Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Οι προκλήσεις για την εθνική ενεργειακή πολιτική ταυ-τίζονται με εκείνες της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτι¬κής και αφορούν:
• στην ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού,
• στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των προ-βλημάτων που προκύπτουν σε σχέση με το πε-ριβάλλον και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
• στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην προστασία του καταναλωτή και
• στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέρ¬γειας.

Οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα κατά το σχεδιασμό της ενεργειακής της πολιτικής μεγεθύνονται αν συνυπολογιστούν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και η αβεβαιότητα των μελλοντικών οικονομικών συγκυριών. Παράλληλα, πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συμφωνηθεί δεσμευτικοί ενεργειακοί στόχοι για τα Κ-Μ μέχρι το 2020, σε σχέση με τη διείσ-δυση των ΑΠΕ και την μείωση των εκπομπών Αερίων Φαινομένου Θερμοκηπίου, ενώ από το 2013 η ηλεκ-τροπαραγωγή επιβαρύνεται με το συνολικό κόστος εκ-πομπών (παύει να ισχύει η δωρεάν διανομή δικαιωμά¬των εκπομπών) και από το 2015 πρέπει όλες οι αγορές να πληρούν τα κριτήρια του «Μοντέλου Στόχου» (Target Model).
Για την συνδυασμένη αντιμετώπιση των ανωτέρω προ-κλήσεων και την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων απαιτείται ένας στρατηγικός προγραμματισμός και επι-λογή δράσεων που θα οδηγήσουν στην αναμόρφωση του ενεργειακού τομέα ώστε να μειωθούν οι εισαγωγές πετρελαίου, να προχωρήσει η βέλτιστη αξιοποίηση των εγχώριων πηγών ενέργειας και κυρίως των ΑΠΕ, να με-γιστοποιηθεί η εξοικονόμηση ενέργειας και να εξασφα-λισθεί ο εφοδιασμός και η αποδοτική χρήση φυσικού αερίου.
ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΕΓΧΩΡΙΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ
Η διαφοροποίηση του ενεργειακού μίγματος μέσω της βέλτιστης αξιοποίησης των εγχώριων ενεργειακών πό¬ρων και η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού απο¬τελούν δύο από τις σημαντικότερες παραμέτρους του ενεργειακού σχεδιασμού. Οι δράσεις, οι πολιτικές και οι παρεμβάσεις που θα επιτρέψουν την επιτυχή αντιμε-τώπιση των παραπάνω προκλήσεων θα πρέπει να λαμ-βάνουν υπόψη το σύνολο των μακρο-οικονομικών πα-ραμέτρων ώστε το αποτέλεσμα της εφαρμογής τους να είναι προς όφελος της εθνικής οικονομίας και του δη-μόσιου συμφέροντος.
Ταυτόχρονα ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός οφείλει όχι μόνο να ανταποκρίνεται αλλά και να μην αποκλίνει από τις δεσμεύσεις και τους στόχους σχετικά με την αντι-μετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των εκ-πομπών CO2.
Η σταδιακή, απεξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου θεωρείται επιβεβλημένη εξαιτίας των εξωγενών παρα-γόντων όπως οι έντονες διακυμάνσεις στην τιμή του και η αβεβαιότητα ως προς τη διασφάλιση προμήθειας. Επιπλέον, η χρήση πετρελαίου συνεπάγεται υψηλές εκ-πομπές αέριων ρύπων οδηγώντας σε σημαντική περι-βαλλοντική επιβάρυνση. Για τους παραπάνω λόγους, είναι σημαντικό να καθοριστεί ένα στρατηγικό πλαίσιο για τη σταδιακή μείωση της χρήσης και όπου είναι τεχνικό-οικονομικά εφικτό την πλήρη αντικατάσταση του πε-τρελαίου κύρια από εγχώριους ενεργειακούς πόρους σε όλους τους τομείς κατανάλωσης αλλά με την παράλληλη διασφάλιση της τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας.
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ
Η εκμετάλλευση των εγχώριων αποθεμάτων υδρογονανθράκων αποτελεί προτεραιότητα για τη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα, ενώ η ολοκλήρωση των μελετών για την έρευνα και εκμετάλλευσή τους σε συγκεκριμένες γεωγρα¬φικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας αναμέ¬νεται να δώσουν τα απαραίτητα στοιχεία για τις δυνατότητες κάλυψης των ενεργειακών αναγκών από εγχώρια αποθέματα. Ο Ν4001/2011 προωθεί και ρυθμίζει θέματα αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων της χώρας. Έχουν ήδη δρομολογηθεί δράσεις σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου αυτού, όπως η έναρξη της διαδικασίας για τη δημιουργία του Φορέα Υδρο-γονανθράκων, η προκήρυξη διαγωνισμού για την πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών, η προκή¬ρυξη διαγωνισμού για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων σε τρείς περιοχές. Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμα στοιχεία που θα επέτρεπαν εκτίμηση συγκεκριμένων επιπτώσεων στο ενεργειακό σύστημα της χώρας.
Η μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο είναι σημα-ντικό να συνοδευτεί και από την ενίσχυση του εφοδιασμού σε φυσικό αέριο, το οποίο αναμένεται να εισχωρήσει σημαντικά σε όλους σχεδόν τους τομείς της τελικής κατανάλωσης αλλά και στον τομέα του ηλεκτρισμού τα επόμενα χρόνια, μέσω των επεκτάσεων στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής. Αυτό απαιτεί την υλοποίηση επενδύσεων σε υποδομές και τη συμμετοχή σε διασυνοριακά έργα ενίσχυσης και κατασκευής αγωγών φυσικού αερίου, οι οποίοι θα διέρχονται από την Ελλάδα μετατρέποντας την σε ενεργειακό κόμβο.
Η σταδιακή απεξάρτηση από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους μπορεί να υλοποιηθεί μέσω της ανάπτυξης και της βέλτιστης αξιοποίησης όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ για τις οποίες υπάρχει ήδη αναγνωρισμένο και υψηλό προς αξιοποίηση δυναμικό αλλά και έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον. Η αξιοποίηση του εγχώριου δυναμικού ΑΠΕ συμβάλλει τόσο στη διαφοροποίηση του εθνικού ενεργειακού μίγματος όσο και στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί πρόνοια για το βέλτιστο σχεδιασμό και χω-ροθέτηση των έργων ΑΠΕ, ώστε να αποτραπεί η ύπαρξη φαινομένων Σημαντική παράμετρος στο σχεδιασμό του ενεργειακού συστήματος, ειδικά για την περαιτέρω ανάπτυξη των τεχνολογιών ΑΠΕ, πρέπει να είναι η εγκαθίδρυση ενός ασφαλούς επενδυτικού περιβάλλοντος με ξεκάθαρο αδειοδοτικό πλαίσιο και συγκεκριμένα χρονο-διαγράμματα υλοποίησης και υποστήριξης της παραγό-μενης ενέργειας από τις τεχνολογίες αυτές, ώστε να εδραιωθεί ένα σύνολο ενεργειακών πολιτικών και μέτρων με συνέχεια και συνέπεια ως προς την επίτευξη των συγκεκριμένων ενεργειακών στόχων.
Η βέλτιστη αξιοποίηση του δυναμικού ΑΠΕ καθώς και η επίτευξη των μεσοπρόθεσμων στόχων στον τομέα του ηλεκτρισμού απαιτούν την ενίσχυση των ηλεκτρικών δικτύων τόσο μέσω των διασυνοριακών διασυνδέσεων όσο και στο εσωτερικό της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό εξί-σου σημαντικά ζητήματα αποτελούν:
• η ανάληψη των απαραίτητων δράσεων και υιο-θέτηση τεχνικών λύσεων για την εξισορρόπηση της ζήτησης με την παραγωγή ενέργειας,
• η αποτελεσματικότερη διαχείριση του φορτίου αιχμής, καθώς και
• η ανάπτυξη και διεύρυνση συστημάτων αποθή-κευσης ηλεκτρικής ενέργειας, όπως είναι οι με-γάλοι αντλητικοί υδροηλεκτρικοί σταθμοί.
Η ανάπτυξη έξυπνων δικτύων αποκεντρωμένης παρα-γωγής, μακροπρόθεσμα αναμένεται να συμβάλλει ση-μαντικά στην αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας στον τομέα του ηλεκτρισμού και την κάλυψη των ανα¬γκών εκεί όπου υπάρχουν (λιγότερες απώλειες δικτύου, έλεγχος της ζήτησης, κοινωνική δικαιοσύνη).
Η επίτευξη μιας λειτουργικής εσωτερικής αγοράς ενέρ-γειας αποτελεί επίσης σημαντική πρόκληση για τον ε¬θνικό ενεργειακό σχεδιασμό, με στόχο την αξιόπιστη, προσιτή και επαρκή παροχή ενέργειας και ενεργειακών υπηρεσιών σε κάθε καταναλωτή και επιχείρηση, παρέ¬χοντας παράλληλα και νέες ευκαιρίες για επιχειρηματική δραστηριοποίηση.
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΝΑΣ ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΠΟΡΟΣ
Βασική πρόκληση και στόχο αποτελεί για την εθνική ενεργειακή πολιτική η υλοποίηση μέτρων και δράσεων, που η εφαρμογή τους θα οδηγήσει σε ουσιαστική εξοικονόμηση ενέργειας. Η ενεργειακή εξοικονόμηση θα πρέπει να προέλθει ουσιαστικά από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αλλαγή της ενεργειακής συμπεριφοράς των καταναλωτών, ανεξάρτητα από τις δυσχερείς οικονομικές συνθήκες, που εξ ορισμού τους οδηγούν σε μείωση των δαπανών και, κατ’ επέκταση, της κατανάλωσης ενέργειας.
Υψηλό δυναμικό για εξοικονόμηση ενέργειας εμφανίζε¬ται κύρια στον κτιριακό τομέα και αφορά τόσο τα νέα κτίρια όσο και τα παλιά μέσω της ενεργειακής τους ανα¬βάθμισης, καθώς και στον τομέα των μεταφορών, όπου μπορεί να επιτευχθεί με την αύξηση της χρήσης των μέ¬σων μαζικής μεταφοράς, τη χρήση νέων καυσίμων, την είσοδο νέων τεχνολογιών (υβριδικά, ηλεκτρικά οχήματα) καθώς και μέσω της βελτίωσης και του εκσυγχρονισμού των υποδομών και των οχημάτων.
ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Επιπλέον διάσταση για την εθνική ενεργειακή στρατη¬γική πρέπει να αποτελέσει η σύνδεση και αξιοποίηση της διάδοσης αυτών των νέων τεχνολογιών στους τομείς της ζήτησης και προσφοράς ενέργειας προς όφελος της εγχώριας επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να αυξηθεί η εγχώρια προστιθέμενη αξία των τεχνολογιών ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας, μέσω της ανάπτυξης και συ-ντήρησης ανταγωνιστικής εθνικής βιομηχανίας ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας (βιομηχανία δομικών υλικών, συστημάτων διαχείρισης της ενέργειας, καθώς και θερ-μικών ηλιακών, γεωθερμικών και συστημάτων βιομάζας). Επιπλέον, η ήδη δρομολογημένη ένταξη της χώρας στα μεγάλα διεθνή δίκτυα ενέργειας, πρόκειται να εν-δυναμώσει το γεωστρατηγικό ρόλο της στον ενεργειακό χάρτη της ευρύτερης περιοχής και της Ευρώπης και να συμβάλλει επίσης στην ενδυνάμωση της εθνικής οικο-νομίας και ανάπτυξης.
Η προσέλκυση και μόχλευση επενδυτικών κεφαλαίων για την υλοποίηση των προβλεπόμενων από τον ενεργειακό σχεδιασμό τεχνολογικών αλλαγών στο ελληνικό ενεργειακό σύστημα αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική ευκαιρία εγχώριας οικονομικής ανάπτυξης σε διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας (π.χ.ενεργειακός, κατασκευαστικός, εμπορικός κλάδος, κλπ) ειδικότερα σήμερα με τη συγκυρία της οικονομικής ύφεσης και προωθώντας το όραμα της πράσινης ανάπτυξης.
Η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί προτεραιότητα για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας και ως εκ τούτου είναι σημαντικό να προβάλλονται οι τεχνολογικές και στρα-τηγικές απαιτήσεις για την επιτυχή στροφή του αναπτυ-ξιακού προγραμματισμού της χώρας προς την κατεύ¬θυνση αυτή. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, κύριο στοιχείο των αποφάσεων θα πρέπει να είναι ο καταναλωτής, η βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και η βέλ¬τιστη αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών πόρων, παράλληλα πάντα με τις απαιτήσεις για προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
δέσμευσης εγκατεστημένης ισχύος έργων ΑΠΕ που τελικά δεν υλοποιούνται.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΛΙΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΑΓΩΓΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Το υψηλό δυναμικό σε ΑΠΕ που εμφανίζει η Ελλάδα, ειδικά σε ηλιακή ενέργεια, δημιουργεί προοπτικές αξιοποίησης της ενέργειας αυτής από άλλες χώρες, στο πλαίσιο ανάπτυξης διευρωπαϊκών συνεργασιών. Κρίσιμη παράμετρος ωστόσο για την υλοποίηση της εξαγωγής «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας, αποτελεί η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών δικτύου και η εύρεση των επενδυτικών κεφαλαίων, μέσα σε ένα πλαίσιο διευρυμένων διακρατικών συνεργασιών.
Ένα έργο που προορίζεται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με σκοπό την εξαγωγή της προς χώρες της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης είναι το Πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ. Στην Ελλάδα λόγω του υψηλού ποσοστού ηλιοφάνειας, οι επενδύσεις σε ηλιακή ενέργεια είναι αποδοτικότερες συγκρινόμενες με τις ίδιες επενδύσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτή τη λογική στηρίζεται το Πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ το οποίο έχει στέρεα νομική βάση, καθώς η Οδηγία 28/2009 της ΕΕ για την προώθηση των ΑΠΕ προβλέπει μηχανισμούς συνεργασίας μεταξύ κρατών-μελών.
Τα οφέλη από ένα τέτοιο έργο είναι πολλαπλά, τόσο κατά τη φάση της ανάπτυξης του (απασχόληση, τεχνογνωσία κ.ά.) όσο και κατά τη λειτουργία του (απασχόληση, έσοδα από την πώληση της ενέργειας). Επιπλέον, η ενίσχυση και η ανάπτυξη νέων δικτυακών υποδομών που προβλέπει το έργο, συμβάλλουν ουσιαστικά τόσο στην υλοποίηση των σχεδίων ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών διασυνδέσεων όσο και στη δημιουργία της ενιαίας Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Η ανάπτυξη τέτοιων στρατηγικών επενδυτικών σχεδίων, θα ενισχύσει το ενεργειακό ρόλο της Ελλάδας, θα προσφέρει σημαντικά άμεσα οφέλη στην εγχώρια οικονομία, ενώ θα δημιουργήσει και αναπτυξιακές προοπτικές και νέες θέσεις εργασίας στην περιφέρεια.
Η ανάπτυξη του έργου σχεδιάζεται έτσι ώστε να μην παρεμποδίσει την ανάπτυξη των ΑΠΕ του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.