Άρθρο 12: Έργα υποδομής σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας

Ήδη κατά την εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Ν. 4015/2011 όπως προστέθηκε με το Ν. 4062/2012) υπήρξε πρόβλημα στην ερμηνεία και εφαρμογή του σημείου όπου αναφέρεται «…και μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος», μέχρι να διευκρινιστεί το διάστημα αυτό με το υπ’ αριθμ. ΥΑΠΕ/Φ5/2170/οικ.16247/31-7-2012 έγγραφο της Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης Επενδυτών ΑΠΕ του ΥΠΕΚΑ.
Θεωρούμε ότι θα διευκόλυνε ιδιαίτερα τόσο την λειτουργία της Υπηρεσίας, όσο και την εξυπηρέτηση των ενδιαφερόμενων πολιτών, εάν αναφερόταν ξεκάθαρα (με ημερομηνίες) το διάστημα κατά το οποίο ισχύει η εξαίρεση.

Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονία-Θράκης
Δ/νση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού Α.Μ.Θ.

Σε οποιαδήποτε καλλιεργήσιμη γη, είτε υψηλής είτε χαμηλής παραγωγικότητας είναι κρίμα και λάθος να εγκαθίστανται Φ/Β συστήματα. Η διάρκεια ζωής των Φ/Β είναι 20-25 χρόνια, ενώ το έδαφος που καλλιεργούμε έχει δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα χιλιάδων χρόνων γεωλογικών διεργασιών και είναι πολύτιμο για τη διατροφική επάρκεια στη χώρα και στον πλανήτη. Στα χωράφια όπου ήδη τοποθετήθηκαν Φ/Β συστήματα, όπως μπορεί πλέον ο καθένας να δει, το καλλιεργήσιμο έδαφος έχει ήδη καταστραφεί, είτε με εκσκαφές, είτε με χαλικοστρώσεις, είτε με τσιμεντάρισμα. Βαμβακοχώραφα, ροδακινεώνες, σταροχώραφα έγιναν Φ/Β πάρκα και κατά συνέπεια οι εκτάσεις από γεωργικές έχουν μεταβληθεί ανεπιστρεπτί σε βιομηχανικές. Η ικανότητα αυτών των περιοχών για αειφορική ανάπτυξη έχει ήδη καταστραφεί, λόγω της καταστροφής του επιφανειακού καλλιεργήσιμου στρώματος. Υπάρχουν πάρα πολλοί άγονοι χώροι, στα όρια των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, οι οποίοι θα μπορούσαν να διατεθούν στους αγρότες ή άλλους ενδιαφερόμενους για την τοποθέτηση Φ/Β. Ας μην καταδικάζουμε τις επόμενες γενιές σε έλλειμμα εκτάσεων για καλλιέργεια τροφής.

Δρ Χρήστος Κολοβός
Μέλος Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης Δυτικής Μακεδονίας

Επειδή, με το εδάφιο α’ της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 21 του Ν. 4015/2011 εισάγεται αυθαίρετη και αντικειμενικά αναιτιολόγητη εξαίρεση από την αναστολή εγκατάστασης φ/β σταθμών σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας (ΓΥΠ) η οποία καταλαμβάνει επιλεκτικά συγκεκριμένα μόνο έργα, ήτοι αυτά για τα οποία έχουν κατατεθεί αιτήματα για χορήγηση όρων σύνδεσης εντός του διαστήματος 04.06.2010 – 21.09.2011, και τα οποία δύνανται να συνεχίσουν κανονικά την αδειοδοτική διαδικασία εγκατάστασης φ/β σταθμού σε αγροτική ΓΥΠ.

Επειδή, για ένα αξιοσημείωτο χρονικό διάστημα από την ψήφιση του ν. 3851/2010 με την οποία επετράπη η δυνατότητα εγκατάστασης φ/β σε αγροτική ΓΥΠ και μέχρι την αποσαφήνιση του πλαισίου με την ψήφιση του Ν. 4062/2012 είχε διαμορφωθεί το αδειοδοτικό πλαίσιο κατά το οποίο η εγκατάσταση φ/β σταθμών σε αγροτική ΓΥΠ ήταν εφικτή με αποτέλεσμα πολλές επενδύσεις να δρομολογηθούν λαμβάνοντας τις κατά περίπτωση απαιτούμενες άδειες και εξασφαλίζοντας το δικαίωμα χρήσης της γης συνάπτοντας μακροχρόνιες συμβάσεις.

Επειδή, με το εδ. α’ της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Ν. 4015/2011, όπως διατυπώνεται, ουσιαστικά ανατρέπεται αναδρομικά η διοικητική διαδικασία αδειοδότησης για τα φ/β έργα που, ενώ έχουν λάβει τις απαιτούμενες άδειες και έχουν δρομολογήσει την επένδυση, δεν έχουν καταθέσει αίτημα για χορήγηση όρων σύνδεσης εντός του εν λόγω χρονικού διαστήματος. Κατά συνέπεια παραβιάζονται κατ’ αυτόν τον τρόπο οι αρχές της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένες εμπιστοσύνης του διοικούμενου.

Επειδή, με βάση τα ανωτέρω δημιουργείται άνιση μεταχείριση μεταξύ των επενδυτών φ/β οι οποίοι ενώ έχουν υπαχθεί στο ίδιο νομικό καθεστώς του Ν. 3851/2010 σχετικά με την δυνατότητα εγκατάστασης φ/β σε αγροτική ΓΥΠ, διαφοροποιούνται ως προς τη δυνατότητα συνέχισης της αδειοδότησης με μοναδικό αυθαίρετο κριτήριο το χρονικό σημείο υποβολής αιτήματος για χορήγηση προσφοράς όρων σύνδεσης.

Καθίσταται επιτακτική η αποκατάσταση της νομοθετικής αστοχίας με την τροποποίηση του άρθρου ως εξής:

Η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 21 του ν. 4015/2011 (Α’ 210) όπως έχει προστεθεί με την παράγραφο 8 του άρθρου 39 του ν. 4062/2012 (Α’ 70) αντικαθίσταται ως εξής
«2. Από τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου και όσον αφορά στην περίπτωση α’ της παραγράφου 6 του άρθρου 56 του ν.2637/1998 όπως ισχύει, εξαιρούνται α) φωτοβολταϊκοί σταθμοί, για τους οποίους έχουν χορηγηθεί άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, β) σταθμοί λοιπών τεχνολογιών Α.Π.Ε. και γ) έργα δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευής υποσταθμών και εν γένει κάθε κατασκευής που αφορά την υποδομή του ηλεκτρικού συστήματος.»

Τίνα Κουτσοπούλου, Δικηγόρος LL.M.

Με το άρθρο 9 παρ. 7 του Ν. 3851/2010 τροποποιήθηκε το άρθρο 56 παρ. 6 εδ. α΄ του Ν. 2637/1998 και επετράπη για πρώτη φορά η εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ σε αγροτεμάχια που ανήκουν σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας (ΓΥΠ), ενώ ειδικά για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών (φ/β) σταθμών η σχετική αδειοδότηση χορηγείτο εφόσον τα φ/β πάρκα καταλαμβάνουν εκτάσεις που δεν υπερβαίνουν το 1% του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων του συγκεκριμένου νομού.

Για τον καθορισμό των γεωγραφικών ορίων της αγροτικής ΓΥΠ προβλέπεται σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 56 του Ν. 2637/1998, η έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ για το μεσοδιάστημα έως την έκδοση της απόφασης αυτής ο χαρακτηρισμός της έκτασης γίνεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Με το συγκεκριμένο πλαίσιο προχώρησαν από τον Ιούνιο του 2010 χιλιάδες επενδύσεις εγκατάστασης φ/β σε αγροτική ΓΥΠ, λαμβάνοντας δηλαδή την βεβαίωση χαρακτηρισμού της έκτασης και την άδεια για το επιτρεπτό της εγκατάστασης φ/β σε αγροτική ΓΥΠ από τις οικείες Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής.

Με την ψήφιση όμως του Ν. 4015/2011 ανεστάλη η ισχύς της διάταξης του άρθρου 56 παρ. 6 του Ν. 2637/1998 μέχρι την έκδοση της ΚΥΑ, από την οποία βέβαια με την ρύθμιση της παρ. 8 του άρθρου 39 του Ν. 4062/2012 και την προσθήκη της παρ. 2 στον Ν. 4015/2011 εξαιρέθηκαν οι σταθμοί όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ πλην συγκεκριμένων μόνο φ/β σταθμών για τους οποίους ετέθη χρονικός περιορισμός χωρίς αντικειμενική δικαιολόγηση της νομοτεχνικής αυτής επιλογής.

Δεδομένου ότι από την τελεολογική ερμηνεία των ανωτέρω διατάξεων δεν προκύπτει η πρόθεση του νομοθέτη για απαγόρευση εγκατάστασης σε αγροτική ΓΥΠ συγκεκριμένων μόνο φ/β σταθμών επιτρέποντας όλες τις τεχνολογίες ΑΠΕ συμπεριλαμβανομένων και των φ/β σταθμών που κατέθεσαν αίτημα για χορήγηση όρων σύνδεσης εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, προτείνεται η ακόλουθη διατύπωση του άρθρου 21 του Ν. 4015/2011ούτως ώστε να διατηρηθεί η προστασία της αγροτικής ΓΥΠ χωρίς να αναιρούνται οι υπόλοιπες διευθετήσεις στις οποίες προφανώς σκόπευε ο νομοθέτης:

Η πρώτη παράγραφος του άρθρου 21 του ν. 4015/2011 (Α’ 210) αντικαθίσταται ως εξής:

«Οι διατάξεις της παραγράφου 6, περιπτώσεις β’ έως και ε’, του άρθρου 56 του ν. 2637/1998 όπως αύτη αντικαταστάθηκε με τη παράγραφο 37 του άρθρου 24 του Ν.2945/2001 και τροποποιήθηκε με την παρ.7 του άρθρου 9 του Ν.3851/2010 (ΦΕΚ Α’ 85), αρχίζουν να ισχύουν δέκα ημέρες μετά τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της κοινής απόφασης των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που εκδίδεται κατά τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 56. Συμβολαιογραφικές πράξεις που συντάχθηκαν μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος και αφορούν εκτάσεις του άρθρου 56 του Ν.2637/1998, είναι έγκυρες και ισχυρές εφόσον δεν ακυρώθηκαν με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.»

Η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 21 του ν. 4015/2011 (Α’ 210) καταργείται.

Για την ίση μεταχείριση αιτήσεων οι οποίες κατατέθηκαν σύμφωνα με τον ν.3851/2010 για την έκδοση αδειών παραγωγής σε Γ.Γ.Υ.Π., προτείνεται το εδάφιο α της παραγράφου 2 να διαμορφωθεί ως εξής:

α) φωτοβολταικοί σταθμοί, για τους οποίους έχουν υποβληθεί ή θα υποβληθούν αιτήματα για την χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης μετά τις 04.06.2010.

Σύμφωνα με το ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού για τις ΑΠΕ (ΕΠΧΣ ΥΑ: 49828/2008) απαγορεύεται η εγκατάσταση σε απόσταση μικρότερη του 1.5d (όπου d η διάμετρος της πτερωτής της ανεμογεννήτριας), αιολικών σταθμών από αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, ζώνη αναδασμού και αρδευόμενες εκτάσεις. Πολλές από τις εκτάσεις γης υψηλής παραγωγικότητας, στις οποίες επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικών σταθμών σύμφωνα με τους νόμους 3851/2010, 4062/2012 καθώς και με την διατήρηση της παραγράφου του υπό διαβούλευση νομοσχέδιου, είναι συνήθως ταυτόχρονα και αρδευόμενες εκτάσεις καθώς και ζώνες αναδασμού.
Επομένως η υπό διαβούλευση παράγραφος, αν και ορθώς διατηρείται και τροποποιείται όσον αφορά τα δίκτυα υποδομής, δεν ξεκαθαρίζει το τοπίο όσον αφορά την άνευ λοιπών κριτηρίων χωροταξική συμβατότητα εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας (παρ. ΙΙ κριτήριο ΣΤ΄ ΕΠΧΣ για ΑΠΕ), καθώς κατά κανόνα αυτή χαρακτηρίζεται και ως αρδευόμενη έκταση. Επιπροσθέτως οι ζώνες αναδασμού χαρακτηρίζονται στην πλειονότητα τους ως γη υψηλής παραγωγικότητας. Είναι λοιπόν προφανές πως η εξαίρεση για την εγκατάσταση σταθμών λοιπών τεχνολογιών Α.Π.Ε. σε γη υψηλής παραγωγικότητας θα πρέπει να επεκταθεί όλες τις ασύμβατες χρήσεις του προαναφερθέντος κριτηρίου.
Ειδικότερα, η εγκατάσταση αιολικών σταθμών σε γη υψηλής παραγωγικότητας δεν αποτελεί εμπόδιο στην συνέχιση της αγροτικής δραστηριότητας στην υπό εγκατάσταση αγροτική έκταση, αφού η επιφάνεια που καταλαμβάνει η βάση της ανεμογεννήτριας είναι αμελητέα και οι όποιες απαιτούμενες επεμβάσεις προκύψουν κατά την φάση κατασκευής, μπορούν να αποκατασταθούν πλήρως μετά το πέρας των εργασιών. Η εγκατάσταση αιολικών σταθμών σε τέτοιου είδους εκτάσεις αποτελεί πρακτική η οποία ακολουθείται διεθνώς και δεν ακυρώνει το σκεπτικό του ΕΠΧΣ για την αειφορική ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών.
Συνεπώς η ρύθμιση αυτή για τα έργα υποδομής λύνει σημαντικά τεχνικά θέματα όσον αφορά την εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας αλλά συνεχίζει να διατηρεί το καθεστώς θεσμική ασάφειας και αβεβαιότητας για ώριμες επενδύσεις ΑΠΕ, καθώς δεν επιλύει τα προαναφερθέντα θέματα ασυμβατότητας ως προς τον χαρακτήρα των απαιτούμενων εκτάσεων (αρδευόμενες εκτάσεις, ζώνες αναδασμού).

Η κάλυψη Γης Υψηλής Παραγωγικότητας με ΑΠΕ και ιδίως Φ/Β σταθμούς ή άλλες επενδύσεις που αχρηστεύουν το έδαφος της γής αυτής είναι ένα τραγικό λάθος, διότι αυτές οι γαίες αποτελούν κατά τεκμήριο τις βέλτιστες για παραγωγή τροφίμων και άλλων αγροτικών προιόντων με δυναμικό υψηλότερης παραγωγής.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, σε αυτές τις γαίες έχουν γίνει επενδύσεις για την αγροτική παραγωγή όπως αρδευτικά δίκτυα, τα οποία έχει πληρώσει ο κάθε πολίτης ή/και ιδιώτης γεωργός, ακριβώς για να διευκολυνθεί η παραγωγή τροφίμων και να μεγιστοποιηθεί το όφελος της κοινωνίας εν γένει.
Στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστες τέτοιες γαίες και πολύ περισσότερες εντελώς άγονες και ήμι αγονες εκτάσεις στις οποίες οι ΑΠΕ ταιριάζουν μια χαρά!!! Δεν είναι ανάγκη να καλύπτονται οι φυσικοί παραγωγικοί πόροι και να αχρηστεύονται για εμάς και τις επόμενες γενεές. Παραβιάζεται η βασικότερη αρχή της αειφορίας.

Συνεπώς απο σήμερα και στο εξής πρέπει να εξαιρούνται απο την εγκατάσταση ΑΠΕ.
Στις περιπτώσεις εκείνες που έχει ήδη δωθεί (κακώς) άδεια εγκατάστασης σε τέτοιες γαίες, το κράτος σεβόμενο τις αρχές της συνέχειας και συνέπειας, θα μπορούσε να προωθήσει την αλλαγή θέσης των εγκαταστάσεων που δεν έχουν ολοκληρωθεί με κάποια κίνητρα.

Σ.Κ, Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής

ΘΕΜΑ: Υπόμνημα παρατηρήσεων της ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕ στο Σχέδιο Νόμου «Ρυθμίσεις θεμάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και άλλες διατάξεις»
ΣΗΜ.: – Ακολουθούν παρατηρήσεις κατ’ άρθρο του Σχεδίου Νόμου, όπως αυτό ετέθη σε Δημόσια Διαβούλευση στον ιστότοπο ^[1] .

Άρθρο 12: Έργα υποδομής σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας
Προτείνεται η διαμόρφωση της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 21 του Ν. 4015/2011 (Α΄210) ως εξής:

«2. Από τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου και όσον αφορά στην περίπτωση α’ της παραγράφου 6 του άρθρου 56 του ν. 2637/1998 όπως ισχύει, εξαιρούνται α) φωτοβολταϊκοί σταθμοί, για τους οποίους έχουν υποβληθεί αιτήματα για χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, β) σταθμοί λοιπών τεχνολογιών ΑΠΕ και γ) έργα δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευής υποσταθμών και εν γένει κάθε κατασκευής που αφορά στην υποδομή του ηλεκτρικού συστήματος».

Δεν γίνεται κατανοητός ο λόγος αποκλεισμού από την εξαίρεση φωτοβολταϊκών σταθμών για τους οποίους είχαν υποβληθεί αιτήματα για χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης πριν την 04.06.2010.

Άρθρο 12: Έργα υποδομής σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας
Προτείνεται η διαμόρφωση της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 21 του Ν. 4015/2011 (Α΄210) ως εξής:

«2. Από τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου και όσον αφορά στην περίπτωση α’ της παραγράφου 6 του άρθρου 56 του ν. 2637/1998 όπως ισχύει, εξαιρούνται α) φωτοβολταϊκοί σταθμοί, για τους οποίους έχουν υποβληθεί αιτήματα για χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, β) σταθμοί λοιπών τεχνολογιών ΑΠΕ και γ) έργα δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευής υποσταθμών και εν γένει κάθε κατασκευής που αφορά στην υποδομή του ηλεκτρικού συστήματος».

Δεν γίνεται κατανοητός ο λόγος αποκλεισμού από την εξαίρεση φωτοβολταϊκών σταθμών για τους οποίους είχαν υποβληθεί αιτήματα για χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης πριν την 04.06.2010.

Η διάταξη πρέπει να αφορά όλους τους φ/β σταθμούς, ανεξαρτήτως του χρόνου ισχύος της αίτησης για χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης, καθώς δεν πρέπει να σχετίζεται ένα χρονικό κριτήρια, με την πολιτική απόφαση εγκατάστασης έργων σε περιοχή ΓΗΥΠ.