Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Σκοπός της παρούσας εγκυκλίου είναι ο καθορισμός των προϋποθέσεων και διαδικασιών υλοποίησης δραστηριοτήτων έργων που αποδίδουν πιστωτικά μόρια μείωσης σύμφωνα με τα άρθρα 6 και 12 του Πρωτοκόλλου του Κιότο (ΠτΚ).
Το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο υιοθετήθηκε το 1997 προκειμένου να συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της Σύμβασης –Πλαισίου των Η.Ε για την κλιματική αλλαγή, καθόρισε συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους για τα ανεπτυγμένα κράτη (κράτη του Παραρτήματος Ι της Σύμβασης) και το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο θα πρέπει να επιτευχθούν. Οι στόχοι αυτοί περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Β του Πρωτοκόλλου. Η πρώτη «περίοδος δέσμευσης» – όπως αποκαλείται το παραπάνω χρονικό διάστημα – αφορά τα έτη 2008-2012. Κατά τη διάρκεια του διαστήματος αυτού, κάθε υπόχρεο κράτος θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι συνολικές εκπομπές του αερίων θερμοκηπίου δεν θα ξεπεράσουν το καθορισμένο επιτρεπόμενο όριο εκπομπών για το συγκεκριμένο κράτος, βάσει του ΠτΚ. Το επιτρεπόμενο αυτό όριο καλείται «καταλογιζόμενη ποσότητα» (assigned amount) και υπολογίζεται με βάση τις εκπομπές του έτους βάσης και την ποσοτική δέσμευση μείωσης κάθε χώρας. Η καταλογιζόμενη ποσότητα για την Ελλάδα είναι 668.669.806 τόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Μονάδες εκπομπής (AAUs) που αντιστοιχούν στη καταλογιζόμενη ποσότητα καταχωρούνται στο εθνικό μητρώο κάθε χώρας. Κάθε τέτοια μονάδα εκπομπής αντιπροσωπεύει δικαίωμα εκπομπής ενός τόνου ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Το Πρωτόκολλο επιτρέπει τη μεταβολή των επιτρεπόμενων εκπομπών ενός κράτους κατά τη διάρκεια της περιόδου δέσμευσης μέσω της χρήσης μηχανισμών. Το ΠτΚ προβλέπει τρεις «ευέλικτους μηχανισμούς», οι οποίοι βασίζονται στη λειτουργία της οικονομίας της αγοράς: την εμπορία των εκπομπών, το μηχανισμό κοινής εφαρμογής (JI) και το μηχανισμό καθαρής ανάπτυξης (CDM). Οι ευέλικτοι μηχανισμοί βασίζονται στο σκεπτικό ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αποτελούν παγκόσμιο πρόβλημα και ότι ο τόπος όπου επιτυγχάνεται ο περιορισμός τους έχει δευτερεύουσα σημασία. Με τον τρόπο αυτό, μπορούν να επέλθουν μειώσεις εκεί όπου το κόστος είναι χαμηλότερο, τουλάχιστον στην πρώτη φάση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Σκοπός των μηχανισμών αυτών είναι να δοθεί στις ανεπτυγμένες χώρες η δυνατότητα να επιτύχουν τους στόχους τους με τη μεταξύ τους εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών, αλλά και με την απόκτηση πιστώσεων ως αντάλλαγμα για έργα περιορισμού των εκπομπών που υλοποιούν σε άλλη χώρα. Προκειμένου να διασφαλιστεί η περιβαλλοντική ακεραιότητα του Πρωτοκόλλου, οι διατάξεις του απαιτούν η χρήση των μηχανισμών να είναι συμπληρωματική των εθνικών δράσεων μείωσης εκπομπών (αρχή της συμπληρωματικότητας).
Σύμφωνα με τις ΚΥΑ 54409/2632/2004 και 9267/468/2007, αρμόδια εθνική αρχή για τους μηχανισμούς του ΠτΚ έχει οριστεί η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ και ειδικότερα το αυτοτελές Γραφείο Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΓΕΔΕ) της Διεύθυνσης Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου (ΔΕΑΡΘ).
Ο μηχανισμός της εμπορίας εκπομπών καλύπτεται στη χώρας μας κυρίως από την εφαρμογή του κοινοτικού συστήματος εμπορίας το οποίο λειτουργεί βάσει της ΚΥΑ 54409/2632/2004. Η σύνδεση του συστήματος εμπορίας με τους μηχανισμούς JI και CDM καθορίζεται από την ΚΥΑ 9267/468/2007.
Σε διεθνές επίπεδο ο μηχανισμός της εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών δίνει τη δυνατότητα συναλλαγής μονάδων εκπομπών (AAU) μεταξύ των χωρών-μερών του Πρωτοκόλλου με παράλληλη προσαρμογή των καταλογιζομένων ποσοτήτων των συμμετεχόντων χωρών.
Οι μηχανισμοί JI και CDM βασίζονται σε έργα (project based) τα οποία μειώνουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και δημιουργούν πιστωτικά μόρια που μπορούν να διοχετευτούν στην παγκόσμια αγορά άνθρακα. Ο μηχανισμός κοινής εφαρμογής (JI) αναφέρεται σε έργα που εκτελούνται μεταξύ των χωρών για τις οποίες έχουν καθοριστεί από το ΠτΚ ποσοτικοί στόχοι εκπομπών (χώρες παραρτήματος Ι της Σύμβασης), ενώ ο μηχανισμός καθαρής ανάπτυξης (CDM) αναφέρεται σε έργα που εκτελούνται από ανεπτυγμένες χώρες σε αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν δεσμεύονται με κάποιο στόχο από το ΠτΚ.
Η υλοποίηση έργων JI βάσει του άρθρου 6 του ΠτΚ, οδηγεί σε μεταφορά πιστωτικών μορίων μείωσης με αντίστοιχη προσαρμογή της καταλογιζόμενης ποσότητας των κρατών που συμμετέχουν, ώστε οι συνολικές επιτρεπόμενες εκπομπές στις χώρες – μέρη του ΚτΠ να παραμένουν οι ίδιες («διαδικασία συμψηφισμού»). Τα πιστωτικά μόρια που προέρχονται από δραστηριότητες έργων κοινής εφαρμογής ονομάζονται «μονάδες μείωσης εκπομπών» (Emission Reduction Unit, ERU). Εφόσον οι δραστηριότητες έργων αφορούν χρήση γης, αλλαγή της χρήσης γης και δασοκομία (LULUCF), δηλαδή οδηγούν σε απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, οι αντίστοιχες μονάδες που προκύπτουν ονομάζονται μονάδες απορρόφησης (RMU).
Η υλοποίηση έργων CDM βάσει του άρθρου 12 του ΠτΚ, «παράγει» πιστωτικά μόρια τα οποία προστίθενται στην καταλογιζόμενη ποσότητα του κράτους που υλοποιεί το έργο, ενώ παράλληλα, συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη των αναπτυσσομένων χωρών. Τα πιστωτικά μόρια που προέρχονται από δραστηριότητες έργων του μηχανισμού καθαρής ανάπτυξης ονομάζονται πιστοποιημένες μονάδες μείωσης εκπομπών (Certified Emission Reductions – CERs). Οι πιστοποιημένες μονάδες μείωσης που προέρχονται από δραστηριότητες έργων δάσωσης ή αναδάσωσης διαχωρίζονται σε προσωρινές (tCERs) και μακράς διάρκειας (lCERs). Οι μονάδες tCERs λήγουν στο τέλος της επόμενης περιόδου δέσμευσης από την εκείνη που εκχωρήθηκαν ενώ οι μονάδες lCERs λήγουν στο τέλος της περιόδου δέσμευσης που εκχωρήθηκαν.
Κάθε μονάδα εκπομπής και μείωσης εκπομπών του ΚτΠ (AAU, ERU, CER, tCER, lCER, RMU) ισούται με 1 τόνο ισοδύναμου CΟ2.