμία ενός (1) μηνός από την ημερομηνία δημοσίευσης της πρόσκλησης. Αν ο Δήμος δεν τηρήσει όσα αναφέρονται προηγουμένως, η περαιτέρω διαδικασία χαρακτηρισμού συνεχίζεται νόμιμα μετά την πάροδο δύο (2) μηνών από την αποστολή της έκθεσης στο Δήμο.
Η παραπάνω διαδικασία μπορεί να παραλείπεται εφόσον η έκθεση κοινοποιηθεί απευθείας στον ιδιοκτήτη. Στην τελευταία αυτή περίπτωση ο ιδιοκτήτης μπορεί να διατυπώσει τις αντιρρήσεις του μέσα σε ένα μήνα (1) από την κοινοποίηση της έκθεσης.
β) Από την κοινοποίηση της αιτιολογικής έκθεσης απαγορεύεται κάθε επέμβαση στο προτεινόμενο προς χαρακτηρισμό αντικείμενο για χρονικό διάστημα ενός (1) έτους ή μέχρι τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης ή τη γνωστοποίηση στην αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης για τη μη περαιτέρω προώθηση της διαδικασίας χαρακτηρισμού.
Οικοδομικές εργασίες που εκτελούνται σε προτεινόμενο προς χαρακτηρισμό κτίριο με Άδεια Δόμησης που εκδόθηκε πριν από την κοινοποίηση της αιτιολογικής έκθεσης, διακόπτονται. Όταν ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία και το κτίριο κριθεί διατηρητέο, τότε το όποιο κόστος της οικοδομικής άδειας, καθώς και των εργασιών οι οποίες έχουν προηγηθεί της διακοπής και αντιβαίνουν στους όρους κήρυξης του κτιρίου ως διατηρητέου, επιβαρύνουν το Πράσινο Ταμείο.
Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης αυτής.
γ) Για επεμβάσεις ή προσθήκες σε διατηρητέα κτίρια ή την κατασκευή νέων κτιρίων σε ακίνητα στα οποία υπάρχουν διατηρητέα κτίρια, μπορούν να ορίζονται με τη διαδικασία που καθορίζεται στην υποπαράγραφο 3.α συμπληρωματικοί ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης ή χρήσης κατά παρέκκλιση από κάθε γενική ή ειδική διάταξη εφ’ όσον δεν αλλοιώνονται τα στοιχεία που συνέτειναν στο χαρακτηρισμό τους ως διατηρητέων
Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής μπορούν να καθορίζονται το είδος των επεμβάσεων, η διαδικασία και γενικότερα οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης αυτής.
4. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής μπορεί να καθορίζονται:
α) κατηγορίες διατηρητέων και κριτήρια αξιολόγησης για την υπαγωγή των προς χαρακτηρισμό κατασκευών στις κατηγορίες αυτές,
β) ειδικότεροι όροι και περιορισμοί ως προς τις δυνατότητες επέμβασης επί των διατηρητέων κατασκευών κατά κατηγορία,
γ) μεταβατικές διατάξεις ως προς το καθεστώς των ήδη χαρακτηρισμένων κατασκευών ως διατηρητέων, σε σχέση με την κατάταξη σε κατηγορίες και τις δυνατότητες επέμβασης επί αυτών.
Με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, μπορεί να καθορίζονται επί μέρους περιοχές της χώρας και οικισμοί ή τμήματα αυτών, εντός των οποίων έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των ανωτέρω.
5.α) Προϋπόθεση για την Έγκριση Δόμησης και χορήγηση Άδειας Δόμησης για την ανέγερση οικοδομών ή προσθηκών σε υφιστάμενα κτίρια σε ακίνητα όμορα διατηρητέων κτιρίων, αποτελεί η σύμφωνη γνώμη του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, το οποίο γνωμοδοτεί με γνώμονα την προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του διατηρητέου κτιρίου. Με απόφαση Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής μπορεί να καθορίζονται ειδικότερα τα κριτήρια για την εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης.
β) Με τη διαδικασία που καθορίζεται στην υποπαράγραφο 3.α μπορεί να ορίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης ή χρήσης κατά παρέκκλιση από κάθε γενική ή ειδική διάταξη και σε ακίνητα που είναι όμορα με τα διατηρητέα κτίρια ή σε ζώνες που συνέχονται με αυτά, για την προστασία και ανάδειξη των διατηρητέων κτιρίων. Εφόσον με τους παραπάνω όρους και περιορισμούς δεν μπορεί να εξαντληθεί ο ισχύων συντελεστής δόμησης των υπόψη ομόρων ακινήτων ή ακινήτων που εμπίπτουν στην παραπάνω ζώνη, εφαρμόζονται οι διατάξεις για τη μεταφορά συντελεστή δόμησης που ισχύουν για τα ακίνητα με διατηρητέα κτίρια.
6.α) Ακίνητα και στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ανακατασκευάζονται στην αρχική τους μορφή αν έχει κινηθεί η διαδικασία χαρακτηρισμού τους ως διατηρητέων με την κοινοποίηση στους ενδιαφερόμενους ή στον οικείο Δήμο της αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρισμού και κατεδαφίζονται για οποιοδήποτε λόγο ή βρίσκονται σε κατάσταση επικινδύνου ετοιμορροπίας και επιβάλλεται η κατεδάφισή τους, εφόσον δεν υφίσταται η δυνατότητα άμεσης αποσόβησης του κινδύνου με ηπιότερα μέτρα, όπως αντιστηρίξεις, υποστυλώσεις, επισκευές, μερικές κατεδαφίσεις.
Η ανακατασκευή γίνεται βάσει λεπτομερούς μελέτης αποτύπωσης και φωτογραφικής και κάθε άλλης δυνατής τεκμηρίωσης της υφιστάμενης κατάστασης που απαιτείται πριν από την υλοποίηση των μέτρων που επιβάλλονται από το σχετικό πρωτόκολλο επικινδύνου ετοιμορροπίας και κατεδάφισης του κτιρίου, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Στη μελέτη αποτύπωσης προσδιορίζονται και όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη ή τμήματα του κτιρίου που φέρουν γλυπτικό ή επίπλαστο διάκοσμο και τα οποία διασώζονται κατά την κατεδάφιση για να χρησιμοποιηθούν στην ίδια θέση ή ως πρότυπα στην ανακατασκευή του κτιρίου.
Η ανακατασκευή εγκρίνεται με απόφαση του κατά περίπτωση Υπουργού, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογική έκθεση της αρμόδιας Υπηρεσίας και γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.
β) Διατηρητέα κτίρια τα οποία έχουν κατεδαφιστεί από γεγονότα που οφείλονται σε ανωτέρα βία, όπως σεισμό, πυρκαγιά, πλημμύρα ή κρίνονται κατεδαφιστέα με πρωτόκολλα επικινδύνως ετοιμορρόπου οικοδομής, επανακατασκευάζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. της 15.4.1988 (Δ’ 317).
γ) Οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 32 του ν. 1337/1983 έχουν εφαρμογή για τα διατηρητέα κτίρια που αναφέρονται στην παραγράφου 3.α, καθώς και για τα κτίρια για τα οποία έχει κοινοποιηθεί στον οικείο Δήμο και την Υπηρεσία Δόμησης αιτιολογική έκθεση για το χαρακτηρισμό τους ως διατηρητέων. Οι ίδιες διατάξεις έχουν εφαρμογή και για τα κτίρια εκείνα, για τα οποία εκδίδεται πρωτόκολλο επικινδύνως ετοιμορρόπου οικοδομής, μετά την κοινοποίηση της αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρισμού τους ως διατηρητέων.
7. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να αναστέλλεται για χρονικό διάστημα έως δύο (2) έτη, σε οικισμούς ή τμήματά τους, σε περιοχές εκτός οικισμών ή σε μεμονωμένα ακίνητα εντός ή εκτός οικισμών, η έκδοση Αδειών Δόμησης, κάθε εργασία ανέγερσης νέων κτιρίων, κατεδάφισης, προσθήκης, αλλαγής εξωτερικής εμφάνισης υφισταμένων κτιρίων και διαμόρφωσης των κοινοχρήστων χώρων, ή να επιβάλλονται όροι για την εκτέλεση των εργασιών αυτών με σκοπό τη σύνταξη πολεοδομικής μελέτης ή και ειδικού κανονισμού δόμησης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η αναστολή μπορεί να παραταθεί για ένα (1) ακόμα έτος, εφόσον οι σχετικές μελέτες έχουν προοδεύσει σημαντικά και προκύπτει αυτό τεκμηριωμένα.
8. Αίτηση για κατεδάφιση, επισκευή ή προσθήκη σε κατασκευή που έχει ανεγερθεί προ του έτους 1955 ή κατά την κρίση της Υπηρεσίας Δόμησης, του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή άλλης αρμόδιας υπηρεσίας μπορεί να χαρακτηριστεί ως διατηρητέα, παραπέμπεται στο οικείο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής.
Η παραπομπή αυτή είναι υποχρεωτική αν η κατασκευή βρίσκεται σε (παραδοσιακό) προστατευόμενο οικισμό, (παραδοσιακό) προστατευόμενο τμήμα πόλης, ιστορικό τόπο, αρχαιολογικό χώρο και περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. Αν το Συμβούλιο κρίνει ότι η επισκευή δε θίγει την κατασκευή ή ότι δε συντρέχει λόγος να κινηθεί η διαδικασία χαρακτηρισμού της ως διατηρητέας, προωθείται η διαδικασία έκδοσης της Άδειας Δόμησης αν συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις. Σε κάθε άλλη περίπτωση, με αιτιολογημένη έκθεση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής το θέμα παραπέμπεται στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, της Γεν. Γραμματείας Μακεδονίας – Θράκης ή της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
Στην περίπτωση αυτή η άδεια χορηγείται όταν γνωστοποιηθεί στην Υπηρεσία Δόμησης ότι η κατασκευή δεν κρίνεται διατηρητέα, ή αν παρέλθουν δώδεκα (12) μήνες από τη διαβίβαση του σχετικού φακέλου κατεδάφισης στην αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου, χωρίς να εκδοθεί απόφαση χαρακτηρισμού του κτιρίου ως διατηρητέου.
Ειδικότερα με απόφαση του κατά περίπτωση αρμοδίου Υπουργού και για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, μπορούν να καθορίζονται περιοχές εντός ή εκτός (παραδοσιακών) προστατευόμενων οικισμών εντός των οποίων οι αιτούμενες άδειες κατεδάφισης υποχρεωτικά παραπέμπονται στο οικείο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής μετά τη γνωμοδότηση του οποίου αποστέλλονται στην υπηρεσία που έχει την αρμοδιότητα χαρακτηρισμού και τηρείται η διαδικασία του προηγούμενου εδαφίου.
Στο δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 3γ) να προστεθεί ότι το είδος των επεμβάσεων, η διαδικασία και γενικότερα οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης αυτής μπορούν να καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού.
Στην παράγραφο 5α) να προστεθεί ότι μπορεί να καθορίζονται ειδικότερα τα κριτήρια για την εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού.
Άρθρο 6. Προστασία Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς.
Δεν αρκεί να χαρακτηριστεί ένας τόπος ή ένα κτήριο Προστατευόμενο.
Χρειάζεται μέσα στον Ν.Ο.Κ. να διατυπωθεί ξεκάθαρα και το καθεστώς προστασίας, διαφορετικά δεν προστατεύεται τίποτα απολύτως. Ούτε υπάρχει η δικαιολογία ότι αυτό θα το καλύψει κάποιος άλλος νόμος.
Παράδειγμα 1. Η παραλία της Νέας Κρήνης στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης, είναι χαρακτηρισμένη ως περιοχή «φυσικού κάλους». Αυτή λοιπόν η περιοχή «φυσικού κάλους», είναι γεμάτη από αυθαίρετες κατασκευές είτε αυτές είναι ταβέρνες είτε είναι παράγκες που κατασκεύασαν «έξυπνοι» καταπατητές έτσι χωρίς να έχουν ανάγκη. Παρά τις επανειλημμένες καταγγελίες τα αυθαίρετα παραμένουν και αυξάνονται.
Ο Ν.Ο.Κ. οφείλει να συμπεριλάβει στο άρθρο 6 την άμεση κατεδάφιση όλων αυτών των κατασκευών αν θέλει πράγματι να προστατέψει το περιβάλλον και δεν περιορίζεται σε κούφιες γραπτές αράδες ενός κανονισμού.
Παράδειγμα 2. Πολλά διατηρητέα κτήρια έμειναν μόνο στον χαρακτηρισμό και στην διατύπωση της «προστασίας» και ρημάζουν μέρα με τη μέρα έως ότου ισοπεδωθούν τελείως. Αυτό οφείλεται στο ότι α) δεν υπάρχει πολιτική βούληση για να λυθεί το πρόβλημα β) δεν αποζημιώνονται οι ιδιοκτήτες.
Αναγνωρίζουμε ότι για το δεύτερο δεν θα επιληφθεί ο Οικοδομικός Κανονισμός, αλλά αν υπάρχει πολιτική βούληση μπορεί ο Κανονισμός να προστατέψει τα κτήρια με κίνητρα για τη συντήρησή τους, την μεταφορά συντελεστή κλπ. Υπάρχει όμως πάντοτε η πρόχειρη και ανεύθυνη αντιμετώπιση που λέει «ας κάνουμε τώρα έναν Κανονισμό ΝΕΟ και μετά κάποιοι άλλοι ας κάνουν τους νόμους που θα τον διασφαλίσουν.
Θεσσαλονίκη, 6- 3-2012
Οι υπάλληλοι του Τμήματος ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.
της Δ/νσης Περιβάλλοντος και Υποδομών
της Γενικής Γραμματείας Μακεδονίας – Θράκης
«Δημόσια Διαβούλευση για το άρθρο 6 του Σχεδίου Νόμου για το νέο «Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό»
Με αφορμή το άρθρο 6 «Προστασία Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς» του Σχεδίου Νόμου του νέου «Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού» θέλουμε να επισημάνουμε τα εξής:
α) Η Γενική Γραμματεία Μακεδονίας -Θράκης όπως και η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής ασκούν στις περιοχές ευθύνης τους, την αρμοδιότητα της προστασίας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς για όλα τα θέματα παραδοσιακών οικισμών και διατηρητέων κτηρίων.
β) Στο ιδιαίτερα ευρύ και σημαντικό έργο των Υπηρεσιών αυτών συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό το υπάρχον νομικό και θεσμικό πλαίσιο (άρθρο 3 του Ν2831/2000, «Τροποποίηση των διατάξεων του Ν1577/1985 «ΓΟΚ»), το οποίο προβλέπει διαδικασίες που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στο τοπικό επίπεδο, όπως είναι η γνωμοδότηση της αρμόδιας ΕΠΑΕ, και συντελούν σε μία εποικοδομητική εκτέλεση της αποκεντρωμένης διοίκησης.
γ) Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Σχεδίου Νόμου για θέματα που αφορούν στην προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς σε όλη την ελληνική επικράτεια, για κάθε σχετικό κτήριο ή οικισμό, θα πρέπει να ζητείται η γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου της Αρχιτεκτονικής που συγκροτείται στην Αθήνα, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Ν 4030/2011).
δ) Η παραπάνω διαδικασία ενέχει προβλήματα, όπως:
• Προβλήματα μη επιτυχούς αποκέντρωσης της Διοίκησης.
• Ελλειμματική και σχεδόν καταστροφική διαδικασία για την προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς (π.χ. στην περίπτωση αίτησης κατεδάφισης, όπου ισχύει η 12/μηνη προθεσμία έκδοσης απόφασης χαρακτηρισμού ή σε πρωτόκολλα επικινδύνως ετοιμορρόπων κλπ).
• Δυσχέρεια στην ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων των πολιτών και των θεμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς.
Επειδή:
α) πιστεύουμε ότι ένας νέος νόμος δεν θα πρέπει να εισάγει νέες δυσλειτουργικές και χρονοβόρες διαδικασίες,
β) η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς πρέπει να επιδιώκεται στα πλαίσια μείωσης της γραφειοκρατίας και ταχύτερης εξυπηρέτησης των πολιτών,
γ) οι θεσμοθετημένες αποκεντρωμένες αρμοδιότητες πρέπει να παραμένουν αποκεντρωμένες, και όπου αυτό είναι εφικτό να ενισχύονται στο μέγιστο δυνατό βαθμό,
δ) δεν θα πρέπει να καταργηθούν οι αρμοδιότητες των Συμβούλιων Αρχιτεκτονικής για θέματα προστασίας της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, όπως περιγράφονται στο άρθρ. 21 του Ν4030/2011,
ε) ως δημόσιοι λειτουργοί, μέσα από το έργο μας μπορούμε, ως ένα βαθμό, να κρίνουμε καθημερινά τα θετικά και αρνητικά στοιχεία του νόμου που μας αφορά άμεσα, δηλαδή του ισχύοντος Ν2831/2000, αλλά και του αντίστοιχου Αρχαιολογικού Νόμου του Ν3028/2002,
Προτείνουμε:
• Για όλα τα θέματα προστασίας αξιόλογων κτηρίων και διατηρητέων κτηρίων, που στο άρθρο 6 του Σχεδίου Νόμου ορίζεται να υπάρχει και «γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής», αυτή να αντικατασταθεί από «γνώμη του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής».
• Να παραμείνουν οι αρμοδιότητες για γνωμοδότηση θεμάτων προστασίας Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς στα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής, όπως περιγράφονται στο άρθρ. 21 του Ν4030/2011.
Στήν παράγραφο 2 πρέπει να προστεθεί ειδική διάταξη για τον άμεσο χαρακτηρισμό των τοπίων ιδιατέρου φυσικού κάλους που έχουν καταγραφεί και προταθεί απο τίς μελέτες Ζ.Ο.Ε ,οι οποίες δεν έχουν θεσμοθετηθεί παρ ότι έχει παρέλθει δεκαετία απο την σύνταξη τους π.χ
Ζ.Ο.Ε Πάρου.
Θα πρέπει να αλλάξει ο τίτλος του άρθρου 6 : «Προστασία Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς» στο ορθό «Προστασία Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς και Φυσικού Περιβάλλοντος». Δεν υπάρχει «Φυσική Κληρονομιά», υπάρχει Φυσικό Περιβάλλον, όπως ορθά σημειώνεται και στο άρθρο 1 περ. α’ σκοπός του νόμου. Ο όρος κληρονομιά αναφέρεται στην ανθρώπινη δημιουργία και όχι στη δημιουργία της Φύσης. Στεπάν Βακιρτζιάν, δικηγόρος
ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ 5α, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΤΕΙ ΑΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΕΚΑ ΕΙΤΕ ΤΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΠΟΤ.
ΤΟ θέμα αυτό έχει ταλαιπωρήσει πολλές περιοχές.
Καλύτερα να καταργηθούν τα διατάγματα του 76 και 78 για παραδοσιακούς οικισμούς και επιτέλους να μπει μια σειρά εδώ.
Θα σας αναφέρω λ.χ. τη Ναύπακτο , όπου το θέμα του παραδοσιακού οικισμού είναι εδώ και πάνω από μια δεκαετία πρόβλημα και ανασχετικός παράγοντας για την οικοδομική δραστηριότητα.
Αρθρο 6 – Προστασία της Αρχιτεκτονικής και Φυσικής κληρονομιάς
Προτάσεις
Μερική αναδιατύπωση της παραγράφου 2 ως εξής:
β) ως περιοχές που έχουν ανάγκη από ιδιαίτερη προστασία:
β1. χώροι, τόποι ή ζώνες (παραδοσιακών) προστατευόμενων συνόλων, όπως και αυτοτελείς φυσικοί σχηματισμοί ανθρωπογενούς χαρακτήρα εντός ή εκτός οικισμών
β2. χώροι, τόποι, τοπία ή ζώνες ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και φυσικοί σχηματισμοί που συνοδεύουν ή περιβάλλουν ακίνητα και στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς
Γιά τα προαναφερόμενα σύνολα α και τις περιοχές β1 και β2, μπορεί να θεσπίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και να καθορίζονται χρήσεις, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη…….
Προτείνεται η προσθήκη παραγράφου 5γ ως εξής:
Με ευθύνη της Διοίκησης, μέσα σε διάστημα 6 μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος Νόμου, θα συγκροτηθεί Αρχείο Προστατευομένων Στοιχείων της Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς. Στο αρχείο θα καταγραφούν, ανά Δήμο της χώρας, όλα τα προστατευόμενα σύνολα της παραγράφου 2, τα διατηρητέα κτίρια και στοιχεία της παραγράφου 3, καθώς και οι κάθε είδους ειδικοί όροι και περιορισμοί που έχουν επιβληθεί γιά την προστασία τους, αναλυτικά και δίχως παραπομπές σε άλλες πηγές. Το αρχείο θα αναρτηθεί στο διαδίκτυο και θα ενημερώνεται διαρκώς.
Πρόταση για δημιουργία φορέα με σκοπό τη διάσωση, αποκατάσταση, συντήρηση και αξιοποίηση των διατηρητέων κτισμάτων.
«Με όμοια απόφαση μπορεί να χαρακτηρίζεται ως διατηρητέα η χρήση ακινήτου με ή χωρίς κτίσματα εντός ή εκτός οικισμών.» Να προστεθεί «επίσης και το τυχόν όνομα ή η επωνυμία με την οποία η χρήση αυτή απέκτησε τον διατηρητέο χαρακτήρα της, ιστορικό, λαογραφικό ή άλλο», όπως χαρακτηριστικά ήταν οι περιπτώσεις των χρήσεων στο κτίριο του ΜΤΣ στην Πανεπιστημίου (Αλίκη, Ζόναρς, Παλλάς) ή η Ρέμβη στη Θεσσαλονίκη κλπ. Αυτό διότι εκτός από τη χρήση σε ορισμένες περιπτώσεις η ιστορική μνήμη συνδέεται ουσιωδώς με το συγκεκριμένο όνομα, ώστε χωρίς αυτό να είναι άνευ νοήματος η διατήρηση της χρήσης, όπως είναι προφανές στα προαναφερόμενα παραδείγματα.Εδώ η διατήρηση του ονόματος είναι στοιχείο της διατήρησης της χρήσης που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργού και όχι ένα άλλο διαφορετικό αντικείμενο.
Να υπάρξει πρόβλεψη ότι όμορα οικόπεδα ειδικά για διατηρητέα κτίρια εννοούνται και αυτά τα οποία έχουν σημειακό σύνορο με το οικόπεδο του διατηρητέου, τα ευρισκόμενα διαγώνια στο πίσω όριο του διατηρητέου και στις δύο πλευρές για μεσαίο οικόπεδο ή στη μία για γωνιακό διατηρητέο.
Επίσης να γνωστοποιείται στον ιδιοκτήτη του διατηρητέου ότι υποβλήθηκε φάκελος για άδεια στο όμορο ώστε να υποβάλλει τις προτάσεις του.
Είναι σφάλμα να δίνονται αρμοδιότητες του ΥΠΕΚΑ σε άλλους κατά περίπτωση Υπουργούς. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει αρμόδιος να είναι μόνο ο ΥΠΕΚΑ ο οποίος θα μπορεί μετά από έκθεση των λοιπών αρμόδιων υπουργείων να εκδίδει τις σχετικές αποφάσεις.
Αναγκαία είναι επίσης η ενημέρωση του ΤΕΕ, που είναι ο τεχνικός σύμβουλος του κράτους, για κάθε αλλαγή – διαφοροποίηση από τον παρόντα νομο.
Ιδιωτικά κτίρια που χαρακτηρίζονται «διατηρητέα» και γίνονται μελέτες αποτύπωσης και αποκατάστασης ποιός θα πληρώσει τις μελέτες και τις εργασίες αποκατάστασης και με βάση ποιές τιμές εφόσον οι ελάχιστες αμοιβές έχουν καταργηθεί πλέον ?
Λυπάμαι αλλά και πάλι η πολιτεία δρα μονομερώς σε ότι αφορά τα διατηρητέα κτίρια. Ενώ δεσμεύει (για να μην πω δημεύει) την περιουσία
των εκάστοτε ιδιοκτητών, ταυτοχρόνως δεν τους αποζημιώνει για αυτή τη δέσμευση. Και λέω ότι τα δεσμεύει, διότι τα περισσότερα διατηρητέα κτίρια είναι σε τέτοια άθλια κατάσταση, που το κόστος επισκευής είναι δυσθεόρατο προκειμένου να καταστούν κατοικήσιμα και κατά συνέπεια χρήσιμα για τους ιδιοκτήτες τους. Για τους πιο πολλούς ιδιοκτήτες τα ακίνητα αυτά είναι άχρηστα -για το λόγο που προανέφερα- ενώ παράλληλα πληρώνουν Φ.Α.Π. Αντιθέτως δε η πολιτεία εκβιάζει τους πολίτες να διατηρήσουν πάση θυσία τα διατηρητέα τους (παρ. 6α και β)
Νομίζω ότι πρέπει να υπάρξει μία διαδικασία επαναξιολόγησης των διατηρητέων κτιρίων. Υπάρχουν διατηρητέα κτίρια κομψοτεχνήματα που κοσμούν τις κεντρικές και μη οδούς πόλεων αλλά υπάρχουν και διατηρητέα που δε δικαιολογούν τον προ δεκαετιών χαρακτηρισμό τους (μη ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αισθητική, περικυκλωμένα από ψηλότερες πολυκατοικίες, σε στενούς δρόμους με μικρή επισκεψιμότητα κ.α.)
Πρέπει να ομολογήσει το Υπουργείο ότι υπήρξε μία περίοδος στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όπου πολλά κτίσματα κηρύχθηκαν διατηρητέα συλλήβδην, επί Υπουργίας Πολιτισμού Μ. Μερκούρη, ενώ υπό «φυσιολογικές συνθήκες» αυτό -τουλάχιστον για τα πιο πολλά- δε θα συνέβαινε.
Παρακαλώ να ληφθεί μέριμνα για την προστασία και αποκατάσταση των διατηρητέων κτισμάτων ώστε αυτά να μην αφήνονται στο έλεος του χρόνου και των διαθέσεων των ιδιοκτητών τους, δηλαδή να ελέγχεται η κατάστασή τους και να επεμβαίνει το κράτος σε περίπτωση που το κτίσμα είναι παραμελημένο από τον ιδιοκτήτη και διατρέχει σοβαρό κίνδυνο η ακεραιότητά του. Να υπάρχει διάταξη που να προβλέπει ότι στη θέση ενός διατηρητέου κτίσματος, εάν αυτό καταρρεύσει, τότε μπορεί να κτιστεί μόνο ένα κτίσμα αντίστοιχης αρχιτεκτονικής (με συγκεκριμένους όρους). Να διευρυνθούν οι περιοχές ιστορικού / πολιτιστικού ενδιαφέροντος (π.χ. τα νησιά, τα ιστορικά κέντρα πόλεων όπως Πάτρα, Βόλος, Τρίπολη, Θεσσαλονίκη, Πύργος, Λαμία…) και εκεί να χτίζονται κτίρια με συγκεκριμένη τοπική αρχιτεκτονική. Π.χ. στην Αθήνα, σε περιοχές όπως τα Πετράλωνα, το Κουκάκι, του Ψυρρή, τα Εξάρχεια (και σε όλη την έκταση μεταξύ αυτών) δεν νοείται να εγείρονται κτίσματα που δεν ανήκουν στη νεοκλασική αρχιτεκτονική, ασχέτως μεγέθους και χρήσης και σύμφωνα με σύγχρονες δομικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Για να αποκτήσουν επιτέλους οι ελληνικές πόλεις, έστω σε 200 χρόνια από τώρα (κάλλιο αργά παρά ποτέ) τον «χαρακτήρα» και την «προσωπικότητα» που είχαν μέχρι την αρχιτεκτονική καταστροφή της 10ετίας του 1950, τον «χαρακτήρα¨ που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν / διασώσουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, μεγάλες και μικρές, που όλοι θαυμάζουμε (π.χ. σε Ιταλία, Γαλλία, Κεντρική Ευρώπη, Βόρεια Ευρώπη…). Στις υπόλοιπες περιοχές, σε όλη την επικράτεια, που δεν παρουσιάζουν κάποιο ειδικό ιστορικό / πολιτιστικό ενδιαφέρον, να θεσπιστούν γενικοί αρχιτεκτονικοί κανόνες, διαφορετικοί για κάθε περιοχή, που να ρυθμίζουν τα νέα κτίσματα, ώστε να επιτευχθεί μια ομοιομορφία και να καταπολεμηθεί η αναρχία στη δόμηση που χαρακτηρίζει σχεδόν όλους τους νεώτερους οικισμούς στη χώρα μας (μικρούς και μεγάλους).
Η διάταξη για κατεδαφίσεις κτιρίων να αναφέρεται χωρίς εξαίρεση σε όλη την αρχιτεκτονική στρωματογραφία μέχρι ΣΗΜΕΡΑ. Η προστασία της μνημειακής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, οφείλει να συμπεριλάβει τα πάντα. Από τα σπαράγματα των αρχαίων συνόλων,τις εκκλησίες και τις ενετικές οχυρώσεις μέχρι τα Ξενία της δεκαετίας του 1960 και τα εξαιρετικά κτίρια της πρόσφατης περιόδου που δημιούργησαν σπουδαίοι αρχιτέκτονες -που δεν ζουν πια- και παραμένουν πρακτικά απροστάτευτα [π.χ.Άρης Κωνσταντινίδης, Τάκης Ζενέτος, Γιώργος Θεοδοσόπουλος, Κυριάκος Κρόκος κ.α.].Σαφής πρέπει να είναι και η αναφορά όχι μόνο στην έντεχνη και τη «λόγια» παραγωγή αλλά και στο τεράστιο απόθεμα της ανώνυμης, «φτωχικής» και λαϊκότροπης αρχιτεκτονικής, που υπάρχει η τάση να αγνοείται, να παραγνωρίζεται και σε κάποιες περιπτώσεις να παραμένει προκλητικά απροστάτευτη ακόμη και σε βανδαλισμούς [π.χ. σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα, κτίσματα με ζωγραφιές του Θεόφιλου, λασποχώρια , μαντριά και μιτάτα στα οροπέδια Καθαρού και Νίδας στην Κρήτη και αλλού,»καλύβες» στο Πάνορμο Ρεθύμνου κ.α.]
Παράλληλα να υπάρξει ρητή αναφορά στην ανάγκη προστασίας εγκαταστάσεων και τόπων που έχουν σχέση με την ιστορική μας ΜΝΗΜΗ [Μαραθώνας,Θερμοπύλες,Μυστράς,Μετέωρα,Άθως αλλά και Μακρόνησος,Γυάρος, ΕΑΤ-ΕΣΑ,Σπιναλόγκα-τόπος αποκλεισμού κλπ] και την προστασία και την ανάδειξη των σημείων που είναι ήδη ενταγμένα στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
σε χωρια του πηλιου ειναι ποωρεωτικη η πλακα πηλιου στη στεγη,σε αλλα οχι.στα εκτος σχεδιου επισης οχι.πιστευω οτι σε εκτος σχεδιου αναμεσα σε δυο χωρια με υποχρεωτικη πλακα πηλιου πρεπει και το εκτος να βαλει πλακα,επισης στα ορια δυο οικισμων με διαφορετικες διαταξεις να γνωμοδοτει η ΕΠΑΕ ωστε μορφολογικα να ειναι ενιαιο το συνολο.π.χ στα ορια Βολου και πηλιου αριστερα του δρομου ειναι πηλιο και κτιζειαλλιως και δεξια ειναι Βολος και κτιζει διαφορετικα ποσο δε μαλλον που το αριστερα και δεξια δεν ειναι ευθεια αλλα οφιοειδεις
Άρθρο 06: (Προστασία Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς)
Δεδομένης της σημαντικότητας του άρθρου αυτού απαιτείται η επαναδιατύπωση του. Το κείμενο είναι μία σειρά προτάσεων που ο αναγνώστης δεν μπορεί να κρίνει δομημένα τι προστατεύεται και τι όχι.
Γενικές παρατηρήσεις:
Παρακαλώ να ληφθεί υπ’ όψιν το σύνολο της διδακτορικής μου διατριβής, την οποία μπορείτε να τη βρείτε εδώ: http://invenio.lib.auth.gr/record/109538?ln=el και όπου υπάρχει πλήρης επιχειρηματολογία για τα άρ.12,13 του ΓΟΚ 1985.
Ειδικότερα:
παρ.5α) …Η σύμφωνη γνώμη του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής απαιτείται και για τις περιπτώσεις κτιρίων που ανήκουν σε Ο.Τ., στα οποία γίνεται χρήση των διατάξεων του άρ.10 του παρόντος.